Beschreibung des Cod. Guelf. 151 Helmst. (Dieter Merzbacher: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 161-162.) Katalogisiert durch Dieter Merzbacher Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Torsten Schaßan Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel 19.12.2014 Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel

Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).

Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Copyright Information der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.

Neukatalogisiert durch Dieter Merzbacher.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil I .

Lizenzangaben korrigiert Normdaten ergänzt oder korrigiert.
Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Helmstedter Handschriften Cod. Guelf. 151 Helmst. Johannes Andreae um 1474 Erfurt 1r Notizen: Codex decretalium vide 2 libri qui ss superscripti sunt ff Pandectae Digestum de aquisitione hereditate Inpertinentes / Ille autem positiones dicuntur inpertinentes que ita scilicet habent quod etiam confessate non relevant ponentem verbi gratiam. Verumtamen ex statuto lumbardie exceptiones et tenentur precipue respondere salvo tamen iure impertinentum secundo admittendis in finalibus litteris. 1v–6v Forma libelli (1v–4v) Forma libelli quo agitur ad penam ex compromisso excipitur contra arbitrium. (4v–6v) Forma libelli quo agitur ad revocacionem feudi (6v) quod in feudo succedere presentem quaedam nota ut sciant facere ordinarii instrumenta. 7r–200v Bonifatius VIII papa Liber Sextus decretalium cum apparatu Johannis Andreae (7ra) Prooemium: Quia preposterus est ordo presens humana subsidia petere ut illis deficientibus divini favoris gratiam postuletur ego Joannes Andree Bononiensis in omnibus iuvenis, inter decretorum doctores licet minimus (7rb) Haupttext: Bonifacius episcopus servus servorum benedictionem. Sacro sancte Romane ecclesie Glosse: Bonifacius episcopus ea ratione motus qua in principio secundi tertii quarti et quinti libri decretalium (199va) Explicit Haupttext: Data Rome aput sanctum Petrum. (200vb) Explicit Glosse: nam si deus dederit maiores et summe utiles eis in posterum labores meos offeram iam licet noviter inchoatos Johannes Andree doctorum doctor. Explicit apparatus domini Iohannis Andree super sexto libro decretalium etc. Druck: GW 4848 (Mainz 1456). DDC 6, 89–92; Savigny 98–125, hier 115–119; Schulte 2, 205–229, hier 213; HQL 1 377; Rep. font. 6, 276; CALMA 2, 477 Nr. 2.201r leer. (201v–202r) 73 juristische Sentenzen: Beneficium ecclesiasticum non potest sine institutione canonica obtineri a quo non potuit inchoari. – 202v leer. 203r–219r Johannes Andreae Lectura arboris consanguinitatis cum apparatu vel commento Glosse: Quero cum Hostiensi quare id de quo in presenti intenditur sub hoc nomine arbor appelletur. Haupttext: Circa arboris lecturam diversis olim diversum modum tenentibus Johannes de deo hyspanus post illos (212v) hic impediat hos collaterales contrahere non video Joannes Andree Ad arborem affinitatis et eius materiam transeamus (217v) In qua universi fideles et precipue studentes continue perseverent per gratiam eius qui est benedictus in secula seculorum. Amen. (218r–219r) Tafel mit Verwandtschaftsgraden mit Erklärungen. Druck: Friedberg 1, 1427–1436. DDC 6, 89–92; Schulte 2, 214–216; 2VL 1,336f. 219v–220v Martinus V papa Bulla "Regimini universalis ecclesiae" Rom, 6.7.1425. Bulla concessa clero et nobilibus civitatis et diocesis Wratislavienis super contractibus reempcionis. Martinus episcopus servus servorum dei ad futuram rei memoriam militanti ecclesie quamquam (220r) Zusatz des Wenzeslaus von Frankenstein: Executoria super predicta bulla. Volentes itaque quod nostre littere debitum sorciantur (220v) Sequitur contractatus super reemptione contractus declarans bullam prescriptam. Anno domini mcccc xxv° etc. Druck der Bulle mit Zusatz ‚Volentes': Friedberg 2, 1269–1271 (Extravag. com. 3.5.1). W. Trusen, Zum Rentenkauf im Spätmittelalter, in: Festschrift für Hermann Heimpel zum 70. Geburtstag. Bd. 2, Göttingen (Veröffentlichungen des Max-Planck-Insituts für Geschichte 36,2), 140–158, hier 142. Vgl. Cod. Guelf. 176 Helmst., 181v. 222r–222v Gregorius XI papa Bulla "Salvator humani generis" Avignon, 20.4.1374. Gregorius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus archiepiscopis eorundem suffraganeis Salutem etc. Ad reverentiam exstirpationem errorum exaltationem fidei katholice quedam execrabilia legis seu speculum Saxonicum sunt appellata Gregorius etc. Ad perpetuam et rei memoriam salvator humani generis totaliter exstirpentur. Tenor vero dictorum scriptorum seu legum reprobatorum effectus est talis Druck: Bibliotheca historica Goettingensis, ed. C. L. Scheidt, Teil 1, Göttingen/Hannover 1758, 102–107, hier ohne die bei Scheidt abgedruckten 14 Artikel; Bullarum, Diplomatum et Privilegiorum Sanctorum Romanorum Pontificum Taurinensis editio, cur. L. Tomassetti, Bd. 4, Turin 1859, 573–576. Vgl. G. Homeyer, Johannes Klenkok wider den Sachsenspiegel, Abhandlung der Phil. und hist. Abteilung der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin 1855, 432a-432b.

Papier

Wasserzeichen: Dreiberg Piccard VII 2242 (1472), 2255 (1473), 2303 (1470–1472), 2304 (1470), 2307 (1470), 2313 (1474).

I, 222, I Bl. 31 21 III (6). 3 VI (42). VI+1 (55). 5 VI (116). VI+1 (129). 2 VI (153). VI+1 (166). 4 VI (214). IV+1 (?, 223). letztes Blatt nicht foliiert, vorderes und hinteres Vorsatzbl. Tintenfoliierung (19. Jh.), Zählung springt von 100 auf 102. 1r–6v: 25 14 , 49–52 Zeilen; 7r–30v: 23,5/24,5 14 , alternierende Form ( Powitz 9), 35–50 Zeilen; 31r–175v: 26 16 , Drei-Spalten-Klammerform ( Powitz 4), Textus inclusus bis zu 33 Zeilen, Glossen bis zu ca. 75 Zeilen; 176r–200v: 23,5 13,5/15 , alternierende Form ( Powitz 9), ca. 56–58 Zeilen; 201v–202r: 23,5 13 , 46 Zeilen; 203r–222v: 22 11,5 , 36–46 Zeilen, zwei Schriftgrößen. Bl. 47, 123 und 155 kleineres Format. Bastarda. Schreiber: Johannes Weidemann (7r). Rubriziert (außer 1r–6v, 201v–202r, 218r–222v), 7r und 203r Lombarden sechszeilig ansonsten zwei- und dreizeilig. Randeinträge (Titel) von neuerer Hand (19. Jh.

Holzdeckel mit braunem Rindsleder überzogen. Zwei Schließen. VD und HD je fünf Schonernägel. Schonerleisten. Einzelstempel Hund springend: EBDB s005407. Rosette fünfblättrig: EBDB s006608. Rosette mit drei Blattkränzen, siebenblättrig: EBDB s007624. Rosette sechsblättrig: EBDB s008085. Schwan: EBDB s008636. Aus der Erfurter Werkstatt "Conradus de Argentina - Veni sancte spiritus" ( EBDB w000851 ).

Die von Johannes Weidemann, Dekan an St. Marien in Erfurt, geschriebene Hs. wurde von ihm im Jahr 1521 dem Benediktinerkloster Northeim geschenkt. (7r) Liber Monasterii sancti Blasii in Northeym quem contulit venerabilis dominus Iohannes Weideman iuris doctor etc. Anno domini Mdxxi. Qui dominus doctor presentem librum manu propria scripsit. Zu Weidemann vgl. Lit. bei Cod. Guelf. 115 Helmst. – Die Hs. wird in Johann Letzners Northeimer Bücherverzeichnis aus dem Jahr 1592 unter Nr. 217 und 220 (!) verzeichnet; Herbst Bibliothek Northeim 70. Zusammen mit der übrigen Konventsbibliothek 1624 nach Helmstedt überführt.

Dieter Merzbacher: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 161-162. Heinemann Nr. 176. Herbst Weidemann 351f. Herbst Northeim 369. Dolezalek 2 (unter der Hs.). Oppitz 2, 872 Krämer 607.