Beschreibung von Cod. Guelf. 304 Helmst. (Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser. Wiesbaden 2022.) Beschrieben von Bertram Lesser Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Bertram Lesser Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel

Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).

Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Copyright Information

Neu katalogisiert durch Bertram Lesser.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil II .

Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt. Normdaten ergänzt bzw. korrigiert. Überarbeitung abgeschlossen; gleicher Stand wie im gedruckten Katalog.
Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Helmstedter Handschriften Cod. Guelf. 304 Helmst. Heinemann-Nr. 338 Manuscripta Mediaevalia Objektnummer 32412170,T Cicero. Aeschines Orator. Demosthenes. Laurentius Valla. Johannes Gaufridi Nordfrankreich 15. Jh., Mitte 1r Guilelmus Malmesburiensis Accessus ad orationes Philippicas Demosthenes fuit Atheniensis orator trecentis annis ante Tullium sicut idem Tullius in fine secundi libri de divinacione dicit Demosthenes fuit Atheniensis orator trecentis annis ante Tullium sicut idem Tullius in fine secundi libri de divinatione dicit uterque Philippicis suis occisus est Demosthenes a Philippo Tullius ab Anthonio. Unde Juvenalis: Eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis Incude et luteo Vulchano ad rethora misit Expliciunt versus Iuvenalis Vers 119 ist nachgetragen; die vielfache Zuschreibung an William von Malmesbury ist nicht ganz sicher. Mit identischem Incipit, Explicit und Schlussrubrik in Brüssel, BR, 14492, 81r und Cambridge, UL, Dd.13.2, 197r (zu beiden s. oben). Druck R. M. Thomson The reading of William of Malmesbury, in: Revue Bénédictine 85 (1975), 362–402, bes. 372–377, Text 374; Ders., William of Malmesbury, Woodbridge 1987, 52f. Literatur Reynolds, 77 und 80f.; M. D. Reeve, Cicero's life and death in manuscripts preserved in Spain, in: Ciceroniana NS 12 (2006), 93–97 (95f. Textabdruck nach der Cambridger Hs.). 1v–190r M. Tullii Ciceronis Orationes 1v–5v Oratio Philippica I Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica I 6r–19r Oratio Philippica II M. Tulii Ciceronis in senatu quam habuit ante diem XIII kalendas Octobris Philippica secunda finit Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica II 19r–23v Oratio Philippica III Incipit liber tercius Philippicarum. Philippica tertia Explicit quartus Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica III 24r–25v Oratio Philippica IV Quintus incipit feliciter. Philippica quarta ista oratio habita est ad populum eodem die id est XIII kalendas Januarii Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica IV 25v De C. Octavio nota Cesar adolescens quem tociens nominat Tullius in duabus extremis Philippicis Caesar adolescens quem totiens nominat Tullius in duabus extremis Philippicis postea Antonio permiserit ad confirmandam inter se in posterum pacem Im gleichen Kontext auch in der bereits gen. Hs. Brüssel, BR, 14492 überliefert. Ungedruckt. Historiographische Texte Nota de C. Octavio 26r–29v Orationes Philippicae V et VI VI Phillippica Philippica quinta Beide Reden sind auf Bl. 29v mitten im Satz folgendermaßen zusammengefügt: Quamobrem patres conscripti legatorum mentionem quam vidit an quanta nunc vestrum est unum sentitis omnes unum studetis M Antonii conatum avertere Der Schluss der 5. und ein Großteil der 6. Philippica fehlen. Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica V Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica VI 29v–32v Oratio Philippica VII Philippica septima Liber septimus explicit Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica VII 33r–36v Oratio Philippica VIII Explicit octavus Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica VIII 36v–38v Oratio Philippica IX Incipit nonus Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica IX 38v–41v Oratio Philippica X Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica X 42r–47r Oratio Philippica XI Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica XI 47r–51r Oratio Philippica XII Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica XII 51r–58r Oratio Philippica XIII Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica XIII 58r–62v Oratio Philippica XIV Liber XIIII et ultimus Philippicarum explicit Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 212ra–224rb (Phil. 1,1–5,16); 278 Gud. lat., 1v–80v (Phil. 1,1–13,9). Cicero, Marcus Tullius Orationes Philippica XIV 62v–73v Pro P. Cornelio Sulla Cicero, Marcus Tullius Orationes pro P. Cornelio Sulla 74r–77r Pro M. Marcello Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 153ra–154va; 17.21.2 Aug. 4°, 122r–129r; 24.5 Aug. 4°, 1r–8r. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro M. Marcello 77v–81r Pro Q. Ligario Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 154va–156va. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro Q. Ligario 81v–86r Pro rege Deiotaro Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 156va–158vb; 335 Gud. lat., 30v–37v (unvollständig, 1–9). Cicero, Marcus Tullius Orationes pro rege Deiotaro 86r–89v Post reditum ad Quirites M. Tullii Ciceronis cum populo gratias egit explicit Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 41v–46v. Cicero, Marcus Tullius Orationes post reditum ad Quirites 89v–107r Pro domo sua Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 137v–163r. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro domo sua 107r–126r Pro P. Sestio 107r in marg: Oratio qua Cicero defendit Sestium accusatum de vi. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro P. Sestio 126r–131r In P. Vatinium testem interrogatio 126r in marg: Ista oratio quam contra Vatinium edidit tota procedit per interrogationes. Cicero, Marcus Tullius Orationes in P. Vatinium testem interrogatio 131r–137r De provinciis consularibus 131r auf dem Fußsteg: Sequens oratio qua Cicero persuadet in senatu et Cesari permittatur et non auferatur provincia Gallica principaliter est deliberativa. Cicero, Marcus Tullius Orationes de provinciis consularibus 137r–146r De haruspicum responso Cicero, Marcus Tullius Orationes de haruspicum responso 146r–153v Pro L. Cornelio Balbo 146r Notiz: Quidam conabatur L. Cornelium natum in civitate Gaditana privare civitate id est Burgesia romana quam eidem L. Cornelio Pompeius contulerat contra quem Cicero utitur hac ratione ostendens eum civitatem retinere debere. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 1r–11v. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro L. Cornelio Balbo 153v–163v Pro M. Caelio Cicero, Marcus Tullius Orationes pro M. Caelio 163v–175v Pro L. Murena Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 72v–95r. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro L. Murena 175v–190r Pro Sex. Roscio Amerino Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 46v–72v. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro Sex. Roscio Amerino 190r–191r Ps.-Sallustius In M. Tullium Ciceronem invectiva Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 158vb–159rb; 154 Gud. lat., 198r–v; 335 Gud. lat., 43r–46v. Druck A. A. Novokhatko, The Invectives of Sallust and Cicero. Critical Edition with Introduction, Translation, and Commentary, Berlin 2009 (Sozomena 6), 150–162. 191r–193v Ps.-Cicero In C. Sallustium Crispum invectiva Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 159rb–160rb; 154 Gud. lat., 198v–200r (unvollständig); 335 Gud. lat., 46v–54r. Druck Novokhatko The Invectives (s. oben), 164–190. 193v–213r M. Tullii Ciceronis Orationes 193v–202v Pro P. Quinctio Cicero, Marcus Tullius Orationes pro P. Quinctio 195r zwei Zeilen ohne Textverlust freigelassen. 202v–213r Pro L. Valerio Flacco Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 12r–29r. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro L. Valerio Flacco 213r–232v Aeschines Orator Oratio in Ctesiphontem<note> interprete <rs type="person" role="translator" ref="#leonardus_brunus_aretinus">Leonardo Bruno Aretino</rs> </note> Oratio Eschinis clarissima contra Ctisiphontem et Demostenem de greco in latinum translata a Leonardo Aretino Quanti conatus parentur viri Athenienses ad hoc iudicium oppugnandum quantisque precibus nitantur quidam circa forum ne iusta et consueta in civitate fiant videtis Quanti conatus parentur viri Athenienses ad hoc iudicium oppugnandum dixi ut volui si minus ut potui vos autem ex dictis et omissis pro re publica decernatis Eschinis oratio clarissima contra Ctesiphontem et Demosthenem explicit de greco in latinum translata a Leonardo Aretino Auch in Cod. Guelf. 12.12 Aug. 4°, 5v–30r. Druck (unter den Werken Ciceros) GW 6750, 6752, 6753, CLXXIIv CLXXXr (vergl.). Literatur J. Hankins, Repertorium Brunianum, Bd. 1: A Handlist of Manuscripts, Roma 1997 (Fonti per la storia dell'Italia medievale. Subsidia 5,1), 224 Nr. 3110 (diese Hs.). 232v–251v Demosthenes Oratio pro Ctesiphonte<note> interprete <rs type="person" role="translator" ref="#leonardus_brunus_aretinus">Leonardo Bruno Aretino</rs> </note> Demosthenis oratio clarissima ad precedentem responsiva sequitur translata ab eodem Primum quidem viri Athenienses deos atque deas omnes precor ut quantum benivolentie ipse semper habui Primum quidem viri Athenienses deos atque deas omnes precor ut quantum benivolentiae ipsae semper habui nobis autem reliquis liberationem impendentes vitam et salutem indubiam prestare Explicit oratio Demosthenis in Eschinem responsiva ad eius precedentem accusationem Auch in Cod. Guelf. 12.12 Aug. 4°, 30v–53v. Druck GW 6750, 6752, 6753, CLXXXv CLXXXIXr (unter den Werken Ciceros, vergl.); M. Accame Lanzillotta, Leonardo Bruni traduttore di Demostene. La Pro Ctesiphonte, Genova 1986 (Pubblicazioni dell'Istituto di filologia classica e medievale 96), 99–179 (45 Nr. 46 Hs. genannt). Literatur Hankins Repertorium (s. oben), 224 Nr. 3110 (diese Hs.). 251v–286v M. Tullii Ciceronis Orationes 251v–264v Pro Cn. Plancio Incipit Ciceronis oratio pro Gneo Plancio adversus M. Laterensem. Quod ei Plancius esset in edilitate prelatus. Oratio Marcii Tullii Ciceronis oratio pro Plancio explicit Der gesamte Text ist im Gegensatz zu dem übrigen Reden in 51 Kapitel gegliedert, die in marg. gezählt sind und im Umfang von den Ausgaben abweichen. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro Cn. Plancio 264v–268r Oratio in L. Catilinam I Cicero, Marcus Tullius Orationes in L. Catilinam I 268v–272r Oratio in L. Catilinam II Cicero, Marcus Tullius Orationes in L. Catilinam II 272r–275v Oratio in L. Catilinam III Cicero, Marcus Tullius Orationes in L. Catilinam III 275v–279r Oratio in L. Catilinam IV Die Catilinarischen Reden auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 24vb–31rb; Exzerpte aus Cat. 1 und 2 in 154 Gud. lat., 197r–v und 200r–v. Cicero, Marcus Tullius Orationes in L. Catilinam IV 279r–286v De imperio Cn. Pompei Amen Von anderer Hand mit zahlreichen interlinearen und marginalen Korrekturen versehen. Auch in Cod. Guelf. 265.2 Extrav., 182r–197v (unvollständig, 1–20). Cicero, Marcus Tullius Orationes de imperio Cn. Pompei 286v–287v Laurentius Valla Prooemium repastinationis dialecticae et philosophiae Pitagoras ille quondam a quo et prestantissimis moribus instituta est ea Italie ora que magna olim Grecia vocabatur Pythagoras ille quondam a quo et praestantissimis moribus instituta est ea Italiae ora quae magna olim Graecia vocabatur deinde de ipsa dyalectice disciplina disseremus Laurentii Valensis Civis Romani contra Aristotilem Edition und Literatur S. Rizzo, Un proemio sconosciuto della "Dialectica" Vallaiana scoperto da Riccardo Ribuoli, in: Lorenzo Valla e l'umanesimo italiano (s. oben), 241–257 (zu dieser Hs., Text nach dieser Hs. 249–257). 287v–308v M. Tullii Ciceronis Orationes 287v–291r Pro Archia poeta M. T. Cicero pro Archia oratio incipit in genere iudiciali in constitutione coniecturali in mediocri figura Einzelne Worte und Wortgruppen mitten im Text ohne ersichtlichen Grund ausgelassen. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro Archia poeta 291r–308v Pro A. Cluentio Text bricht in cap. 52 mit den Worten quod si esset ita factum tamen ea res propter multorum eiusmodi ab. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 95v–137r. Cicero, Marcus Tullius Orationes pro A. Cluentio 309r–310v leer. 311r–339v Johannes Gaufridi Opera Enthält folgende Stücke: 311r Epistula dedicatoria ad Johannem episcopum Cavillonensem<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>10.4.1448</date>)</note> Iohanni episcopo Cavillonensium Iohannes Ioffridi monachus Cluniacensis se totum dedicat. Orationem quam pro gloria principis nostri a me dictam Rome frequentia hominum magna conscripsit Iohanni episcopo Cavillonensium Iohannes Gaufridi monachus Cluniacensis se totum dedicat. Orationem quam pro gloria principis nostri a me dictam Romae frequentia hominum magna conscripsit que ergo dixi lege feliciter et michi fave. Ex Roma decimo die Aprilis Gehört als Widmungsbrief zur anschließenden Rede. Johannes Gaufridi Opera Epistula dedicatoria ad Johannem episcopum Cavillonensem 311r–316r Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Nicolao V papa<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>2.3.1448</date>)</note> Ad instinctum divinitatis omnium patrem Nicolaum papam Quintum oratio Iohannis Ioffridi de Luxovio decani de Vergeio Incipit Quod lex sacra exemplum extulit pedum tuorum pulverem princeps noster dux Burgondorum lingere cupit Quod lex sacra exemplum extulit pedum tuorum pulverem princeps noster dux Burgundorum lingere cupit tuam gloriam et Nicolai presulis nomen cetus caterve conventus hominum per teatra nostra resonabunt. Deo laus Dicta Rome consistorio publico secundo Marcii Mo CCCCo XLVIIIo adstipulantibus Q. archiepiscopo Bisuntino G. Virdunensi episcopo Io. Darsies Guillelmo de Contay dominis F. preposito Zantensi Jo. decano de Comine P. cancellario Tornacensi N. de Varquisse ipsius Iohannis Iofridi inter eos tercio loco sistentis honore patribus collegis officio Johannes Gaufridi Opera Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Nicolao V papa 316r–320r Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege I<note> (<rs type="place" ref="#evora">Evora</rs>, <date>6.12.1449</date>)</note> Ad Alfonsum quintum Portugalie atque Algarbii regem eundemque adolescentem validissime indolis ut rex ipse a suis patruelibus agnatis iniustissimum calamitatem et iniuriam quam multi nobiles regni amissis fortunis omnibus acceperunt abducat. In eosque transferat suam clementiam. Iohannis Ioffridi decani de Vergio sanctissimi domini nostri pape referendarii et illustrissimi ducis Burgundie oratoris oratio incipit dicta Elbore sexta Decembris Mo CCCCo XLIXo Temperantiam sane difficilem et que rex inclite varios sermones incurret commissionis nostre munus efflagitat Temperantiam sane difficilem et quae rex inclite varios sermones incurret commissionis nostrae munus efflagitat tu qui alioquin hostibus parceres misericodiam tuo sanguini non denegabis Finit feliciter. Lege atque emenda Johannes Gaufridi Opera Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege I 320v–325v Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege II<note> (<rs type="place" ref="#evora">Evora</rs>, <date>29.12.1449</date>)</note> Ne rex magnanimus Portugallie atque Algarbii aut leve aut turpe ducat mutare deliberata severitatis in filios ducis Colimbri consilia et ne suis agnatis sueque familie notas adscribens suammet laudem offendat Iohannis Ioffridi decani de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarii secunda oratio incipit dicta Elbore in concilio procerum XXIX die Decembris Millesimo quadringentesimo quinquagesimo nono Sive ingenii nostri hec imbecillitas tulit inclite princeps sive fortuna id egit nostra Sive ingenii nostri haec imbecillitas tulit inclite princeps sive fortuna id egit nostra quodque sacra lex iubet verbo veritatis non contradicas Finit Johannes Gaufridi Opera Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege II 325v–336r Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege III<note> (<rs type="place" ref="#evora">Evora</rs>, <date>12.1.1450</date>)</note> Ut dignitatis et equitatis ac clementie sue illustrissimus Portugallie Rex rationem habeat et pius calumpniarum extinctor bono cognationis sue natum se gaudeat oratio confutans obiecta crimina in ducem Colimbri incipit in qua refellitur amaritudo penarum quas in suos patrueles et viros optimos nobiles honestissimos rex ipse natura mitis obtentu iusticie perperam instigatus inflixit. Dicta per me Iohannem Ioffridi decanum de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarium oratoremque domini ducis Burgundie duodecima Januarii Millesimo quadringentesimo quinquagesimo tertio amplissimo populi nobilitatisque conventu Tandem ne vincet in te suavissime princeps voluntatem ratio iram natura odium in tuos conflatum tua benignitas Tandem ne vincet in te suavissime princeps voluntatem ratio iram natura odium in tuos conflatum tua benignitas robur et soboles generis tui alioquin peritura explodit utilitas item tua non sustinet Johannes Gaufridi Opera Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege III 336r–339v Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege IV<note> (prima pars tantum, <rs type="place" ref="#evora">Evora</rs>, <date>16.1.1450</date>)</note> Cum regis Portugallie consiliarii diffisi iusticie extremum illud obicerem regem aut turpiter trucidasse patruum suum aut proditorie patruum regis bellum inisse proindeque dicerent quod regem ne parceret tum suus honor tum factionis intestine periculum adhortarentur hanc perplexitatem fictumque periculum confutans. Oratio quarta per me Iohannem Ioffridi decanum de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarium dicta est XVI Januarii Millesimo quadringentesimo quinquagesimo quam lege feliciter Que res magnam spem de te serenissime princeps prestare poterant eedem nobis obiciuntur tuus honor tuique regni tranquilitas Quae res magnam spem de te serenissime princeps praestare poterant eaedem nobis obiciuntur tuus honor tuique regni tranquilitas adiungas ut ipse loquitur bestiam sevam talis enim libido est Text bricht ab. Johannes Gaufridi Opera Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege IV Alle Stücke von Johannes Gaufridi stehen in engem Zusammenhang mit dem Codex Semur, BM, Ms 39 (40), 53r–74r, der die gleichen Texte in identischer Abfolge enthält. Druck C. Fierville, Le Cardinal Jean Jouffroy et son temps (1412–1473), Étude historique, Coutances 1874, 247–291 Nr. VI–VIII, hier bis 290. Literatur C. Märtl, Kardinal Jean Jouffroy († 1473). Leben und Werk, Sigmaringen 1996 (Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Mittelalters 18), 321 Nr. 2 (Hs. genannt), 336–340 Nr. 6–10 (jeweils Hs. genannt).

Papier

Wasserzeichen: Einhorn, steigend, ohne Beizeichen: WZIS NL8370-PO-124657 , NL8370-PO-124677 (beide 1450). Ochsenkopf mit Augen, Nase und weiteren Gesichtsmerkmalen, darüber einkonturige Stange, darüber Stern, Kontur der Nase unten geschlossen: WZIS DE6255-PO-80117 (1451), DE2730-PO-80119 (1452), NL8370-PO-80396 (1450, weiterer Typ nicht nachweisbar). Buchstabe P, gebrochen, zweikonturig, mit gespaltenem Schaft, darüber zweikonturige Stange mit vierblättriger Blume: WZIS NL1650-PO-112673 (1451). Wappenschild mit Fleur de Lys, belegt mit einem dreilätzigen Turnierkragen, darüber zweikonturiges Kreuz mit drei einkonturigen Pfeilen: Briquet 1541 (um 1450). Zweikonturiger Kreis, darüber zweikonturiges Kreuz: WZIS DE2730-PO-22084 (1453). Anker mit einkonturigen Flunken, darunter einkonturiges Kreuz: WZIS NL0360-PO-118313 (1451, weiterer Typ nicht nachweisbar).

II, 338, II Bl. 29 21 Tintenfoliierung modern: 1340. 2 Vorsatzbl. vorn und 2 leere Bl. hinten ungez., Zählfehler: Bl. 218 und 219 übersprungen. I (ungez.). 4 VI (48). VI–1 (59). 5 VI (119). VI–1 (130). 14 VI (300)! V (310). 2 VI (334). V (340)! Buch- und Schriftwesen Lagensignaturen Buch- und Schriftwesen Reklamanten Reklamanten und Lagensignaturen a1–c5, meist durch Beschnitt verloren. Ab Bl. 311 setzen die Lagensignaturen neu ein (a1–c5).

Bei der Neubindung im 19. Jh. vorn 2 Bl. vorgesetzt, davon ein Bl. mit dem ersten Unio verklebt. Hinten die beiden letzten leeren Bl. der letzten Lage an den Spiegel geklebt, ein zusätzliches Vorsatzbl. (19. Jh.) hinzugefügt.

1r–308v 19 12 , einspaltig, 41 Zeilen, Blind- und Bleiliniierung, Papier im Schriftbereich poliert.

311r–339v 19,5–20 11,5–12 , einspaltig, 37 Zeilen, Blindliniierung.

Buch- und Schriftwesen Interpunktion Schriftarten Gotische Schriften Bastarda Der sorgfältig interpungierte Text wurde von zwei Händen in französischer Bastarda geschrieben:

1r–308v gerade, regelmäßige Bastarda der ersten Hand;

311r–339v schwungvollere, rechtsgeneigte Bastarda einer zweiten Hand.

Im vom ersten Schreiber angefertigten Teil (1r–308v) rote und blaue Lombarden, danach nur noch rubrizierte Überschriften, Raum für Lombarden ausgespart, Repräsentanten erkennbar, teilweise Cadellen und litterae elongatae. Buch- und Schriftwesen Repräsentanten Buchschmuck Lombarden Buchschmuck Cadellen Schriftarten Auszeichnungsschrift litterae elongatae

1r blaue Fleuronnéeinitiale D in Unzialform über 9 Zeilen mit rotem Knospenfleuronnéebesatz, roten Fadenausläufern und rotem, spiralig angeordnetem Knospenfleuronnée im Binnenfeld. Buchschmuck Initialen Fleuronnée-Initiale

Buch- und Schriftwesen Marginalien Im gesamten Codex Marginalien und Korrekturen der anlegenden Hände. Rubriken zu den Reden Ciceros von einer Hand des 16. Jh. nachträglich eingefügt. Auf dem zweiten Vorsatzbl. des 19. Jh. (IIr) Buch- und Schriftwesen Titel- bzw. Inhaltsvermerk (neuzeitlich) ein Inhaltsverzeichnis von der Hand des Wolfenbütteler Bibliothekars O. von Heinemann, auf dem anschließenden älteren Vorsatzblatt (IIIr) Notizen zu den Reden Ciceros von der Hand des Bibliothekars J. A. Lonicerus. Buch- und Schriftwesen Titel- bzw. Inhaltsvermerk (neuzeitlich)

Spätgotischer Holzdeckelband mit unverziertem Schafslederbezug. Fünf Doppelbünde. Zwei Riemenschließen mit schlichtem Stiftlager in Gabelform mit gewelltem Rand (HD), Schließenriemen und -haken verloren, Riemenreste und Gegenbleche (VD) erhalten, Schließrichtung von vorn nach hinten. Umgreifende Eck- und Kantenbeschläge aus Messing. Einbände, bemerkenswerte gotische Einbände (unverziert) Einband Schließen Riemenschließen mit Stiftlager (Gabelform) Einband Beschläge Eck- und Kantenbeschläge

Vermutlich um 1850 Rücken mit braunem Ziegenleder neu überzogen.

Nach Ausweis der Schrift und der Textfassungen wurde der Codex kurz nach 1450 in Nord- oder Nordostfrankreich, wahrscheinlich im Gebiet des Herzogtums Burgund, geschrieben. Er steht den beiden ebenfalls im frankoflämischen Raum entstandenen Codices Brüssel, BR, 14492 ( E. van Balberghe, Les manuscrits Bruxelles, Bibliothèque royale, 14492 et 14665-69, in: Ders., Les manuscrits médiévaux de l'abbaye de Parc. Recueil d'articles, Bruxelles 1992, 103–105) und Cambridge, UL, Dd.13.2 (A catalogue of the manuscripts preserved in the library of the University of Cambridge, Bd. 1, Cambridge 1856, 507–509) sehr nahe, vgl. D. H. Berry, Cicero, Pro P. Sulla Oratio, Cambridge 1996 (Cambridge Classical Texts and Commentaries 30), 67.

Am 18.11.1588 von François de Beaumont als Geschenk an Herzog Julius von Braunschweig-Lüneburg übergeben; 1r Schenkungsvermerk von Sekretärshand: Franciscus á Baudmont hatt diese des Ciceronis orationes, so vor etzlichen hundert Jahren geschrieben, seinem g. f. vnd heren, H. Julio, in die F. Bibliothec vndertheniglich verehret, Actum am 18. Novembris, Anno 1588. Buch- und Schriftwesen Schenkungsvermerk (neuzeitlich) Der Schenker ist nach der gegenwärtigen Quellenlage nicht zu identifizieren; möglicherweise handelt es sich um einen Kommilitonen des Herzogs aus Bourges oder Löwen. 1614 im Gesamtkatalog der Wolfenbütteler Hofbibliothek von Liborius Otho (Cod. Guelf. A Extrav., p. 35 [31]) unter Nr. B 5 der Philologi ausführlich beschrieben.

1618 aus Wolfenbüttel in die Universitätsbibliothek Helmstedt überführt; 1644 in deren Handschriftenkatalog (Cod. Guelf. 27.2 Aug. 2°, 29v) als Marcii Tullii Philippicae aliquot et Orationes aliae. Ioh. Ioffridi orationes quinque unter den Miscellanei MSSti in folio nachgewiesen. Auf dem VS die entsprechende Signatur Misc. 17. Im Handschriftenverzeichnis von 1797 (BA III, 52) unter Nr. 270 genannt.

Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser (im Erscheinen). Ebert Nr. 7, 205, 316, 760. H. Wrampelmeyer, Librorum manuscriptorum, qui Ciceronis orationes pro Sestio et pro Caelio continent, ratio, qualis sit, demonstratur, Detmold 1868, 22f., 31. H. Wrampelmeyer, Codex Wolfenbuttelanus No 205, olim Helmstadiensis No 304, primum ad complures, quas continet, Ciceronis orationes collatus, Pars I Caelianam spectans, in: Programm des neu errichteten Städtischen Lyceums II am Kleverthor zu Hannover für das Schuljahr von Ostern 1871–1872, Hannover 1872, I–L; Pars II Orationem pro Murena habitam spectans. Adjecta est integra varia lectio Roscianae, Sestianae, Ligarianae, ex eodem codice allata, commentatioque de codicum mutua ratione, in: Programm … Hannover … für das Schuljahr 1872–1873, Hannover 1873, V-LXXII; Pars III Orationem pro Murena habitam spectans (§ 61 etc.), in: Programm … Hannover … für das Schuljahr 1875–1876, Hannover 1876, III–VIII; Pars IV Orationem pro Murena habitam spectans (§ 65 etc.), in: Clausthal, Gymnasium und höhere Bürgerschule, Programm Nr. 250 für das Schuljahr 1877–1878, Clausthal 1878, 1–23; Pars V Pro Q. Quinctio oratio, Oratio de imperio Cn. Pompeji ad Quirites, Orationes codicis Parisini n. 7794, Orationes Caesarianae, Declamationes, quae Ciceronis esse feruntur, in: Programm … Clausthal … für das Schuljahr 1879–1880, Clausthal 1880, 1–48; Pars VI M. Tullii Ciceronis oratio pro Cluentio habito ad iudices, Pro P. Sulla oratio ad iudices, Pro L. Flacco oratio ad iudices, Pro Cn. Plancio oratio ad iudices, M. Tullii Ciceronis invectivae in L. Catilinam libri IV, M. Tullii Ciceronis in M. Antonium orationum Philippicarum libri XIV, Addenda, in: Programm … Clausthal … für das Schuljahr 1880–1881, Clausthal 1881, 1–46. Heinemann Nr. 338. S. Rizzo, Catalogo dei codici della "Pro Cluentio" ciceroniana, Genova 1983 (Pubblicazioni dell'Istituto di filologia classica e medievale. Facoltà di lettere. Università di Genova 75), 174f. Nr. 164. M. Regoliosi, Jean Jouffrey e il manoscritto Wolfenbüttel, Herzog-August-Bibliothek, Helmst. 304, in: Lorenzo Valla e l'umanesimo italiano. Atti del convgno internazionale di studi umanistici (Parma, 18.–19.10.1984), hrsg. von Ders. und O. Besomi, Padova 1986 (Medievo e umanesimo 59), 258–263.