Beschreibung von Cod. Guelf. 315 Helmst. (Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser. Wiesbaden 2022.) Beschrieben von Bertram Lesser Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Bertram Lesser Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel

Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).

Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Copyright Information

Neu katalogisiert durch Bertram Lesser.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil II .

Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt. Normdaten ergänzt bzw. korrigiert. Überarbeitung abgeschlossen; gleicher Stand wie im gedruckten Katalog.
Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Helmstedter Handschriften Cod. Guelf. 315 Helmst. Heinemann-Nr. 349 Manuscripta Mediaevalia Objektnummer 32412180,T Nicolaus Eymericus. Henricus Schoenvelt. Bernardus Guidonis. Documenta de inquisitione. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Papier, Pergament — 252 Bl. — 29,5 x 21,5 cm — Magdeburg, Erzdiözese (?) — 14. und 15. Jh.

Aus drei Teilen zusammengesetzt: I 1ra–210vb, II 211r–217v, III 218r–247v.

252 Bl. 29,5 21,5 Bleistiftfoliierung modern: 1247, Zählfehler: Nach Bl. 28 drei leere Bl. ungez., nach Bl. 154 ein leeres Bl. ungez., nach Bl. 217 ein leeres Bl. ungez. VIII (16). VIII–1 (28)! VIII (44). VI (56). 2 VII (84). VI (96). VI–2 (106). VIII (122). VII (136). VIII (152). II–1 (154)! 2 XIV (210). VI–4 (217)! I (219). XIV (247).
Buch- und Schriftwesen Glossen Marginalglossen Buch- und Schriftwesen Notazeichen Buch- und Schriftwesen Zeigehände (Maniculae) Im gesamten Codex Marginalien, Glossen und Nota-Zeichen von einer Hand, vermutlich von einem Besitzer oder Benutzer, z. B. 199ra contra beghardos; 199rb contra beghardos et beghinas; 202va Iohannes XXII. Inhibicio contra fingentes et assumentes novam religionem preter approbatis; 203va contra beghinas in clementinis de religiosis domibus; 203vb Iohannem episcopum Argentinensem contra beghardos et begwinas. Hinweisfunktion haben auch die Umrißzeichnungen von Gesichtsprofilen am Spaltenrand (192vb, 233ra).

Pappdeckelband mit gebrochenem Rücken und Kiebitzpapierüberzug des ausgehenden 18. oder frühen 19. Jh. wie bei Cod. Guelf. 314 Helmst. aus der Werkstatt des Buchbinders Anton Friedrich Wirck in Helmstedt.

Die drei Teile der Sammelhandschrift könnten in der Erzdiözese Magdeburg oder den angrenzenden Gebieten entstanden sein, für die 1399 zusätzliche Inquisitoren aus dem Predigerorden bestellt wurden (s. Bl. 209rb–vb). Ob der Dominikaner Henricus Schoenvelt Auftraggeber oder Besitzer der Handschrift war bzw. einige Passagen, darunter seine eigenen, hier unikal überlieferten Texte, selbst geschrieben hat, ist möglich, kann aber nicht endgültig bewiesen werden. Vgl. zu ihm jetzt K.-B. Springer, Dominican Inquisition in the Archdiocese of Mainz (1348–1520), in: Praedicatores, 311–393, hier 376–379, 386–390.

Wann und woher der Codex in des Besitz von Matthias Flacius Illyricus gelangte (228vb Rubrik: Consilium contra Valdenses; 199rb–245va Anstreichungen mit Rötelstift, z. T., wie 233vb, zur Druckvorbereitung), ist unbekannt. Die Inhaltsangabe auf Bl. 1r (Jus Inquisitorum haereticae pravitatis, im 17. oder 18. Jh. ergänzt: Simul inest Eymerici Directorium Inquisitorum) stammt jedoch nicht von Flacius, sondern wie in Cod. Guelf. 277 Helmst. von der Hand eines Mitarbeiters oder Sekretärs der Centuriatoren. Buch- und Schriftwesen Titel- bzw. Inhaltsvermerk (neuzeitlich)

Zusammen mit der übrigen Bibliothek des Matthias Flacius Illyricus am 20.4.1597 von Herzog Heinrich Julius von Braunschweig-Lüneburg erworben, 1614 im Gesamtkatalog der Wolfenbütteler Hofbibliothek von Liborius Otho (Cod. Guelf. A Extrav., p. 296 [291]) unter den Papalia Miscellanea mit der Signatur Y 24 entsprechend der Inhaltsangabe als Jus Inquisitorum haereticae pravitatis nachgewiesen. — 1618 aus Wolfenbüttel in die Universitätsbibliothek Helmstedt überführt. 1644 im Katalog der Helmstedter Universitätsbibliothek (Cod. Guelf. 27.2 Aug. 2°, 2v) ausführlich unter den Theologici MSSti in folio beschrieben, auf dem VS die zugehörige Helmstedter Signatur T. F. 29. Im Handschriftenverzeichnis von 1797 (BA III, 52) unter Nr. 624 aufgeführt.

Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser (im Erscheinen). Heinemann Nr. 349. Waitz/Holder-Egger, 418. Handschriften-Verzeichnisse, 135f. A. Patschovsky, Zeugnisse des Inquisitors Hinrich Schoenvelt in einer Nicolaus-Eymericus-Handschrift, in: Vera lex historiae. Studien zu mittelalterlichen Quellen. Festschrift für Dietrich Kurze zu seinem 65. Geburtstag, hrsg. von S. Jenks, J. Sarnowsky und M.-L. Laudage, Köln, Wien, Weimar 1993, 247–275, pass. Hartmann, 186f., 229. Heimann, 182. R. Parmeggiani, I consilia procedurali per l'inquisizione medievale (1235–1330), Bologna 2011, VII, CV–CVI (Sigle W). Voigt, 456. V. Bivolarov, Inquisitoren-Handbücher. Papsturkunden und juristische Gutachten aus dem 13. Jahrhundert mit Edition des Consilium von Guido Fulcodii, Wiesbaden 2014 (MGH Studien und Texte 56), 23 (Sigle W). Bollbuck, 97, 198, 229. I Magdeburg, Erzdiözese 15. Jh., 1. Viertel 1ra–173vb Nicolaus Eymericus Directorium inquisitorum<note> variis documentis auctum</note> Frater Nycolaus Eymerici ordinis fratrum Predicatorum inquisitor heretice pravitatis venerabilibus patribus fratribus eiusdem ordinis salutem et pravitatis heretice labem ferventi spiritu extirpare. Ne pia sancte inquisicionis negocia cetui fidelium quam plurimum necessaria Frater Nycolaus Eymerici ordinis fratrum Praedicatorum inquisitor haereticae pravitatis venerabilibus patribus fratribus eiusdem ordinis salutem et pravitatis haereticae labem ferventi spiritu exstirpare de quibus corde contriti ac ore confessi fuerunt plenam veniam indulgemus etc. Amen etc Der Text enthält: (1ra–vb) Epistula dedicatoria, (1vb–22va) Liber I, (22vb-26rb) Tabula libri I, (29ra–101vb) Liber II, (107ra–173vb) Liber III. Mit anderen Zusatztexten auch in Cod. Guelf. 279 Helmst., 1ra–173vb, dort auch zur Parallelüberlieferung, zur Ausgabe und zur Literatur wo jeweils auch diese Hs. genannt ist, vgl. außerdem: Robles, 106–109 Nr. 39 (108 Hs. genannt); HISLAMPA, 111, 422f. (Hs. genannt); Segl "Know-how" , 487 (Hs. genannt). Außerdem sind in den laufenden Text eingefügt: 26v Henricus Schoenvelt Articuli haeretici flagellatorum in Thuringia Heretici modernis temporibus per Thuringiam dispersi credunt et docent articulos infrascriptos Primus: Quod deus Romana ecclesia abiecta ante 56 annos novam legem inchoavit per flagellatores quos tunc in mundum destinavit Primus: Quod deus Romana ecclesia abiecta ante 56 annos novam legem inchoavit per flagellatores quos tunc in mundum destinavit in terram prosternere secundum ritum et modum quem noscuntur flagellatores olim observasse. 16 Quod Conradus Smyt heresiarcha istorum didicit predicta omnia in Walkenrede ut asseruit de antiquis libris monachorum Druck Patschovsky Zeugnisse (s. oben), 264f. Nr. I (nach dieser Hs.). Literatur I. Würth, Geißler in Thüringen. Die Entstehung einer spätmittelalterlichen Häresie, Berlin 2012 (Hallische Beiträge zur Geschichte des Mittelalters und der Frühen Neuzeit 10), 315–352 (318–320, 322–325, 341, 344 und 351 Hs. genannt). 27ra–28ra Henricus Schoenvelt Sermo de traditione relapsi haeretici<note> (<rs type="place" ref="#brandenburg">Brandenburg</rs>, <date>1411</date>)</note> Sermo generalis quem feci in Brandenborch anno domini Mo CCCCXIo tradendo quendam relapsum curie seculari etc. Secundum consuetudinem officii mei laudabilem in presenti actu quatuor principaliter extant facienda. Nam primo est verbum dei de fide catholica generaliter predicandum Secundum consuetudinem officii mei laudabilem in praesenti actu quattuor principaliter exstant facienda et ex isto descendi ad prosequcionem articulorum fassatorum etc Druck Patschovsky Zeugnisse (s. oben), 265–268 Nr. II (nach dieser Hs.). 28rb–vb leer, danach drei ungez. leere Bl. 102ra–106rb Henricus Schoenvelt Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma quedam communis citacionis Frater N. sacre theologie et ordinis fratrum Praedicatorum professor ac in certis Almanie partibus et provinciis presertim per provinciam Bremensem heretice pravitatis auctoritate apostolica inquisitor fideliter obedire. Vobis et cuilibet vestrum sub penis contra inobedientes Frater N. sacrae theologiae et ordinis fratrum Praedicatorum professor ac in certis Alemanniae partibus et provinciis praesertim per provinciam Bremensem haereticae pravitatis auctoritate apostolica inquisitor fideliter oboedire. Vobis et cuilibet vestrum sub poenis contra inoboedientes in hanc publicam formam redegi signoque meo solito una cum appensione sigilli eiusdem ut premittitur signavi in evidencius testimonium premissorum requisitus specialiter et rogatus 106v leer. Druck Patschovsky Zeugnisse (s. oben), 268–275 Nr. III (nach dieser Hs.). 174ra–195va Bernardus Guidonis Practica inquisitionis haereticae pravitatis<note> (liber IV tantum)</note> Tractatus de potestate inquisitorum. Et est quarta pars Bernardi Gwidonis Circa officium inquisicionis heretice pravitatis in presenti opusculo tria principaliter consideranda occurrunt: Primo de eius commissione secundo de eius seu inquisitoris iurisdictione Circa officium inquisitionis haereticae pravitatis in praesenti opusculo tria principaliter consideranda occurrunt: Primo de eius commissione secundo de eius seu inquisitoris iurisdictione non sit processus de foris sive per notam cupiditatis sive onus crudelitatis Der Text ist stellenweise gekürzt und bearbeitet. Druck Practica inquisitionis heretice pravitatis auctore Bernardo Guidonis O.F.P., hrsg. von C. Douais, Paris 1886, 174–233. Literatur Kaeppeli 630; CALMA 2, 329 Nr. 30. 196ra–198ra Clemens IV papa Consilium de quibusdam dubitabilibus inquisitionis haereticae pravitatis (recensio brevior) Incipiunt consilia Guidonis Fulcodii de mandato sedis apostolice qui postea factus est Clemens papa IIII super inquisicionem hereticorum facienda commissa fratribus Predicatoribus et dubia sunt suborta. Primo igitur queritur post iniunctum negocium inquisicionis ipsis fratribus ordinarii possunt procedere in eodem Primo igitur quaeritur post iniunctum negotium inquisitionis ipsis fratribus ordinarii possunt procedere in eodem hec omnia scripsi ad consultaciones vestras prout a domino papa cuius correctioni dicta et responsiones meas subicio acceperam in mandatis Ungedruckt, zu dieser kurzen Fassung (Version VI, einziger bekannter Textzeuge) vgl. Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 223 (diese Hs., Sigle W). Ausgaben und Literatur zum Text s. unten, 223rb–228va. 198ra–b Sententia de inquisitoribus in Lombardia et Marchia<note> (<rs type="place" ref="#orvieto">Orvieto</rs>, <date>5.10.1291)</date> </note> In nomine domini Amen. Anno domini Mo CCo XXIo indictione prima die veneris in Octobri in palacio domini Urbeveterani in Urbe Veteri Nycolaus papa quartus sedens in camera sua pro tribunali volens dirimere questiones que versabantur inter fratrem Paganum Placentinum de Vicedominis inquisitorem heretice pravitatis in Lombardia et fratrem Bonamvitam de Mantua inquisitorem hereticorum in Marchia In nomine domini Amen. Anno domini Mo CCo XXIo indictione prima die veneris in Octobri in palatio domini Urbeveterani in Urbe Veteri Nicolaus papa quartus sedens in camera sua pro tribunali volens dirimere quaestiones quae versabantur inter fratrem Paganum Placentinum de Vicedominis inquisitorem haereticae pravitatis in Lombardia et fratrem Bonamvitam de Mantua inquisitorem haereticorum in Marchia ad summum pontificem qui de inventis de episcopo habeat iudicare Die Datierung ist verderbt. Edition Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 181–184 Nr. 189 (mit dieser Hs., Sigle W). Literatur M. d'Alatri, Inquisitori veneti del Duecento, in: Collectanea franciscana 30 (1960), 398–452, ND in: Ders., Eretici e inquisitori, Bd. 1: Il Duecento, Rom 1986 (Bibliotheca Seraphico-Capuccina 31), 139–217, hier 148–150; M. Benedetti, Frate Lanfranco da Bergamo, gli inquisitori, l'ordine e la curia Romana, in: Praedicatores, 157–204, hier 171–191. Inquisitio haereticae pravitatis Documenta Sententia de inquisitoribus in Lombardia et Marchia 198rb–vb Benedictus XI papa Bulla 'Ex eo quod'<note> (Extravag. com. 5.3.1, <rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>2.3.1304</date>)</note> Benedictus episcopus servus servorum dei dilectis filiis inquisitoribus heretice pravitatis in Lombardia salutem et apostolicam benedictionem. Ex eo quod quedam notata in quadam decretali a felicis recordacionis Bonifacio papa VIIIo predecessori nostra edita continet Benedictus episcopus servus servorum dei dilectis filiis inquisitoribus haereticae pravitatis in Lombardia salutem et apostolicam benedictionem. Ex eo quod quaedam notata in quadam decretali a felicis recordationis Bonifatio papa VIIIo praedecessori nostra edita continet Romani pontificis mandaremus reddi reddatis. Datum Laterani VI nonas Marcii pontificatus nostri anno primo Druck Friedberg 2, 1290f. (weicht teilweise ab). Juristische Texte Corpus iuris canonici Constitutiones Extravagantes Extravag. com. 5.3.1 199ra–b Urbanus V papa Bulla 'Imminente nobis cura'<note> (pro <rs type="person" ref="#ludovicus_de_caliga">Ludovico de Caliga</rs> inquisitore, <rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>15.4.1368</date>)</note> Urbanus episcopus servus servorum dei universis archiepiscopis et episcopis per Allemanniam constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Imminente nobis cura gregis dominici ex officio pastorali sollerter vigilare nos convenit Urbanus episcopus servus servorum dei universis archiepiscopis et episcopis per Alemanniam constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Imminente nobis cura gregis dominici ex officio pastorali sollerter vigilare nos convenit apud deum et sedem predictam possit exinde merito commendari. Datum Rome apud sanctum Petrum XVII kalendas Maii pontificatus nostri anno VI Druck Mosheim, 336f. (nach dieser Hs.); Patschovsky Beginenverfolgungen , 169–171 Nr. 13. 199rb–200vb Carolus IV imperator Diploma 'Prae cunctis mentis nostrae'<note> (pro <rs type="person" ref="#waltherus_kerlinger">Walthero Kerlinger</rs> inquisitore, <rs type="place" ref="#lucca">Lucca</rs>, <date>17.6.1369</date>)</note> In nomine sancte et individue trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum imperator semper Augustus et Boemie rex ad perpetuam rei memoriam. Pre cunctis mentis nostre desiderabilibus tota mente optantes fidei incrementa In nomine sanctae et individuae trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemiae rex ad perpetuam rei memoriam. Prae cunctis mentis nostrae desiderabilibus tota mente optantes fidei incrementa Presencium sub imperialis nostre maiestatis sigillo testimonio literarum. Datum in civitate nostra Lucana anno domini MCCC sexagesimo nono indictione septima XV kalendas Julii regnorum nostrorum anno vicesimo tercio imperii vero quintodecimo Druck Mosheim, 356–362 (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 218–221 Nr. 213 (mit falschem Datum); J. Caro, Aus der Kanzlei Kaiser Sigismunds, in: Archiv für Österreichische Geschichte 59 (1880), 168–172. Literatur RI 8, 758f. Nr. 7286; Bünger, 83 Nr. 10; Lerner, 98, 133f., 141 (Hs. genannt); M. Tönsing, Contra haereticam pravitatem – Zu den Luccheser Ketzergesetzen Karls IV., in: Studia Luxemburgensia. FS Heinz Stoob zum 70 Geburtstag, hrsg. von F. B. Fahlbusch und P. Johanek, Warendorf 1988 (Studien zu den Luxemburgern und ihrer Zeit 3), 285–311. 200vb–201ra Gregorius XI papa Bulla 'Sedes apostolica'<note> (<rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>7.6.1371</date>)</note> Gregorius episcopus servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. Sedes apostolica katholice fidei defensatrix precipua Gregorius episcopus servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. Sedes apostolica catholicae fidei defensatrix praecipua tenore presencium approbamus ratificemus et presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum Si quis autem Datum Avinione V idus Iunii pontificatus nostri anno primo Auch in Cod. Guelf. 402 Helmst., 75v. Druck Mosheim, 364–366 (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 221f. Nr. 213. Literatur Lerner, 141 mit Anm. 38 (Hs. genannt); CALMA 4, 434 Nr. 1 (auch zu den übrigen hier enthaltenen Briefen). 201rb–202ra Carolus IV imperator Diploma 'Commisso nobis caelitus'<note> (<rs type="place" ref="#trier">Trier</rs>, <date>17.2.1378</date>)</note> Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemie rex venerabilibus Treverensi archiepiscopo dilectis graciam suam et omne bonum. Commisso nobis celitus imperialis officii regimine cui dante domino feliciter presidemus Karolus quartus divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemiae rex venerabilibus Treverensi archiepiscopo dilectis gratiam suam et omne bonum. Commisso nobis caelitus imperialis officii regimine cui dante domino feliciter praesidemus Presencium sub imperialis nostre maiestatis sigillo testimonio literarum. Datum Treveris anno domini MCCC 78 indictione prima 13 kalendas Marcii regnorum nostrorum anno 32 imperii vero 33 recte: 23 Druck Mosheim, 388–392 (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 225–228 Nr. 218 (beide mit falschem Datum). Literatur RI 8, 773 Nr. 7461. 202ra–va Gregorius XI papa Bulla 'Ex iniuncto nobis'<note> (<rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>7.4.1374</date>)</note> Gregorius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus Coloniensi Treverensi Moguntinensi archiepiscopis ad quos presentes litere pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Ex iniuncto nobis ex alto pastorali officio angimur et tenemur animarum saluti prospicere Gregorius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus Coloniensi Treverensi Moguntinensi archiepiscopis ad quos praesentes litterae pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Ex iniuncto nobis ex alto pastorali officio angimur et tenemur animarum saluti prospicere facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem. Datum Avinione septimo idus Aprilis pontificatus nostri anno quarto Auch in Cod. Guelf. 311 Helmst., 118va–119va, vgl. dort zu Ausgaben und Literatur. 202va–203rb Johannes XXII papa Bulla 'Sancta Romana'<note> (Extravag. Jo. XXII. 7.un., <rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>30.12.1317</date>)</note> Auch in Cod. Guelf. 311 Helmst., 120ra–va (dort zum Text), 381 Helmst., 245r–v. Juristische Texte Corpus iuris canonici Constitutiones Extravagantes Extravag. Jo. XXII. 7.un. 203rb Innocentius III papa Bulla 'Ne nimia'<note> (X 3.36.9, <rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>30.11.1215</date>)</note> Druck Friedberg 2, 607; COD, 242 Nr. 13. Literatur Potthast Regesta 1, p. 437f. Juristische Texte Corpus iuris canonici Decretales Gregorii IX X 3.36.9 203rb–va Gregorius X papa Bulla 'Religionum diversitatem'<note> (VI 3.17.un., <rs type="place" ref="#lyon">Lyon</rs>, <date>17.6.1274</date>, prima pars tantum)</note> Religionum diversitatem nimiam ne confusionem induceret generale concilium consulta prohibicione vetavit Religionum diversitatem nimiam ne confusionem induceret generale concilium consulta prohibitione vetavit perpetue prohibicioni subicimus et quatenus processerant revocamus Text bricht ab. Druck Friedberg 2, 1054f.; COD, 326f. Nr. 23. Juristische Texte Corpus iuris canonici Liber Sextus Decretalium Bonifatii VIII VI 3.17.un. 203va–b Clemens V papa Bulla 'Cum de quibusdam'<note> (Clem. 3.11.1, <date>1317</date>)</note> Auch in Cod. Guelf. 43.3 Aug. 2°, 19r–v. Druck Friedberg 2, 1196; COD, 374 Nr. 16. Literatur CALMA 2, 638 Nr. 1. Juristische Texte Corpus iuris canonici Constitutiones Clementis V Clem. 3.11.1 203vb–204rb Johannes XXII papa Bulla 'Lectae coram nobis'<note> (<rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>1318</date>)</note> Iohannes episcopus servus servorum dei etc. fratri Iohanni episcopo Argentinensi etc. Lecte coram nobis et fratribus nostris tue fraternitatis litere continebant esse in dyocesi tua et in pluribus Alamannie partibus in copiosa multitudine mulieres Lectae coram nobis et fratribus nostris tuae fraternitatis litterae continebant esse in dioecesi tua et in pluribus Alemanniae partibus in copiosa multitudine mulieres pravi fermenti commixtio non corrumpat. Nulli ergo omnino et cetera Druck Mosheim, 630–632 Nr. VII (nach dieser Hs.); Patschovsky Beginenverfolgungen , 148–153 Nr. 4 (mit dieser Hs.). Literatur Lerner, 94 mit Anm. 19 (Hs. genannt). 204va–205ra Johannes XXII papa Bulla 'Ratio recta'<note> (Extravag. com. 3.9.un., <rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>13.8.1317</date>)</note> Vgl. Cod. Guelf. 311 Helmst., 119va–120ra. Juristische Texte Corpus iuris canonici Constitutiones Extravagantes Extravag. com. 3.9.un. 205ra–va Supplicatio in favorem beginarum in Alemannia<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>7.1.1394</date>)</note> Beatissime pater. In diversis civitatibus et locis Almanie ab antiquo fuerunt et hodie sunt nonnulli persone utriusque sexus que propter deum seculum reliquentes Beatissime pater. In diversis civitatibus et locis Alemanniae ab antiquo fuerunt et hodie sunt nonnulli personae utriusque sexus quae propter deum saeculum reliquentes et cum ceteris non obstantibus et clausulis opportunis ut in formula etc. Fiat ut petitur p. Sine aliqua limitacione p. Datum Rome apud sanctum Petrum septimo idus Januarii anno quinto Ging vermutlich dem Vidimus unten, 213v–214v, voraus. Druck Mosheim, 674f. Nr. XXI (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 235f. Nr. 238. Vgl. dazu J. van Engen, Sisters and brothers of the common life. The Devotio Moderna and the world of the later Middle Ages, Philadelphia 2008 (The Middle ages series), 103f. (343 Anm. 106 Hs. genannt). Inquisitio haereticae pravitatis Documenta Supplicatio in favorem beginarum in Alemannia 205va–206ra Bonifatius IX papa Bulla 'Sedis apostolicae'<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>31.3.1395</date>)</note> Bonifacius episcopus servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. Sedis apostolice providencia circumspecta heretice pravitatis labe respersis quorum nequicia serpit ut cancer Bonifatius episcopus servus servorum dei ad perpetuam rei memoriam. Sedis apostolicae providentia circumspecta haereticae pravitatis labe respersis quorum nequitia serpit ut cancer concessionibus huiusmodi et aliis contrariis non obstantibus quibuscumque. Nulli ergo omnino etc. Datum II kalendas Februarii anno sexto Druck Mosheim, 409f. (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 256f. Nr. 241 mit falschem Jahresdatum. Vgl. dazu Lerner Evidence , 353 (Hs. genannt). 206ra–207vb Carolus IV imperator Diploma 'Prae cunctis mentis nostrae'<note> (ad inquisitores, <rs type="place" ref="#lucca">Lucca</rs>, <date>17.6.1369</date>)</note> In nomine sancte et individue trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemie rex ad perpetuam rei memoriam. Honorabilibus et religiosis viris Walthero Kerlinger Lodewico de Caliga et aliis duobus fratribus graciam suam et omne bonum. Pre cunctis mentis nostre desiderabilibus tota mente optantes fidei catholice incrementa In nomine sanctae et individuae trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemiae rex ad perpetuam rei memoriam. Honorabilibus et religiosis viris Walthero Kerlinger Lodewico de Caliga et aliis duobus fratribus gratiam suam et omne bonum. Prae cunctis mentis nostrae desiderabilibus tota mente optantes fidei catholicae incrementa sacri nobiles et fideles presencium sub imperialis nostre maiestatis sigillo testimonio literarum. Datum in civitate nostra Lucana anno domini M trecentesimo sexagesimo nono indictione septima XV kalendas Julii regnorum nostrorum anno vicesimo tercio imperii vero quintodecimo Druck Mosheim, 368–375 (mit dieser Hs.); Fredericq 1, 214–217 Nr. 212. Literatur RI 8, 759 Nr. 7287. 208ra–b Gregorius XI papa Bulla 'Ad apostolatus nostri'<note> (<rs type="place" ref="#avignon">Avignon</rs>, <date>22.4.1376</date>)</note> Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis inquisitoribus heretice pravitatis per Alemaniam constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Ad apostolatus nostri pervenit auditum quod in nonnullis partibus in quibus inquisicionis heretice pravitatis officium exercetis sunt nonnulli laici simplices Ad apostolatus nostri pervenit auditum quod in nonnullis partibus in quibus inquisitionis haereticae pravitatis officium exercetis sunt nonnulli laici simplices plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem. Datum Avinione X kalendas Maii pontificatus nostri anno sexto Druck Mosheim, 278f. (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 236f. Nr. 224 mit falschem Jahresdatum. 208va–209ra Bonifatius IX papa Bulla 'Meritis vestrae devotionis'<note> cum bulla Gregorii XI papa 'Ab exordio nascentis' inserta (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>1.12.1395</date>)</note> Bonifacius episcopus servus servorum dei dilectis filiis magistro et fratribus ordinis Predicatorum salutem et apostolicam benedictionem. Meritis vestre devocionis inducimur ut peticionibus vestris tenor dinoscitur esse talis: Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis magistro et priori provinciali provincie Theutonie ordinis fratrum Predicatorum salutem et apostolicam benedictionem. Ab exordio nascentis ecclesie pastores vigilare ceperunt contra pseudodiscipulos Bonifatius episcopus servus servorum dei dilectis filiis magistro et fratribus ordinis Praedicatorum salutem et apostolicam benedictionem. Meritis vestrae devotionis inducimur ut petitionibus vestris tenor dinoscitur esse talis: Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis magistro et priori provinciali provinciae Teutoniae ordinis fratrum Praedicatorum salutem et apostolicam benedictionem. Ab exordio nascentis ecclesiae pastores vigilare coeperunt contra pseudodiscipulos Datum apud Villamnovam Avinionensis diocesis X kalendas Augusti pontificatus nostri anno secundo. Nos in hac parte igitur vestris supplicacionibus inclinati sed antiquam si quod habetis tantummodo conservari. Nulli ergo omnino hominum Si quis autem Datum Rome apud sanctum Petrum kalendas Decembris pontificatus nostri anno septimo Druck Mosheim, 380–384 und 656f. Nr. 21 (nach dieser Hs.); Fredericq 1, 222–224 Nr. 215 (inserierte Bulle Gregors XI), 256 Nr. 240 (Auszug aus dem Rahmentext Bonifaz' IX). 209rb–vb Bonifatius IX papa Bulla 'Ab exordio nascentis'<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>5.6.1399</date>)</note> Bonifacius episcopus servus servorum dei dilecto filio priori provinciali ordinis fratrum Predicatorum provincie Saxonie secundum morem dicti ordinis salutem et apostolicam benedictionem. Ab exordio nascentis ecclesie pastores vigilare ceperunt contra pseudodiscipulos Bonifatius episcopus servus servorum dei dilecto filio priori provinciali ordinis fratrum Praedicatorum provinciae Saxoniae secundum morem dicti ordinis salutem et apostolicam benedictionem. Ab exordio nascentis ecclesiae pastores vigilare coeperunt contra pseudodiscipulos episcopali imperiali vel regali aut alia qualibet fulgeat dignitate impedimentum quomodolibet habituri. Nulli ergo omnino hominum Si quis autem Datum Rome apud sanctum Petrum nonas Junii pontificatus nostri anno decimo Auch in Cod. Guelf. 402 Helmst., 70r–v. Druck Mosheim, 385f. (Auszug), 657–659 Nr. 22 (vollständig, beide nach dieser Hs.); Fredericq 1, 258f. Nr. 243 (beide mit falschem Jahresdatum). 209vb–210rb Bonifatius IX papa Bulla 'Sanctae inquisitionis officium'<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, <date>16.6.1399</date>)</note> Bonifacius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus archiepiscopis ad quos presentes litere pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Sancte inquisicionis officium a felicis recordacionis predecessoribus nostris Romanis pontificibus contra heretica labe respersos salubriter institutum Bonifatius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus archiepiscopis ad quos praesentes litterae pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Sanctae inquisitionis officium a felicis recordationis praedecessoribus nostris Romanis pontificibus contra haeretica labe respersos salubriter institutum ac apud deum cuius in hac parte res agitur de vestra fideli obediencia premium consequi mereamur sempiternum. Datum Rome apud sanctum Petrum XVI kalendas Julii pontificatus nostri anno decimo Druck Mosheim, 225–228 (mit dieser Hs.); Fredericq 1, 259–261 Nr. 244 (mit falschem Datum). 210va–b leer.

Papier Pergament

Papier, das jeweils äußerste und innerste Doppelbl. jeder Lage Pergament.

Wasserzeichen: Anker mit einkonturigen Flunken, darunter einkonturiges Kreuz: Piccard VI/1, 213 (1412, weitere Typen nicht nachweisbar). Schwert ohne Beizeichen: WZIS DE9090-PO-123117 (1404), DE9090-PO-123145 (1403). Ochsenkopf mit Augen, Nase und weiteren Gesichtsmerkmalen, darüber Kreuz, Stern an Stange: Likhachev 2261 (1399–1406). Buchstabe P (mehrere Typen, nicht nachweisbar).

214 Bl. 29,5 21,5 VIII (16). VIII–1 (28)! VIII (44). VI (56). 2 VII (84). VI (96). VI–2 (106). VIII (122). VII (136). VIII (152). II–1 (154)! 2 XIV (210). Buch- und Schriftwesen Reklamanten Reklamanten, meist durch Beschnitt verloren, erhalten 16v, 44v, 56v, 84v, 96v und 182v .

Bl. 102 längs halbiert.

Bl. 1ra–154avb 19 12 , zweispaltig (Spalten ca. 5,5 cm breit), je nach Hand 45–55 Zeilen.

Bl. 155ra–210vb 23 15,5 , zweispaltig (Spaltenbreite innen 7 cm, außen 6,5 cm), je nach Hand 42–52 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Jüngere gotische Kursive von fünf Händen,

Hand 1: 1ra–22va und 29ra–101vb;

Hand 2 (Henricus Schoenvelt): 23ra–28ra und 102ra–106vb sowie die Marginalien 29r–36r;

Hand 3: 107ra–154vb;

Hand 4: 155ra–197va;

Hand 5: 197va–210rb.

1ra–155ra, 173va–184rb und 197va–198rb rubriziert, 1ra–154vb zusätzlich rubrizierte Kolumnentitel, meist einfache rote Lombarden, 199ra–210rb braune Lombarden mit Rahmen und Muster. Buch- und Schriftwesen Kolumnentitel Buchschmuck Lombarden

Am Beginn der einzelnen Texte und Abschnitte schlichte rote Initialmajuskeln über 6–8 Zeilen, z. T. mit weißen Mustern im Buchstabenstamm, Buchschmuck Initialmajuskeln

107ra rot-braune Fleuronnéeinitiale T als littera duplex über 6 Zeilen. Buchschmuck Initialen Fleuronnée-Initiale littera duplex

II Magdeburg, Erzdiözese 15. Jh., 1. Viertel 211r–212r Carolus IV imperator Diploma 'Commissi nobis caelitus'<note> (<rs type="place" ref="#lucca">Lucca</rs>, <date>10.6.1369</date>)</note> In nomine sancte et individue trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemie rex ad perpetuam rei memoriam. Commissi nobis celitus cura regiminis imperialis maiestatis cui dante domino feliciter presidemus In nomine sanctae et individuae trinitatis feliciter Amen. Karolus quartus divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemiae rex ad perpetuam rei memoriam. Commissi nobis caelitus cura regiminis imperialis maiestatis cui dante domino feliciter praesidemus Datum Luce anno domini MCCCo LXIXo indictione septima quarto idus Junii regnorum nostrorum anno XXIIIo imperii vero quintodecimo Druck Mosheim, 343–350 (mit dieser Hs.); Fredericq 1, 210–214 Nr. 211. Literatur RI 8, 758 Nr. 7285. 212v–213v Carolus IV imperator Diploma 'Salutaribus in Christo patris'<note> (<rs type="place" ref="#lucca">Lucca</rs>, <date>9.6.1369</date>)</note> Karolus quartus divina favente clemencia Romanorum imperator semper Augustus et Bohemie rex venerabilibus archiepiscopis episcopis nostris ac sacri Romani imperii subiectis tam immediate quam mediate devotis dilectis graciam suam et omne bonum. Salutaribus in Christo patris nostri ac domini domini Urbani divina providencia pape quinti vestigiis inherentes Salutaribus in Christo patris nostri ac domini domini Urbani divina providentia papae quinti vestigiis inhaerentes acrimoniam sustinere presencium sub nostre imperialis maiestatis sigillo testimonio literarum. Datum Luce anno domini MCCCo LXIXo indictione septima quinto idus Junii regnorum nostrorum anno XXIIIo imperii vero quintodecimo Druck Mosheim, 350–355 (mit dieser Hs.); Fredericq 1, 208–210 Nr. 209. Literatur RI 8, 758 Nr. 7284. 213v–214v Albertus de Querfurt Vidimus bullae Bonifatii IX papae 'Ex iniuncto nobis'<note> (<rs type="place" ref="#magdeburg">Magdeburg</rs>, <date>20.10.1396</date>)</note> 213v 214r–v Albertus de Querfurt Vidimus Nova bulla Beghardorum sub vidimus domini archiepiscopi Magdeburgensis nondum sigillato In nomine domini Amen. Extenore presentis scripti publici cunctis pateat evidenter quod nos Albertus dei et apostolice sedis gracia archiepiscopus Magdeburgensis vidimus tenuimus ac diligenter inspeximus quasdam literas apostolicas sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Bonifacii divina providencia pape VIIII non viciatas tenor sequitur sub his verbis In nomine domini Amen. Ex tenore praesentis scripti publici cunctis pateat evidenter quod nos Albertus dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopus Magdeburgensis vidimus tenuimus ac diligenter inspeximus quasdam litteras apostolicas sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Bonifatii divina providentia papae IX non vitiatas tenor sequitur sub his verbis datum et actum Magdeborch anno domini MCCCo LXXXXVIo indictione quarta die veneris vicesima mensis Octobris hora terciarum vel quasi pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Bonifacii Albert von Querfurt amtierte 1382–1403 als Erzbischof von Magdeburg, vgl. Gatz Bischöfe , 392f. 213v–214r Bonifatius IX papa Bulla 'Ex iniuncto nobis'<note> (<rs type="place" ref="#rom">Rom</rs>, 7.1.1394)</note> Bonifacius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus Coloniensi Treverensi et Maguntinensi archiepiscopis eorumque suffraganeis ad quos presentes litere pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Ex iniuncto nobis ab alto pastorali officio angimur et tenemur animarum saluti prospicere Bonifatius episcopus servus servorum dei venerabilibus fratribus Coloniensi Treverensi et Maguntinensi archiepiscopis eorumque suffraganeis ad quos praesentes litterae pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Ex iniuncto nobis ab alto pastorali officio angimur et tenemur animarum saluti prospicere per hoc enim non intendimus alias statum dictarum personarum aliquatenus approbare. Datum Rome apud sanctum Petrum septimo idus Januarii pontificatus nostri anno quinto Antwortschreiben der Supplik von 205ra–va. Druck Mosheim, 652–656 (nach dieser Hs.). 214v–216r Responsa iurisperitorum Coloniensium de fratribus vitae communis in Daventria<note> (<rs type="place" ref="#koeln">Köln</rs>, <date>1398</date>)</note> Sequentes questiones cum suis solucionibus super casu qui sequitur sunt scripte et formate pro munimine beghardorum ex determinacionibus infrascriptis dominorum et magistrorum in legibus Sequentes quaestiones cum suis solutionibus super casu qui sequitur sunt scriptae et formatae pro munimine beghardorum distinctione secunda in fine et per Thomam secunda secunde questione 777 articulo 5 et quodlibet 12 questione 27 etc Druck Mosheim, 433–442 (mit dieser Hs.); Fredericq 2, 176–181 Nr. 113. Vgl. die Literatur zum anschließenden Stück. Inquisitio haereticae pravitatis Documenta Responsa iurisperitorum Coloniensium de fratribus vitae communis in Daventria 216r–217r Observationes inquisitoris Belgici in iurisperitorum Coloniensium responsum de fratribus vitae communis in Daventria<note> (<rs type="place" ref="#utrecht">Utrecht</rs>, <date>1398</date>)</note> Notandum pro detectione figmentorum secte Gherarditarum que per diocesim Traiectensem in singulis civitatibus cotidie invalescit Notandum pro detectione figmentorum sectae Gherarditarum quae per dioecesim Traiectensem in singulis civitatibus quotidie invalescit ab eismet que in congregacionibus existunt si super his debite inquirantur Druck Mosheim, 433–450 (mit dieser Hs.); Fredericq 2, 181–185 Nr. 114. Literatur J. van Engen, Devout Communities and Inquisitorial Orders: The Legal Defense of the New Devout, in: Kirchenreform von unten. Gerhard Zerbolt von Zutphen und die Brüder vom Gemeinsamen Leben, hrsg. von N. Staubach, Frankfurt/M. 2004 (Tradition – Reform – Innovation. Studien zur Modernität des Mittelalters 6), 44–101; J. M. Raley, A revised chronology for the inquisitors of the Brothers and Sisters of the Common Life, ca. 1393–1409, in: Ons geestelijk erf 83 (2012), 57–95 (60, 63, 65f., 68–70, 72, 78f. und 86 Hs. genannt); K. Goudriaan, The Modern Devout and the Inquisition, in: Ons geestelijk erf 89 (2018), 50–91, hier 60–70 (61 und 70 Hs. genannt). Inquisitio haereticae pravitatis Documenta Observationes inquisitoris Belgici in iurisperitorum Coloniensium responsum de fratribus vitae communis in Daventria 217v leer.

Papier

Wasserzeichen: Anker mit einkonturigen Flunken, darunter einkonturiges Kreuz (nicht nachweisbar). Fahne (zwei Typen, nicht nachweisbar).

8 Bl. 29,5 21,5 VI–4 (217)!

22 14–15 , einspaltig, je nach Hand 38–52 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Jüngere gotische Kursive von zwei Händen,

Hand 1: 211r–214v (auch in Teil I ab Bl. 197va);

Hand 2 (Henricus Schoenvelt): 214v–217v (auch in Teil I).

211r–214v braune Lombarden mit Rahmen und Mustern, Buchschmuck Lombarden

214v–219v Cadellen. Buchschmuck Cadellen

III Magdeburg, Erzdiözese um 1375 218ra–247rb Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Das durch lebende rubrizierte Seitentitel gegliederte Handbuch enthält neben dem Inhaltsverzeichnis 24 einzeln gezählte Textstücke, vgl. dazu Dondaine, 106f. (diese Hs. genannt), 141–146 detaillierte Beschreibung der Einzelstücke auf der Basis der texidentischen Parallelüberlieferung in den Codices Città del Vaticano, BAV, Vat. lat. 3978, 17ra–38ra, sowie in Linz, OÖLB, Cod. 177, 11r–51r, beschrieben in: Patschovsky Quellen , 139–141. Zu beiden vgl. auch Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), LVI–LIX und LXVII–LXXI. Im einzelnen sind enthalten: 218ra–220vb Index capitulorum contentorum Sequencia capitula continentur in statutis Frederici imperatoris contra hereticos Quod iudicium hereticorum spectat ad ecclesiam primum capitulum ad ecclesiam sub pena et qui dicantur dies festivi XVII capitulum Das Gesamtregister enthält die durch Rubriken gegliederten Kapitelverzeichnisse der in der Sammlung enthaltenen größeren Einzeltexte. Buch- und Schriftwesen Index capitulorum in hoc manuali contentorum Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Index capitulorum in hoc manuali contentorum 220vb–223rb Fridericus II imperator Statuta contra haereticos Constituciones domini Frederici imperatoris contra hereticos Fredericus dei gracia Romanorum imperator semper Augustus Iherusalem et Sicilie rex dilectis principibus suis fidelibus suis graciam suam et omne bonum. Commissi nobis celitus cura regiminis imperialis cui dante domino presidemus fastigium dignitatis materialem Fredericus dei gratia Romanorum imperator semper Augustus Hierusalem et Siciliae rex dilectis principibus suis fidelibus suis gratiam suam et omne bonum. Commissi nobis caelitus cura regiminis imperialis cui dante domino praesidemus fastigium dignitatis materialem successiones tollimus ab eis omne ius legitimum abdicamus Aufgrund des Schlussabschnittes diente als Vorlage offenbar die päpstliche Zusammenstellung der kaiserlichen Gesetze in der Bulle "Cum adversus haereticam" durch Papst Innozenz IV. vom 22.5.1254 ( Potthast Regesta 15378), wiederholt von Alexander IV. (17.11.1258, vgl. Potthast Regesta 17405; Thomson Checklist , 526 Nr. 2659 ) und Clemens IV. (31.10.1265, vgl. Potthast Regesta 19423; Jordan Clément IV , 514 Nr. 1853), obwohl hier Einleitung und Schluss der Bulle fehlen. Die Kapitelzahlen sind in marg. ausgeworfen. Dazu zuletzt S. Ragg, Ketzer und Recht. Die weltliche Ketzergesetzgebung des Hochmittelalters unter dem Einfluß des römischen und kanonischen Rechts, Hannover 2006 (MGH Studien und Texte 37), 119–137. Die leicht abweichende Fassung aus der Briefsammlung des Petrus de Vinea auch in Cod. Guelf. 298 Helmst., 77r–78r. Druck (u. a.) Magnum Bullarium Romanum a Leone M. usque ad Benedictum XIII…, editio novissima, Bd. 1: Ab Leone Magno ad Paulum IV., Luxemburg 1727, 83–85; Sbaralea Bullarium 1, 730f. Nr. 550; Wadding Annales Minorum 3, 47f. Nr. 52; MGH LL 2, 326329 (leicht abweichend, ohne den letzten Teil). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Fridericus II imperator: Statuta contra haereticos Innocentius IV papa Bulla 'Cum adversus haereticam' (zit.) Alexander IV papa Bulla 'Cum adversus haereticam' (zit.) Clemens IV papa Bulla 'Cum adversus haereticam' (zit.) 223rb–228va Clemens IV papa Consilium de quibusdam dubitabilibus inquisitionis haereticae pravitatis (recensio longior) Consilium Guidonis Fulcodii qui fuit Clemens quartus de quibusdam dubitabilibus in negocio inquisicionis Inquisicio pravitatis heretice fratribus predicatoribus infra certos limites est iniuncta auctoritate rescripti apostolici cuius tenor hic est Inquisitio pravitatis haereticae fratribus praedicatoribus infra certos limites est iniuncta auctoritate rescripti apostolici cuius tenor hic est scribo salvo fratrum et aliorum prudentum consilio meliore Langfassung in 23 Quaestionen, eine der drei ältesten Hss., vgl. Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 220f. (Hs. genannt, Sigle W). Edition C. Carena, Tractatus de officio sanctissimae inquisitionis et modo procedendi in causis fidei…, Cremona 1641, 444–478; Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 58–71 Nr. 12 (mit dieser Hs., Sigle W); Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 225–255 (mit dieser Hs., Sigle W). Literatur Dondaine, 184–186 (Hs. genannt); Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 10–13 Nr. 3 (Hs. genannt, Sigle W); Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 206–224 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Clemens IV papa: Consilium de quibusdam dubitabilibus inquisitionis haereticae pravitatis (recensio longior) 228vb–229rb Consilium peritorum Avinionensium quo declaratur qui dicantur credentes III (Avignon, 21.6.1235). Notum sit omnibus presentem paginam inspecturis quod anno domini Mo CCo XXXVo XI kalendas Julii frater Iohannes prior fratrum Predicatorum in Avinione Notum sit omnibus praesentem paginam inspecturis quod anno domini Mo CCo XXXVo XI kalendas Julii frater Iohannes prior fratrum Praedicatorum in Avinione consiliarii vero dicti sigilla sua huic cartule apponi voluerunt in testimonium predictorum Edition Quellen zur Geschichte der Waldenser, hrsg. von A. Patschkovsky und K.-V. Selge, Gütersloh 1973 (Texte zur Kirchen- und Theologiegeschichte 18), 50–54 Nr. 6 (mit dieser Hs., 50 genannt, Sigle C); Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 10–13 Nr. 3 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 186 Nr. 2 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Consilium peritorum Avinionensium quo declaratur qui dicantur credentes 229rb–230rb Consilium peritorum super quibusdam dubitabilibus propositis et absolutis IIII (Südfrankreich?, 1249/55). Queritur si aliqui credentes hereticorum inventi fuerint per aliquos testes qui propter timorem mortis non audeant publice testificari Quaeritur si aliqui credentes haereticorum inventi fuerint per aliquos testes qui propter timorem mortis non audeant publice testificari animadvertat in eos penas super hoc constitutas imponendo Edition Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 47–51 Nr. 9 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 187 Nr. 3 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Consilium peritorum super quibusdam dubitabilibus propositis et absolutis 230rb–va Johannes de Bernino Consilium<note> (<rs type="place" ref="#manosque">Manosque</rs>, <date>10.5.1235</date>)</note> Consilium domini Viennensis quo tres consultaciones solvuntur V Iohannes dei miseracione sancte Viennensis ecclesie vocatus archiepiscopus apostolice sedis legatus salutem in domino. Super quibus a nobis edoceri petebas humiliter tenore tibi presencium respondemus Super quibus a nobis edoceri petebas humiliter tenore tibi praesentium respondemus cum deus bis non iudicet in idipsum. Datum apud Manuascam anno domini Mo CCo XXVo VI idus Madii Edition Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 8–10 Nr. 2 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 186 Nr. 1 (Hs. genannt, Sigle W, falsche Folioangabe). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Johannes de Bernino: Consilium 230va–234ra Statuta concilii Narbonensis<note> (<rs type="place" ref="#narbonne">Narbonne</rs>, <date>1243/1244</date>)</note> Consilium Narbonensis Arelatensis et Aquensis Archiepiscoporum VI Petrus dei gracia Narbonensis Iohannes Arelatensis Raimundus Aquensis archiepiscopi ceterique prelati quorum sigilla huic cartule sunt appensa dilectis et fidelibus salutem in domino. Dubitaciones vestras prout possumus amputantes Petrus dei gratia Narbonensis Iohannes Arelatensis Raimundus Aquensis archiepiscopi caeterique praelati quorum sigilla huic cartulae sunt appensa dilectis et fidelibus salutem in domino. Dubitationes vestras prout possumus amputantes consilium a nobis et auxilium in ipso nostro negocio caritate mutua reportetis Druck Mansi 23, 355D–366C; K.-V. Selge, Texte zur Inquisition, Gütersloh 1947, 60–70; Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 22–32 Nr. 5 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 188f. Nr. 5 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Statuta concilii Narbonensis 234ra–va Petrus de Collemedio Ordinatio<note> (Südfrankreich, <date>1245/1246</date>)</note> Ordinacio domini Albanensis in negocio inquisicionis VII Hec infrascripta fuerunt ordinata in negocio inquisicionis contra hereticam pravitatem per venerabilem patrem dominum P. episcopum Albanensem Haec infrascripta fuerunt ordinata in negotio inquisitionis contra haereticam pravitatem per venerabilem patrem dominum P. episcopum Albanensem et sine mora inquisitorum sententias et in personis et in bonis dampnatorum Zum Verfasser vgl. Eubel 1, 7. Druck Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 32–34 Nr. 6 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 190 Nr. 8 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Petrus de Collemedio: Ordinatio 234va–238va Statuta concilii Biterrensis<note> (<rs type="place" ref="#beziers">Béziers</rs>, <date>19.4.1246</date>)</note> Consilium concilii provincialis archiepiscopi Narbonensis et suorum suffraganeorum qualiter sit inquisicione contra hereticos procedendum VIII Guillelmus dei gracia Biterrensis sic, recte: Narbonensis archiepiscopus dilectis in Christo inquisitoribus contra hereticos in Arelatensi Aquensi et Ebredunensi et Viennensi provinciis auctoritate apostolica constitutis fratribus ordinis Predicatorum salutem in domino. Literas reverendissimi patris P dei gracia episcopi Albanensis recepimus sub hac forma Guillelmus dei gratia Biterrensis sic, recte: Narbonensis archiepiscopus dilectis in Christo inquisitoribus contra haereticos in Arelatensi Aquensi et Ebredunensi et Viennensi provinciis auctoritate apostolica constitutis fratribus ordinis Praedicatorum salutem in domino. Litteras reverendissimi patris P dei gratia episcopi Albanensis recepimus sub hac forma per hec possit veritas declarari. Datum apud Biterras XIII kalendas Maii anno domini Mo CCo XLVIo Druck Mansi 23, 715C–724D; Parmeggiani I consilia procedurali (s. oben), 34–46 Nr. 7 (mit dieser Hs., Sigle W). Regest Bivolarov Inquisitoren-Handbücher (s. oben), 190f. Nr. 9 (Hs. genannt, Sigle W). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Statuta concilii Biterrensis 238va–b Forma citationis Citacio universalis in aliquo castro vel villa IX Noverint universi quod anno et die talibus ego talis iudex ordinatus et delegatus vel inquisitor in tali terra auctoritate sedis apostolice contra labem hereticam constitutus Noverint universi quod anno et die talibus ego talis iudex ordinatus et delegatus vel inquisitor in tali terra auctoritate sedis apostolicae contra labem haereticam constitutus immo contra eum quantum de iure possem procedere. Actum in tali loco convocatis talibus testibus Ungedruckt. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma citationis 238vb–239ra Forma recipiendi iuramentum X Ego talis in primis abnego omnem heresim et abiuro et specialiter Valdensium Ego talis in primis abnego omnem haeresim et abiuro et specialiter Valdensium qui eos capere voluerunt et valeant sine mora et omni fraude postposita revelabo Ungedruckt. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma recipiendi iuramentum 239ra–b Forma confessionis abrenuntiationisque Ante iniunctionem penitencie confessione recitata opportet abiurationem fieri hoc modo et sic opportebit in instrumento contineri XI Ego confiteor et recognosco coram vobis domine me errasse in predictis et super hiis corde contrito et humiliato absolucionem et penitenciam requiro Ego confiteor et recognosco coram vobis domine me errasse in praedictis et super hiis corde contrito et humiliato absolutionem et poenitentiam requiro absolucio obtenta vel obtinenda nichil profuit Druck M. d'Alatri, L'Inquisizione francescana nell'Italia centrale nel secolo XIII, in: Collectanea Franciscana 23 (1953), 51–165, hier 141 Nr. 11. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma confessionis abrenuntiationisque 239va–b Ex premissa forma instrumentum confici poterit in hunc modum XII Noverint universi quod anno et die talibus coram tali iudice et talibus testibus talis et talis recognoverunt se errasse Noverint universi quod anno et die talibus coram tali iudice et talibus testibus talis et talis recognoverunt se errasse et ipsi tamquam heretici ex tunc capi valeant et puniri Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 141f. Nr. 12. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma conficiendi instrumentum 239vb–240ra Penitencia sponte confessi XIII Reverendo in Christo patri et domino dei gracia Nemausensi episcopo frater Guillelmus de Valencia et Poncius Garin ordinis Predicatorum inquisitores reverenciam cum salute. Noveritis quod B. Sayssa parrochianus vester ad nos accedens fuit confessus humiliter Reverendo in Christo patri et domino dei gratia Nemausensi episcopo frater Guillelmus de Valentia et Pontius Garin ordinis Praedicatorum inquisitores reverentiam cum salute. Noveritis quod B. Sayssa parrochianus vester ad nos accedens fuit confessus humiliter secundum suam conscienciam credit Valdensibus hereticis tribuisse Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 142 Nr. 13; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 55f. Nr. 7a (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma confessionis 240ra–b Penitencia perpetui carceris iniungenda hiis qui fuerunt perfecti XIIII Quoniam tu Iohannes de Burgundia qui perfectus fuisti Valdensis hereticus per triginta annos et amplius et eorum credens erroribus Quoniam tu Iohannes de Burgundia qui perfectus fuisti Valdensis haereticus per triginta annos et amplius et eorum credens erroribus et fautores hereticorum Valdensium excommunicacioni subiaceant supradicte Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 142f. Nr. 14; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 56–58 Nr. 7b (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Forma ad poenam perpetui carceris iniungendam 240rb De domibus diruendis XV In nomine domini nostri Ihesu Christi quoniam in domo Bernardi de Durbanno invente fuerunt hoc anno In nomine domini nostri Iesu Christi quoniam in domo Bernardi de Durbanno inventae fuerunt hoc anno excommunicationis sententia innodamus. Actum etc Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 143 Nr. 15; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 58f. Nr. 7c (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de domibus diruendis 240ra–241ra De inmurandis XVI In nomine domini nostri Ihesu Christi anno et die talibus. Quoniam ego talis inquisitor heretice pravitatis per inquisicionem In nomine domini nostri Iesu Christi anno et die talibus. Quoniam ego talis inquisitor haereticae pravitatis per inquisitionem tamquam contra hereticam quantum de iure potero processurum. Actum etc Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 143f. Nr. 16; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 59–62 Nr. 7d (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de immurandis 241ra–vb De crucibus imponendis XVII (Narbonne, 15.5.1244). Universis Christi fidelibus presentes literas inspecturis frater Ferrarius et frater Petrus Duranti inquisitores heretice pravitatis in provincia Narbonensis salutem in domino sempiternam. Quoniam talis mulier latrix presencium sicut ex ipsius confessione propria Universis Christifidelibus praesentes litteras inspecturis frater Ferrarius et frater Petrus Duranti inquisitores haereticae pravitatis in provincia Narbonensis salutem in domino sempiternam. Quoniam talis mulier latrix praesentium sicut ex ipsius confessione propria excommunicationis vinculo auctoritate qua fungimur innodamus. Datum Narbone idus Maii anno domini Mo CCo LXXIIIIo Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 144f. Nr. 17; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 63–65 Nr. 7e (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de crucibus imponendis 241vb–242ra De exhumandis hereticis et cremandis XVIII (29.8.1244). In nomine domini nostri Ihesu Christi anno nativitatis ejusdem Mo CCo LXIIIIo kalendas IIII Septembris. Noverint universi presentes pariter et futuri quod cum nos tales inquisitores inquisicionem de hereticis et eciam infamatis ex mandato faceremus apostolico In nomine domini nostri Iesu Christi anno nativitatis ejus Mo CCo LXIIIIo kalendas IIII Septembris. Noverint universi praesentes pariter et futuri quod cum nos tales inquisitores inquisitionem de haereticis et etiam infamatis ex mandato faceremus apostolico cremari decernimus in detestationem criminis tam nephandi. Actum in tali loco etc Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 145f. Nr. 18. Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de haereticis exhumandis concremandisque 242ra–vb De hereticis iudicatis relictis curie seculari XIX Notum sit universis quod cum nobis Guillelmo miseracione divina episcopo Carpanicensi sic, recte: Carpentoratensi tali die apud Carpentoratum presentati fuisse Notum sit universis quod cum nobis Guillelmo miseratione divina episcopo Carpentoratensi tali die apud Carpentoratum praesentati fuisse auctoritate quam fungimur innodamus lata fuit hec sentencia in tali loco in presencia et testimonio talium anno et die talibus Hier wie auch in der Hs. Paris, BN, lat. 3373, 64rv, in zwei Abschnitte geteilt, die separat gez. sind (XIX und XX). Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 146f. Nr. 19; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 65–67 Nr. 7f (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de haereticis iudicatis relictis curiae saeculari 242vb–243ra Pena immuracionis iniungenda credenti XXI Quoniam constat per confessionem mulieris quod vidit et cognovit Valdenses utriusque sexus a XVI anno usque ad XVIIII in domo sua et audivit multociens eorum predicacionem Quoniam constat per confessionem mulieris quod vidit et cognovit Valdenses utriusque sexus a XVI anno usque ad XVIIII in domo sua et audivit multotiens eorum praedicationem iudiciamus eam perpetuo carceri mancipandam Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 147 Nr. 20; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 68f. Nr. 7g.I (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de poena immurationis iniungenda 243ra De credente exhumando XXII Quoniam constat per testes quod talis mulier legavit in infirmitate de qua decessit clamidem suam Quoniam constat per testes quod talis mulier legavit in infirmitate de qua decessit chlamydem suam et ideo extumulandam et a cimiterio fidelium repellendam Druck d'Alatri L'Inquisizione francescana (s. oben), 147 Nr. 21; Quellen zur Geschichte der Waldenser (s. oben), 69 Nr. 7g.II (mit dieser Hs., Sigle C). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Documentum de credente exhumando 243ra–245va Processus iudiciarius Incipit ordo processus cum quis per contumaciam responsurus de fide coram suo iudice comparere contempnit. Prima citacio peremptoria quod veniat XXIII Tales inquisitores tali priori salutem. Cum Orfeza uxor talis non levi laboret infamia quod hereticorum Valdensium credens fuerit et amica Tales inquisitores tali priori salutem. Cum Orfeza uxor talis non levi laboret infamia quod haereticorum Valdensium credens fuerit et amica seculari iudicio relinquendam actum in tali loco coram talibus anno et die talibus Das Prozessformular besteht aus 10 Einzelstücken. Druck d'Alatri L'inquisizione francescana (s. oben), 147–152 Nr. 22–31. Literatur Dondaine, 145 Nr. 23; Patschovsky Quellen (s. oben), 141 Nr. 12i; Patschovsky Anfänge , 156–158 Nr. 51–58 (158 Nr. 58 Hs. genannt). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Processus iudiciarius 245va–247rb Statuta concilii Tolosani<note> (<rs type="place" ref="#toulouse">Toulouse</rs>, <date>Nov. 1229</date>)</note> Hec sunt statuta in concilio apud Tholosam promulgata per dominum Romanum sancti Angeli diaconum cardinalem apostolice sedis legatum anno domini Mo CCo XXIXo mense Novembris Licet a diversis apostolice sedis legatis diversa emanaverint instituta contra hereticos credentes fautores receptatores hereticorum et super pace conservanda Licet a diversis apostolicae sedis legatis diversa emanaverint instituta contra haereticos credentes fautores receptatores haereticorum et super pace conservanda et in aliis festivitatibus est feriandum pro locorum consuetudinibus prout prelatus indixerit Iste consultaciones sunt confirmate a iure ut habetur extra de hereticis capitulo 'Statuta' ad finem libro VI et in concilio Viennensi in capitulo 'Multorum querela' ad finem libro VII etc. Das Kapitelverzeichnis fehlt. Druck Mansi 23, 192E–204E, hier bis 200E (ohne die Schlussrubrik). Manuale inquisitionis haereticae pravitatis Statuta concilii Tolosani 247v leer.

Papier

Wasserzeichen: Drache: WZIS NL8370-PO-123980 (1376), Likhachev 494 (1375).

30 Bl. 29,5 21 I (219). XIV (247).

19,5 12 , zweispaltig (Spalten 6,5–7 cm breit), 37–41 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Jüngere gotische Kursive von einer Hand.

Rubriziert, rote Seitentitel und Lombarden, Buch- und Schriftwesen Seitentitel Buchschmuck Lombarden

218r–219v Cadellen. Buchschmuck Cadellen