Beschreibung des Cod. Guelf. 32 Helmst. (Helmar Härtel: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 54-61.) Katalogisiert durch Helmar Härtel Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Torsten Schaßan Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel 21.09.2014 21.12.2018 Herzog August Bibliothek

Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).

Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Nutzungshinweise der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.

urn:nbn:de:gbv:23-mss/32-helmst0

Neukatalogisiert durch Helmar Härtel.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil I .

Lizenzangaben korrigiert Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt Normdaten ergänzt oder korrigiert.
Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Helmstedter Handschriften Cod. Guelf. 32 Helmst. Manuscripta Mediaevalia Objektnummer 32412031,T Regino Prumensis. Hrabanus Maurus. Burchardus Wormatiensis. Silvester II papa. Ebo Remensis Ende 10./Anfang 11. Jh. Hildesheim 1r Chronicon brevissimum Seht filius Adam primus literas formavit Tempore Mauricii Gregorius Rome papatus honore Rome palpatus honorem Am unteren Rand Inhaltsverzeichnis von der Hand eines Zenturiators: 1 Regino abbatis de disciplina ecclesiastica libri, 2 Synodus Remensis secunda anno 991, 3 Concilium Carthaginense sextum, 4 Depositio et restitutio Ebonis Remensis. 1v–19v Excerpta ex variis collectionibus canonum Nach Hoffmann 127–129 kanonistisches Dossier zur Begründung der Zugehörigkeit von Kloster Gandersheim zur Diözese Hildesheim und zur Abwehr der Ansprüche Aribos von Mainz gegenüber Godehard von Hildesheim. 1v Abgrenzung von Diözesen De diocesibus, qualiter eas dividant inter se episcopi tam catholici quam qui ex Donati parte conversi sunt Cap. LXXXV (am Rand: Concilium Melibitanum) Ita sane ut si episcopus ex Donatistis quando de uno tractaretur loco PL 67, 219/220 (Dionysius Exiguus: Codex canonum ecclesiasticorum, cap. CXVIII.). CC SL 149, 224 (cap. 118) und 240 (cap. 85). Übernahme eines Geistlichen aus einem fremden Kloster Ut de alieno monasterio susceptos nec prepositos monasterii nec clericos liceat ordinare. Cap. XLVII (am Rand: Concilium Cartaginese) Item placuit praepositus perseveret PL 67, 206 (Dionysius Exiguus: Codex canonum ecclesiasticorum, cap. 80). CC SL 149, 204 (cap. 80) und 239 (cap. 47). Weihe eines Geistlichen aus einer fremden Diözese Ut alienus clericus minime suscipiatur ab alio. Cap. XXI. Epigonius dixit episcopis omnibus effici PL 67, 198 (Dionysius Exiguus: Codex canonum ecclesiasticorum, cap. 54). CC SL 149, 190–191. 2r Abgrenzung von Diözesen Ex concilio Spalensi, capitulo II. Inter memoratos fratres nostros Fulgentium mora restituetur PL 140, 570f. (Burchardus Wormatiensis I 69). PL 130, 596–597 (Isidorus mercator: Decretalium collectio). J. Vives, Concilios visigóticos e hispano-romanos, Barcelona/Madrid 1963 (España cristiana, Textos 1), 164. Verurteilung eines Abwesenden Decretum Felicis pape Caveant iudices transibit in confusionem Mansi 1, 1106; PL 130, 191. Hinschius 198, 18–26. Synoden und Dekretalen Gleiche Anordnung und Beschreibung wie bei E. Seckel, Die erste Zeile Pseudoisidors, die Hadriana-Rezension In nomine domini incipit praefatio libri huius und die Geschichte der Invokationen in den Rechtsquellen, hrsg. von H. Fuhrmann, Berlin 1959 (Sitzungsberichte der Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Klasse für Philosophie, Geschichte, Staats-, Rechts- und Wirtschaftswissenschaften, Jg. 1959, Nr. 4), 25–28. 2v–3r Canon autem Grece multorum in unum PL 82, 243–245 (Isidorus Hispalensis: Etymologiae, VI, cap. XVI.). Die Kanonessammlung des Kardinals Deusdedit, neu hrsg. von V. W. von Glanvell, Paderborn 1905, repr. Aalen 1967, 621,32–623,11. 3r–v Apostolorum canones translati sunt quinquaginta Prima synodus novem capitula PL 130, 3–4 (Isidorus mercator: Decretalium collectio. Origo conciliorum decretalium). Glanvell, a.a.O., 623,15–624,20. 3v–4v Item adnotatio libelli eiusdem de sinodis Lugdunensis episcopus extitit PL 130, 1045–1046 (Isidorus mercator: Decretalium collectio Annotatio de synodis). Lippert 25–28. Glanvell, a.a.O., 624,22–626,19. 5r Item adnotatio eiusdem libelli de decretalibus apostolorum numero Silvester papa vinculo alligavit PL 130, 1044–1045. Glanvell, a.a.O., 626,21–626,3. 5r–v Canones autem grecę multorum in unum PL 130, 7. (Isidorus Hispalensis: Etymologiae, VI, cap. XVI etwas verkürzt und verändert). 5r–5v Scimus sicut quidam ut qui in carnali sunt episcopi Lippert 23f. 5v–6r Prima sinodus in Nicea anathematizando conscripserunt Wiederholung von 3r–3v = PL 130, 3–4 (Isidorus mercator: Decretalium collectio. Origo conciliorum decretalium). Glanvell, a.a.O. 623,15–624,20. 6r–v Temporibus sancti Silvestri pape infamia uxores et filios habentes et omnino Christum predicantes PL 130, 609–610 (Ex decretis sancti Silvestri. Auch PL 8, 826–828). John Collectio 174f. (Lesarten weitgehend wie Cod. Guelf. 454 Helmst.). 6v Sive enim iustus a se ducat aliena PL 102, 1096 (Remigius Curiensis ep., Canones pro sua dioecesi, VI et VII). John Collectio 141f. 7r Beachtung der Canones Ut canonum statuta sine praeiudico ab omnibus custodiantur (= Regino Prumensis: De ecclesiasticis disciplinis I 1 Rubrik bzw. erster Satz) Vgl. PL 140, 564 (Burchardus Wormatiensis I 61). MGH Conc. 3, 100. 7r Fernbleiben eines Bischofs von der Synode De episcopo qui synodo adesse neglexerit (am Rand: Ex concilio Spalensi). Si quis episcoporum synodo adesse nisi in sequenti fuerit synodo absolutus PL 140, 562f. (Burchardus Wormatiensis I 50). CC SL 149, 118. De episcopo qui per egritudinem ad synodum venire non potuerit (am Rand: Ex decr. Felici papae). Quod si egrotans fuerit episcopus quicquid synodus statuerit PL 140, 563 (Burchardus Wormatiensis I 51). Hinschius 202, 1f. De episcopis ad synodum vocatis et venire et missos suos mittere dedignantibus (am Rand: De synodo aput Altheim habito). Placuit sanctae synodo episcopis dignam reddiderint rationem PL 140, 563 (Burchardus Wormatiensis I 52). MGH Conc. 6/1, 35. 7r Streit um eine Diözese De contentione parrochiae (am Rand: Ex concilio Avernensi ). Quicumque episcopus alterius episcopi diocesim provinciarum termini confundantur PL 140, 566 (Burchardus Wormatiensis I 67). 7r–v Eingriffe in eine fremde Diözese Aliud (am Rand: Ex epistola Calisti papae episcopis per Galliam constitutis missa). Nullus primas vel metropolitanus diocesani ecclesiam vel parrochianum aliarum rerum disposito prohibetur PL 140, 565 (Burchardus Wormatiensis I 66). Hinschius 139, 5–26. 7v–8r Streit um eine Diözese De episcopis qui contendunt de parrochis suis (am Rand: Ex concilio Affricano). Placuit ut quicumque episcopi plebes quos ipsi vicinos ex consensu delegerint PL 140, 567 (Burchardus Wormatiensis I 70). CC SL 149, 225. 8r Eingriffe in eine fremde Diözese Ut in altera parrochia clericos alterius diocesis episcopus nullatenus ordinet (am Rand: Ex concilio Antioceno). Episcopus alienam civitatem que que ipse coerceatur a synodo PL 140, 567 (Burchardus Wormatiensis I 71). Ecclesiae occidentalis monumenta iuris antiquissima: Canonum et conciliorum graecorum interpretationes latinae, ed. C. H. Turner, T. 2, Ps. 1, Oxford 1907–1939, 297–299. 8r Exceptio spolii Ut episcopus non diiudicetur, qui suis rebus est expoliatus (am Rand: Ex decr. Felici papae episcopis per Egyptum missis). Nullus enim episcopus qui suis rebus iudicari aut dampnari potest PL 140, 590/591 (Burchardus Wormatiensis I 141). Hinschius 18, 15–19. 8r Exceptio spolii Aliud capitulum (am Rand: Ex decr. Stephani papae omnibus episcopis missis). Nullus enim episcoporum dum suis rebus usque ad condignam satisfactionem. PL 140, 591 (Burchardus Wormatiensis I 142). Hinschius 184, 12–24. 8rv Exceptio spolii Unde supra aliud (am Rand: Ex decr. Sixti papae Hispanię missis episcopis) His taliter consideratis dignus est operarius mercede sua PL 140, 591f. (Burchardus Wormatiensis I 143). Hinschius 108,33 - 109,6. 8v Bischöfe als Richter über Bischöfe Episcopus si ab aliquo pulsatur, per episcopos iudices causa finiatur (am Rand: Ex concilio Spalensi) Si quis episcopus a quoquam impetitur quos ipsi vicinos ex consensu elegerint. PL 140, 592 (Burchardus Wormatiensis I 145). MGH LL 2,2, 88, 113. 8v Bischöfe als Richter über Bischöfe De episcopis iudicibus quos communis consensus elegerit Iudices autem episcopos donec obtemperet PL 140, 592f. (Burchardus Wormatiensis I 146). CC SL 149, 226, dort allerdings mit Initium A iudicibus autem, quos 8v Bischöfe als Richter über Bischöfe. Vernachlässigung der Diözese durch den zuständigen Bischof Ex concilio Affricano. Cap. LXXVI (am Rand: Ex concilio Affricano. Cap. LXXVI) Item placuit ut quicumque neglegunt loca ad suam cathedram sequantur sententiam aut duorum PL 140, 566 (Burchardus Wormatiensis I 68). CC SL 149, 225f. 8v Exceptio spolii Ex decretis Marcelli papae (am Rand: Ex decretis Marcelli papae) Si qui episcoporum expulsi fuerint nocenter ruat PL 139, 308. Hinschius 227, 18–27. 8v Exceptio spolii am Rand: Ex decretis Eusebii pape Repperimus quosdam episcopos eorum redintegrentur PL 139,308. Hinschius 237, 14–19. 9r–10r De lapsu sacerdotis ex epistola Calixti papae Sed si aliquis lapsus quoquomodo fuerit menbra vestra arma iusticiae deo PL 102, 1109–1110. John Collectio 160–162. 9v Unterstützung eines Bischofs durch seinen Amtsbruder Ex epistola Alexandri pape, quod scismatici appellentur, qui consacerdotibus non auxiliantur Qui autem ex vestro eis pereatis PL 102, 1102. 9v–10r De discretione homicidii exempla sancti Augustini Quod autem quidam homicidium sediciosum tyrannum PL 132, 295 (Regino Prumensis: De ecclesiasticis disciplinis). MGH epistolae Karolini aevi III, 464. 10v–11r De inlicita coniunctione consanguineorum sanctus Gregorius ad Felicem Siciliensem episcopum inter alia multa dicit Progeniem inquiens suam unumquemque statutum esse legimus PL 125, 706 (Hincmarus Rhemensis, De divortio Lotharii et Tetbergae). Hinschius 751, 28–38. Et in concilio Toletano decretum est. Nam et hec salubriter habitatur extraneus PL 84, 336 (Concilia Hispaniae, Cap. V.). Et Gregorius iunior apostolice sedis Si quis de propria cognatione anathema sit PL 132, 320 (Regino Prumensis, De ecclesiasticis disciplinis). De cuius verbis Agatense concilium ita decrevit dicens. De incestis coniunctionibus coniugii libertatem PL 84, 272 (Concilia Galliae LXI). CC SL 149, 227. Et Hilardense concilium dicit. De his qui se incesti iussit oportet PL 84, 323 (Concilia Hispaniae, IV). 11r–11v De septuagesima, sexagesima, quinquagesima, quadragesima Diversi quidem auctores ecclesiarum De quinaquagesima unius diei minus habetur et ita septuagesima, sexagesima quinquagesima potest intelligi 11v–13r De ieiunio quadragesimę Ieiuniorum tempora secundum scripturas temptamenta vincuntur (Forts. siehe 16r). PL 83, 773–776 (Isidorus Hispaliensis: De ecclesiasticis officiis. De ieiunio, cap. XXXVII-XLIII). 13v leer. 14ra-15vd (Einschub, Forts. siehe 20r:) Regino Prumensis De ecclesiasticis disciplinis Incipiunt capitula libri primi Cap. I. Ut canonum statuta sine preiudicio ab omnibus custodiantur De eadem Vgl. PL 132, 1115–1123. (Forts. 20r). 16r–19v (Forts. von 13r) Excerpta ex variis collectionibus canonum 16r–17v Synodalordo Hora diei prima ante solis ortum cum omni fiducia loqui Mansi 1 10–14. PL 130, 11–14 (Isidorus mercator: Ordo de celebrando concilio). Schneider Konzilsordines S. 176–186, Ordo 2. 17v Capitulo secundo kanonis Lugdunensis a Romana ecclesia probati Id convenit ut testamenta habeatur alienus PL 99, 1033 (Canones selecti). Mordek Kirchenrecht 472. 17v Urteil über einen Bischof (Am Rand:) Ex concilio Tiburensi Si quis episcopus in aliquibus causationibus placuerit canonem PL 84 576B (Concilia Hispaniae). 18r Sermo ex capitulis Adriani pape specialiter ad episcopos et sacerdotes Ne quis vestrum, fratres karissimi in gaudium domini tui Item eiusdem ad rectores et principes Oportet ut rectores et principes regimen suum ab inicio mundi 18v Item eiusdem Bannus episcopalis quem summum vocant ut discat non blasphemare A. M. Koeniger, Beiträge zu den fränkischen Kapitularien und Synoden, in: Archiv für kath. Kirchenrecht 87 (1907) 400f. 18v–19r Ut episcopus monasterium monachorum et sanctimonialium frequenter introeat corrumpit PL 140, 805–806 (Burchardus Wormatiensis VIII 66). 19r (Nachtrag:) In nomine sanctę trinitatis Bernvvardus sanctę Hildinishemensis eclesię humilis antistes paganorum scilicet seu malorum christianorum incursione usquequaque MGH LL 2,2 p. 2, 172f.; UB des Hochstifts Hildesheim und seiner Bischöfe 1 (1896), 60f. Nr. 64. 19r–v Henricus II imperator Sententia Goslariensis de coniugio clericorum servilis conditionis Architecti catholicę doctrinę vegetet sanctę eclesię MGH Leges: Capitularia spuria II, p. 2, S. 172–173. MGH Const. 1, 63f. Nr. 31. Regesta imperii II/4, 1066 Nr. 1942a. 19v Decretalis constitutio Euticiani pape, quid episcopi in synodo inquirere debeant .XXI i.e. XCI. (am Rand: Ex decr. Euticiani pp. Cap. VIIII) Episcopus in synodo residens constringat. Iusiurandum synodale. XCII. (am Rand: Unde supra) Amodo inantea quicquid nosti et iste sanctorum reliquię PL 140, 572–573 (Burchardus Wormatiensis I 91 und 92). 19v XCII. (am Rand: Eiusdem unde supra) I (der Rest des Kapitels radiert) PL 140, 573 (Burchardus Wormatiensis I 93). Item eiusdem) V (der Rest des Kapitels radiert) PL 140, 573 (Burchardus Wormatiensis I 94). 20r–117r (Forts. von 15v:) Regino Prumensis De ecclesiasticis disciplinis Noticia quid episcopus vel eius ministri in sua synodo diligenter inquirere debeant per vicos puplicos sive villas atque parroechias proprie diocesis In primis inquirendum causas discutiunt Druck Reginonis Prumiensis De Disciplina Ecclesiastica Vetervm, Præsertim Germanorum Libri Duo Nunc primùm ex vetusto membranaceo MS. Bibliothecae Iuliae typis excusi opera et studio Ioachimi Hildebrandi, Helmstedt 1659 (editio princeps nach dieser Hs.); PL 132, 187–400; De synodalibus causis et de disciplinis ecclesiasticis Reginonis Abbatis Prumiensis, ed. F. G. A. Wasserschleben, Leipzig 1840; Das Sendhandbuch des Regino von Prüm, hrsg. und übers. von W. Hartmann, Darmstadt 2004 (Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters 42). P. Fournier, L'œuvre canonique de Réginon de Prüm, in: Bibliothèque de l'Ecole des Chartes 81 (1920), 5–44; P. Fournier und G. Le Bras, Histoire des collections canoniques en Occident 1, Paris 1931–1932, repr. Aalen 1972, 245ff.; H. Fuhrmann, Einfluss und Verbreitung der pseudoisidorischen Fälschungen 2, Stuttgart 1973 (Schriften der Monumenta Germaniae Historica 24,2), 435ff. 117v–122r Hrabanus Maurus De institutione clericorum Incipit prefacio Hrabani episcopi Mogontiacensis aecclesiae Domino reverentissimo ac religiosissimo Haistulfo memorem nostri De una dei aecclesia catholica Aeclesia ergo dei catholica Text bricht ab 122r obtulit patri pro nobis || Druck Hrabanus Maurus, De institutione clericorum libri tres. Studien und Edition von D. Zimpel, Frankfurt a.M. 1996 (Freiburger Beiträge zur mittelalterlichen Geschichte 7), 281–338 Z. 23 und Fontes Christiani 61,1, Turnhout 2006, 106–236. 122r–122v Unvermittelter Anschluss ohne Überschrift: Gregorius I papa Dialogi<note>, IV, 61 (De affligendo corde inter sacra mysteria et de mentis custodia post compunctionem)</note> Sed necesse est ut cum haec agimus nosmetipsos in cordis contritione mactamus privata munere quod poposcit Grégoire le Grand, Dialogues, ed. A. de Vogüé, T. 3, Paris 1980 (Sources Chrétiennes 265), 202–204; PL 77, 428A. 122v–129r Symphosius Amalarius Eclogae de officio missae De Romano ordine et statione in ecclesia Masculi stant in australem partem et refer deo gratiarum actiones per os tuum Druck Amalarii episcopi opera liturgica omnia, ed. I. M. Hanssens, Tom. 3, Città del Vaticano 1950 (Studi e testi 140), 231–255; PL 105, 1316C-1330. 129r Nicolaus I papa Decreta seu rescripta ex Gratiani volumine. De matrimonio tit. XVIII Nicolai pape Quod non liceat marito fornicantem interficere uxorem Inter hec sanctitas sed vivificat PL 119, 1198D. 129r–v Burchardus Wormatiensis Libri decretorum, cap. 73 (Ex concilio Triburiensi, cap. 46.) Si cuius uxor constuprata fuerit et propterea maritus perdere illam machinaverit. Cap. XLVI Si cuius uxor constuprata alteram ducat PL 140, 827–828. 129v Aurelius Augustinus De sermone domini in monte<note> Auszug</note> ex dictis sancti Augustini Vir si dimiserit uxorem dimisit Vgl. PL 16, 1249 und PL 161, 635 (Ivo Carnotensis Decretum Cap. 237). 129v Ivo Carnotensis Panormia<note> Cap. VII.: Causa fornicationis vir dimittat uxorem, non tamen adulteram ducat.</note> Hieronymus presbiter unde IIII Ait crimine sit PL 161, 1280D-1281A. 130r–131v Sulpicius Severus Dialogi<note> II, 11 und 12.</note> Miles quidam angeli frequentarint Sulpice Sévère, Gallus, ed. J. Fontaine, Paris 2006 (Sources Chrétiennes 510), 264–274; PL 20, 208–210. 131v Sententiae ethicae pro quodam milite vel principe Hoc est bonum quod non potest invitus amittere Qui desiderat pacem bellum querat/Qui victoriam cupit, milites imbuat diligenter Die letzten Sätze aus Flavius Renatus Vegetius, De re militari, lib. III, prologus. 132r–176r Silvester II papa Acta concilii Remensis a. 992 Druck Decima centuria ecclesiasticae historicae, continens descriptionem amplissimarum rerum in civitate Wismaria, per autores contexta, Basel 1567, 457–515; Mansi 9, 107–153; MGH SS 3, 658–686; PL 139, 287–344. Gesonderter Druck des Protokolls der Synode von St-Basle-de-Verzy bei Reims im Jahr 991 in: Autour de Gerbert d'Aurillac, Paris 1996 (Matériaux pour l'histoire 1), 135f. Vgl. CSLG Bd. 3, Turnhout 2010, 115 (Hs. genannt). 176r–188r Concilium Carthaginense sextum habitum ab episcopis ducentis decem et septem, aera CCCCLVII, ubi actum est ut Nicaenum concilium ab episcopis orientalibus peteretur Concilium Cartaginiense Africe VI. gestum era cccclvij, ab episcopis ccvij In hoc concilium actum est urbis Romae episcopum PL 139, 337–338; MGH SS 3 686. Post consulatum gloriosissimorum imperatorum domine frater PL 84, 211–226. 188r–189r Questio s. Augustini Queritur cur Dominus dicat qui blasphemaverit in spiritum sanctum bonis operibus id promeruerunt Ungedruckt. 188v–189r Isidorus Hispalensis Quaestiones in vetus testamentum<note>, cap. XIII et XV.</note> Non stabit adversus alterum unus testis omne verbum cap. XV. Et homo formidolosus bricht ab: Tales quippe oportet || PL 83,364, 365, 366A. 189v Regino Prumensis De ecclesiasticis disciplinis<note> CCCCXIX. De eo qui bannum episcopi vel presbyteri parvipendet.</note> Ex dictis Fructuosi episcopi Quisquis bannum vel communicationem episcopi vindicatum est PL 132, 364A. 189v Burchardus Wormatiensis Libri decretorum<note>, Lib. XI, Cap. 73.</note> De his qui contemnunt bannum ab episcopis impositum. Nemo contemnat aqua PL 140, 873. 190r–194r Ebo Remensis Apologia Auf dem Kopfsteg Überschrift von der Hand des Wolfenbütteler Bibliothekars Georg Burkhard Lauterbach (1683–1751): Ebonis archiepiscopi Remensis per Lotharium Caesarem restituti Apologia. In nomine domini nostri Ihesu Christi dei summi glorioso imperante Hlodouuico caesare, cuius prima regni tempora dignis posteris procuravit Erstmals nach der Hs. ediert von J. J. Mader: Ebonis Apologia. Cum eiusdem Ebonis ad gentes septentrionales legatione ex codice msto. Bibliothecæ Juliæ, in: M. Adami Bremensis, Scriptoris Vetusti, Historia Ecclesiastica ed. J. J. Maderus, Helmstedt 1670, 236–245; L. d'Achery, Spicilegium sive collectio veterum aliquot scriptorum qui in Galliae bibliothecis delituerant, T. 3, Nova editio, Paris 1723, 335–337; PL 116, 11–16; MGH Conc. 2,2, 794–799. CSLG Bd. 1, Turnhout 1994, 329f. 194r–195r Paschalis I papa Epistola ad omnes Christianos ad partes aquilonis Paschalis episcopus, servus servorum Dei, universis sanctissimis fratribus coepiscopis Cum religiosissimum constet sorte damnetur PL 129, 982D-984A. JL 2553. Folgt: Simili auctoritate huius apostolici privilegii adiunctus est huic legationi Anskarius episcopus cum sociis suis confirmatione Eugenii sequentis pape caret in omnibus Ungedruckt. 195v Nachträge von Händen des 11. Jh. Nomina episcoporum et abbatum <note>(Synodus Francofurtensis 1027 Sept.)</note> Aribo Moguntinus, Wicil Strazburgensis Ruodolf Sleswicensis. Richart Fuldensis, Arnold Hersveldensis Hezil MGH Const. 1, 86 Nr. 41; H. Wolter, Die Synoden im Reichsgebiet und in Reichsitalien von 916 bis 1056, Paderborn 1988, 332–338. Nomina excommunicatorum <note>(Mord und Exkommunikation in der Kirche zu Heiningen)</note> Hi sunt anathematizati pro sacrilegio et homicidio quod fecerunt in ecclesia Heninge Maeingeld, Isac, Godila, Godo, Redulf cum fautoribus et cooperatoribus et etiam communicatoribus eorum in his uillis Kissenbruggi, Bursinum, Acheim, Valeburgum. Abtliste Richard Fuldensis, Arnoldus Hersveld. Hezel. Hildolf Mantuanus MGH SS 11 190 Anm. c; MGH Const. 1, 86.

Pergament

195 Bl. 38 28,5 Von Hand eines Zenturiators in brauner Tinte arabische Zählung der Reimser Synode 1 (132r) - 45 (176r), außerdem 1r Inhaltsverzeichnis (Abb. s. Hartmann Tafel IV) und weitere Bemerkung auf 190r unten. IV (8). II+1 (13). III (19). 13 IV (123). 2 III (135). 3 IV (159). III (165). 3 IV (189). III (195). Zwei verschiedene römische Lagenzählungen folgen aufeinander: Die erste zunächst auf der ersten Rektoseite der Lage I (14) - XI (92), dann auf der letzten Versoseite XII (107) - XV (129), die zweite auf der letzten Versoseite: II (143v)-VI(173v).
29 18,5 , 31–32 Zeilen.
Karolingische Minuskel von verschiedenen Händen. Die Hände A bis W für 1r bis 19v bei Hoffmann Burchard , 118–126 gekennzeichnet. Rote Überschriften in Capitalis rustica. Von der Hand des Matthias Flacius Illyricus in blassroter Tinte Überschriften auf 132r und 190r und Unterstreichungen. Rubriziert. Rote Initialbuchstaben in Capitalis und Kapitelzahlen. Am Rand von 103r verwischte Federzeichnung eines Kopfes.

Einband 1977 erneuert. Halblederband mit Buchenholzdeckeln und dunkelbraunem Ziegenlederüberzug.

Zuvor in einem Pappdeckelband mit Überzug aus Schafleder (wohl aus der Werkstatt von Johann Anton Friedrich Wirck in Helmstedt, zwischen 1763 und 1783, jetzt in der EInbandrestekiste).

Ursprüngliche Bibliotheksheimat Hildesheim.

Auf 1r und 195v die Besitzvermerke Matthias Flacius Illyricus (nicht von seiner Hand). Gelegentlich Textermittlungsnotizen von C.P.C. Schönemann.

Helmar Härtel: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 54-61. Schönemann Merkwürdigkeiten 2, 11 Nr. 159. Heinemann Nr. 36. Zimpel Hrabanus Maurus (siehe unten), 228f. Hoffmann Burchard , 115–129. Hartmann, 224. Schneider Konzilsordines, 169. H. Goetting H. J. Schuffels, in: M. Brandt, A. Eggebrecht (Hrsg.), Bernward von Hildesheim und das Zeitalter der Ottonen, Bd. 2, Hildesheim 1993, 483–485. W. Hartmann, Kirche und Kirchenrecht um 900. Die Bedeutung der spätkarolingischen Zeit für Tradition und Innovation im kirchlichen Recht, Hannover 2008 (MGH Schriften 58), 159, 189, 301, 310, 333.