de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Halberstadt, Historisches Stadtarchiv, M 131
Katalog der mittelalterlichen und frühneuzeitlichen Handschriften in Halberstadt. Verzeichnis der Bestände der Kulturstiftung Sachsen-Anhalt, Domschatz zu Halberstadt, und des Historischen Archivs der Stadt Halberstadt, bearbeitet von P. Carmassi, Wiesbaden 2018

Evangelistar

Pergament — 179 Bl. — 27,5 × 18,5 cm — Halberstadt — 12. Jh. Letztes Viertel

Lagen: 18 IV (144). IV-1. IV-1 (151). III-4 + I. (155). IV (163). IV+1 (172). III+1 (179). Zwischen fol. 151 und 152 Verlust von mindestens 5 Bl., im Proprium de sanctis Textlücke vom 24.06. bis zum 10.08. Blattweiser und drei Lederstreifen (einer mit Knoten). Frühneuzeitliche Tintenfoliierung in römischen Zahlen bis fol. CLII (Proprium de tempore). Sprung von LXXIV zu LXXVI, CXXXV zu CXL (ohne Blattverlust an dieser Stelle). Neuzeitliche Tintenfoliierung von 1 bis 37 ab 148r. Fol. 5-9 fehlen in Übereinstimmung mit der Textlücke zwischen 151 und 152. Moderne Foliierung (Bleistift). Starke Gebrauchsspuren: Häufig Risse im Pergament, einige davon mit genähten oder geklebten Pergamentstreifen gestutzt; 152-155: lose Blätter; Lage mit Bl. 173-178 nur von einer Schnur von der oberen Ecke an den Vorderdeckel gebunden. Schriftraum: 22,5 × 14 cm. 20 Zeilen. Carolino-Gothica. Bei den Passionsevangelien (54r-68r; 70v-76v; 77v-82v) rubrizierte Vortragsbuchstaben a c t. Mehrere spätmittelalterliche und neuzeitliche Marginalien und interlineare liturgische Notizen und Nachträge. Gelegentlich Neumen, z. B. 2v, 3r zum Teil auf zwei interlinearen nachgezeichneten Zeilen, 27v, 28r, 60v. 68r Nachtrag am Rand, mit dem Titel In modum evangelii: Notation auf fünf Linien; 179r: Neumen auf drei Zeilen (Nachtrag). Rubriziert. Überschriften und Initien zum Teil in gemischter Maiuskelschrift, rote und schwarze Tinte zeilenweise alternierend: 83r (Ostern); 95v (Christi Himmelfahrt); 97v (Pfingsten). Rote Lombarden, gelegentlich gespalten, mit Punktverdickung, kurzen Ranken oder gebogener Silhouetten-Ornamentik. Einige Initialen sind nicht ausgemalt. Die Lücken sind mit schlichter Federzeichnung (anscheinend später) gefüllt worden: 1v, (C); 3v, (I); 82v, (V);83r, (M); 97v (S: Schlange).

Frührenaissance Holzdeckeleinband, mit rötlich braunem Leder bezogen. Stark beschädigt. HD fehlt. Streicheisenlinien mit Wiederholung eines Einzelstempels (Blattwerk) (EBDB s000696). Werkstatt "Wappen in Kreis *" (EBDB w000264). Rand- und Eckbeschläge aus Metall, zum Teil erhalten. Nägel und Spuren fünf verlorener Buckel. Metallösen für zwei (verlorene) Schließen. Zwei aufeinander geklebte Rückenschilder, das letzte mit Signatur (M 131). Die Stempel der buchbinderischen Werkstatt sind bisher in zwei weiteren Drucken belegt, die müssen nach 1543 bzw. nach 1544 (Zeit der jüngsten Drucke) gebunden worden sein. Für Halberstadt stimmt dieser Zeitraum mit der Amtszeit von Albrecht von Brandenburg († 1545), Erzbischof von Magdeburg und seit 1513 Administrator des Bistums Halberstadt, überein.

VS: Blatt eines Missale. (12. Jh.), am linken Rand beschnitten. Marci et Marcelli[a]ni martyrum. (18.06.). [ant]: Salus autem iustorum (Ps 36-39); collecta; lectio: Hbr 11,33-39; Graduale: Anima nostra sicut passer [Ps 123,7]. Ant. und Grad. mit Neumen auf zwei Zeilen (grün und rot).

Herkunft: Entstehungszeit in Halberstadt vor 1208. Die ursprünglich fehlenden Feste S. Barnaba (10.06.), Adventus reliquiarum (In die patronorum, 16. 08.) wurden später am Rande notiert (151r, 152v). Derselbe Schreiber tätig in St. Petersburg, Russische Nationalbibliothek, F. 955, op. 2, Nr. 27 (olim M 138). Es handelt sich dort um das passende Lektionar für die Messfeier. — 145r, Mittwoch nach dem dritten Adventssonntag: Feria IIII. Statio ad sanctam Mariam in cripta. Die spezifische Ergänzung in cripta verweist möglicherweise auf die seit dem 9. Jahrhundert bestehende, Maria geweihte Außenkrypta vor dem Chor des Domes St. Stephan zu Halberstadt, die 1362 von einer Maria geweihten Scheitelkapelle im neuen gotischen Dom ersetzt wurde. Dort befand sich auch ein Maria geweihter Altar. Die Hervorhebung des Namens Maria (Maiuskel im Titel des Festes und im Text: 145r-v, 148r, 152r-v, 154r, 173v, 176r) könnte einen zusätzlichen Hinweis auf eine Benutzung des Codex in einer Maria geweihten Kirche oder Kapelle darstellen. Weitere Diözesanheilige: Fabianus et Sebastianus (Maiuskel: 147v), deren Reliquien im 10. Jahrhundert nach Halberstadt kamen. Vgl. dazu Leopold, Gerhard, Die Vorgängerbauten nach den Grabungsergebnissen, in Leopold, Gerhard - Schubert, Ernst, Der Dom zu Halberstadt bis zum gotischen Neubau (Berlin 1984), S. 47-52; 61-62. Kroos, Niedersächsische Festkalender, S. 196. Fitz, Eva, Die Marienkapelle des Halberstädter Domes im Kontext von Liturgie und Kunst, in Schenkluhn, Wolfgang (Hg.), Halberstadt - Dom und Domschatz = Historische Beiträge zur Kunstgeschichte 4 (Halle 2002), S. 157-172. Rosner, Ulrich, Die ottonische Krypta = 40. Veröffentlichung der Abteilung Architekturgeschichte des Kunsthistorischen Instituts der Universität zu Köln (Köln 1991), S. 14, 24, 46-47, 106, 216-217. Fuhrmann, Verehrung, S. 69, Anm. 45. 1r: Moderne Inventarnummer mit rotem Buntstift (150). Zuletzt in der Akademie der Wissenschaften in Eriwan (Armenien). Die Eriwan-Nummer für diese Handschrift war 434.

Schmidt (1881), 131, S. 7.

1r Nachtrag (neuzeitlich). Verzeichnis der Evangelien für zehn Feste, u.a. die Sonntage 23-27 post Trinitatem.

1v-179r Evangelistar. (1v-147v) Proprium de tempore. (1v) [In vigilia natalis domini]. Mt 1,18-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 1. (1v) ›Primo galli cantu‹. Lc 2,1-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 2. (2v) ›Initium sancti evangelii secundum Matheum‹. Mt 1,1-16. (3r) ›In primo mane‹. Lc 2,15-20. Klauser, Das römische Capitulare D, 3. (3v) ›Initium sancti evangelii secundum Iohannem‹. Io 1,1-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 4. (4r) ›In natale sancti Stephani‹. Mt 23,34-39. Klauser, Das römische Capitulare D, 5. (4v) ›In natale sancti Iohannis evangelistę‹. Io 21,19-24. Klauser, Das römische Capitulare D, 6. (5r) ›In natale Innocentum‹. Mt 2,13-18. Klauser, Das römische Capitulare D, 7 (bis 2,23). (5v) ›Dominica infra nativitatem domini‹. Lc 2,33-40. Klauser, Das römische Capitulare D, 10. (6r) ›In octava domini‹. Lc 2,21-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 9 (bis 2,32). ›In vigilia epiphanię domini‹. Mt 2,19-23. Klauser, Das römische Capitulare D, 11. (6v) ›In die sancto‹. 2,1-12. Klauser, Das römische Capitulare D, 12. (7r) ›In octava epiphanię‹. Mt 3,13-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 16 (Item in feria IIII post theophaniam). (7v) ›Dominica I post epiphaniam domini‹. Lc 2,42-52. Klauser, Das römische Capitulare D, 13. (8r) ›Feria IIII‹. Io 1,29-34. Klauser, Das römische Capitulare D, 15. (8v) ›Feria VI‹. Mt 4,12-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 17. (9r) ›Dominica II post epiphaniam‹. Io 2,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 18. (9v) ›Feria IIII‹. Mc 6,1-6. Klauser, Das römische Capitulare D, 45 (Ebdomada VII post theophania. Feria IIII). (10r) ›Feria VI‹. Lc 4,31-37. Klauser, Das römische Capitulare D, 23 (Edomada III post theophania. Feria VI). (10v) ›Dominica III post epiphaniam‹. Mt 8,1-13. Klauser, Das römische Capitulare C, 20. (11r) ›Feria IIII‹. Lc 4,14-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 20 (Ebdomada III post theophania). (12r) ›Feria VI‹. Mt 4,23-25. Klauser, Das römische Capitulare D, 27 (Ebdomada III post theophania. Feria IIII). ›Feria VI‹. Mc 3,6-15. (12v) ›Dominica IIII‹. Mt 8,23-27. Klauser, Das römische Capitulare C, 27. (13r) ›Feria IIII‹. Lc 9,57-62. (13v) ›Feria VI‹. Mc 10,13-16. Klauser, Das römische Capitulare D, 41 (Ebdomada VI post theophania. Feria IIII). ›Dominica V‹. Mt 11,25-30. (14r) ›Feria IIII‹. Mt 21,28-32. Mt 11,15. (14v) ›Dominica in septuagesima‹. Mt 20,1-16. Klauser, Das römische Capitulare D, 62. (15v) ›Feria IIII‹. Mc 9,29-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 63. (16r) ›Feria VI‹. Lc 9,51-56. Klauser, Das römische Capitulare D, 64. ›Dominica in sexagesima‹. Lc 8,4-15. Klauser, Das römische Capitulare D, 65. (17r) ›Feria IIII‹. Mt 13,3-23. (18r) ›Feria VI‹. Mc 4,2-20. (19v) ›Dominica in quinquagesima‹. Lc 18,31-43. Klauser, Das römische Capitulare D, 68. (20r) ›Feria IIII In capite ieiunii‹. Mt 6,16-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 69. (20v) ›Feria V‹. Mt 8,5-. Klauser, Das römische Capitulare D, 70. ›Feria VI‹. Mt 5,43-6,4. Klauser, Das römische Capitulare D, 71. (21r) ›Sabbato‹. Mc 6,47-56. Klauser, Das römische Capitulare D, 72. (22r) ›In quadragesima‹. Mt 4,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 73. (22v) ›Feria II‹. Mt 25,31-46. Klauser, Das römische Capitulare D, 74. (23v) ›Feria III‹. Mt 21,10-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 75. (24r) ›Feria IV mensis primi‹. Mt 12,38-50. Klauser, Das römische Capitulare D, 76. (25r) ›Feria V‹. Mt 15,21-. Klauser, Das römische Capitulare C, 64. ›Aliud secundum Iohannem‹. 8,31-47a. Vgl. Klauser, Das römische Capitulare C, 64. Chavasse 2, S. 28 (M). (26r) ›Feria VI‹. Io 5,1-15. Klauser, Das römische Capitulare D, 78. (27r) ›In sabbato‹. Mt 17,1-9. Klauser, Das römische Capitulare D, 79. (27v) ›Dominica II in quadragesima‹. Mt 15,21-28. Chavasse 2, S. 28 (M). (28r) ›Feria II‹. Io 8,21-29. Klauser, Das römische Capitulare D, 81. (28v) ›Feria III‹. Mt 23,1-12. Klauser, Das römische Capitulare D, 82. (29r) ›Feria IIII‹. Mt 20,17-28. Klauser, Das römische Capitulare D, 83. (29v) ›Feria V‹. Lc 16,19-. Klauser, Das römische Capitulare C, 71. ›Aliud evangelium‹. Io 5,30-47. Klauser, Das römische Capitulare D, 84. (30v) ›Feria VI‹. Mt 21,33-46. Klauser, Das römische Capitulare D, 85. (31v) ›Sabbato‹. Lc 15,11-32. Klauser, Das römische Capitulare D, 86. (33r) ›Dominica III in quadragesima‹. Lc 11,14-28. Klauser, Das römische Capitulare D, 87. (34r) ›Feria II‹. Lc 4,23-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 88. (34v) ›Feria III‹. Mt 18,15-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 89. (35r) ›Feria IIII‹. Mt 15,1-20. Klauser, Das römische Capitulare D, 90. (36r) ›Feria V‹. Lc 4,38-. Klauser, Das römische Capitulare C, 78. ›Aliud evangelium‹. Io 6,27-35. Chavasse 2, S. 28 (M). (36v) ›Feria VI‹. Io 4,5-42. Klauser, Das römische Capitulare D, 92. (38v) ›Sabbato‹. Io 8,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 93. (39r) ›Dominica IIII in quadragesima‹. Io 6,1-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 94. (40r) ›Feria II‹. Io 2,13-25. Klauser, Das römische Capitulare D, 95. (40v) ›Feria III‹. Io 7,14-31. Klauser, Das römische Capitulare D,96. (41v) ›Feria IIII‹. Io 9,1-38. Klauser, Das römische Capitulare D, 97. (44r) ›Feria V‹. Lc 7,11-. Klauser, Das römische Capitulare C, 85. ›Aliud evangelium‹. Io 5,17-29. Klauser, Das römische Capitulare D, 98. (44v) ›Feria VI‹. Io 11,1-45. Klauser, Das römische Capitulare D, 99. (47r) ›Sabbato‹. Io 8,12-20. Klauser, Das römische Capitulare D, 100. (47v) ›Dominica V in passione domini‹. Io 8,46-59. Klauser, Das römische Capitulare D, 101. (48v) ›Feria II‹. Io 7,32-39. Klauser, Das römische Capitulare D, 102. (49r) ›Feria III‹. Io 7,1-13. Klauser, Das römische Capitulare D, 103. (49v) ›Feria IIII‹. Io 10,22-38. Klauser, Das römische Capitulare D, 104. (50v) ›Feria V‹. Lc 7,36-. Klauser, Das römische Capitulare C, 92. ›Aliud‹. Io 7,40-53. Klauser, Das römische Capitulare D, 105. (51r) ›Feria VI‹. Io 11,47-54. Klauser, Das römische Capitulare D, 106. (51v) ›In vigilia palmarum‹. Io 17,1-26. Klauser, Das römische Capitulare C, 94 (Io 17,1-11); S. 176, Nr. 100. (53r) ›Die dominico evangelium super ramos palmarum‹. Lc 19,29-40. (54r) ›Dominus vobiscum. Passio domini nostri Iesu Christi sec. Matheum‹. Mt 26,2-27,66. Klauser, Das römische Capitulare D, 108. (61v) ›Feria II. Passio domini nostri Iesu Christi secundum Marcum‹. Mc 14,1-15,46. Vgl. Klauser, Das römische Capitulare C, 97. (68r) ›Feria III‹. Io 12,1-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 109 (Feria II). (70r) ›Feria IIII. Passio domini nostri Iesu Christi secundum Lucam‹. Lc 22,1-23,53. Klauser, Das römische Capitulare D, 111. (76v) ›Feria V. In cena domini‹. Io 13,1-15. Klauser, Das römische Capitulare C, 99. (77v) ›In parasceve absque salutatione et titulo legatur‹. Io 18,1-19-42. Klauser, Das römische Capitulare D, 113. (82v) ›Sabbato sancto paschę‹. Mt 28,1-7. Klauser, Das römische Capitulare D, 114. (83r) ›In die sancto‹. Mc 16,1-7. Klauser, Das römische Capitulare D, 115. (83v) ›Feria II‹. Lc 24,13-35. Klauser, Das römische Capitulare D, 116. (84v) ›Feria III‹. Lc 24,36-47. Klauser, Das römische Capitulare D, 117. (85r) ›Feria IIII‹. Io 21,1-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 118. (86r) ›Feria V‹. Io 20,11-18. Klauser, Das römische Capitulare D, 119. (86v) ›Feria VI‹. Mt 28,16-20. Klauser, Das römische Capitulare D, 120. (87r) ›Sabbato‹. Io 20,1-9. Klauser, Das römische Capitulare, S. 70, Nr. 112 (Anm.) Chavasse 2, S. 29 (M). ›Dominica I post albas‹. Io 20,19-31. Klauser, Das römische Capitulare D, 121 (Feria VII). Chavasse 2, S. 29 (M). (88r) ›Feria IIII‹. Mc 16,9-13a. Chavasse 2, S. 29 (M). (88v) ›Feria VI‹. Mt 28,8-15. Chavasse 2, S. 29 (M). (89r) ›Dom II post Pascha‹. Io 10,11-16. Klauser, Das römische Capitulare D, 130. ›Feria IIII‹. Lc 24,1-12. Klauser, Das römische Capitulare D, 131. (90r) ›Feria VI‹. Mt 9,14-17. Chavasse 2, S. 29 (M). ›Dominica III‹. Io 16,16-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 135. (91r) ›Feria IIII‹. Io 3,25-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 138. (91v) ›Feria VI‹. Io 12,46-50. Klauser, Das römische Capitulare D, 140. (92r) ›Dominica IIII‹. Io 16,5-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 141. (92v) ›Feria IIII‹. Io 17,11-26. Klauser, Das römische Capitulare D, 142. (93r) ›Feria VI‹. Io 16,31-33. (93v) ›Feria VI. Aliud‹. Io 13,33-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 143. ›Dominica V‹. Io 16,23-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 144. (94r) ›Feria II‹. (gestrichen). ›Letania maior‹. Lc 11,5-13. Klauser, Das römische Capitulare D, 125. (94v) ›In vigilia ascensionis‹. Io 17,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 150. (95v) ›In die sancto‹. Mc 16,14-20. Klauser, Das römische Capitulare D, 151. (96r) ›Dominica post ascensionem domini‹. Io 15,26-16,4. Klauser, Das römische Capitulare D, 153. ›Feria IIII‹. Io 6,55-70. (97r) ›Feria VI‹. Lc 24,49-53. Klauser, Das römische Capitulare D, 152. ›In vigilia pentecosten‹. Io 14,15-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 155. (97v) ›In die sancto‹. Io 14,23-31. Klauser, Das römische Capitulare D, 156. (98r) ›Feria II‹. Io 3,16-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 157. (98v) ›Feria III‹. Io 10,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 158. (99r) ›Feria IIII‹. Io 6,44-52. Klauser, Das römische Capitulare D, 159. (99v) ›Feria V‹. Lc 9,1-6. Klauser, Das römische Capitulare D, 160. (100r) ›Feria VI‹. Lc 5,17-26. Klauser, Das römische Capitulare D, 161. (100v) ›Sabbato‹. Lc 4,38-43. Klauser, Das römische Capitulare D, 164. (101r) ›In octava pentecosten‹. Io 3,1-15. Klauser, Das römische Capitulare D, 170. (102r) ›De sancta trinitate‹. Lc 10,21. ›Dominica I ante septuagesimam invenies‹. ›Dominica I post pentecosten‹. Lc 16,19-31. Klauser, Das römische Capitulare D, 177 (Ebdomada III post pentecosten) Chavasse 2, S. 31 (V: Dominica I post octavam). (103r) ›Feria IIII‹. Lc 20,27-40. Klauser, Das römische Capitulare D, 174 (Ebdomada II post pentecosten Feria VI). (103v) ›Feria VI‹. Lc 12,11-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 173 (Octabas pentecosten Feria IIII). (104r) ›Dominica II‹. Lc 14,16-24. Klauser, Das römische Capitulare D, 182 (Dominica IV post pentecosten) Chavasse 2, S. 31 (V: Dominica I post octavam). (104v) ›Feria IIII‹. Mt 5,17-19. Klauser, Das römische Capitulare D, 180 (Ebdomada III post pentecosten Feria IIII). (105r) ›Feria VI‹. Lc 17,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 181 (Ebdomada III post pentecosten Feria VI). (105v) ›Dominica III‹. Lc 15,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 174 (Ebdomada II post pentecosten). Chavasse 2, S. 31 (V: Dominica III post octavam). (106r) ›Feria IIII‹. Mt 5,25-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 183 (Ebdomada IIII post pentecosten. Feria IIII). (106v) ›Feria VI‹. Mc 11,11-23. Klauser, Das römische Capitulare D, 184 (Ebdomada IIII post pentecosten. Feria VI, nur bis 11,18). (107v) ›Dominica IIII‹. Lc 6,36-42. Chavasse 2, S. 31 (V: Dominica IIII post octavam). (108r) ›Feria IIII‹. Mc 10,17-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 195 (Ebdomada II post natale apostolorum Feria IIII). (108v) ›Feria VI‹. Mc 5,1-19. Klauser, Das römische Capitulare D, 42 (Ebdomada VI post theophaniam Feria VI, bis 5,19). (109v) ›Dominica V‹. Lc 5,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 188. (110r) ›Feria IIII‹. Lc 13,1-5. (110v) ›Feria VI‹. Lc 13,31-35. (111r) ›Dominica VI‹. Mt 5,20-24. Klauser, Das römische Capitulare D, 192 (Ebdomada II post natale apostolorum). Chavasse 2, S. 32 (M: Ebdomada VII post pentecosten). ›Feria IV‹. Mc 9,49-10,9. (111v) ›Feria VI‹. Mt 12,1-7. Chavasse 2, S. 32 (M: Ebdomada VIII post pentecosten Feria VI. (112r) ›Dominica VII‹. Mc 8,1-9. Klauser, Das römische Capitulare D, 197 (Ebdomada III post natale apostolorum). (112v) ›Feria IIII‹. Mc 6,31-44. Klauser, Das römische Capitulare D, 52 (Ebdomada VIII post theophaniam Feria VI, Mc 6,34-46). (113v) ›Feria VI‹. Mt 16,1-12. Klauser, Das römische Capitulare D, 198 (Ebdomada III post natale apostolorum Feria IIII). (114r) ›Dominica VIII‹. Mt 7,15-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 206 (Ebdomada IIII post apostolorum). (114v) ›Feria IIII‹. Mc 9,37. Chavasse 2, S. 32 (M: Ebdomada VIIII post pentecosten Feria IIII). (115v) ›Feria VI‹. Mt 23,13-23. Chavasse 2, S. 32 (M: Ebdomada VIIII post pentecosten Feria VI). (116r) ›Dominica VIIII‹. Lc 16,1-9. Klauser, Das römische Capitulare D, 218 (Dominica VI post apostolorum). (116v) ›Feria IIII‹. Lc 16,10-15. Chavasse 2, S. 33 (M: Ebdomada X post pentecosten Feria IIII). (117r) ›Feria VI‹. Lc 11,37-46. Chavasse 2, S. 33 (M: Ebdomada X post pentecosten Feria VI). (117v) ›Dominica X‹. Lc 19,41-47a. Klauser, Das römische Capitulare D, 212 (Ebdomada V post apostolorum). (118r) ›Feria IIII‹. Lc 21,20-26. Klauser, Das römische Capitulare D, 216 (Ebdomada V post apostolorum Feria IIII). (118v) ›Feria VI‹. Lc 21,34-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 217 (Ebdomada V post apostolorum Feria VI). (119r) ›Dominica XI‹. Lc 18,10-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 225 (Ebdomada VIII post apostolorum). ›Feria IIII‹. Mt 12,30-37. Chavasse 2, S. 33 (M: Ebdomada XII post pentecosten Feria IIII). (119v) ›Feria VI‹. Lc 17,20-37. Chavasse 2, S. 33 (M: Ebdomada XII post pentecosten Feria VI). (120v) ›Dominica XII‹. Mc 7,31-37. Klauser, Das römische Capitulare D, 241 (Ebdomada I post sancti Laurenti). (121r) ›Feria IIII‹. Mt 9,27-35. Chavasse 2, S. 34 (M: Ebdomada XIII post pentecosten Feria IIII). (121v) ›Feria VI‹. Mt 11,20-24. Chavasse 2, S. 34 (M: Ebdomada XIII post pentecosten Feria VI). (122r) ›Dominica XIII‹. Lc 10,23-37. Klauser, Das römische Capitulare D, 251 (Ebdomada II post sancti Laurenti). (123r) ›Mense VII Feria IIII‹. Mc 9,16-28. Klauser, Das römische Capitulare D, 272. (123v) ›Feria VI‹. Lc 7,36-50. Klauser, Das römische Capitulare D, 46 (Ebdomada VII post theophania Feria VI, Lc 7,36-47). (124v) ›Sabbato‹. Lc 13,6-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 274 (Lc 13,10-17). (125v) ›Dominica XIIII‹. Lc 17,11-19. Klauser, Das römische Capitulare D, 255 (Ebdomada III post sancti Laurenti). (126r) ›Feria IIII‹. Mc 1,40-45. Chavasse 2, S. 34 (M: Ebdomada 15 post pentecosten Feria IIII). (126v) ›Feria VI‹. Mc 8,31-35. ›Dominica XV‹. Mt 6,24-33. Klauser, Das römische Capitulare D, 262 (Ebdomada IIII post sancti Laurenti). (127v) ›Feria IIII‹. Mt 5,33-42. Vgl. Klauser, Das römische Capitulare A, 196, Anm. (128r) ›Feria VI‹. Mt 21,23-27. ›Dominica XVI‹. Lc 7,11-16. Klauser, Das römische Capitulare D, 266 (Ebdomada V post sancti Laurenti). (128v) ›Feria IIII‹. Mc 10,46-50. (129r) ›Feria VI‹. Mc 8,22-26. Klauser, Das römische Capitulare D, 270. (129v) ›Dominica XVII‹. Lc 14,1-11. Klauser, Das römische Capitulare D, 271 (Ebdomada VI post sancti Laurenti). (130r) ›Feria IIII‹. Mt 12,14-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 252 (Ebdomada II post sancti Laurenti Feria IIII). (130v) ›Feria VI‹. Lc 13,22-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 254 (Ebdomada II post sancti Laurenti Feria VI). (131r) ›Dominica XVIII‹. Mt 22,34-46. (131v) ›Feria IIII‹. Mt 13,24-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 277 (Ebdomada VII post sancti Laurenti Feria VI). (132r) ›Feria VI‹. Mt 13,31-35. Klauser, Das römische Capitulare D, 286 (Ebdomada I post sancti angeli Feria VI). (132v) ›Dominica XVIIII‹. Mt 9,1-8. Klauser, Das römische Capitulare D, 281 (Ebdomada I post sancti angeli). ›Feria IIII‹. Mt 13,36-43. Klauser, Das römische Capitulare D, 290 (Ebdomada II post sancti angeli Feria VI). (133r) ›Feria VI‹. Mt 24,15-25. (133v) ›Dominica XX‹. Mt 22,1-14. Klauser, Das römische Capitulare D, 291 (Ebdomada III post sancti Angeli). (134v) ›Feria IIII‹. Lc 14,12-15. Klauser, Das römische Capitulare D, 292. ›Feria VI‹. Lc 6,22-35. Vgl. Klauser, Das römische Capitulare A, 212, Anm. (135v) ›Dominica XXI‹. Io 4,46-53. Klauser, Das römische Capitulare D, 127 (Dominica octabas paschae Feria VI). Chavasse 2, S. 30 (V: Dominica IV post octava pascae Feria VI). (136r) ›Feria IIII‹. Lc 6,6-11. (136v) ›Feria VI‹. Mt 8,14-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 293 (Ebdomada III post sancti angeli Feria VI). ›Dominica XXII‹. Mt 18,23-35. Klauser, Das römische Capitulare D, 294 (Ebdomada IIII post sancti angeli). (137v) ›Feria IIII‹. Lc 20,46-21,3. (138r) ›Feria VI‹. Mc 4,24-29. Klauser, Das römische Capitulare D, 296 (Ebdomada IIII post sancti angeli Feria VI). ›Dominica XXIII Require in media quadragesima‹. Io 6,5-. ›feria IIII‹. (radiert). Mt 17,10-13. Vgl. Klauser, Das römische Capitulare D, 60 (Ebdomada X post theophania Feria IIII Mt,17,10-18). (138v) ›Feria VI‹. Mc 13,33-36. Klauser, Das römische Capitulare D, 311 (In adventum domini Feria VI). ›Dominica XXIIII‹. (verbessert in XXIII). Mt 22,15-21. Klauser, Das römische Capitulare D, 297 (Ebdomada V post sancti angeli). Chavasse 2, S. 37 (M). (139r) ›Feria IIII‹. Mt 17,24-27. Klauser, Das römische Capitulare D, 298 (Ebdomada V post sancti Angeli Feria IIII). Chavasse 2, S. 37 (M). (139v) ›Feria VI‹. Mt 19,7-12. ›Dominica XXV‹. (später korrigiert in XXIIII). Mt 9,18-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 302 (Ebdomada VI post sancti angeli). Chavasse 2, S. 37 (M). (140r) ›Feria IIII‹. Lc 8,41-56. Klauser, Das römische Capitulare D, 176 (Ebdomada II post pentecosten Sabbato). (141r) ›Feria VI‹. Mc 12,28-34. Chavasse 2, S. 37 (M: Ebdomada 25 post pentecosten Feria IIII). (141v) ›Dominica I de adventu domini‹. Mt 21,1-9. Klauser, Das römische Capitulare D, 314. (142r) ›Feria IIII‹. Mt 3,1-6. Klauser, Das römische Capitulare D, 315. (142v) ›Feria VI‹. Lc 3,7-18. Klauser, Das römische Capitulare D, 316. (143r) ›Dominica II‹. Lc 21,25-33. Klauser, Das römische Capitulare D, 317. (143v) ›Feria IIII Inicium sancti evangelii secundum Marcum Gloria tibi domine‹. Mc 1,1-5. Klauser, Das römische Capitulare D, 319 (Feria VI: Mc 1,1-8). (144r) ›Feria VI‹. Lc 7,28-35. (144v) ›Dominica III‹. Mt 11,2-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 320. (145r) ›Feria IIII Statio ad sanctam Mariam in cripta‹. Lc 1,26-38. Klauser, Das römische Capitulare D, 324 (Ebdomada I ante natale domini Mense decimo Feria IIII ad sanctam Mariam). (145v) ›Feria VI‹. Lc 1,39-47. Klauser, Das römische Capitulare D, 325 (ebdomada I ante natale domini Feria VI ad apostolos). (146r) ›Sabbato sequentia sancti evangelii secundum Lucam‹. Lc 3,1-6. Klauser, Das römische Capitulare D, 327. (146v) ›Dominica IIII‹. Io 1,19-28. Klauser, Das römische Capitulare D, 323. (147r) ›Feria IIII‹. Mt 11,11-15. Klauser, Das römische Capitulare D, 318 (Ebdomada III ante natale domini Feria IIII). (147v) ›Feria VI‹. Io 1,15-18. (147v-159v) Proprium de sanctis. (147v) ›Incipit breviarium de sanctis per circulum anni‹. ›In natale sancti Silvestri papę. Infra natalitia confessorum invenies ‹. Mt 24,42-. Klauser, Das römische Capitulare D, 8. ›Felicis confessoris Infra natalitia confessorum‹. Lc 10,16-. Klauser, Das römische Capitulare D, 14. ›Marcelli papę Ubi superius dixi‹. Mt 25,14-. Klauser, Das römische Capitulare D, 19. ›Priscę virginis et martyris Infra natalitia virginum‹. Mt 13,44. Klauser, Das römische Capitulare D, 25. ›Fabiani et Sebastiani Infra natalitia plurimorum martyrum invenies‹. Lc 6,17-. Klauser, Das römische Capitulare D, 31. ›Agnetis virginis Infra natalitia virginum‹. Mt 25,1-. Klauser, Das römische Capitulare D, 33. (148r) ›Vincentii martyris In natalitia unius martyris‹. Mt 16,24-. ›Conversio sancti Pauli In commemoratione ipsius invenies‹. Mt 19,27-. Klauser, Das römische Capitulare D, 191. Chavasse 2, S. 67. ›Octava sancte Agnetis martyris Infra natalitia‹. Mt 13,44-. Klauser, Das römische Capitulare D, 40. Am rechten Rand (frühneuzeitlicher Nachtrag): Caroli. Si quis venit ad me. Require fol. 21 in natale unius martyris (Lc 14,26). ›In purificatione sanctę Marię‹. Lc 2,22-32. Klauser, Das römische Capitulare D, 49. (148v) ›Agathę virginis Virginum‹. Mt 25,1. Klauser, Das römische Capitulare D, 51. ›Valentinis martyris natalitia unius martyris‹. Lc 9,23-. Klauser, Das römische Capitulare D, 56. ›Cathedra sancti Petri In natalitia ipsius invenies‹. Mt 16,13-. Klauser, Das römische Capitulare D, 190. Chavasse 2, S. 67. ›In natalitia sancti Matthię apostoli‹. Mt 5,13-16. (149r) ›Gregorii papę In natalitia unius martyris‹. Lc 14,26. ›Adnuntiatio domini‹. Lc 1,26-. Klauser, Das römische Capitulare C, 54. ›Tiburci et Valeriani Infra natalitia plurimorum martyrum‹. Mt 8,18-. ›Georgi martyris Infra unius martyris‹. Mt 10,26-. ›Marci evangelistę‹. Mt 24,42-. (auf Rasur). Klauser, Das römische Capitulare D, 282. ›Vitalis martyris. Letania maior‹. Io 15,1-7. Klauser, Das römische Capitulare D, 128 (Io 15,1-11). (149v) ›In natalitia apostolorum Philippi et Iacobi‹. Io 14,1-13. Klauser, Das römische Capitulare D, 132. (150r) ›Inventio s. crucis In octava pentecosten invenies‹. Io 3,1-. Chavasse 2, S. 67. ›Iohannis ante portam latinam In natalitia ipsius invenies‹. Auf Rasur: Dixit Iesus Petro sequenti. Vgl. Io 21. ›vel aliud evangelium verte folium ad sinistram‹. Io 15,1-. ›In natalitia sanctorum Gordiani et Epimachi‹. Io 15,5-11. Am Rande Nachtrag: Godehardi confessoris Ego sum vitis vera Verte folium ad sinistram. (150v) ›Nerei Achillei atque Pancratii Infra natalitia plurimorum apostolorum invenies‹. Io 15,17-. ›Urbani papę et martyris. Infra natalitia plurimorum confessorum‹. Mt 24,42-. Klauser, Das römische Capitulare D, 149. ›Marcellini et Petri Infra natalitia plurimorum martyrum‹. Mt 24,3-. (151r) ›Bonifacii episcopi Ubi superius dixi‹. Lc 21,9. ›Primi et Feliciani Infra natalitia plurimorum apostolorum‹. Io 15,12-. Klauser D, 168. ›Basilidis Cyrini Naboris Nazarii Infra natalitia plurimorum apostolorum invenies‹. Mt 10,16-. ›Viti martyris In natalitia sancti Laurentii‹. Io 12,24-. ›Marcelli et Marcellini Infra natalitia apostolorum‹. Io 15,12-. Klauser, Das römische Capitulare D, 178. ›Gervasii et Protasii Infra natalitia plurimorum martyrum‹. Mc 13,1-. Klauser, Das römische Capitulare D, 179. ›In vigilia sancti Iohannis baptistę Dominus vobiscum Initium sancti evangelii secundum Lucam‹. Lc 1,5-17. Klauser, Das römische Capitulare D, 185. (151v) ›Primo mane‹. Lc 1,18 (folgt Lücke). (152r) [In natale sancti Laurenti]. Io 12,24-26. Klauser, Das römische Capitulare D, 231 ›Tiburtii martyris In natalitia apostolorum‹. Io 15,12-. Klauser, Das römische Capitulare D, 232 ›Yppoliti martyris In natalitia martyrum‹. Lc 12,1-. Klauser, Das römische Capitulare D, 234. ›In vigilia assumptionis sanctę Marię‹. Io 19,25-27. (152v) ›Eodem die Eusebii confessoris Plurimorum confessorum‹. Mt 24,42-. Klauser, Das römische Capitulare D, 237. ›In die sancto‹. Lc 10,38-42. Klauser, Das römische Capitulare D, 238. ›Agapiti martyris Infra natalitia apostolorum‹. Lc 12,35-. Klauser, Das römische Capitulare D, 239. ›Octava sancti Laurenti Require in natalitia ipsius‹. Io 12,24. ›Timothei martyris Unius martyris‹. Lc 14,26-. Klauser, Das römische Capitulare D, 342. ›In natalitia sancti Bartholomei apostoli‹. Lc 22,24-30. Klauser, Das römische Capitulare D, 243. (153r) ›Hermetis martyris Plurimorum martyrum‹. Lc 6,17-. Klauser, Das römische Capitulare D, 246. ›Augustini episcopi Infra natalitia plurimorum confessorum‹. Lc 12,35-. ›Sabinę virginis In natalitia virginum invenies‹. Mt 13,44-. Klauser, Das römische Capitulare D, 247 ›In decollatione sancti Iohannis baptistę‹. Mc 6,17-29. Klauser, Das römische Capitulare D, 249. (154r) ›Felicis et Adaucti Infra natalitia unius martyris‹. Mt 10,26-. ›In nativitate sanctę Marię‹. Lc 1,39-47. Klauser, Das römische Capitulare D, 258. ›Item aliud evangelium In nocte nativitatis domini invenies‹. Mt 1,18-. ›Gorgonii martyris Infra natalitia unius martyris‹. Mt 10,34-. ›Proti et Iacinti Infra natalitia plurimorum martyrum‹. Mt 10,23. Klauser, Das römische Capitulare D, 260. ›Cornelii et Cypriani In natalitia martyrum‹. Mt 24,4-. ›Ipsa die Exaltatio sancte crucis‹. Mt 24,27-35. (155r) ›Nicomedis martyris Unius martyris‹. Mt 16,24-. ›Eufemię virginis natalitia virginis‹. Mt 25,1-. (auf Rasur). ›Lamberti episcopi et martyris In natalitia unius martyris invenies‹. Mt 10,26-. ›In vigilia sancti Mathei‹. Lc 5,27-32. ›In die sancto‹. Mt 9,9-13. Klauser D, 278. (155v) ›Mauricii et sociorum eius Plurimorum martyrum‹. Lc 21,9-. ›Conceptio sancti Iohannis‹. Lc 1,5-17 + Lc 1,18-25. ›In vigilia ipsius Et in primo mane invenies‹. Lc 1,18-25. ›Cosme et Damiani Infra natalitia apostolorum invenies‹. Io 15,17-. Klauser, Das römische Capitulare D, 279. ›In vigilia sancti Michaelis archangeli In III dominica post pentecosten invenies‹. Lc 15,1-. ›In die sancto‹. Mt 18,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 280. (156v) ›Ieronimi presbiteri Infra natalitia plurimorum confessorum‹. Mt 25,14-. ›Remigii episcopi Infra natalitia plurimorum confessorum invenies‹. Mt 24,42-. ›Marci papę et confessoris Item de confessoribus‹. Lc 12,35-. ›Dionisii et sociorum In natalitia martyrum‹. Lc 11,47-. ›Calixti papę et martyris In natalitia confessorum‹. Lc 19,12. ›Lucę ęvangelistę‹. Lc 10,1-7a. Klauser, Das römische Capitulare C, 242, Anm. (157r) ›Vigilia apostolorum Symonis et Iudae‹. Io 14,21-24. ›In die sancto Infra natalitia plurimorum confessorum‹. Io 15,17-. Klauser, Das römische Capitulare D, 301. Chavasse 2, S. 70. ›In vigilia omnium sanctorum‹. Lc 12,32-34. (157v) ›In die sancto‹. Mt 5,1-12a. (158r) ›Quattuor coronatorum De apostolis‹. Mt 10,16-. ›Theodori martyris Unius martyris‹. Lc 14,26-. ›Martini papę et martyris Ubi superius dixi‹. Lc 14,26. ›Martini episcopi et confessoris Infra natalitia confessoris‹. Lc 12,35-. Klauser C, 249. ›Cecilię virginis De virginibus‹. Mt 25,1. Klauser, Das römische Capitulare C, 252. ›Clementis papę et confessoris De confessoribus‹. Mt 25,14. Klauser, Das römische Capitulare C, 253. ›Crisogonis martyris Infra natalitia unius martyris‹. Mt 19,34. ›In vigilia sancti Andreę apostoli‹. Io 1,35-51. Klauser, Das römische Capitulare D, 305. (159r) ›In die sancto‹. Mt 4,18-22. Klauser, Das römische Capitulare D, 306. (159v) ›Nicholai episcopi et confessoris De confessoribus‹. Mt 24,42. ›Lucię virginis In natalitia virginum invenies‹. Mt 13,44-. Klauser, Das römische Capitulare D, 312. ›Thomę apostoli In natalitia plurimorum apostolorum‹. Io 15,12-. Klauser, Das römische Capitulare D, 326. ›Item aliud evangelium In octava paschę‹. Io 20,24-. (159v-179r) Commune sanctorum und Votivmessen. (159v) ›In nataliciis plurimorum sanctorum apostolorum, martyrum, confessorum, virginum‹. ›In vigilia unius apostoli‹. Io 15,5-7. ›In nataliciis plurimorum apostolorum‹. Mt 10,1-8. (160r) ›sec. Iohannem‹. Io 15,12-16. Chavasse 2, S. 73. (160v) ›sec. Iohannem‹. Io 15,17-25. Chavasse 2, S. 73. (161r) ›sec. Matheum‹. Mt 10,16-22. (161v) ›In divisione XII apostolorum‹. Lc 9,1-6. (162r) ›In natalitia unius martyris‹. Mt 10,26-32. Chavasse 2, S. 74. (162v) ›sec. Matheum‹. Mt 10,34-42. (163r) ›sec. Lucam‹. Lc 11,33-36. ›sec. Lucam‹. Lc 14,26-33. Chavasse 2, S. 74. (163v) ›sec. Matheum‹. Mt 16,24-28. (164r) ›In natalitia plurimorum martyrum‹. Lc 6,17-23a. (164v) ›sec. Lucam‹. Lc 21,9-19. Chavasse 2, S. 75. (165r) ›sec. Matheum‹. Mt 24,3-13. (165v) ›sec. Marcum‹. Mc 13,1-13. (166v) ›sec. Lucam‹. Lc 12,1-8. (167r) ›sec. Matheum‹. Mt 10,23-32. (167v) ›sec. Lucam‹. Lc 11,47-54. (168r) ›In nataliciis plurimorum confessorum‹. Mt 24,42-47. (168v) ›sec. Lucam‹. Lc 10,16-20. (169r) ›sec. Matheum‹. Mt 25,14-21. (169v) ›sec. Lucam‹. Lc 19,12-28. (170v) ›sec. Lucam‹. Lc 12,35-40. Chavasse 2, S. 75 (Mt 12,35-44). (171r) ›In nataliciis virginum‹. Mt 13,44-52. Chavasse 2, S. 75. (171v) ›sec. Matheum‹. Mt 25,1-13. Chavasse 2, S. 75. (172r) ›In dedicatione ęcclesię sive altaris‹. Lc 6,43-48. Klauser, Das römische Capitulare D, 338. ›sec. Lucam‹. Lc 19,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 339. (173r) ›De sancta trinitate‹. Io 15,26-16,4. (173v) ›De sancta Maria‹. Lc 11,27-28. (174r) ›Item aliud‹. Io 19,25-27. ›Pro salute vivorum‹. Mc 11,22-26. (174v) ›Pro infirmis‹. Lc 7,1-10. Klauser, Das römische Capitulare D, 356. (175r) ›In ordinatione episcoporum‹. Mc 6,7-13. Klauser, Das römische Capitulare D, 345. (175v) ›Contra iudices male agentes‹. Lc 18,1-8a. Klauser, Das römische Capitulare D, 351. (176r) ›In benedictione viduę quando fuerit castitatem professa. In assumptione sancte Marie invenies‹. Lc 10,38-. ›Pro defunctis‹. Io 11,21-27. Klauser, Das römische Capitulare D, 357. ›sec. Iohannem‹. Io 6,37-40. Klauser, Das römische Capitulare D, 359. (176v) ›sec. Iohannem‹. Io 5,24. ›sec. Iohannem‹. Io 5,25-29. (177r) ›sec. Iohannem‹. Io 5,21-24. Klauser D, 358 (177v) ›sec. Iohannem‹. Io 6,51-55. ›sec. Iohannem‹. Io 8,51. (in roter Tinte geschrieben). (178r) (ohne Überschrift). Lc 3,21-4,1a. (179r) Nachtrag (13./14. Jh., Textualis). ›De corpore Christi‹. Io 6,56-59.

179v Nachträge. (13. Jh.), 5 Zeilen: Quis mihi eadem pati vel honore potest simulari, superbia loquitur. Flos feni vermis pulvis cinis unde superbis, humilitas dicit. Quis sum vel qualis dominetur ut hę mihi talis. Notum fac mihi domine finem meum et numerum dierum [Ps 38,5]. Neuzeitliches Verzeichnis der in der Handschrift enthaltenen liturgischen Lesungen und Angabe der Evangelien für die Feste: Ad Rorate; Festum septem gaudiorum Mariae; De sancto spiritu.


Abgekürzt zitierte Literatur

EBDB Einbanddatenbank (http://www.hist-einband.de/, besonders die Sammlung Wolfenbüttel)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der Halberstädter Handschriften
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)