de :: en
Permalink: PURL

Search

View as: OAI :: XML :: Print

Beschreibung der Handschrift Kiel, Universitätsbibliothek, Cod. ms. Bord. 5b
Die Bordesholmer Handschriften der Universitätsbibliothek Kiel, beschrieben von Kerstin Schnabel. Wolfenbüttel 2020
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Legendae sanctorum confessorum

Papier — X, 351 Bl. — 21 × 14 cm — Augustiner-Chorherrenstift Bordesholm und Jasenitz — 1477, 1510

Wasserzeichen: Buchstabe P, Schaft gebrochen, zweikonturig: nicht nachweisbar (auch in Cod. ms. Bord. 4 und 5a). Ochsenkopf mit Augen, darüber zweikonturige Stange mit Blume, darunter Sparren: nicht nachweisbar (auch in Cod. ms. Bord. 27, Teil I, 28 Teil III, 48, 54, 58A und 58D). Lagen: V (X). VI (12). VI–1 (23). 28 VI (347)! III–2 (351). Reklamanten. Die erste Lage mit moderner römischer Bleistiftfoliierung, die letzten vier Blätter arabischer Zählung. Bl. 1–347 mit Tintenfoliierung von der Hand des Schreibers. Zählfehler: 157 doppelt, 315 übersprungen. Schriftraum: 16–16,5 × 11 cm. 27–29 Zeilen. Gleichmäßige Bastarda von der Hand des Johannes Nese. Rubriziert. Rote Lombarden über drei Zeilen.

Spätgotischer Holzdeckeleinband mit braunem Lederbezug. Streicheisenlinien. Einzelstempel aus der Werkstatt "Lübeck, Schwedischer Buchführer" (EBDB w000905): Blatt, dreiteilig: EBDB s036934. Blumenstrauß: EBDB p003566. Laubstab: EBDB r000218. Rosette, ein Blattkranz, fünfblättrig: EBDB s036935. Zur Werkstatt vgl. Cod. ms. Bord. 5a. Auf dem VD zwei Papierschilder: Titelschild mit den Maßen 2,5 × 9 cm, Aufschrift De confessoribus. Signaturschild aus dem frühen 17. Jh., 4,5 × 5 cm, Aufschrift … Tertii scamni / Lateris tertii / Liber V. Nicht vollständig überdeckt werden die Ränder zweier weiterer Signaturschilder. Am oberen Rand des HD vier Löcher von der Befestigung der entfernten Kettenöse. Drei Doppelbünde, am Kopf und Schwanz einfache Kapitalbünde. Zwei Riemenschließen, nur die obere vollständig erhalten, bestehend aus einem langen Schließenhaken, Stiftlager und Gegenblechen. Unten nur das Stiftlager erhalten.

Fragmente: Wie bei Cod. ms. Bord. 5a wurden VS und HS jeweils mit einem Bl. eines unbestimmten Drucks aus der Mohnkopfwerkstatt (Hans von Ghetelen) in Lübeck beklebt. Blattgröße: 19,2 × 13 und 19,5 × 14 cm. Zweispaltig. Schriftraum: 9,5 × 6,2 cm. 21 Zeilen. Mittelniederdeutsch. Aszetischer Inhalt.

Herkunft: Zusammen mit Cod. ms. Bord. 4 und 5b im Jahr 1510 in Bordesholm von dem Chorherrn Johannes Nese geschrieben. Die Abschrift auf den Bl. 13r–20v erfolgte 1477 im Tochterstift Jasenitz. — Im Verzeichnis von 1606 (Cod. ms Bord. 2a) betitelt mit De confessoribus. Im Verzeichnis von ca. 1665 (Cod. ms. Bord. 1b) De confessoribus sermones sive legendae sanctorum confessorum quas complevit Johannes cum Naso de Plone.

Steffenhagen Nr. CLXXXVIII. — Ratjen, 41. — Krämer, 97. — Franck Aufgeschlagen, 15 Anm. 45; 35. — Schnabel, 153, 163, 175–177, 182, 190, 194, 213f., 266, 618.

I und II leer.

IIIr–Xv Verzeichnisse. (IIIr–VIIIv) Calendarium de confessoribus. Nichtliturgisch. Die Monatsnamen zweisprachig, vgl. Cod. ms. Bord. 4: Jenner, Hornynck, Marskmaen, Aprille, Meymaen, Brackmaen, Hovmaen, Owestmaen, Harvestmaen, Wynmaen, Wyntermaen, Hardemaen. Im Kalender werden hervorgehoben: Augustinus (28. Aug.), Martin (11. Nov.), Nikolaus (6. Dez.) und Vizelin (12. Dez.) Vicelini episcopi et confessoris in Bardesholm. Ihre Viten sind mit Ausnahme von der des Augustinus nicht enthalten. (IXr–Xv) Registrum alphabeticum. Augustinus episcopus Iponensis et doctor katholicus I … — … Walfridus heremita et confessor 246.

1r–350v Legendae sanctorum confessorum. Der Schreiber verwendete auch in diesem Band die in Bordesholm vorhandenen Drucke der Legenda aurea, siehe dazu Cod. ms. Bord. 4, besonders die Ausgabe aus Deventer von 1479 (GW M11203) mit ihren zum Teil abweichenden Initien.
(1r–12v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Augustino episcopo Yponensi et doctore katholico‹. Augustinus hoc nomen sortitus est … Augustinus doctor egregius in provincia Affricana civitate Carthaginiensi … Druck: Maggioni LA cap. 120, 841–867 Satz 1–419. Literatur: BHL 796. Kurz 5/2, 227 (Hs. erwähnt).
(13r–20v) Vita s. Ottonis. ›Incipit liber de vita sancti Ottonis episcopi et confessoris Babenbegensis episcopi et Pomeranorum apostoli‹. Semper honorande ac divine memorie Otto beatissimus ex Suevia … — … et nomine Reginstorf appellatur cum omnibus. Hucusque scripsi vitam beati Ottonis in monasterio Montis sancte Marie virginis prope fluvium Jasenitze ex quadam exemplari domus Gratie Dei ordinis chartusiensium. Sed quia anno domini 1477 recessi de Jasenisse et sic fuit opus incompletum. Sed reincepi [!] ex alio quodam exemplari anno domini 1510 in die divisionis apostolorum [15.7.1510] in monasterio Bardesholm ut non dispergentur prius scripta. Der Text bricht ab Lib. 1, cap. 11. BHL 6402.
(21r–37r) ›De sancto Ottone alia legenda‹. Beatus Otto ecclesie Bavenbergensis octavus episcopus et Pommeranorum apostolus … — … Et sic dilecti patris corpus ante altare sancti Michaelis mausoleo suo impositum est. Quod usque nunc pia devotione fidelium frequentatur. In dieser Form bisher unbekannte Kompilation aus der von Epo verfassten Vita Otto von Bambergs (BHL 6395).
(37r–39r) ›Vita s. Radbodi episcopi Traiectensis et confessoris‹. Sanctissimus vir Radbodus ab inclitis Francorum parentibus … GW M11203, C viii v–D i v.
(39r–45r) ›Vita s. patris Willybrodri [!] episcopi Traiectensis‹. Fuit in Britannie insula provincia Northanumbria … GW M11203, D i v–D vi r.
(45v–52r) ›De s. Lebuino presbitero‹. Dum omnium moderatori rerum cui cura animarum incumbit … GW M11203, D vi r–E ii r.
(52r–53r) ›Vita s. Gregorii Traiectensis episcopi‹. Cum sanctus Bonifacius Traiectensis episcopus ad Hessos … GW M11203, C vi v–C vii v.
(53r–68r) Goebelinus Person: Vita sancti Meinulphi. (53r–53v) Prologus 1. ›Incipit prologus in vitam s. Meynulfi confessoris archidiaconi ecclesie Padeburensis cuius corpus requiescit in Budeke monasterio canonicorum regularium‹. Dum super flumina Babilonis Paderfontane sedimus … (53v–54v) Prologus 2. ›De origine Saxonie et Westfalie‹. Postquam Alexander Philippi Macedo … (54v–59v) Textus. Anno igitur dominice incarnationis septigentesimo septuagesimo septimo cum Karolus magnus … — … et vitam suam emendatam in bonis operibus et salubri fine finivit. (59v–61v) ›De translacione sancti Meynulfi confessoris‹. Post obitum beati Meinulfi circiter annos quinquaginta … — … per tempora longiora differret. Direkt im Anschluss: (61v–68r) Processus translationis. Cum in concilio vigilum celestium iam decretum fuerat … — … largiri dignetur qui cum Deo patre in unitate spiritus sancti vivit et regnat deus per omnia secula seculorum. BHL 5883. M. Jansen (Hrsg.), Cosmidromius Gobelini Person, Münster 1900 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission der Provinz Westfalen 4), LVf., Anhang: Processus translacionis et reformationis monasterii Budecensis, 231–243. 2VL 7, 411–415.
(68r–70r) ›De s. Jodoco confessore et presbitero‹. Sanctus Iudocus cuius festum agitur in die Lucie virginis … Beatus vero Iudocus non minus fervens … — … cum esset incendium undique in domo circa puerum beatus Iodocus miraculose conservavit. BHL 4514. Graesse LA cap. 184 (182), 859–861, am Anfang abweichend, am Ende verkürzt.
(70r–71r) ›De s. Materno episcopo Treverensi‹. Post decessum beati Valerii sanctus Maternus … GW M11203, tt iiii r–tt v r.
(71r–71v) ›De s. Maximino episcopo Trevereni‹. Maximinus ex Aquitania Pictaviensis urbis indigena … GW M11203, vv iii v–vv iiii r.
(71v–73v) ›De s. Severino archiepscopo Coloniensi‹. Beatus Severinus in Burdegalim in Vasconia existens … GW M11203, vv i r–vv ii v.
(73v–75r) ›De s. Cuniberto episcopo Coloniensi‹. Beatus Cunibertus de luminaribus illis maximis fuerat … GW M11203, vv ii v–vv iii v.
(75r–77r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Wolfango episcopo Ratisponensi‹. Wolfangus nacione quidam Alemanus … Graesse LA cap. 211 (208), 912–914.
(77r–77v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Udalrico episcopo Augustano‹. Udalricus ex nobili Alemanorum genere ortus in monasterio sancti Galli … Graesse LA cap. 205 (202), 903f.
(77v–80v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Thoma de Aquino‹. Sanctus Thomas de Aquino ordinis predicatorum doctor egregius nobilibus ortus progenitoribus Landolpho patre de domo … Graesse LA cap. 214 (211), 918–921.
(80v–82r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Marcello Parisiensi episcopo‹. Beatissimus Marcellus antistes natus Parisii … Graesse LA cap. 215 (212), 921f.
(82r–91r) ›De s. Gregorio papa et doctore ecclesie katolice‹. Gregorius senatoria stirpe progenitus … BHL 3646, ohne Prolog.
(91v–97r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Ambrosio episcopo Mediolanensi‹. Ambrosius filius Ambrosii prefecti Rome cum in cunabulis in atrio pretorii esset … Maggioni LA cap. 55, 378–390.
(97r–100v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Iheronimo cardinali‹. Ieronimus dicitur a gera quod est sanctum et nemus … — … Obiit circa annos domini CCCXCVIII [CCCC]. Maggioni LA cap. 142, 1002–1009.
(100v–107v) ›De s. Othelrico Augustensis episcopi et confessoris [!]‹. Beatus Othelricus ex gente Alemannorum religiosis et nobilibus parentibus ortus … — … ibique post multa laborum certamina feliciter migravit a seculo quarto nonas Iulii. Regnante domino … BHL 8366g, am Schluss abweichend.
(107v–109r) ›Materniani episcopi Remensis et confessoris‹. Dominus deus noster ab inicio condicionis humane … — … intellexerunt pariter divinam esse gratiam in eo illorum presidiis manifestatam. BHL 5677, am Ende verkürzt.
(109r–110v) ›De s. Siro episcopo et confessore Tycinensi‹. Beatus Sirus cum diacono suo Yvencio veniens ab orientali parte in Ytaliam … — … pro commisso sibi grege crebro exorare non cessat. Sancte confessor sive pastor dominici gregis te deprecamur intercede pro nobis … In dieser Form bislang nicht nachgewiesene Fassung.
(110v–114v) ›De s. Alexio confessore‹. Fuit Rome vir magnus et nobilis Eufemianus nomine dives valde … BHL 286.
(114v–118r) ›De s. Odulpho confessore‹. Temporibus Ludovici piissimi Augusti erat quidam vir venerabilis … BHL 6318. GW M11203, xx iii r–xx v v. (118r–120v) Audoenus Rothomagensis. ›Vita s. Elygii episcopi quam scripsit sanctus Audoenus Rothomagensis archiepiscopus‹. Eligius in territotorio [!] Lemovice urbis fuit oriundus patre Eucherio … Speculum historiale 24, cap. 85–89. Ebenso: GW M11203, xx vii v–yy i r.
(120v–126v) ›Vita s. Servacii Tungerensis episcopi‹. Beatus Servacius nobilissimo sanguine oriundus tanta virtute … GW M11203, zz vii v–A iii r.
(126v–127v) ›De venerabili Beda presbitero et doctore‹. Beda presbiter et monachus et doctor Anglorum gente originem … GW M11203, A iii r–A iiii r.
(127v–128v) ›De s. Lupo episcopo Senonensi‹. Lupus apud Aurelianum ex genere regali ortus … BHL 5084.
(128v–129v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Mamertino abbate‹. Mamertinus prius paganus cum ydola quadam vice coleret … BHL 5202. Maggioni LA cap. 126, 897–899.
(129v–130v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Paulo primo heremita‹. Paulus primus heremita ut testatur Jheronimus qui eius vitam conscripsit … Maggioni LA cap. 15, 141f.
(130v–131v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Remigio episcopo Remensi‹. Remigius doctor egregius et confessor domini gloriosus … — … circa annum domini quingentesimo. Eodem die celebratur natalis sancti Hilarii Pictavorum urbis episcopi. Maggioni LA cap. 16, 143–145 Satz 6–41.
(131r–133r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Hilario episcopo Pictaviensi‹. Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Aquitanie oriundus … Maggioni LA cap. 17, 146–148 Satz 5–44.
(133r–134r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Machario abbate‹. Macharius abbas descendit per vascitatem deserti [de Syti]et intravit dormire in monumento … Maggioni LA cap. 18, 149–151 Satz 5–61.
(134r–136v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Anthonio abbate‹. Anthonius cum XX esset annorum et audiret legi in ecclesia … Maggioni LA cap. 21, 155–160 Satz 10–122.
(136v–140v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Basilio episcopo‹. Basilius venerabilis episcopus et doctor precipuus cuius vitam scripsit Amphilocius Iconii episcopus … Maggioni LA cap. 26, 180–187.
(140v–145r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Johanne Elemosinario‹. Johannes Elemosinarius patriarcha Alexandrinus quadam nocte in oratione persistens … Maggioni LA cap. 27, 188–197.
(145r–148v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Juliano cum pluribus aliis Julianis‹. Julianus Cenomanensis episcopus fuit … Maggioni LA cap. 30, 209–217 Satz 5–128.
(148v–154v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Benedicto abbate‹. Benedictus ex Nursia provincia ortus cum Rome liberalibus studiis traditus esset … Maggioni LA cap. 48, 309–320 Satz 3–169.
(154v–156v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Patricio episcopo et confessore‹. Patricius qui cepit circa annos domini CCLXXX dum Scothorum regi de passione Christi predicaret … Maggioni LA cap. 49, 321–325.
(156v–157r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Leone papa‹. Leo papa ut in miraculis beate Marie virginis legitur … Maggioni LA cap. 83, 556f.
(157r–158v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Germano episcopo‹. Germanus nobilissimus genere in urbe Altissidoro [!] natus … Maggioni LA cap. 103, 689–694 Satz 5–82.
(158v–160r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s . Eusebio episcopo Vercellensi et martire‹. Eusebius semper virgo existens dum adhuc cathecumenus esset … Maggioni LA cap. 104, 695–698 Satz 4–43. BHL 2751.
(160r–161r) ›Eusebii confessoris et presbiteri‹. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constancio Augusto heretico … BHL 2741.
(161r–171v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Dominico institutore ordinis predicatorum‹. Dominicus ordinis predicatorum dux et pater inclitus ex Hispanie partibus … Maggioni LA cap. 109, 718–744 Satz 5–384. BHL 2227.
(171v–178v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Bernardo abbate et mellifluo doctore‹. Bernardus in Burgundia castro Fontanis ex nobilibus valde ac religiosis parentibus ortus est … Maggioni LA cap. 116, 811–826 Satz 4–274. BHL 1236.
(178v–184v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Johanne Crisostomo episcopo Constantinopolitano‹. Johannes cognomento Crisostomus Antiocenus filius Secundi et Anthure nobilium fuit … Maggioni LA cap. 132, 939–948, 1–200. BHL 4379.
(184v–187r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Leonardo confessore‹. Leonardus fuisse dicitur circa annum domini quingentesimum … Maggioni LA cap. 151, 1054–1058 Satz 12–87.
(187r–189v) ›De s. Ludgero episcopo Monasteriensi‹. Beatus Ludgerus ex parte Thyagrimo matre vero Katburga ortus est … GW M11203, z ii r–z iii v.
(189v–191r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Forseo episcopo‹. Forseus episcopus cuius historiam Beda scripsisse creditur … Maggioni LA cap. 140, 982–985.
(191r–199r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Francisco institutore ordinis minorum‹. Franciscus prius dictus est Johannes sed postmodum mutato nomine Franciscus vocatus est … Maggioni LA cap. 145, 1016–1032. (199r–200v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Pastore abbate‹. Pastor in heremo multis annis in abstinentia magna se affligens … Maggioni LA cap. 171, 1224–1227.
(201r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Johanne abbate‹. Johannes abbas cum Episius per annos quadraginta in heremo habitasset … Maggioni LA cap. 172. 1228f.
(201r–202r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Moyse abbate‹. Moyses abbas dixit fratri petenti a se sermone … Maggioni LA cap. 173, 1230f.
(202r–203v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Arsenio abbate‹. Arsenius cum adhuc in palatio consisteret … Maggioni LA cap. 174, 1232–1235.
(203v–204r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Agathone abbate‹. Agathon abbas per triennium lapidem in os suum mittebat … Maggioni LA cap. 175, 1236f.
(204v–213v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. ›De s. Barlaam‹. Barlaam cuius historiam Johannes Damascenus diligenti studio compilavit … Maggioni LA cap. 176, 1238–1255.
(213v–215v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Arbogasto episcopo Argentinensi‹. Sanctissimi sacerdotis Christi Arbogasti exortum vel conversationem eius a puero ad profectionem … Graesse LA cap. 193 (180), 881–883.
(215v–217r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Othmaro abbate‹. Othmarus in provincia Alemanie natus atque nutritus est … Graesse LA cap. 185 (183), 861f.
(217r–218r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Adelpho episcopo Metensi‹. Beati Adelphi Metensi episcopi celebratur natalis qui decimus a beato Clemente … Graesse LA cap. 194 (181), 883f.
(218r–219v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Conrado episcopo Constanciensi‹. Sanctus Conradus de nobilibus parentibus in Alemannia genitus … Graesse LA cap. 186 (185), 863f. (219v–224r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De historia Karoli magni regis Francorum‹. Turpinus Remensis archiepiscopus socius Karoli XIIII annis … Graesse LA cap. 188 (187), 865–869.
(224r–237v) ›De s. Pelagio papa‹. Pelagius papa multe sanctitatis fuit ac in pontificatu laudabiliter … Maggioni LA cap. 177, 1256–1282.
(237v–240v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Ruperto episcopo Wormaciensi‹. Hodierna festivitas sanctissimi ac beatissimi patris nostri Ruperti … Graesse LA cap. 197 (194), 887–889.
(240v–242r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Henrico imperatore‹. Anno ab incarnacione domini millesimo I ab urbe condita millesimo septingentesimo quinquagesimo secundo Ottone … Graesse LA cap. 201 (198), 897f.
(242r–244v) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Ludewico rege Francorum‹. Beatus Ludewicus quondam rex Francorum illustris patrem habuit christianissimum regem nomine Ludewicum … Graesse LA cap. 213 (210), 915–918.
(244v–246r) Jacobus de Voragine: Legenda aurea. Appendix. ›De s. Hilarione monacho‹. Hilarion sanctus monachus fuit cuius vitam virtutibus plenam scripsit Jheronymus … Graesse LA cap. 187 (186), 864f.
(246r–247v) ›De s. Waldfrido confessore‹. Fuit vir quidam religiosus christianis parentibus secundum carnem nobilibus ortus nomine Waldfridus … — … quam operum mercator amplitudo emolumento magnificus retributor remunerare dignatur. Cui est gloria in secula seculorum. In dieser Form bislang unbekannte Fassung.
(248r–252r) ›Vita ss. Sixti et Sinicii episcoporum et confessorum. Prefacio‹. Sanctorum laudes atque actus enarrare … BHL 7815.
(252r–259v) ›De ss. confessorum Eucharii, Valerii et Materni [!]‹. Quamvis iuxta beatorum sanctorum apud deum omnipotentem eternaliter maneat … BHL 2655.
(260r–262r) ›De s. Epiphanio episcopo confessore‹. Beatus itaque Epiphanius dissolucionis sue tempus … BHL 2572.
(262r–265v) ›De s. Vedasto episcopo et confessore‹. Sanctorum presulum gloria … BHL 8502.
(265v–273v) ›Prefacio in vitam s. Amandi episcopi et confessoris‹. Scripturus vitam beati Amandi habitatorem eius invoco … BHL 332.
(273v–281r) ›Prologus in vitam s. Simeonis monachi‹. Domino et venerabili Popponi archiepiscopo frater Everwinus abbatis nomine indignus … — … laudes Christo referunt et Symeoni tanti miraculi ministro gratias reddunt. Prestante domino nostro … BHL 7963, endet AA SS Iun. 1, 94A, 24. T. Heikkilä, Vita S. Symeonis Treverensis. Ein hochmittelalterlicher Heiligenkult im Kontext Helsinki 2002 (Suomalaisen Tiedeakatemian toimituksia Humaniora 326).
(281r–284v) ›Vita s. Paulini episcopi et confessoris‹. Igitur sanctus Paulinus episcopus Burdegole [!] oppido Galliarum oriundus fuit … BHL 6558.
(284v–295r) Donatus Metensis: Vita Trudonis confessoris Hasbaniensis. ›Vita s. Trudonis episcopi et confessoris‹. Venerabilis igitur Trudo in Hasbanie finibus … — … ipsumque verrem in ipso introitu monasterii iacentem repperit ita mansuetum ut postea a monasterio nullatenus discedere voluisset. BHL 8321, ohne Prolog, endet nach MGH SS rer. Merov. 6, 290, Kap. 19.
(295r–323v) ›Vita s. Silvestri pape et confessoris‹. Prologus. Historiographus noster Eusebius … (295v–307r) ›De sancto Silvestro‹. Silvester igitur cum esset infantulus a vidua matre … (307r–323r) ›Secundus liber‹. Predictus igitur Grathon philosophus … (323r–323v) Post hec Constantinus augustus habuit bellum Scytarum … — ›Explicit legenda de sancto Silvestro‹. BHL 7725, 7726, 7728 mit 7729, 7734.
(323v–326v) Pelbartus de Themeswar: Pomerium de sanctis. Pars aestivalis. Sermo LII cum legenda. ›De s. Stephano primo rege Hungarorum‹. Legitur enim quod post egressum hungarorum de Scythia ea tempestate … — … O ergo gloriosissime rex Stephane te rogamus ora pro nobis Christum in celis. GW M30525.
(326v–329r) Pelbartus de Themeswar: Pomerium de sanctis. Pars aestivales. Sermo XC cum legenda. ›De s. Emerico duce et confessore‹. Emericus filius regis sanctissimi Hungarie Christum in humilitate devote studuit imitari … — … Et nos ergo rogemus dominum ut det per eius merita veniam et gratiam in presenti et tandem gloriam in futuro. GW M30525.
(329r–350v) Navigatio sancti Brandani. ›Incipit vita s. Brandani abbatis‹. Sanctus filius Brandanus Locha alchi de genere erogeni stangnili regione Niumensum ortus fuit. Erat magne vir abstinentie … — … inter manus discipulorum gloriose migravit ad dominum cui honor est et gloria in secula seculorum. Amen. ›Explicit.Expliciunt legende sanctorum confessorum quas frater Johannes cum Naso presbiter professus in Bardesholm ordinis canonicorum regularium sancti Augustini complevit die beati Francisci confessoris anno domini 1510 [4.10.1510] . Oretis dominum deum pro me unum Ave Maria propter deum. Darunter die dreizackige Forke mit zwei Sternen des Johannes Nese und die Unterschrift Ovidius Naso, Johannes cum Naso, Nasonem petito. Auch in Cod. ms. Bord. 27, Teil IV, 1r–21v. BHL 1437 und Novum Suppl. Edition: Navigatio Sancti Brendani Abbatis from early Latin manuscripts, hrsg. von C. Selmer, Dublin 1959, ND 1989. Sanct Brandan. Ein lateinischer und drei deutsche Texte, hrsg. von C. Schröder, Erlangen 1871, 3–36. Literatur: BHL 1437 und Novum Suppl. Rep. font. 8, 133–139. C. Steinweg, Die handschriftlichen Gestaltungen der lateinischen Navigatio Brendani, in: Romanische Forschungen 7 (1893), 1–48. M. Esposito, Sur la Navigatio sancti Brendani et sur ses versions italiennes, in: Romania 64 (1938), 328–346, ND in: Ders., Studies in Hiberno-Latin Literature, hrsg. von M. M. Gorman, Aldershot 2006 (Variorum Collected Studies Series), 328–346. – 351r–v leer.


Abgekürzt zitierte Literatur

AA SS Acta Sanctorum, quotquot toto orbe coluntur, vel a Catholicis scriptoribus celebrantur…, Bd. 1–67, Antwerpen u. a. 1643–
BHL Bibliotheca hagiographica Latina antiquae et mediae aetatis, 2 Bde., ed. Socii Bollandini, Bruxelles 1898 und 1901 (Subsidia hagiographica 6), Bd. 3: Supplementi editio altera, Bruxelles 1911 (Subsidia hagiographica 12)
EBDB Einbanddatenbank (http://www.hist-einband.de/, besonders die Sammlung Wolfenbüttel)
Franck Aufgeschlagen M. Franck u. a., Aufgeschlagen. Universitätsbibliothek Kiel öffnet ihre Buchschätze des Bordesholmer Klosters, Ausstellung 20.08.–27.09.2002, Kiel 2002 (Vorauspublikation aus dem Sammelband "Die Bibliothek des Augustinerchorherrenstifts Bordesholm". In Vorbereitung für 2003)
Graesse LA Jacobi a Voragine Legenda aurea vulgo historia Lombardica dicta, hrsg. von Th. Graesse, Breslau 31890, ND Osnabrück 1965
GW Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Bd. 1–, Leipzig 1925–1938, Stuttgart 1978–
Krämer S. Krämer, Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters, Bd. 1–3, München 1989–1990 (Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz. Ergänzungsband 1)
Kurz 5/2 R. Kurz, Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus, Bd. 5/2: Bundesrepublik Deutschland und Westberlin, Verzeichnis nach Bibliotheken, Wien 1979 (Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 10 = Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 350)
Maggioni LA Iacopo da Varazze, Legenda aurea, testo critico riveduto, hrsg. von G. P. Maggioni, Florenz 21998 (Millennio medievale 6. Testi 3)
MGH SS rer. Merov. Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, Bd. 1–7, Hannover 1885–1920
Ratjen H. Ratjen, Zur Geschichte der Kieler Universitätsbibliothek. Schriften der Universität zu Kiel 1862–1863, Kiel 1862–1863 (Programm zum Geburtstage Frederiks VII.)
Rep. font. Repertorium fontium historiae medii aevi, Bd. 1–12, hrsg. vom Istituto Storico Italiano per il Medio Evo, Rom 1962–2007
Schnabel K. Schnabel, "Liber sanctae Mariae virginis in Bordesholm …" Geschichte einer holsteinischen Stiftsbibliothek, Wiesbaden 2014 (Wolfenbütteler Mittelalter-Studien 33)
Speculum historiale Vincentius Bellovacensis, Speculum historiale, Straßburg 1473 (GW M50587)
Steffenhagen E. Steffenhagen, Die Klosterbibliothek zu Bordesholm und die Gottorfer Bibliothek. Zwei bibliographische Untersuchungen, in: Zeitschrift der Gesellschaft für Schleswig-Holstein-Lauenburgische Geschichte 13 (1883), 66–142
2VL Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, Bd. 1–12, hrsg. von K. Ruh u. a., 2., völlig neu bearbeitete Aufl., Berlin, New York 1978–2005, Ergänzungsbde.: Deutscher Humanismus 1480–1520. Verfasserlexikon, Bd. 1–3, hrsg. von F. J. Worstbrock, Berlin, New York 2005–2015

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der Bordesholmer Handschriften in der Universitätsbibliothek Kiel.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)