de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 19
Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 3741

Johannes de Erfordia - Aufredus Gonteri - Henricus de Gandavo - Aegidius Romanus - Johannes Peckham - Thomas de Aquino et alii

Alte Signatur: D 24 — Perg. — 257 Bl. — 31,5 × 22,5 cm — Franziskanerkloster Lüneburg — 14. Jh.

Lagen: Aus drei Teilen zusammengesetzt. Die bereits vorgefundene moderne Foliierung beginnt mit dem Vorsatzblatt.

Einband alt. Holzdeckel mit braunem Lederüberzug; auf dem vorderen und hinteren Deckel im Mittelfeld große Blütenranken (Einzelstempel), umrahmt von Arabesken (Rollenstempel). Vorn und hinten je 5 Buckel, Eckenbeschläge. Auf dem hinteren Deckel oben Kettenansatzspuren. In die erhaltenen Schließenreste, die Metallhaften am Vorderdeckel, eingraviert die Buchstaben: WAR. Auf dem vorderen Deckel Titelschild: Johannes Erphordensis super quartum sententiarum. Lectura notabilis super tertium sententiarum. Questiones quotlibetarie vtiles et probate. Darunter Signaturschild: rotes D 24. Stark beschädigtes Titelschild auch auf dem Rücken des Bandes.

Pergamentspiegel abgelöst, jetzt freistehend. Vorderer Spiegel und Bl. 1ra-vc: Materia in quosdam titulos Decretalium et Digestorum (u.a. zu X 2,28; X 3,8; X 3,38; X 3,36; X 3,39; X 3,34 in Verbindung mit Dig. 3,2). Bl. 257ra-vb und hinterer Spiegel: Casus Decretalium (X 4,1,1-4,2,7 und X 5,5,4-5,9,2).

Herkunft: Bl. 256v: Liber iste constat 42 sol. Erphordensium.

Lehmann, Mitteilungen S. 40 (die dort erwähnte 'Mappa ordinis' befindet sich in Theol. 2° 20).

I

Lagen: 7·VI (85). III+1. Kustoden. Unbeschrieben: Bl. 90v. Schriftraum 27-27,5 × 18,5-19 cm , zweispaltig, durchschnittlich 62-65 Zeilen. Notula von einer Hand. Zahlreiche rote Anfangsbuchstaben, rote Paragraphenzeichen, rubriziert.

Bl. 2ra-89vb, 91ra-92vc Johannes de Erfordia: Commentarius in lib. IV sententiarum. d. 1 q. 1. Qveritur vtrum semper fuerint aliqua signa symbola, id est conueniencie sacramenta domini respiciencia, et videtur quod non. d. 50 q. 16 et ultima. Bl. 89vb: Qveritur utrum beati letentur in penis inpiorum, et uidetur quod non. … — … ((Expl. lib. IV)) suam euasionem considerant et diuinam iusticiam; ad hanc euasionem nos perducere dignetur pater et filius et spiritus sanctus. Amen. (Bl. 91ra-92vc) Index quaestionum. Stegmüller, RS I 444. Nach V. Heynck, Franz. Studien 40, 1958 S. 329ff. und 42, 1960 S. 153 ff., einzige Hs., die den echten vollständigen Kommentar des 4. Buches enthält.

Bl. 90raBonus tractatus de vendicione‹. Nota vendicio sub condicione est quando venditur aliquid sub condid condicione, aut ergo sub tali condicione vendo tibi talem rem ut …suspecti circa christianos pauperes etc.

II

Lagen: V+1 (103). 5·VI. IV +1 (172). Reklamanten nur teilweise erhalten. Schriftraum 26 × 18 cm , Tintenliniierung, zweispaltig, 66 Zeilen. Notula von einer Hand. Zahlreiche rote Anfangsbuchstaben, rote Paragraphenzeichen, rubriziert.

Bl. 93ra-172va [Aufredus Gonteri]: Commentarius in lib. III sententiarum. Prolog. Transite ad me omnes [Sir 24,26] …. Sicut dictum fuit alias in principio libri primi sententiarum, sacra scriptura generaliter et doctrina magistri sententiarum specialiter tractat de quadruplici generacione tamquam de materia subiectiua. Bl. 93rb: Cvm venerit igitur plenitudo temporis [Gal 4,4]. Iste liber tertius sententiarum sic continuatur ad precedentes … (Bl. 93va) d. 1 q. 1. Qvero primo circa hunc tertium librum vnam questionem difficilem ceteris primam vtrum possibilis fuerit vnio nature humane persone diuine, qua vnione natura humana dicitur personata personalitate diuina. d. 40 q. un. Bl. 171vb: Circa distinctionem 40m queritur utrum lex noua sit grauior lege veteri, et videtur quod sic. ((Bl. 172va Expl. lib. III)) et onus meum leue [Mt 11,30], sicut dictum est supra in corpore questionis; cui sit laus per infinita secula seculorum. Amen. Stegmüller, RS I 81,1. Nach V. Heynck, Franz. Studien 40, 1958 S. 342 bisher einzige bekannte, vollständige Hs. des 3. Buches.

III

Lagen: 7·VI. Reklamanten nur teilweise erhalten. Schriftraum: 25,5 × 17 cm Tintenliniierung, zweispaltig, 52 Zeilen. Textualis von verschiedenen Händen. Rote und blaue Anfangsbuchstaben mit Filigran in der Gegenfarbe. Paragraphenzeichen rot und blau.

Bl. 173ra-216va Abbreviatio quodlibetorum (I-IX) Henrici de Gandavo. Consideracio nostra in opere horum quolibet erit quadripartita, primo enim consideramus que pertinent ad essentiam, … q. 1. Primo queritur si pluralitas vel distinctio attributorum sit in deo accipienda penes respectum ad comparationem ad aliquid intra, vel penes respectum ad aliquid extra ut ad creaturas, ((= Glorieux, Litt. quodl. I, Henri de Gand, quodl. V 1)). VI q. 41 et ultima. Bl. 216ra: Qveritur utrum virtutes morales omnes sint in voluntate sicut in subiecto, ((= Glorieux, Litt. quodl. I, Henri de Gand, quodl. IV 22)).((Bl. 216va) ) sed solum intendimus quo virtutes morales conuertuntur ergo et cetera. Glorieux, Répertoire Nr.51h und Nr. 192r1. Druck: Als Druck vgl. u. a. Quodlibeta magistri Henrici Goethals a Gandavo, Paris 1518.

Bl. 216va-220rb Quaestiones anonymae II-IX. Circa secundum queritur cum genus de specie praedicetur ut cum dicitur homo est aliud vtrum essentia generis dici essentia species et ostenditur quod sic. … — Bl. 220rb: Nono queritur vtrum omnibus collationibus accidentalium circumscriptis individuum ad hoc manet individuum sub ratione individui ab aliis indistinctum an esset reductum iam ad rationes vniuersalis, et ostenditur quod manet,sed intelligere et cognoscere intencionem vniuersalis.

Bl. 220rb-224vb [Aegidius Romanus]: Tractatus de plurificatione intellectus possibilis. Qvia nonnulli dubitant quomodo intellectus uariatur variacione corporum …non dicitur communicari corpori; ex hoc ergo patet ad obiecta. Glorieux, Répertoire Nr. 400 1 Zumkeller, Manuskripte des Augustiner-Eremitenordens, 1966 S. 29 Nr. 36; beide ohne Erwähnung dieser Hs.

Bl. 224vb-225rb [Aegidius Romanus]: Tractatus de gradibis formarum accidentalium (incompletus). Possumus triplici uia venari, quod non est dare gradus in accidentalibus formas …et hec de eo quod postalasta ad presens sufficiat. Glorieux, Répertoire Nr.400bf. Zumkeller, Manuskripte des Augustiner-Eremitenordens, 1966 S. 24 Nr. 28; beide ohne Erwähnung dieser Hs.

Bl. 225rb-241rb [Aegidius Romanus]: Tractatus contra gradus et pluralitates formarum. ((Prologus et capitulum primum desunt)) Absit a cordibus nostris ut credamus, excellentes doctores qui de gradibus formarum contraria opinantur, intendere aliquid dicere contra fidem. … — … In quo finem inponimus huic libro, quem intitulari uolumus contra gradus et pluralitatem formarum. Laus ergo sit Christo dei filio … qui cum patre … est benedictus in secula seculorum amen. Geringfügige Abweichungen und Kürzungen gegenüber dem Druck. Glorieux, Répertoire Nr. 400m. Zumkeller, Manuskripte des Augustiner-Eremitenordens, 1966 S. 25 Nr. 29; beide ohne Erwähnung dieser Hs.

Bl. 241rb-244ra, 249rb [Johannes Dacus]: De gradibus formarum. (desunt initium et finis). Qvestio igitur prima est vtrum Socrates sit homo et animal et animatum corpus per vnam formam substancialem uel per aliam … — … ((cf. adnotata f. 249rb)) non habent omnimodam colliganciam sed post ad XV. Edition: Johannis Daci opera ed. A. Otto. Vol. I,2 1955 p. 517-543, (= Corpus philosophorum Danicorum medii aevi I).

Bl. 244ra-247rb [Thomas de Aquino]: De ente et essentia. Qvia modicus error in principio magnus sit in fine ut probatus secundum philosophum in primo ce[li] et mundi …nec definicio propter suam simplicitatem, in quo sit finis huius sermonis amen. Edition: Thomae Aquinatis opuscula omnia ed. P. Mandonnet. I p. 145-164. Glorieux, Répertoire Nr. 14i. Grabmann, Die Werke des hl. Thomas von Aquin S.224 u. 342f.

Bl. 247va-249rb [Johannes Peckham]: Summa de esse et essentia. Sensus mei penuria, temporis angustia et socii instancia cogunt ut desiderantibus humilia, degrandibus exilia …scolastico exercicio didici in gymnasio magistrali. Edition: Ediert von F. Delorme in Studi francescani 25 (N. S. 14), 1928 p. 61-71. Glorieux, Répertoire Nr. 316ak, ohne Erwähnung dieser Hs.

Bl. 249rb-252vb [Averroes]: De substantia orbis. In hoc tractatu intendimus perscrutari de rebus de quibus componitur corpus, declaratum est enim corpus celeste componi ex duabus naturis …et scias quod hec questio est valde bona.Explicit liber de substancia or orbis commentatoris Aristotelis.‹ Druck und Parallelhss.: Thorndike-Kibre 681. Aristoteles latinus I S. 233.

Bl. 252vb-253va Fragmentum quaestionis anonymae. In conuersione non est probatio consequentis per accidens, quia omnis propositio fit pernociora. … — … cum actualiter conuertitur ad primam nominatam ipsam intelligendo.

Bl. 253va-256va De misericordia domini. [A] nte languorem adhibe medicinam et ante iudicium interroga te ipsum [Sir 18,20]; sicut dicit psalmus: Vniuerse vie domini misericordia et ueritas [Ps 24,10]. Misericordia que peruenit cuncta bonitate, veritas que omnia diiudicat sub integritate …et ideo de hiis tribus tres solent moueri questiones et quero primo ‖.


Abgekürzt zitierte Literatur

Glorieux, Répertoire P. Glorieux, Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 Bde., Paris 1933 und 1934 (Études de philosophie médiévale 17, 18)
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Stegmüller, RS F. Stegmüller, Repertorium commentariorum in Sententias Petri Lombardi, 2 Bde., Würzburg 1947
Thorndike-Kibre L. Thorndike, P. Kibre, A catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in latin, revisited and augmented edition, London 21963 (Mediaeval Academy of America publication 29)

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-07)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)