Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 4143 (Vorläufige Beschreibung)

Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 20

Johannes de Erfordia - Varia adnotata

Alte Signatur: D 23 — Perg. — 242 Bl. — 32,5 × 22,5 cm — Franziskanerkloster Lüneburg — 14. Jh.1

Lagen: Aus drei Teilen zusammengesetzt. Unbeschrieben: Bl. 1v.

Alter Einband, Holzdeckel mit weißem Schaflederüberzug, auf dem Vorderdeckel durch Witterungseinflüsse fast völlig zerstört. Vorn und hinten je 5 Buckel, Eckenbeschläge. Auf dem hinteren Deckel oben Kettenansatzspuren, Reste von 2 Schließen. Blattweiser (dunkle Lederstreifen). Auf dem vorderen Deckel, stark verblaßtes Titelschild: Johannes Erphordensis super primum, 2m et 3m sentenciarum. minor. doc. probatus. Darunter Signaturschild: rotes D 23. Beschädigtes Titelschild auch auf dem Rücken des Bandes.

Pergamentspiegel: Im Vorder- und Rückdeckel Reste von 4 Blättern eines Psalteriums (Ps. 40-50Ps 40), Goldinitialen, 13. Jh.

Herkunft: Bl. 2r: Istum librum emi ego frater Johannes de Campe tunc confessor curie Luneburgensis a fratre Roperto custode tali stante conditione, quod iste liber post mortem meam cedere debet conuentui Luneburgensi, et hoc anno domini M°CCC°XLI [1341] . Iste frater Ropertus natiuus fuit de Oldenborch. Bl. 242rb: Hunc librum [dedit] frater Tydericus Ruter lector pro libraria et communi vsu [fratrum] minorum in Luneborch et est in ordine 3.

Lehmann, Mitteilungen S. 41.

I Bl. 2-80

Lagen: 6·VI (73; es fehlen die 3. und 7. Lage). III+1 (80). Reklamanten und Kustoden. Schriftraum 21,5-22 × 14 cm . Tintenliniierung, zweispaltig, 45 Zeilen. Textualis von einer Hand mit späteren Nachträgen. Einfache rote und blaue Lombarden. Paragraphenzeichen rot und blau, ebenso Angabe der Distinctionen.

Herkunft: Bl. 80v: Liber iste constat 42 sol. Erphordensium.

Bl. 1r Mappa ordinis fratrum minorum et provinciarum eiusdem.

Bl. 2r Tabula quaestionum, quae differunt inter Thomam Aquinatem et Bonaventuram. q. 1. Vtrum theologia sit sciencia speculativa uel practica (, (cf. prol. lib. I q. 1 art. 3)). q. ultima. Vtrum omne mendacium sit peccatum mortale (, (cf. lib. III d. 38)).

Bl. 2v-5ra Index quaestionum in libro proximo.

Bl. 5rb-80rb [Johannes de Erfordia]: Commentraius in librum I sententiarum. d. 1. q. 1. Primo queritur utrum theologia sit sciencia, et uidetur quod non. Nulla sciencia est de singularibus, quia … (Bl. 80ra) d. 48 q. 6 et ultima. Queritur utrum sancti uelint penas reproborum. Videtur quod non. … — (Bl. 80rb)… non ut iusticie declaratiua, id est non amore iusticie. Explicit primus liber sententiarum.Stegmüller, RS I 444, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 80rb-80vb Addenda in librum I d. XXXVIII. Vtrum presciencia dei impona[t] necessitatem. Quod sic. Anselmus in libro de concordia et presciencia. Que presciuit deus, necesse est esse futura, (Anselmus Cant., Opera omnia, Vol. II Romae 1940 p. 245, 10). … — … Erit opposicio in adiecto.

II Bl. 81-170

Lagen: 7·VI (164). II+2 (170). Reklamanten. Schriftraum 23 × 16 cm . Tintenliniierung, zweispaltig, 44 Zeilen. Textualis von einer Hand mit späteren Ergänzungen. Kleine rote und blaue Initialen mit Filigran in der Gegenfarbe.

Bl. 81ra-167vb Commentraius in librum II sententiarum. [Johannes de Erfordia]. d. 1 q. 1. Qveritur utrum sint plura principia sicut Manichei dicunt. Videtur quod sic, quia dicunt esse duo principia … (Bl. 167va) d. 44 q. 5 et ultima. ›Qveritur utrum religiosi teneantur obedire prelatis suis in omnibus que non sunt contra deum. (Bl. 167vb Expl. lib. II) … domino obseruare et non sunt contraria anime et regule nostre. Stegmüller, RS I 444, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 168ra-168va Addenda in lib. II d. XXIV. Utrum ebrietas, torneamentum et dolus sint peccata mortalia.

Bl. 168va Index alphabeticus, (incompletus).

Bl. 169ra-170rb Abbreviatio vocabularii iuris utriusque. Abigenus est qui pecora a pascuis subducit, ab abigendi studio dictus, qui quandam artem exercens. … — … Vs[ur]arius est qui alicuius rei usum habet … retento ministerio (?) sibi dominio. Nicht identisch mit einem der von Seckel, Beiträge S. 283, 289, 323, 335, 357, 368 unter diesem Initium zitierten Vocabularien. (Bl. 170v) Theologische Notizen, Schrift fast restlos verblaßt.

III Bl. 171-242

Lagen: II. 8·IV (238). II. Reklamanten, meist abgeschnitten. Schriftraum 24 × 17 cm . Tintenliniierung, zweispaltig, 48 Zeilen. Textualis von einer Hand. Kleine rote und blaue Initialen mit Filigran in der Gegenfarbe. Paragraphenzeichen rot und blau, ebenso Zählung der Distinctionen.

Herkunft: Bl. 242v: Liber constat 40 sol. Erphordensium.

Bl. 171ra-172rb De cognitione caritatis. Vniuersale in diversis modis. Dis (?) praedicando ut species praedicatur de indiuiduis. Expl: Dico ergo quod caritas augetur per addicionem.

Bl. 172rb Fragmentum epistolae, (conventus fratrum minorum Northusiae reverendo domino episcopo Johanni Moguntinensi, 1371-73 uel 1397-1419 (?), copia.).

Bl. 172v Orbis pictus: Sapientia dei regit universam terram.

Bl. 173ra-174vb Index quaestionum in libro proximo.

Bl. 175ra-241vb [Johannes de Erfordia]: Commentraius in librum III sententiarum. Deus autem qui diues est in misericordia. [Eph 2,4] d. 1 q. 1. Qveritur utrum diuina natura potuerit vniri cum humana natura, quod non. (Bl. 241va) d. 40 q. 3 et ultima. Tercio queritur utrum lex per ewangelium inpleatur. Videtur quod non. … — … ((Bl. 241vb) ) … uacuam inuenit et eam sua maiestate inpleuit.Expliciunt scripta super tercium sententiarum.Stegmüller, RS I 444, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 241vb-242ra De cognitione caritatis, (continuatio fol. 172rb). Vtrum caritas habet statum et terminum ultra quem non possit augeri. … — … sed non fraudulentur.

Bl. 242v Orbis pictus ut fol. 172v.


Abgekürzt zitierte Literatur

Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Stegmüller, RS F. Stegmüller, Repertorium commentariorum in Sententias Petri Lombardi, 2 Bde., Würzburg 1947