de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 30
Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 5558

Franciscus de Mayronis - Augustinus - Alcher Claraevallensis - Rabbi Samuel et alii

Pap. — IV, 199 Bl. — 29 × 20,5 cm — 15. Jh.

Lagen: Aus vier Teilen zusammengesetzt. Unbeschrieben: Vorsatzblätter I-IV, Bl. 68v-70v, 93, 119v, 182v, 183v-184v.

Alter glatter heller Ledereinband. Beide Schließen abgerissen. Pergamentfalze aus einer theologischen Hs., 14. Jh. Blattweiser. Auf dem Vorderdeckel unter einer Hornplatte altes beschädigtes Titelschild: Flores Francisci Maronis ex libris beati Augustini Confessionum, super Genesim ad litteram, contra Adamandum, 83m questionum, Retractacionum; liberi [!] Encheridion beati Augustini, 83m questionum de spiritu (?) …, … misse Eusebius, Augustinus et Cirillus de obitu beati Jero[nimi]…, … [Rab]bi Samuelem et Ysaac De aduentu Messie …

Lehmann, Mitteilungen S. 42.

I

Papier — Bl. 1-70 — Mitte 15. Jh.

Wasserzeichen: Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 529 (1450-53) und Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 569 (1454-57). Lagen: 5·VI (60). IV+2 (70). Reklamanten. Schriftraum 21 × 13,5 cm , zweispaltig, 35-38 Zeilen. Bastarda currens von einer Hand. Rote Lombarden und Paragraphenzeichen, rubriziert.

(Bl. 1ra-15ra) Confessiones. ›Flores beati Augustini in primo libro confessionum sic colliguntur. Primum dictum notabile est istud:Fecisti nos ad te domine … — … sicut appetitus sensitiuus. (Bl. 15rb-47rb) Super Genesim ad litteram. In primo libro: Prima veritas est quod cum diuina scriptura sit bipartita … — … ut habetur II libro confessionum. (Bl. 47va-50ra) Super Genesim contra Manichaeos. Prima veritas est quod nulla scriptura est que non apud eos qui eam non intelligunt … — … iuste caput prescinditur. (Bl. 50rb-52rb) Contra Adamantium. Prima veritas est quod sincera sapiencia quam non intelligendi viuacitas … — … per nichili inclinacionem. (Bl. 52va-59vb) Liber 83 quaestionum. Prima veritas est, quod omne quod est, aliud est quo constat … — … aut per adopcionem aut per legem. (Bl. 60ra-68rb) Retractationes. Prima veritas est quod qui non habet primas partes sapiencie … — … de nomine non fuit certus. Explicit liber retractacionum beati Augustini. Stegmüller, RB II 2320 Nr. 4, 7, 9, 10, 5, 6 B. Roth, Franz von Mayronis OFM, 1936 S. 161-166; diese Hs. bei beiden genannt.

II

Papier — Bl. 71-125 — 15. Jh.1

Wasserzeichen:Briquet 390 (Anker, 1426); Briquet 5820 (Delphin, 1430); und Hund. Lagen: VI (82). V+1 (93). 2·VI (117). IV (125). Reklamanten. Schriftraum 21-21,5 × 15,5-16 cm , zweispaltig bis auf Bl. 120-125r. 43-47 Zeilen (Bl. 71-106); 35-38 (Bl. 107-119); dann unregelmäßig. Bastarda currens von verschiedenen Händen. Rote Lombarden und Paragraphenzeichen, rubriziert.

Bl. 71ra-rb Innocentius III papa: De sacro altaris mysterio. prologus, in fine mutilus. Prefacio domini Innocencii tercii pape de sacramentis altaris. Tria sunt in quibus lex diuina consistit … — … si tamen diligentem habeant inspectorem ‖. Die ganze Seite vom Schreiber rot durchgestrichen. PL 217, 773B-774B Meyer-Burckhardt I S. 297

Bl. 71va-87va Augustinus: Enchiridion ad Laurentium, seu de fide, spe et caritate. Retract. 2,63. Scripsi eciam librum de fide, spe et karitate … — … Hic liber sic incipit: Dici non potest. Enchiridion. Dici non potest, dilectissime fili Laurenti, quantum … — … commodum quam prolixum de fide et spe et caritate conscripsi. PL 32,655 und 40,231-290 Kommentierte neue Ausgabe von J. Barbel, Darmstadt 1960 Dekkers, Clavis patrum Nr. 295

Bl. 87vb-92vb Ps. Augustinus: Dialogus quaestionum LXV. in fine mutilus. Licet multi ac probatissimi viri diuerso quidem stilo sed non diuersa fide … — … intelligendum est quod dixit Adam, quamobrem ∥ ((q. XLVI)). PL 40,733-748 Glorieux, Pour revaloriser Migne p. 27 Dekkers, Clavis patrum Nr. 373°

Bl. 94ra-106va [Alcher Claraevallensis]: De spiritu et anima. Liber beati Augustini de spiritu et anima. Qvoniam dictum est michi ut me ipsum cognoscam … — … visionis dei quam cernere finis etc. finit. ((cap. L)) PL 40,779-816 Glorieux, Pour revaloriser Migne p. 27

Bl. 107ra-116rb De officio sacerdotis. Qvia sacerdotis officium circa tria principaliter versatur … — … quales descripti sunt. Qui cum patre … per infinita secula seculorum amen. Thomae Aquinatis opera omnia. 17, Parmae 1864 p. 322-331, (opusc. 58) Quetif-Echard I, 1719 p. 341

Bl. 116rb-119rb [Hugo de sancto caro]: Tractatus super missam seu speculum ecclesiae. in fine mutilum. Induite vos armaturam dei ut possitis stare aduersus insidias diaboli. Hec uerba scripta sunt ad Ephesios c. VI, [11] et intendit apostolus ostendere … Bl. 116va: Hec armatura de qua ad presens loquitur, est vestis sacerdotalis significativa semtemplicis virtutis, representativa vestium Christi, quibus indutus fuerat tempore passionis. Primum vestimentum .Postea clinato capite aliquantulum osculatur altare in signum quod per passionem domini reconsiliati sumus deo patri. Unde apostolus ad Ephesios II, [15]: Faciens pacem ut reconsi ∥ ((cap. De oblatione, in fine)). Edition: Hugo de S. Caro, Tractatus super missam. Ed. G. Sölch, 1940 (Opuscula et textus, Series liturgica 9) S. 8-23. Abweichende Einleitung, auch sonst einige Varianten. Am Rand ergänzende anonyme Meßerklärungen von anderer Hand, die auf Bl. 123v-124v. fortgesetzt werden.

Bl. 120r Verzeichnis der 12 Apostelnamen, denen 12 Glaubensartikel gegenübergestellt werden. Petrus - Credo in vnum deum patrem omnipotentem creatorem celi et terre … Mathias - vitam eternam.

Bl. 120v-123r Capitulare lectionum et evangeliorum per anni circulum de tempore et de sanctis. Dominica prima in aduentu: Epistola ad Romanos 13. Scientes quia hora est - induimini dominum Ihesum Christum. [Rm 13,11-14] Ewangelium Mt. 21. Cum appropinquasset - qui venit in nomine domini. [Mt 21,1-9] Bl. 123r: Katherine virginis: Epistola >Qui gloriatur ut de sancta Lucia. [2.Cor 10,17-18] Ewangelium De virginibus … Pro defunctis: Epistola Apok. 14. Audiui vocem - sequuntur illos. [Apc 14,13] Item … Ewangelium … Joh. 11 Dixit Martha - in hunc mundum venisti [Io 11,21-27] etc. Vgl. Th. Klauser, Das römische Capitulare evangeliorum. I Typen, 1935

Bl. 124v Notae ad nomen sacerdotis et ad horas canonicas. Sacerdos dicitur qui sacra dans …uel iumentis insipientibus. Notandum in principio horarum premittimus hunc versiculum "Deus in adiutorium" …concordet cum principio. Notandum hore canonice communiter incipiuntur scilicet per "Domine labia mea" …sustentacione et eleuacione.

Bl. 125r Indulgentiae de festo corporis Chriti secundum bullam Eugenii IV PP. Omnibus vere penitentibus et confitentibus (?) qui in ecclesiis … — … officia celebrari possunt. Vgl. Bulle Eugens IV. vom 26. 5. 1433 "Excellentissimum corporis", Mansi 29,437-38 und Theol. 2° 84 Bl. 279v.

Bl. 125v Ewangelia ferialia. Dominica prima in aduentu. Feria 4a Mt. 3. Penitenciam agite - peccata sua. [Mt 3,2-6] … — … Dominica 24a. … Feria 6a Mc. 13. Videte, vigilate et orate. [Mc 13,33-37] Vgl. Th. Klauser, a. a. O. S. 140-172.

III

Papier — Bl. 126-184 — 15. Jh.1

Wasserzeichen: Briquet 3800 (Schlüssel 1427); und Delphin. Lagen: 4·VI (173). V+1 (184). Reklamanten meist abgeschnitten. Am oberen Rand Lagenzählung: primus sexternus - quintus. Schriftraum 21-21,5 × 14 cm , zweispaltig, 32-37 Zeilen. Schreiber dieses Teiles: Ecbertus Linhorst (Bl. 182r). Bastarda currens von einer Hand. Rote gefüllte Lombarden, teilweise zweifarbig rot und braun. Rote Überschriften, rubriziert.

Bl. 126ra: Incipit epistola beati Eusebii ad beatum Damasum Portuensem episcopum et ad christianissimum Theodosium Romanorum senatorem de morte gloriosissimi Ieronimi doctoris eximii.Patri reuerendissimo Damaso … — (Bl. 152ra) : tu possides adipisci. BHL 3866 PL 22,239-282; vgl. dazu PL Suppl. 2,18 Neuere kritische Ausgabe von J. Klapper, Schriften Johanns v. Neumarkt. II, 1932 (Vom MA zur Reformation 6, 2) S. 9-241

Bl. 152ra: Incipit epistola venerabilis doctoris Augustini episcopi ad beatum Cyrillum secundum Ierosolimitanum episcopum de magnificenciis eximii doctoris Ieronimi. Gloriosissimi christiane fidei … — (Bl. 157ra) : fraudatur desiderio. BHL 3867 PL 22,281-289 bzw. 33,1120-1126; vgl. dazu PL Suppl. 2, 18 J. Klapper, a. a. O. S. 245-288

Bl. 157ra: Incipit epistola sancti Cyrilli secundi Ierosolimitani episcopi ad beatum Augustinum doctorem eximium de miraculis beati Ieronimi doctoris magnifici.Uenerabili viro episcoporum … — (Bl. 181va) : oracionibus memor esto. BHL 3868 PL 22,289-326 bzw. 33,1126-1153; vgl. dazu PL Suppl. 2, 19 J. Klapper, a. a. O. S.292-512 Dekkers, Clavis patrum Nr. 367°

Bl. 181v-182r De S. Hieronymo. Aureo candelabro fulgens gloriosa lucerna …intercede pro nobis ad deum qui elegit te. Nicht bei Chev. Oratio. Deus qui beatum Ieronimum confessorem tuum almificum exemplar…tuam gloriam sempiternam adire. Per eundem dominum … amen. (Bl. 182r) Hymnus. O doctorum doctor aue, seruulorum ymo faue …laudum perhennalium. AH 33 Nr. 106

Bl. 183r Registrum in Enchiridion s. Augustini.

IV

Papier — Bl. 185-199 — um 1400

Wasserzeichen: Briquet 2947 (Kreis mit Kreuz 1371-90); Briquet 6787 (Lilie 1379-81). Lagen: VII+1 (199). Schriftraum 21,5 × 15,5 cm , zweispaltig, 37-40 Zeilen. Bastarda currens von einer Hand. Rote Lombarden und Paragraphenzeichen, rubriziert.

Bl. 185ra-198rb Rabbi Samuel: Epistola contra Iudaeorum errores sive libellus de adventu Messiae, ab Alphonso Bonihominis es arabico translatus. Tit. ›Reuerendissimo in Christo patri fratri Hugoni magistro ordinis fratrum predicatorum … frater Alfonsus boni hominis hyspanus …‹ Prol. Cum ergo propter paruitatem meam …((Bl. 185rb) ) in quem speramus.Incipit epistola translata de Arabico …Conseruet te deus o frater et permanere te faciat …corruptus homo penitus et ignorans. Mischrezension, C nahestehend. Zur Textüberlieferung und zum Verfasser vgl. M. A. van den Oudenrijn in Analecta S. O. Praedicatorum 14, 1920, S. 33-44, 85-93, 163-168. Diaz y Diaz Nr.2098, mit Nennung dieser Hs. Druck: Zahlreiche Drucke: Hain 14260-14271 und später.


Abgekürzt zitierte Literatur

AH Analecta hymnica medii aevi, hrsg. von G. M. Dreves und C. Blume, Bd. 1–55, Leipzig 1886–1922, Registerbd. 1–3, hrsg. von M. Lütolf, Bern u. a. 1978
BHL Bibliotheca hagiographica Latina antiquae et mediae aetatis, 2 Bde., ed. Socii Bollandini, Bruxelles 1898 und 1901 (Subsidia hagiographica 6), Bd. 3: Supplementi editio altera, Bruxelles 1911 (Subsidia hagiographica 12)
Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
Chev. Repertorium hymnologicum. Catalogue des chants, hymnes, proses, séquences, tropes en usage dans l'église latine depuis les origines jusqu'à nos jours, Bd. 1–6, ed. par U. Chevalier, Louvain 1892–1921 (Subsidia hagiographica 4)
Chev. Repertorium hymnologicum. Catalogue des chants, hymnes, proses, séquences, tropes en usage dans l'église latine depuis les origines jusqu'à nos jours, Bd. 1–6, ed. par U. Chevalier, Louvain 1892–1921 (Subsidia hagiographica 4)
Dekkers, Clavis patrum Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina)
Dekkers, Clavis patrum Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina)
Diaz y Diaz M. C. Díaz y Díaz, Index scriptorum Latinorum medii aevi Hispanorum, Madrid 1959 (Acta Salmanticensia. Filosofia y Letras 13.1–2)
Hain L. Hain, Repertorium bibliographicum, 2 Bde., Stuttgart, Paris 1826 und 1838
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Mansi G. M. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio …, Bd. 1–53, Florenz 1759–1927, ND Graz 1960–1962
Meyer-Burckhardt I Die mittelalterlichen Handschriften der Universitätsbibliothek Basel. Beschreibendes Verzeichnis. Abteilung B: Theologische Pergamenthandschriften, Bd. 1, Signaturen B I 1 – B VIII 10, bearbeitet von G. Meyer und M. Burckhardt, Basel 1960
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
PL Patrologiae cursus completus. Series Latina, Bd. 1–221, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1844–1865
Quetif-Echard Scriptores Ordinis Prædicatorum Recensiti, Notisque Historicis Et Criticis Illustrati. Opus … inchoavit R. P. F. Jacobus Quetif S. T. P. absolvit R. P. F. Jacobus Echard …, 2 Bde., Paris 1719 und 1721
Stegmüller, RB F. Stegmüller, Repertorium biblicum medii aevi, Bd. 1–11, Madrid 1950–1980

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-07)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)