de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 33
Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 6265

Theodoricus Arnevelde O. F. M. - Johannes Herolt et alii

Pap. — 294 Bl. — 31,5 × 21,5 cm — 15. Jh.2 / 1464

Wasserzeichen: Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. XI 342 (1470-75); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen XIII 512 (1461-68); ein weiterer Ochsenkopf ähnlich Piccard Abt. XII 675. Lagen: VII (14). II+3 (21). VI (33). VI+1 (46). 2·VI (70). V+1 (81). 16·VI (273). V+1 (284). V (294). Kustoden in der linken oberen Ecke. Unbeschrieben: Bl. 1, 13v-21v, 261v, 281v-284v, 294v. Schriftraum 24-26,5 × 16-17 cm , zweispaltig, 45-64 Zeilen. Notula von verschiedenen Händen. Anfangsbuchstaben und Überschriften fehlen bei den Sermones des Johannes Herolt meistens, jedoch rubriziert. Bei den übrigen Predigten sehr flüchtige rote Anfangsbuchstaben und Überschriften, rubriziert.

Alter brauner Ledereinband. Zwischen rhombenförmigen Streicheisenlinien Lilien und verschiedene Rosetten (Einzelstempel). 2 Schließen. Blattweiser (rote Lederstreifen).

Auf beiden Spiegeln unter der Rasur noch geringe Reste eines älteren grammatischen Textes lesbar, 14. Jh.2.

Lehmann, Mitteilungen S.42

Bl. 2ra-13rb [Theodoricus (Thidericus) Arnevelde]: Sermones de sanctis. De s. Andrea - De s. Margareta. (Bl. 2ra) De s. Andrea. Vnus ex duobus erat Andreas. [Io 1,40] Ioh. Vnde si volumus recipere duos de pulcrioribus et duos de virilioribus. (Bl. 2rb) De s. Barbara. Invocaui dominum pa[trem] … sine a[diutorio]. [Sir 51,14] Eccli. 51. Sciendum deus libenter aspicit oculo suo misericordie homines tribulatos. (Bl. 2vb) De s. Nicolao. Iustus ut pal[ma] flo[rebit]. [Ps 91,13] Ps. 91. Vbi glossa ordinaria dicit, justus palma dicitur propter altitudinem. (Bl. 12va) De ss. Petro et Paulo, sermo II. Sancti per fidem vicerunt regna. [Hbr 11,33] Vnde ut fide vincatur, debet fides esse firma. (Bl. 12va) De visitatione BMV. Gaudemus omnes in domino diem festum visitacionis ce[lebrantes], ((cf. Phil. 4,4; Chev. 7054)). In ecclesia sancta hodie solemniter festum visitacionis Marie celebratur. (Bl. 13ra) De s. Margareta. Laudabo nomen tuum assidue [Sir 51,15], Eccli. 51. Sciendum quod laus dei non solum in ore et in corde humano sed eciam in omnibus operibus … — … a perfecto autem consentire noluit. Dieselbe Predigtreihe, jedoch komplett und mit Verfassernamen, in der $$$Hs. Luneb. Theol. 4° 30; vgl. auch Ludger Meier, Die Barfüßerschule zu Erfurt, 1958 S. 97

Bl. 22ra-259ra [Johannes Herolt (Discipulus)]: Sermones. (Bl. 22ra-209rb) Sermones de tempore. (Bl. 22ra) Dom. I adventus. Ecce rex tuus uenit tibi mansuetus. [Za 9,9] Zacharie IX; Mt. XXI … Iohannis XII. Egregius et doctor sanctus Thomas de Aquino dicit, quod nulla actio sit perfecta. (Bl. 23rb) De eodem, sermo II. Hora est iam nos de somno surgere [Rm 13,11], ad Romanos XIII. Boecius in De consolacione philosophie dicit, vnicuique inserta est naturalis cupiditas. (Bl. 24ra) Dom. II adventus. [E] runt signa in sole et luna et stellis. [Lc 21,25] Luc. XXI … Mt. XXIIII. Aristoteles in Topicis, inest deo iusticiam facere. (Bl. 207vb) Dom. XXV p. trin. [E] st puer hic vnus … duos pisces. [Io 6,9] Jo. VI; Mak. XIIII. Concludendo sermones istos de tempore, notandum quod per quinque panes. (Bl. 209rb) virum quem querebant mortuum inueniebant.

Bl. 209va-247va Sermones communes. (Bl. 209va) De cogitationibus. [C] ogitacio eorum apud altissimum. [Sap 5,16] Sapiencie V°. Sciendum quod tria sunt principaliter cum quibus meremur et peccamus. (Bl. 210vb) De malis cogitationibus. (Bl. 212ra) De locutione. (Bl. 213vb) De operibus. (Bl. 215vb) De VII peccatis mortalibus. (Bl. 217va) De praeceptis (2 serm.). (Bl. 220ra) De IX peccatis alienis (2). (Bl. 221vb) De articulis fidei (2). (Bl. 224rb) De sacramentis. (Bl. 225rb) De apostolis (3). (Bl. 230va) De uno martyre. (Bl. 231vb) De martyribus. (Bl. 232va) De uno confessore (2). (Bl. 234vb) De confessoribus. (Bl. 236ra) De virginibus. (Bl. 237rb) De angelis. (Bl. 238vb) De omnibus sanctis. (Bl. 239va) De animabus. (Bl. 242ra) De BMV (3). (Bl. 245vb) De eadem, sermo ultimus. [E] go mater pulchre dilectionis … spei. [Sir 24,24] Eccli. XXIIII. Sciendum quod nemo potest digne laudare beatam virginem Mariam. et omnibus principibus et deo et sanctis referunt graciam.

Bl. 247va-249ra 5 Exempla de BMV. (Bl. 247va) Sabbatum est Marie dedicatum, vnde sicut dies dominica dedicata est resurrectioni. (Bl. 247vb) Nota exemplum legitur in dyalogo Cesarii, quod iuuenis quidam. (Bl. 248rb) Aliud exemplum in quo cognoscere poteris quomodo Maria subuenit homini in morte. (Bl. 249ra) Item aliud exemplum de quodam rustico qui dampnatus fuisset. postmodum vitam in bono finiuit. Rogemus ergo beatam virginem Mariam … in uita sic maneamus per infinita seculorum secula. › amen. 1464.

Bl. 249va-259ra Tabulae. (Bl. 249va-256va) Tabula alphabetica super sermones praecedentes. [A]bstinenciam seruare in diuiciis … Ypocrisis quociens committitur et quando est mortale. c. y. (Bl. 256va-257rb) Tabula super sermones quadragesimales. (Bl. 257va-258rb) Tabula super sermones de sanctis, (in fine: 1465). (Bl. 258va) De decem praeceptis. (Bl. 258va-vb) De septem peccatis mortalibus. (Bl. 258va-259ra) De septem sacramentis. Baptismus …duodecim articulos fidei quere in sermone 146b. Druck: Die Hs. wurde mit dem Druck Hain 8488 verglichen und stimmt weitgehend damit überein. Weitere Drucke s. Hain; Literatur: vgl. ferner Schneyer, Sermoneshandschriften, S. 52 und Schneyer, Predigtreihen, S. 189, 70, 212, 28.

Bl. 259ra-261ra Thomas de Aquino: Commentum in quatuor libros Sententiarum. Excerpta libri IV. d. XX q. 1 art. 5. d. XXIV q. 1 art. 3. d. XLV q. 2 art. 1 et 4. q. 3 art. 2 et 3. d. XLVI q. 1 art. 2. d. L q. 2 art. 1. Ad quintum sic proceditur, videtur quod indulgencia valeat existentibus … — … torqueri magis cum multis quam minus soli. Literatur: Grabmann, Die Werke des hl. Thomas von Aquin, S. 286-290 Druck: Druck u. a.: Thomae Aquinatis opera omnia. Vol. VII, 2 Parmae 1858 p. 847-848; 893-894; 1119-1121; 1127-1133; 1138-1140; 1252-1254

Bl. 262ra-281ra Sermones de sanctis. (Bl. 262ra) De s. Andrea. Venite post me fa[ciam] vos pis[catores] ho[minum]. [Mt 4,19] Hec verba originaliter scribuntur Mt. 4; Mar. 1 recitative, nunc vero in presentis festivitatis euangelio; super que verba in presenti sermone 3 sunt dicenda. (Bl. 262vb) De s. Nicolao. Non est inventus similis illi. [Sir 44,20] Sumptum est illud de Eccli. 40, (lege: 44,20) et cantatur ad honorem sancti Nicolai quia in aliqua virtute eminebat. (Bl. 278ra) De s. Katharina. Adamauit eam rex plus quam … super omnes mulieres. [Est 2,17] Hester II. Ista verba que leguntur de regina Hester eciam conuenire possunt sancte Katharine que fuit de stirpa [!] regali … (Vgl. Theol. 2° 105 Bl. 152va.) (Bl. 280ra) Sermo qui debet esse primus huius de sanctis: In sermone communi de sanctis 3a sunt dicenda, primo quare festa sanctorum celebrantur ab ecclesia … — … qui tribuet vobis vitam eternam. Schneyer, Predigtreihen S. 507. Initien vollständig im Register.

Bl. 285ra-293rb Sermones varii. (Bl. 285ra) [De passione domini] O vos omnes qui transitis … d[olor] m[eus]. Tren. 1, [12]. Considerando passionem domini n[ostri] I[esu] Christi tunc plus flere libet quam quidquam loqui … Vgl. Wien, Schottenkloster Ms. 53 f. 12 Bl. 1r. (Bl. 292vb) [De dedicatione ecclesiae] Domum tuam domine d[ecet] s[anctitudo] [Ps 92,5], Ps. 92. Aristoteles 8 Ethicorum, quidam dispositi sunt ad uirtutes ex natura, quidam ex consuetudine, quidam per doctrinam … — … abiciuntur et paupertas exaltatur. Initien vollständig im Register.

293va-294ra Tabula alphabetica de sermonibus.

I

15. Jh.1

Pergamentspiegel vom Vorderdeckel abgelöst, jetzt freistehend:

Alexander de Villa Dei. Doctrinale v. 1550-1601.


Abgekürzt zitierte Literatur

Chev. Repertorium hymnologicum. Catalogue des chants, hymnes, proses, séquences, tropes en usage dans l'église latine depuis les origines jusqu'à nos jours, Bd. 1–6, ed. par U. Chevalier, Louvain 1892–1921 (Subsidia hagiographica 4)
Chev. Repertorium hymnologicum. Catalogue des chants, hymnes, proses, séquences, tropes en usage dans l'église latine depuis les origines jusqu'à nos jours, Bd. 1–6, ed. par U. Chevalier, Louvain 1892–1921 (Subsidia hagiographica 4)
Hain L. Hain, Repertorium bibliographicum, 2 Bde., Stuttgart, Paris 1826 und 1838
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Schneyer, Predigtreihen J. B. Schneyer, Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, München 1965 (Veröffentlichungen der Kommission für die Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1)
Schneyer, Sermoneshandschriften J. B. Schneyer, Beobachtungen zu lateinischen Sermoneshandschriften der Staatsbibliothek München, München 1958 (Sitzungsberichte d. Bayr. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1958 H. 8)

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-07)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)