de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 65 (Lüneburg 2, S. 121-124.)
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 2: Die theologischen Handschriften: Folioreihe, bearbeitet von I. Fischer, Wiesbaden 1972, S. 121-124.

Jacobus de Jüterbog - Johannes de Capestrano - Matthaeus de Cracovia - Jacobus de Teramo - Johannes Chrysostomus et alii

Alte Signatur: I 10 — Pap. — I, 337 Bl. — 28,5 × 21 cm — Franziskanerkloster Lüneburg — Ende 14. Jh.-15. Jh.2

Wasserzeichen: Briquet 3967 (Glocke); 12996 (Weintraube); Mošin-Traljić 4894 (Horn); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. I 151 (1393-96); VII 159 (1457-73); X 176 (1471-74); XIII 709 (1467-68). Ähnlich Abt. VII 177 (1462); XIII 140 (1472). Außerdem 3 Berge, Hirschkopf und Pferdekopf (?). Lagen: 7·IV (84). III+2 (92). 8·VI (188). V (198). 10·VI (318). II+3 (325). VI (337). Reklamanten, meist abgeschnitten; bei einigen Lagen auch Kustoden. Unbeschrieben: Bl. 90r-92v, 140v, 176v, 258v, 337. Schriftraum 21-23 × 13-15 cm , zweispaltig, außer Bl. 259r-325v. 34-48 Zeilen. Bastarda, Bastarda currens und Gothica cursiva; Wechsel der Hände auch innerhalb einer Schriftart. Im Vorderdeckel aufgeklebt Wappen: Eber unter Weinrebe, darunter der Vermerk: Pro memoria domini Gerperti Everwin plebani sancti Lamberti in Luneborch anno 1501, ad vsum fratrum miorum in Luneborch. Zu Gerpertus Everwin vgl. Gebhardi, Abhandlungen IV S. 182. Am Schluß der Hs. angebunden die Incunabel: Campbell Nr. 392 Bl. 63r-153v (Rodericus Zamorensis, Speculum vitae humanae). Rote Lombarden, Überschriften und Paragraphenzeichen, rubriziert.

Dunkelbrauner stark abgenutzter Ledereinband mit Streicheisenlinien; von den Stempeln erkennbar noch kleine Rosetten und Blätter (?). Eckenbeschläge. In die Metallhaften eingraviert kleine Blütenranken. Beide Schließen sowie die 5 Buckel vorn und hinten abgerissen. Blattweiser (rote Lederstreifen und -knöpfchen). Am Rückdeckel Kettenansatzspuren; auf dem Vorderdeckel altes Titelschild: Jacobus Carthusiensis cum quibusdam aliis vide in principio. Darunter altes Signaturschild: rotes I 10.

Ansetzfalze, Pergament, Reste eines grammatischen Textes.

Lehmann, Mitteilungen S. 50.

Bl. Iv altes Inhaltsverzeichnis: De illusionibus demonum et superstitionibus, Cartusiensis; de arta et lata via, Cartusiensis; … Speculum humane vite Roderici Zamorensis episcopi ad Paulum papam.

Bl. 1ra-19vb Jacobus de Jüterbog: De potestate daemonum. Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci, [Hbr 13,9] ad Hebr. vltimo. Hec doctrina apostolica et saluberrima hortatur fideles … — … ad ipsum qui via veritas et vita, Ihesum Christum qui super omnia deus benedictus in secula amen. Anno domini M°CCCC°LII° autorizante sanctissimo domino nostro Nicolao papa quinto. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 28 Nr. 26, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 20ra-24ra [Jacobus de Jüterbog]: De receptione monialium. Omne quod plurimorum oculis se offert varium consueuit habere iudicium … — … salua correctione ecclesie et cuiuslibet sanius sentientis. >Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 47 Nr. 52, ohne Nennung dieser Hs.

Bl. 24ra-42va [Jacobus de Jüterbog]: De arcta et lata via. Ueritatis organo nouimus sentenciam primo exhortatoriam nulla umquam obliuione … — … qui dat scire dignetur et dare facere. Quod omnibus nobis prestare dignetur Ihesus Christus per secula benedictus amen. Anno 1453 autorisante domino Nicolao V. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 67 Nr. 83, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 42va-60ra Jacobus de Jüterbog: De bono morali et remediis contra peccata. Cum effrenatam et numerosam hominum multitudinem in via dei non recte ambulantem … — … Ego protector et merces tua magna nimis, [Gn 15,1] Gen. XV°. Quam nobis prestare dignetur Christus per secula benedictus amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 22 Nr. 16, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 60ra-76ra Jacobus de Jüterbog: De erroribus et moribus christianorum modernorum. Spiritus sanctus per organum diuini prophete Jeremie, in vtero sanctificati quasi obstupescens … — … ad nupcias ingredi mereatur. Quod nobis omnibus prestare dignetur idem sponsus ecclesie Christus Ihesus per secula benedictus amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 63 Nr. 78, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 76rb-89va Johannes de capestrano: Sermo de contemptu mundi. Renouamini spiritu mentis vestre … sanctitate veritatis, [Eph 4,23-24] ad Eph. IIII. Quia aliqua apostolus sentenciosa verba dixit et bene caripendenda … — … in isto membro conclusit pater deuotus sermonem presentem. Vgl. L. Łuszezki, De sermonibus s. Joannis a Capistrano, 1961 (Studia Antoniana 16) S. 140-141 Nr. 550-553; in der Hs. jedoch eine zusammenhängende Predigt und mit etlichen Textvarianten.

Bl. 93ra-103rb Jacobus de Jüterbog: De cogitationibus et earum qualitate. Cvm quodam tempore tumultibus actionum manualium sepositis me intra me recollegissem … — … ut perficere potuit Ihesus Cristus deus et homo per secula benedictus amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 24-25 Nr. 20, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 103rb-114ra Jacobus de Jüterbog: Colloquium hominis ad animam suam. Uerbum secretum mihi est ad te, o sponsa summi regis filia … — … te donante et conseruante qui es via veritas et uita, Ihesu Criste, qui cum patre et spiritu sancto vnus es deus per secula benedictus amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 66-67 Nr. 82, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 114ra-140ra Jacobus de Jüterbog: Sermo ad religiosos reformatos O. S. B. Salubriter beatissimi Petri princeps apostolorum dilectissima obsecratio ad aures huius alme congregacionis … — … pater in manus tuas commendo spiritum meum. Quod nobis simili modo concedere dignetur Ihesus qui hec dixit, per secula benedictus amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 80 Nr. 94, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 141ra-176rb Jacobus de Jüterbog: De confessione audienda. Conatus sum et vtinam non frustra, frater mi in Christo carissime, desiderio vestro … — … prestante deo qui caritas est in secula seculorum amen. Finitus tractatus de confessione audienda vtilis satis cuilibet sacerdoti anno etc. LXXI° in die sancti Lamberti … amen. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 20 Nr. 12, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 177ra-181ra Epistola Luciferi (auctore Nicolao Oresme vel Henrico de Langenstein). Lucifer princeps tenebrarum tristicie profunda regens Achirontis imperia … — … intendimus et volumus sine fine premiare. Datum apud centrum terre … in robur et fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum. Druck: Druck u. a.: O. Schade, Satiren und Pasquille. II, 1863 S. 80-84, jedoch mit etlichen Abweichungen. Vgl. ferner Potthast, Bibl. Hist. Medii Aevi. I, 1896 S. 747-748 und P. Lehmann, Die Parodie im MA. 21963 S. 61-63.

Bl. 181ra Sententiae. Senciat hoc omnis peccans post contricionem … Walther I I Nr. 28040. Disce quasi semper victurus … vgl. Walther I I Nr. 5959 a. Periculosum enim est viuere taliter qualiter non libenter velle mori. Inde letare in adolescencia vnde in senectute non peniteas.

Bl. 181rb-vb Excerpta. Bernhardus: Non est nisi turpis amor in hoc seculo … Gregorius: Sunt quidem qui de omni re male iudicant … Refert Augustinus, tria documenta se docuisse ab Ambrosio, primum ne alicui militare suadeat …

Bl. 182ra-193vb Matthaeus de Cracovia: De modo confitendi et de puritate conscientiae. Qvoniam fundamentum et ianua virtutum omnisque gracie ac spiritualis consolacionis principium est … — … apparuerit gloria tua, ad quam perducat nos qui est benedictus in secula amen. Druck: Druck u. a.: Thomae Aquinatis opera omnia. 17, Parmae 1864 p. 308-321 (opusc. 57). Glorieux, Répertoire Nr. 14 f g und 305 d n. Bloomfield 1 in Traditio 11, 1955 S. 346 Nr. 814. Michaud-Quantin, Sommes de casuistique p. 79-80.

Bl. 193vb-194rb Sententiae. Ieronimus: Facile contempnit omnia qui se semper cogitat moriturum. … — … Gregorius: Nil cercius morte … Sic tibi quelibet dies tamquam extrema. Darunter folgende bei Walther II gedruckte Sentenzen: Nr. 1966a. Walther II Nr. 32163. Walther II Nr. 7360. Walther II Nr. 15144. Walther II Nr. 20454. Walther II Nr. 6676. Walther II Nr. 21061. Walther II Nr. 7865. Walther II Nr. 31559. Walther II Nr. 18409. Walther II Nr. 93. Walther II Nr. 28359. Walther II Nr. 22965. Walther II Nr. 11431. Walther II Nr. 9635. Walther II Nr. 25238. Walther II Nr. 9186.

Bl. 194va-195rb [Caesarius Arelatensis: Ammonitio ut iugalis castitas conservetur]. (desunt cap. 6-8). Quando castitatis donum, fratres carissimi, secundum quod decet et expedit … — … ut ad eternam mereantur felicitatem vnanimiter peruenire prestante domino nostro … amen.Explicit collacio breuis contra christianos concubinarios.CC 103 p. 189-194 (Sermo XLIII). Dekkers, Clavis patrum Nr. 368, 1008.

Bl. 195va-198vb Ps. Augustinus: Tractatus de planctu BMV. Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis ymbrem lacrimarum ut possim flere die ac nocte donec seruo suo appareat dominus visu uel sompno consolans animam meam. … — … Sepulto domino a Iudeis signatum est monumentum … Tu sis benedicta in eternum et ultra cum Ihesu filio tuo … amen.Explicit planctus Marie per beatum Augustinum editum.‹ Auch Anselmus Cantuariensis und Bernardus Claraevallensis zugeschrieben, vgl. B. Hauréau, Notices et extraits de quelques mss. lat. de la Bibl. Nat. V, Paris 1892 p. 145. Drucke bei L. Janauschek, Bibliographia Bernardina (= Xenia Bernardina IV), Vindobonae 1891 p. 83, 499. Weitere Parallelhss.: Klosterneuburg, 205 Bl. 1; Cod. Vat. lat. 939 Bl. 142r.

Bl. 199ra-258ra Jacobus de Jüterbog: Quodlibetum statuum humanorum. Ezechiel sanctus dei propheta in sacra visione legitur vidisse librum … — … assistencia non creditur defuisse. Cui laus sit et gloria … amen. (Bl. 257vb-258ra) Registrum praecedentis operis. Bl. 258ra: Transscriptus est tractatus ille et finitus anno etc. LXXII° in Hamborch per me G. S. adiuuante deo qui est per secula benedictus, die veneris infra octauas epiphanie domini. Ludger Meier, Jakob von Jüterbog, 1955 S. 31 Nr. 31, mit Nennung dieser Hs.

Bl. 259r-325v [Jacobus de Teramo: Consolatio peccatorum (Belial)]. Universis Christi fidelibus atque orthodoxe sancte matris ecclesie fidei cultoribus hoc breue compendium … — … capita sunt omnium ecclesiarum amen. Datum Auerse prope Neapolim die penultima mensis octobris. VI indictione anno domini MCCCLXXXII … Scriptum Misne sub anno domini 1394 in vigilia conversionis Pauli studentis in thronis, gratulemur regi operibus in bonis amen. Drucke: Hain-Copinger: 5785-5793. LThK2, Bd. 5, 1960, 848.

Bl. 325v Forma absolutoria. Vniuersis et singulis plebanis viceplebanis etc. per dyocesim n vbilibet constitutis perueniunt n …nunciamus uel denunciamus in hiis scriptis. Datum etc.

Bl. 326ra-336va Johannes Chrysostomus: Quod nemo laeditur nisi a se ipso. Scio quod crassioribus quibuscumque atque presentis vite illecebris inhiantibus … — … nocere nequaquam poterunt ei qui a semetipso non leditur. PG 52, 459-480. Hain-Copinger: 1605. Bardenhewer, Geschichte der altkirchl. Literatur 3, 1923 S. 348.


Abgekürzt zitierte Literatur

Bloomfield 1 M. W. Bloomfield, A preliminary list of Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices. Traditio 11, 1955, 259ff
Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
CC Corpus Christianorum. Series Latina, Bd. 1–, Turnhout 1954–
Dekkers, Clavis patrum Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina)
Dekkers, Clavis patrum Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina)
Gebhardi, Abhandlungen J. L. L. Gebhardi, Historisch-genealogische Abhandlungen. Bd. 1 Lüneburg-Leipzig 1747. Bd. 2-4 Braunschweig-Hildesheim 1762-67
Glorieux, Répertoire P. Glorieux, Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 Bde., Paris 1933 und 1934 (Études de philosophie médiévale 17, 18)
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Mošin-Traljić V. A. Mošin, S. M. Traljić, Filigranes des XIIIe et XIVe siècles, 2 Bde., Zagreb 1957
PG Patrologiae cursus completus. Series Graeca, Bd. 1–161, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1857–1866
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Walther I H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1)
Walther II H. Walther, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi, Bd. 1–6; P. G. Schmidt, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi. Nova series, Bd. 7–9, Göttingen 1963–1986 (Carmina medii aevi posterioris Latina 2,1–9)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)