de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 4° 14
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 3: Die theologischen Handschriften: Quartreihe. Die juristischen Handschriften, beschrieben von M. Stähli, Wiesbaden, 1981 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 4), S. 54 - 56 .

Engelbertus de Colonia. Rudolf von Biberach etc.

Pergament — 165 Bl. — 17,5 × 12,7 cm — 14. Jh.

Lagen: 5 VI (60).2 V (80).2 VI (104). VI-2 (114). V (124). V + 4 (158). VI + 1 (151). IV (159).II (163). I (165). Schriftraum: 13-14 × 10 cm, 38-40 Zeilen, zweispaltig. Cursiva, mehrere Hände. Marginalien.

Einband 1965 erneuert, wobei zum Schutz vorne und hinten Büttenpapiere mitgebunden wurden. Metallteile der Langriemenschließe sowie Titel- und Signaturschilder des Franziskanerklosters Lüneburg erhalten: Sermones annuales de sanctis. Tractatus de donis spiritus sancti. (Schwarzes) K 21.

Spiegel, Vor- und Nachsatzblätter abgelöst und eingebunden.

Lehmann S. 60.

1ra-69vb [Engelbertus de Colonia OFM]: Sermones de sanctis per annum. De Johanne bapt. Multi in nativitate eius gaudebunt [Lc 1,14] Quia quadruplici affectione movetur genus humanum … — … communi gaudio sanctorum participabimus, vide distinctionem alibi. stimmt nicht mit Sermo 49 bei Schneyer überein. (1vb) De Petro et Paulo. Non sunt condigne passionis huius temporis [Rom 8,18] Sicut ait Bernardus: Sane non parum fructuosa est memoria festiva. (22rb) De Catharina. Sapienciam non vincit malicia [Sap 7,30] Cum gloriosus sit triumphus. (23vb) De Andrea. Ambulans Ihesus iuxta mare Galylee [Mt 4,18] Apostolus ille Andreas predestinatus . (50ra) De Antonio confessore. Invocavi et venit in me spiritus sapiencie [Sap 7,7] Quia omnis nostra cognicio oritur. Edition: Schneyer Repertorium 2 S. 35ff. mit mit Erwähnung dieser Handschrift. Die Handschrift bringt 1va-23vb die Sermones 50-70 und 23vb-52ra die Sermones 28-48. Einige Sermones sind ausgelassen und werden nachgetragen, 52ra: Nr. 37, 54va: 58, 57rb: 61, 59ra: 42, 60vb: 51, 66va: 41. Die Sermones 32-34 fehlen. Zusätzlich erscheinen: (61vb) De Catharina. Sicut Lylium inter spinas [Ct 2,2] Sicud Lylium inter spinas viget, candet. (62vb) De praedestinatione. Signati estis spiritu promissionis sancto [Eph 1,13] Sicut dicit Boetius de consolacione: Omnis mortalium cura. (64vb) De annuntiatione BMV. aus der Sermones de tempore-Reihe Schneyer Nr. 4. Ecce concipies et paries filium [Lc 1,3] Moraliter exponendo verbum istud ad nostram edificacionem. (68rb) De dedicatione eccl. Ecce tabernaculum dei [Apc 21,3] Quamvis deus manu potencie sue. Schneyer Nr. 71. Sermo 72 fehlt. (69vb) Sermo de annuntiatione. Flumina fluent de ventre eius [Io 7,38] In quo festivitas annunciacionis ostenditur … — (69vb) omnis perfectionis. De hiis negociaretur (?) -. (70r) Notanda: Nota quod magister sentenciarum dicit. — 70v leer.

71ra-111rb [Rudolf von Biberach OFM]: De septem donis spiritus sancti. Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est descendens a patre luminum [Iac 1,17] Sanctus Iacobus apostolus a veritate … — (111rb) nec agi fructuosius aliquid potest contra quam deo gracias. Amen. (111va-114vb) Register. Stegmüller RB 7520. A. C. Peltier: Bonaventurae Opera, Paris 1866, Bd. VIII, 583-652 Der Schreiber hat sich verschrieben: 82rb (Zeile 3) bricht der Text mitten im Satz ab: …ex qua inspiracione- = Peltier 604a, Zeile 32. Direkt anschließend Peltier 610b, Zeile 2-611 b, Zeile 24: - perfectiones cibantur ferculis… - …In hoc ergo -. 82 vb (Zeile 6 von unten)-85 vb (Zeile 9) = Peltier 605b-610b, 85vb-86va wird der übersprungene Text nachgetragen: - mens illuminata omnes operationes… - …opus autem bonus est cibus anime - = Peltier 604a, Zeile 32-605b, Zeile 13. 86va (Zeile 5) fährt der Text weiter mit Peltier 611b, Zeile 24: - refectorio tres ponuntur mense…

115ra-135vb Sermones. über die Sonntagsevangelien. Ego sum vitis [Io 15,1] In hoc ewangelio consolatur dominus suos fideles contra mala imminencia … — (116ra) Videns Ihesus turbas [Mt 5,1] In hoc ewangelio describuntur virtutes que perficiunt hominem . (118ra) Homo quidam [Mt 25,14] In hac parabola ostendit quomodo dominus servis suis dona sua contulit. (132va) Erat Ioseph [Lc 2,33] In hoc ewangelio mystice ostenditur alicuius excellentis operis. (133va) Postquam consummati sunt [Lc 2,21] In hoc ewangelio brevi duo tanguntur facta circa dominum, scilicet prepuciacio. (134ra) Postquam impleti sunt [Lc 2,22] In hoc ewangelio duo tanguntur, scilicet Christi in templum sancta presentacio. (135vb) quod erit cuilibet bono magnum solacium. Initien der übrigen Predigten s. Register.

136ra-138va Sermo. Diliges dominum deum tuum [Mt 22,37] Karissimi, diligamus dominum quoniam ipse prior dilexit nos et ea dilectione … — … considerans et describens intelligencias quantum ad primum - . vgl. Handschrift Leipzig Univ. 719, 306v.

139r-151v Sermones. Setzt ein: isti religiosi, si debent annunciari veritatis perfectionis… Nach Auskunft von L. J. Bataillon OP, Grottaferrata (Italia), dürfte es sich um den Schluß des Sermo de Johanne ev. des Raimundus Rigaldi OFM = Schneyer Repertorium 5 S. 46 Nr. 9 handeln. Schneyer zitiert das Predigtthema falsch, welches lauten muß: Secundum quod sapientior… [3.Esr 4,42] Derselbe Sermo bei Schneyer Repertorium 7 (Sermones Fratrum Minorum) S. 57 Nr. 5 und S. 69 Nr. 13 b. (139v) [Frater humilis OFM/OP?]. Vidi calumpnas [!] que sub celo [Ecl 4,1] Audivi oracionem tuam [Is 38,5] Karissimi, sollempnitatibus et festivitatibus que celebrantur. Schneyer Repertorium 2 S. 819 Nr. 2, mit Erwähnung dieser Handschrift Schneyer Repertorium 7 S. 73 Nr. 70. (142v, 146r, 151r) peregrinus in mundo utebatur astere -. Schneyer Repertorium 7 S. 57 Nr. 6-8.

152r-155r Notanda und Predigtentwürfe. Setzt ein: notificatur autem nobis spiritus sanctus in verba proposita qui denum anime contemplative… (152v) ›De divinis nominibus i. c. Dionysius.Divina bonitas revelabit misteria sua electis. Darunter Predigtentwurf:Modicum etc. [Io 16,16] Gaudium paschalis temporis in quo Christus transit a statu vite…, wird weitergeführt 153v und 154r unten. (153r) ›De divinis nominibus 4° c.Est autem amor in dominum…Hugo super angelicam ierarchiam.Prima et principalis disposicio sive principalis ordo. (153v) ›Augustinus. De moribus ecclesie c. xv.Non arbitror cum moribus. ›Dionysius iiii. de divinis nominibus.Ipse benefactor. (154r) Sed dico quod omnes predicaciones que fiunt de deo sunt ad exprimendum. (154v) Predigtentwurf: Modicum et non videbitis me [Io 16,16] Viri sancti quando fruentur. Darunter: Nota. Ultimus terminus quietis gravium corporum est centrum… Wird weitergeführt 155r. Darunter: Predigtentwurf: Scio hominem etc. [2.Cor 12,2] In hiis verbis propositis ad commendacionem beati Pauli sex gradus contemplacionis.

155v-158v Sermo. De Thoma. Dabo tibi thesauros absconditos [Is 45,3] Sicut ait Bernardus in sermone illo Misericordias domini … — … et in ea inveniet thesaurum ad regnum eternum. Schneyer Repertorium 7 S. 73 Nr. 64.

Darunter von der gleichen Hand: Septem gradus contemplacionis. Primum dicamus ignem … — (159v) vero est in eandem ymagynem.

160ra-160rb De fraternitate. Beatus Iohannes dicit: Qui non diligit manet in morte. Diligamus igitur fratres quia dilectio fraternitatis … — … vel omittere de quo possit frater noster scandalizari vel malum exemplum sumere.

160rb-161va Beispiele für die Strafzumessung nach kanonischem Recht. Ut ergo perfectius possis facere quod intendis in penitenciis canonice imponendis, videre debes et considerare in quibus locis et pro quibus culpis et qualiter sit a canone diffinita, alie vero arbitrarie sunt, de pe. d. i. mensure. Sacerdos ergo qui interest clandestinis nuptiis triennio suspendatur, extra c. Cum inhibicio … — … simplici fornicacione, extra de bigamis, Quia circa. Explicit.

161vb-162rb Erläuterungen und Notanda zum Kanonischen Recht. Si quis suadente dyabolo … xvii. q. iiii.

162rb 162rbEintrag über die Pest: Pestilencia corporum fit iiiior de causis. Omnis tamen ex aeris perturbacione.

162va-165va [Bertholdus de Ratisbona OFM]: Sermones de tempore. Dnca. 1. de passione domini. Quis ex vobis arguet me [Mt 21,9] Quia hodie in epistula tractatur de pontificatu. (164ra) Dnca. 2. de passione domini. Benedictus qui venit [Mt 21,9] Commendat apostolus in epistula. Schneyer Repertorium 1 S. 474 Nr. 22 und 23, mit Erwähnung dieser Handschrift.


Abgekürzt zitierte Literatur

Lehmann P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Schneyer J. B. Schneyer, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150–1350, Bd. 1–11, Münster/Westf. 1969–1990, Bd. 1–4 ebd. 21973–1974 (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43,1–11)
Schneyer Repertorium J. B. Schneyer, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150–1350, Bd. 1–11, Münster/Westf. 1969–1990, Bd. 1–4 ebd. 21973–1974 (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43,1–11)
Stegmüller RB F. Stegmüller, Repertorium biblicum medii aevi, Bd. 1–11, Madrid 1950–1980

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)