de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 4° 25
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 3: Die theologischen Handschriften: Quartreihe. Die juristischen Handschriften, beschrieben von M. Stähli, Wiesbaden, 1981 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 4), S. 73 - 75 .

Johannes de Peyne

Pergament — 133 Bl. — 24 × 17,5 cm — Norddeutschland — 1392

Lagen: III (6). 2 VI (30). VI + 1 (43). II + 1 (48). VI + 1 (61). V + 3 (74). VII (88). VI + 1 (101). V + 2 (113). V + 2 (125). IV (133). Alte Foliierung auf der Versoseite der Blätter. Schriftraum: 18 × 12,5 cm, 30-39 Zeilen. Bastarda, rubriziert. Rote Lombarden, die Initiale 7r mit grünem Fleuronnée verziert.

Holzdeckelband mit braunem Lederbezug. Zwei Langriemenschließen und eine Metallschließe in der Mitte des Vorderschnittes abgerissen. Kettenansatzspuren am Rückendekkel oben. Auf dem Rückendeekel fünf Metallbuckel erhalten.

Fragment: Pergamentspiegel des Vorder- und Rückendeckels. Cursiva, 14. Jh. Briefwechsel eines Studenten mit seinen Eltern, mit Worterläuterungen zwischen den Zeilen. Spalte 4: Reverendis suis parentibus ac super omnia huius mundi diligendis Henrico civi et Katherine eius uxori in Arneswolde Jo(hannes) scolaris Magdeburgensis debitam subiectionem cum dilectione filiali…

Herkunft: Auf dem Vorderdeckel die alten Titel- und Signaturschilder des Franziskanerklosters Lüneburg: Summa de penitencia Johannis de Peyne. Minor. (Schwarzes) B 8. Daneben ein zweites Signaturschild, ebenfalls B. Zu Johannes de Peyne, lector principalis im Hamburger Minoritenkloster, s. den Eintrag 6r sowie P. Schlager: Das Nekrologium des Hamburger Franziskanerklosters, in: Beiträge zur Gesch. der Sächsischen Franziskanerprovinz vom Heiligen Kreuze 3 (1910) S. 28 Nr. 14. 1r Besitzeintrag: Iste liber est fratris Johannis Schetzel, Guardian in Hamburg und Auftraggeber dieser Handschrift, vgl. 6r. Später ließ Schetzel im Franziskanerklosters Lüneburg von Luder Massov verschiedene Werke schreiben, die er der Klosterbibliothek vermachte, vgl. Gerhardi S. 191.

Lehmann S. 64.

1v Auctoritates. Chrisostomus: Munda conscienciam, deus enim carnem examinat. Weitere Autoritäten: Gregorius, Augustinus, Jeronimus, Ambrosius, Bonaventura, Bernardus, Origenes, Franciscus, Antonius, Elisabeth, Anselmus, Sokrates, Juvenalis, Theophrastus. Am unteren Rand Spruch: Suspectum ante proba et sic iudica. Non enim qui accusatur reus est, sed qui convincitur. (2ra-4va) alphabetisches Register zu der Summa paenitentiae. (2ra) am unteren Rand ein Gedicht über die Ereignisse der Ursulanacht. Post M, post ter c, post septuaginta monosque | Urbs Luneborch capitur dum virgo purificatur | Saxo dux capitur, de Brunswik duxque fugatur. 10 Verse. vgl. Ms. Theol. 4 ° 17, 49 rv

5r-v Incipit Tabula sacerdotum naufragancium et negligenciarum. Circa sacramentum altaris concurrencium … — … Sciendum tamen quod pena ista arbitraria est secundum arbitrium non cuiuscumque sed prudentis et boni viri. Darunter Verse und Sentenzen: Casus papales. (vgl. Walther I 2553). Casus episcopales. Walther I 19669, 17864, 20647, 177. Walther II ähnlich 179 (nur 2 Zeilen u. andere Reihenfolge, s. u.), 13129, 33634 (4 Zeilen), 15894a. Nicht bei Walther: Modus confessionis. Cum tua peccata dicis confessio …sit: Integra consulo sicut festiva, frequens, amara. (6 Z), vgl. 6v: Tabula contritionis. Circumstancia dedicandi. Dic circa factum committere quod voluisti. (4 Z). Ordo confessionis. Sic tua peccata… revela: Sensus-mor-precep-. (3 Z). Quinque sensus. Au-vi-tac-o-gus- …Septem peccata mortalia. A -su-lux-ac-in-i-gu mortalia sunt. Septem dona spiritus sancti. Sap-intel-confor. (6r) Walther I 9990, 9552, Walther II 2786, 29754a (hier abweichend: ... esuriens pius et fidelis, mundus, pacificus, pro sequentibus ora). Nicht bei Walther: Crapula, premeditacio, langwor. (3 Z). Darunter rot: Si quem tabula superior a periculis liberaverit vel hic scripta metra direxerint, oret devote pro scribentis anima pariter et procurantis. Hec sunt que delent peccata venialia: Confessio generalis… Nota condiciones confessoris: dulcis, requirens, affabilis. (ähnlich Walther II 3067). Nota quod decem sunt circumstancie notabiliter peccatum mortale aggravantes quas oportet neccessario confiteri. Niederdeutsch: Alle de beswarnisse der sunde, edder der sunde gaus ut rychtinghe ane allerleye droch. Darunter der Vers: Aggravat ordo, locus, peccata, tempus, etas, condicio, numerus, mora, copia, causa. (ähnlich Walther II 719, s. auch 5v), mit Erläuterungen zu den einzelnen Punkten: Ordo. Id est: homo debet confiteri utrum sit subdyaconus… Darunter: Nota mirabilem effectum pure contrisionis [!], verte folium. (6v) Walther II 13129. Tabula contritionis. ›Reverte folium et invenies quorum exposicio est hoc inferius.Integra. Id est: tu debes cum omni diligencia revocare ad memoriam si potes omnia peccata que non es confessus …, Festiva. Id est: non debes diu pertrahere. vgl. 5v, Modus confessionis. Am unteren Rand: Residuum istius quere in fine libri. Fortsetzung 131v-132v.

6r Zwischen den Versen und Sentenzen Eintrag: Collecta et dicta reverendi patris lectoris Luneburgensis principalis ([von derselben Hand der Name hinzugefügt:]) Hinricus Hollen. Ex quibus reverendus pater frater Johannes Peyne lector quondam Hamburgensis meliorem extraxit et elicuit, et de proprio aliquid superaddidit et superflua resecavit. Et iste liber collectus ex multis solempnibus doctoribus et intytulatur de penitencia …quem in scribendo procuravit et scribi fecit super pergamenum frater Johannes Schesel, tunc temporis gardianus in Hamborch. Anno domini m°ccc°xcii° [1392] in die translacionis sancti Francisei est completus grates altissimo (von anderer Hand nachgetragen:) et scriptori pravo. Der Text der Summa de paenitentia von Hinricus Hollen findet sich ebenfalls in der Ratsbücherei Lüneburg unter der Signatur Ms. Theol. 4° 15, 127r-162v und Ms. Theol. 2 ° 48, 225ra-284vb.

7r-131r Johannes de Peyne OFM: Summa de paenitentia. Prolog: Penitencia longe positis a deo necessaria est ut appropinquit, ut ait magister senteneiarum libro IV. d. xiiii. Text: Queritur ergo primo: Quid est contricio mortalium peccatorum. Respondet venerabilis doctor dominus Bonaventura … — 48v ohne Textverlust leer. (131r) quod non possit talis a peccatis ab homine absolvi manente excommunicacione. Quamvis si vere penitet absolvatur in iudicio dei, quam penitenciam et absolucionem nobis concedat qui cum patre et spiritu sancto vivit. Amen. Hoc opus exegi festum sepissime fregi. (131v-132v) Fortsetzung der Tabula von 6v. Bl. 133 leer, als Spiegel auf den Rückendeckel geklebt.


Abgekürzt zitierte Literatur

Lehmann P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Walther I H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1)
Walther II H. Walther, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi, Bd. 1–6; P. G. Schmidt, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi. Nova series, Bd. 7–9, Göttingen 1963–1986 (Carmina medii aevi posterioris Latina 2,1–9)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)