ORATIO CONSOLATORIA

IORDANI BRVNI NOLANI ITALI D.

HABITA IN ILLVSTRI celeberrimaque Academia Iulia. In fine solemnißimarum exequiarum in obitum Illustrissimi potentißimique Principis IV LII, Ducis Brunsuicensium, Lunaeburgensium, &c.

Prima mensis Iulij Anni M. D. LXXXIX.

HELMSTADII Excusa per Iacobum Lucium.

ILlud principio (Magnificentiss. Reuerendiss. excellentissimeque Domine Prorector; Doctorum magistrorumque omni virtutum doctrinaeque genere insignitorum Senatus amplissime; & nobilissima, ingeniosiss. cultissimaque studiosorum corona) me maxima sollicitudine, atque anxia cura vexat, quod summopere vercor, ne quis minus libertatis & simplicitatis ingenii mei gnarus, hoc ipsum leuiore iudicii lance perpendens, in deteriorem partem interpretetur quod homo peregrinus, ignotus, & cui praecipuus finis quo inter vos commoror, est latere: ita me mea sponte, à nullo (qui appareat) ascitus, vel adhortatus vl???rò vestris luctibus immiscear, & ad thragicum veluti symposium minimè lacessitus accedam. Subindè ne audaciae temeritatisque synthoma atque effectum suspicemini, quia post vsque adeò eloquentissimos, & in dicendi facultate apprimè insignes; post auditam (inquam) amaenissimam & dulcissimam, quantumuis lugubrem harmoniam, quasi pro colophone appingendo hoc crudo indigestoque dicendi genere stomachum veluti delicatioribus auribus atque palatis facturus, intrudar. Decuisset sanè post gustatos in Germanica Latiaque facu̅dia torrentes, è quorum pollentis ingenii fonte aurea illa fluenta manare vberrime audiuistis, & quorum pectora facilè Charitum esse triclinia iudicarem, vt ex Italia nobis aliquis Tullius resurrexisset, qui (oportunè siue sit, siue importunè) tantae funebri orator accederet solemnitati; vt ad ipsos eloquii patres in Italia, Graecia, & AEgypto defunctos, & in hac Academia viuentes aduentasse me videtis hominem à lepidae orationis studio prorsus alienum, hoc hyspido, insuaui, ieiuno, illepidoque stylo balbutientem: à quo quaerere videmini vnde prodam? quid noui adferam? quas agam partes? Horum si excusationem, causam, principium atque finem audire cupiatis (rogo) attendite. Vt à capite propositum ipsum adoriar (auditores celeberrimi) non casu, sed prouidentia quadam factum esse censeo; vt nescio quo vento, seu tempestate ad regionem hanc, hisce compulsus fuerim diebus, quib. funeri celsitudinis eminentissimi, potentissimi, famosissimique vestri principis interessem. Vidi vniuersos ciuilitatis humanae gradus lugubri habitu, luctuoso vultu, languido incessu, inclinati demissique animi signis aggrauatos, heroas principes, comites, barones, generosos, nobiles, senatores, ciues, plebeos. Inde artes omnes, & celebres facultates, atque virtutes Relligionem, Ius diuinum, Theologiam, Ciuiles leges, Medicinam Poesin, Oratoriam facultatem, & alias quae ad ingenii culturam, & conuersationis humanae perfectionem plurimum co̅ferre creduntur: quas omnes atque singulas earum productor, enutritor, promotor, atque defensor illustrissimus, & in tota Europa (cultissima mundi parte) nominatissimus Princeps ille Iulius in coelum auocatus, sua dulcissima desiderabilissimaque praesentia viduatas reliquerat. Hîc nihil ab humano alienum vidisse statu potui vel audisse. Quinimò illam quoque notaui generationis istius mirabilem, & suprà exterorum fidem insignem erga proprium Principem atque Dominum, cultum, obseruantiam, obsequentissimique affectus notas. Cuius officii grauissimas rationes non solum excultiorum generationum & populorum antiqua consuetudine; verum quoque diuino quodam approbante antiquae relligionis vsu atque sanctione, per doctissimos Theolo gos, & Hystoricos, ex vtroque testamento confirmatas audiui. Mirum vt omnes foeliciter, proque neruorum suorum virili, accuratissimè in sui muneris obeundi studio sese gesserint. Tunc nescio an ego mecum metipse co̅siderans, dixi, an aliquis peregrinus spiritus intimiorib. auribus meis insusurrauit. Viden, ô Itale aduena, vt ex omni genere eorum, de quibus optimus Princeps benemeritus est, pro parte solemnitatis, extraemi, atque possibilis officii, quod eidem praestare tene̅tur, vltimum propriarum virium exprimunt, & effundunt? Tu quid somnias? quid ociaris? quid torpes? quid moraris, ne statum quoque tuum tu ipse consideres, & illud animo aduertas, quam tibi nullo alio minus conueniat munus illud obire, quod certè omni ratione à te inter praecipuos exigitur; vtpotè quidquid ab aliis praestitum esse vides, atque praestandum? Peregrinus sum (inquis) & extraneus. Quid ita Nolane? Imò hac potissimum ratione gerendum tuum requiritur hîc ab omni lege negocium quod extraneus, quod peregrinus es, & quod ad nullum ordinem spectas, nulla pars. An ignoras tantum fuisse generosissimae & superhumanae humanitatis illustrissimi Principis Iulii inter virtutes alias splendorem; vt decreuerit, ordinauerit, & sanciuerit quo in Iulia Academia non solum non haberentur, sed neque essent peregrini & extranei, ij quorum possibilis est honesta conuersatio, quorum professio vel studium circa Musas, & optimas disciplinas versaretur? An non summoperè cauit, ne vlla bona ars, atque scientia, quae humano generi vsui esse possit, quaeque ad diuinam cognitionem, atque cultu̅ gradus esset, vel ab illa saltem non alienaret, hoc in loco non se ciuem, patritiam, & domesticam agnosceret; vbi nil aliud peregrinum, & extraneum intelligi voluit (quod etia̅ longissime abesse & exulare percupiuit) quam turpe̅ ignorantiam, feram barbariem, atque cyclopicam illam inhospitalitatem: quod faxit Deus, vt illi plenius perpetuò pro voto succedat, ne vsquam Gaetica illa toruitas loco grauitatis, & oscitantis ignorantiae species sub titulo doctrinae venditetur. In mentem ergo in mentem (Itale) reuocato te à tua patria honestis tuis rationibus, atque studiis pro veritate exulem, hîc ciuem. Ibi gulae & voracitati lupi Romani expositum, hîc liberum. Ibi superstitioso insanissimoqueue cultui adstrictum, hîc ad reformatiores ritus adhortatum. Illic tyrannorum violentia mortuum, hîc optimi Principis amaenitate, atque iustitia viuum, & quatenus te capacem efficis & ostendis, officiis etiam, & honoribus, saltem pro eiusdem votis & intentione, cumulatum. Musae enim illae ordine naturae, iure gentium, ciuilibusque legibus non immeritò liberae, quae in Italia & Hispania vilium praesbiterorum pedibus conculcantur, in Gallia discrimina extraema ciuili bello patiuntur, crebris in Belgia concutiuntur fluctibus, & in quibusdam Germaniae regionibus infoelicissime torpent: hîc solidantur, eriguntur, tranquillissimè degunt, atque cum suis studiosis optimè pro principis arbitrio vigescunt. Illi ergo tu tanquam tuo vero principi, susceptori, atque fautori gratitudinis officia debes, sub quo non exul, non coactus, non formidinis infernalis expunctus, atque confossus aculeis; sed ciuis, liber, atque securus viuis. Perage igitur peragas alacri, & maiori qua potes diligentia, atque efficacia quod tibi munus incumbit: hoc enim sub grauissimae turpissimaeque (pro ingratitudine) infamiae nota, si praetermiseris, peregrinae peregrino tibi Musae iniungunt: vt hîc suo omnium nomine, in funebri saltem erga charissimum Principem obsequio, si non quantum pro ipsis atque pro ipso debes, saltem quantum per te potes exequare. Illud enim tibi certissimè persuadeas volunt: vt quodcunque & quantumcunque futurum est officium tuum, & bono animi profectum affectu, gratissimu̅ ab immortali illo diuinoque magnamini Principis Genio excipiendum, vbi viderit, atque compertum habuerit suum votum, ingenium, atque suffragium ita ab externis gratum accipi, quemadmodum à celsitudine sua gratiosissime est illis & omnibus aliis oblatum atque concessum. Ex hisce clarius (doctissimi auditores) con ijcere potestis, vnde non solum motus, sed etiam impulsus, atque coactus peregrinus ego pro mea parte, me met non vti partem, sed veluti quoddam extrinsecus adijciendum apposui. Quod subindè reuera vrget, & de meo humillimo & incultissimo dicendi genere non immeritò inculcatur, quia praeuiis adeo disertissimus Rhetoribus atque Oratoribus ingenio tardissimus, doctrina tenuis, & lingua vltro me crassissimus offeram, ne vos (rogo) grauius afficiat auditores: ne (inquam) temeritati, arrogantiae, atque animi in folentiae adscribatis Neque enim ad tantum stultitiae sum adactus, vt ipsum quod verum est ignore̅: nempe à me nihil non modò melius, vel aequale, sed ne quidem simile vestris candidissimis luculentissimisque Musis adduci posse, ac ideò meas ineptias illarum culturae atque splendori velut admiscere consortesue facere non sum aufus. Quippe etiam facilè videre potestis, vt nunc ad sepulcrum diuini Daphnidis istius, quemadmodum olim etiam ad illum de quo Mantuanus Poeta meminit, TARDI VENERE BVBVLCI. Itaque postquam suos ordines, ritus, ceremonias, pietatis finalisque ministerij actus edidere louii currus, Iunonii spiritus, Phaebeae lampades, Palladiae musae, facundi Mercurii, Charites amaenissime, coelestia nempe numina: permittite (quaeso uos) permittite accessum patere, & aduentare vitimos seorsim, atque solos; è montibus, syluis, desertisque campis, acrestes, villosos, & hispidos, Faunos, Syluanosatque Satyros cum eorum qualibuscunque lingua, idiomate, atque (ex sincero cordis affectu) ceremoniis: vbi non se pro rei maiestate atque dignitate, sed pro sui muneris gratique animi officio, atque cultu adesse protestantur. Siquidem non soli coelo, sed & terrae omniparenti; non magnis diis modo, sed etiam ex omni genere sacratis bonisque laribus, heroibus; non solum domesticis, ciuibus, & vrbanis; verum quoque extraneis, peregrinis, & barbaris, tantus illustrissimi Iulii splendor illuxisse potuit. Ego igitur qui Musarum (si quis alius) amantissimus, pro quibus patria̅, domum, facultates, honores, & quiduis aliud extra ipsas amabile, appetibile, atque desiderabile, contempsi, dimisi, perdidi; nunc non eas verè, & ex puro pectore amare dici possem, si illustrissimum Principem, tantum talemque ipsorum patronum, tutorem, & defensorem, non colerem, & ab extremo hoc effectu quod mortali parti solet atque debet consecrari, desidiosus absisterem & abstinerem. Non desint ergo etiam peregrino, si domestico officio musae compleuere. Si coelestibus sydereisque cultibus apparuere, comparea̅t etiam campestribus hisce atque rusticanis. Magna enim & parua fecit Deus, & ab omnibus iuxtà propriam facultatem atque captum, primitias, atque decimas cultus exigit & honoris. Adsumus ergo nocturno, & velut extraordinarii temporis accessu Satyri, Fauni, Syluani, quamuis lacrimas nullas & luctus nullos supra funere nobilissimo emittim???, & exprimimus. Si enim lacrimae super tumulo tuo requiruntur, & illas quibus inspergantur sacratissimi cineres tui sitiunt (ô Principum optime) non defuere tibi, quas non paucas, non pictas, non fictas, non theatricas, non hypocriticas, qualibus tyrannorum corpora etiam abluuntur: sed sacratissimi amoris igne excussas profuderunt oculi illustrissimi Principis primogeniti, ac successoris tui Henrici Iulii aliorumque illustrissimorum libcrorum, heroinae co̅iugis, consanguineorum, affiniumque heroum, domesticae generositatis, nobilissimae curiae, ministrorum, populorum, ipsius denique coeli, quod ab eo tempore quo animam superis reddidisti, & magnis immortalibusque heroibus aggregatus es, ad hunc vsque vltimum funeralium honorum terminu̅ & vltra, lacrymas suaslacrymis populorum tuorum admiscuit. Quid enim (per Deum immortalem) credere possumus ab illa eâdem die intempestiuas, & extraordinarias istas pluuias, ventos, & tonitrua, praeter lacrymas, suspiria, & querelas quibus concelebrando tuum funus singuli quique dies non intermissis vicibus obtulere? Sic ergo potius modum lacrymis vestris (si quid possumus) posituri, rusticorum numinum personae sine lacrymis adsumus, & ad celsitudine̅ tumuli huius adducimus Sabaeorum aromatum fumos; spargimusque flores, rosas, violas, frondes, suaueolentia naturae matris dona, etenim haec consueta grataque sunt sepulcro. Haec sunt quae nostrae campestres montanaeque deae Nymphae, Naiades, Dryades, Hamadriades, & Napaeae nostras per manus cumulatissimè in amoris, cultus, & obseruantiae signum offerenda tradere, priusquam ipsis à multitudinis abhorrentibus concursu, secretior accedendi, & conueniendi tempus offeratur; vt muneribus hisce addant pro coronando sepulcro earum manibus contextas corollas, non quidem ex tristi taxo, vel cypresso: has enim tanto heroi immortali minus co̅uenientes existimant, quem non obiisse, sed à vobis abiisse credere debetis; at veròcoronas, atque thiaras exfloridis roremarino, myrtho, hedera, pampino, palma, oliua, atque lauro, typis Prudentiae, Sapientiae, Fidei, Patientiae, Victoriae, Pacis, atque Tryumphi. Moxque illud vobis earum nomine significatum esse volumus, quemadmodum quas pro actu effectuque pietatis lacrymas effudistis, improbare non possunt illas, quibus coelum ipsum non solum adstipulatorem, sed & consortem atque comitem habuistis. Caeterum ne lacrymae alicuius desperatioris effusiorisque tristitiae locum admittant; néue superflui extraque legem positi meroris signa à prudentibus oculis atque vultibus exprimi videantur; illud menti omniu̅ obiectum esse volunt, vt peractis hisce funeralium solemnitatum muneribus, cumpia foelicissimaque illustrissimi Ducis Iulii recordatione tranquillo vniuersi degamus animo; neque enim turbido illi merori porta vlla pateat oportet, quando intelligentiae oculis illud aduertatur; nempè si citrà perfunctos actus campus ploratui vllus vacare debeat; eum ipsum contingat vt ad vnam de tribus causis referamus, Aut ad illustrissimi Ducis Iulii persona̅, Aut ad ducatus amplissimi incommodum, Aut ad tuum tandem (Academia Iulia) detrimentum. Verum (ô doctissimi, ô sapientissimi auditores) qui nam ex prima causa locus esse queat, vbi Princeps optimus omnia summa cum benedictione, coelique singulari fauore perfunctus, pleno fuso, è manibus Fortunae euasit atque Parcarum? Ab hac videlicet lacrymarum val le, ad beatitudinis monte̅ illum; ex hac infernali AEgypto, ad coelestem illam Hierusalem; de caeca tenebrarum abysso, ad lucis inaccessibilis plenitudinem; à torrente calamitatum, ad consolationis immensae flumina; à carcere temporis, in amplissimum aeternitatis sinum; De vicissitudinali, velutique momentaneo principatu, ad illius aeterni regni (cuius heredem illum constituit optimus maximus) adeptionem euolauit? Postquam ergo ob eiusdem absentiam debitas lacrymas profundistis, (eas enim patitur, atque ordinat naturalis & humana quaedam sanguinis lex) iam apud vos illius foelicissimo statu coram oculis exposito, merori nullus amplius locus esto. Quis enim iure plorabit pro parente, amico, beneficóve domino quando ille peracta vitae huius molestissima nauigatione, cum propriorum laborum mercede, praemio, atque corona portum salutis attingit, atque quietis? Num verò (quod secundo statuebatur loco) pro populis vniuersis qui sub illius ducatu & gubernatione vigebant, aliqua sit ratione dolendum, hoc nobis ipsisque omnibus maturius considerandum relinquo. An non illustrissimus atque prouidissimus dux diu antè cauit, ne ob istam causam subditis amantissimis suis aliqua pro ipsius absentia tristitia accederet? An non euidentissimè constat, quam luculenter diuina potentia atque miseratio illi vsque in finem adstiterit, quem sicut olim à millibus inuidiae, malignitatis, & fortunae insultibus liberauit; sicut ipsum in celsitudinis huius gradum euexit; vt eum in eodem aliquandiu foeliciter conseruauit: ita etiam effecit, vt peracto huius vitae cursu, instanteque eiusdem emigratione, posset populis suis celsitudine̅ primogeniti, & successoris sui Illustriss. Henrici Iulii tanto animi splendore, prudentia, fortitudine, doctrina, atque magnanimitate praeditam & patrem patriae loco suo optimè meritum committere: cuius eminentissimae virtutis fulgorem post Halberstadensis aepiscopatus, huius illustris Academiae rectoratus, & aliorum titulorum administrationes quas illustissimo Duce parente superstite adolescens summa cum laude, & omnium satisfactione exercuit; nunc certè firmata aetate vltrò, atque vltro, amplius atque amplius cum latiore amplioreque dominio atque moderatione tanto magis illustrabitur, enitescet, propagabatur. Vt certè videre possitis illud illustriss. Ducis Iulii prudentissimo studio esse factum; vt pluribus post ipsius funera seculis, eius vobiscum praesentiam melius, atque melius agnoscatis. Praetereo recensere quanta diligentia in populorum suorum vtilitatem, vsum, fauorem, atque gratiam illustrissimos liberos suos curarit educandos. Illud vnum tantum mihi è memoria nulla aetas & obliuio delebit, quod hisce meis oculis videre, & auribus hisce audire licuit heroas pueros binos principes filios sinui & educationi vestrae commissos, certisque temporibus arctissimo adstrictos examini, à communibus nuptiis, baccanalibus, & compotationibus prorsus alienos & auersos, quemadmodum neque studio feritatis intentos post carnificinam fugacium leporum, atque ceruorum nemo vmquam aspexit, sed tantum scolasticis & Ecclesiasticis iugi frequentia conuentibus interesse. Et maximè illud memoria seculorum (quod volo dicere) dignum; quam magnificè, animosè, & (non minus quam aetas pateretur) doctè in theses sub magno I urisconsulto Borcholto disputatas ambos propositis grauibus argumentis opposuisse nouimus. Vt (bone Deus) tunc mihi pro multiplici af fectu pectus subsultabat? Vt mirè desiderabam illic pro exemplo vniuersos Europae principes, & principum filios interfuisse? O quam certè plerosque ex hisce puduisset ipsis proadultiores stupiditate silentibus, & in auribus totum ingenium habentibus, tenellos pro iisde̅ pueros sapere, loqui, audiri. Vt didicissent quemadmodum non semper, ita etiam nostra hac aetate omnium infoelicissima non vbique commune atque proprium principibus est alieno tantum ingenio, iudicio, lingua sapere, consultare, loqui? Non minori cura atque sedulitate plenissima fama & euidentia est educatam esse primogenitae indolis illustrissimi Principis Henrici Iulii celsitudinem, quae incremento capiente aetate, diu ante praematurum nacta iudicium, linguarum omnium, doctrinarum, atque virtutum (quantum cuicunque optimo principi atque moderatori opus est) culmen attigisse potuit. Qui nam igitur (si mentis oculos in altum efferatis) ex dicta caussa moestitiam populis vllam enasci posse videbitis? Vbi foelicissimus inter Heroas collatus ille animus coelum tenens, conuersisque in terram oculis videat ex vna parte in Duce Illustrissimo Henrico Iulio tum mirum in eius exequiis celebrandis gratitudinis, & amoris iudicium; tum etiam pro populis gubernandis illas in multis principum desideratissimas animi, mentis, atque corporis virtutes eximias: ex altera vero parte (pro coelesti gratia, diuinoque illi adsistente fauore) sub tanto, talique duce omnia vt reliquit, pacata, tranquilla, incolumique statu, vtpotè propter reformatiorem relligionem, iustitiam, beneuolentiam, atque gratitudinem, populorum tanquam fortissimis vinculis obstrictorum firmissimum obsequium? Num tua tandem caussa dolere debeas, & quali ratione erga Illustrissimum fundatorem tuum hoc tempore affecta esse debeas (Academia amplissima) non meis sed ipsius verbis, immò factis recensebo. Ipsam igitur beatissimam celsitudinem praesentem coram agnosce, & iis quibus te alloqui consueuit voce, vultu, atque affectu, animi tui intima pulsantem audito. Iulius ille Caesar ad cuius celsum fortunae gradum superattingere non potui (quia per vim patriae visceribus illatam, atque crudelem illam tyrannidem numquam voluissem neque vellem) cuius tamen animum & illustres virtutes exaequare studui, & (si pro moribus patriis possibile esset) superare; vt illi aliqua propria ratione & facto comparari possem, cui proprionomine & atauorum regum splendore compar eram: totum attamen, & fortasse amplius à superis fecisse censeor. NIHIL ENIM PRAETERMISIT QVI QVANTVM POTVIT EFFECIT. Ille cum è Pharii tyranni manibus, non sine mirabili diuino fauore, mediante propriae sedulitatis, atque solertiae virtute elaberctur; quando de extremo vitae suae discrimine agebatur, in illa propè desperata, imò verè desperatissima cura, non magis sui recordatus est, quàm Musarum suarum, libellorum suorum.
Molis in exiguae spacio stipantibus armis Dux Latius tota subito formidine belli Cingitur, hinc densae praetexunt littor a classes, A tergo insultant pedites; via nulla salutis; Non fuga, non virtus, vix spes quoque mortis honestae. Captus sorte loci pendet dubius ne timeret, Optarétue mori: prohibent fata. Ipsa salutis Ostendit Fortuna viam; Tunc puppe relicta Prosilit in pontum; Siccos fert laeua libellos, Dextra secat fluctus; Tandemque illaesus amico Excipitur plausu clamantis ad aethera turbae. Ita & tuus Iulius (Iulia) in omni casuum extremitate quos multos subiisse potui, salutem tuam (propter eas quas quantum potui colui Musas) cum salute mea co̅posui. Te (vt scias) à primis aetatis meae annis meditatus sum atque dilexi: cum aduersum me vndique vastissimi maris huius, atque turbulenti saeculi fluctus efferuescerent, & aestuarent; cum ex omni latere procellae nequissimae illius relligionis, & violentae tyra̅nidis Tyberinae bestiaeme fluctuante̅ propulsare̅t; vt ab ipso materno sinu, paternis vlnis, & totius natalis domus amore & gratia diuulsum; expositumque inuidiae, liuori, & maledictis sibilantium serpentum, canum latratibus, sannis aprorum spumantibus, rugitibus, dentibus, & vnguibus leonum, acerrimè maligna fortuna concuteret. Hisce inquam afflictantibus, cum ex omni latere circumdatus essem, & cominus mortem minitantibus, & intentantibus vallatus premerer, & vix in mortis honestae spem ociosorum praesbyterorum sententia adactus: tunc cum velut vnica pro meae virtutis suffragio, naufragii tabella superesset, te tamquam dimidium animae meae, sub vexillo relligionis, pietatis, & doctrinę (quae pro parte Iuminis à coelo mihi irradiantis optima videbatur) hac manu consta̅tissimè sustinui, ne ab vndis peruersitatis non solum mergereris, sed ne vel saltem contaminareris. Dextram mihi tantum (adhuc fauori, & saluti tuae intentam) quae reliquos labores susciperet, pro scopusis euitandis, fluctibus superandis, & vt ad tutum portum mei tuique communia viscera perducerem, reliqui. Itaque è duabus manibus altera tota tuae, altera verò partim tuae, partim meae vitę administrabat. Hac ergo dextera in agone positus nimiu̅ asperas atque longas calamitates (in seculi nempè huius pelague immissus) subiui, peruasi, reppuli, oppugnaui, expugnaui, calcaui, superaui; tandemque me auitissimo coelestis curiae plausu exceptum video; teque in optimo portu collocatam relinquo, immo habeo. Memento ergo tui Iulii, mea Iulia, quam velut vnum è meis liberis à coelis aspicio, cui ideò nomé meum indidi & communicaui, vt mei amoris pignus perpetuò in tuo corde consisteret. Ego te animo meorum liberorum insculpsi; quorum vt amor erga te esset indelebilis, eosde̅ tibi educa̅dos tradidi: vt cum lacte relligionis, pietatis, doctrinae è tui pectoris vberib. exsucto, amorem tui in visceribus propriae substantiae iniectum conciperent; quo te tandem tamqua̅ propria viscera diligerent, proindeque ipsi te vicissim adultiores alerent, regerent, promouerent, & tutarentur. mea Iulia. Te ego Iuliam appello, quae antequam appareres in cultu lapidum, fundamentorum, parietum, columnarum, tectique istius sensibilis me nascente nata, me lactente enutrita, me adolente adulta, me fugiente fugiens, salua me saluo. Vt verò eo tempore Iulia nata quo Iulius natus, & cum Iulio viue̅te Iulia viuens, optime caui ne & esset defuncto Iulio defuncta. Viuit tibi Iulius, viuit tibi. Caro de carne mea, sanguis de meo sanguine, (in quo & per que̅ adhuc viuo, & viuam tecum) primogenitus meus Henricus Iulius, spiritu nihilominus heroico, & Dei beneficiis exornatus, sicut diuino tibi munere me viuente Rector astitit: ita etiam multiplici pleniorique gratia atque suffragiorum officio, nunc ille te ex toto è manibus meis suscipiet charissimam. Siquidem vt meum nomen, ita & vultum, & animum in te meum contemplabitur, & agnoscet. Ille te amplius atque amplius fouebit, augebit, ditabit, exaltabit, atque defendet. Vale ergo (mea Iulia) vale, aeternum vale; & hoc vnum tibi quantum praecipere possum praecipio; teque quantum rogare possum rogo. ME AMA. & si me vicissim quo ego te complexus sum amore prosequeris, quos amaui ama, quos recepissem recipe, quos honorassem honora, protege quos protexissem. O beatissime heroum, principum sapientissime, ducum celeberrime, en vbi erat cor tuum, spiritus tuus, animus tuus; en vbi totum, en vbi tantum studium. Non antiquorum more templum idolorum erexisti, Non aras immundis daemonibus, atque mysanthropis spiritibus consecrasti, Non coenum seu coenobium, vel dormitorium monachorum (glirium nempè desidiosorum nidum) fabricasti. Non superfusis multa arcium propugnacula expensis, passimque munitissima architecta quibus violentum populis rebellaturis fraenum immitteres extruxisti. Illud enim (ô ducum sapientissime) cognouisti, quam vires huiusmodi non minus possint contra Principem, quam pro Principe comparari, quibus paratis non solum contingat tyrannis illorum caussa, sed etiam adeoque magis ab illis sibi metuere. Optimè considerasti populos pace, prudentia, longanimitate, benignitate, atque iustitia maximè detineri, & in aeternum sub eodem regimine conseruari. Talibus compedibus, manicis, iugis, muris, propugnaculis, vallis, atque turribus imperasti, regnasti, regnas adhuc & imperas. Sic hostes tuos sola animi prudentia & inuicti spiritus robore perterruisti. Considerasti sapientiam atque rerum peritiam omnibus propugnaculis & oppugnaculis praeualere. Quapropter tum populorum salutem, tum principum magnitudinem atque potentiam, bona item omnia in vno Musarum cultu sita esse conspiciens Iulia̅ hanc tuam, nomen tuum, & affectu̅ tuum Musis consecrasti. At nunc quid tibi vicissim pro tanto munere Musae? Ipsae tibi in aeternitatis templo statuam auream erexere, cuius dexterae ensem cum lancibus Astraea porrexit & applicuit. Leuae Minerua sapientiae & legis librum co̅cessit apertum. Pallas pectori fortitudinis atque magnanimitatis thoracem adiecit. Capiti corona prudentiae, atque consilii, quam tibi magnus Apollo pertexuit, est immissa. Sub pedibus innumerorum variorumque monstrorum simulacra videre licet inuidiae fraudis, Irae, Gulae, Impietatis, Superstitionis, Ignora̅tiae, Ocii, Luxus, Detractionis, Auariciae, Tyrannidis, Violentię, aliorumque millium. Ibi circum ex candidissimo solidoque argento proprias singulae statuas apposuere. Vbi Clio praeteritarum rerum memoriam ante oculos praesentis aeternique saeculi reuocans, rerum gestarum tuarum gloriam decantat. Melpomene thragica grauitate insignis, funebres augustissimasque pompas, quibus homines, dii, coeli & elementa foelicissimum exitum tuum decorarunt. Comica Thalia lepidis, blandisque iocis congaudens, iis qui olim temerè tuis heroicis consiliis & facinorib. sese opposuerunt, vel etia̅ nunc liuore insano aegrotantes altissimis laudibus tuis detrahere contenderent, in Aenea tabella inscriptis hisce carminibus insultat.
En super astra manens sannas contemnit inanes Materiam nostris liuide tolle iocis. Calliope heroicis carminibus tuos, atauorumque regum gestus decantante:
Terpsicore affectus cythara mouet, imperat, auget: Plectra gerens Erato saltat pede carmine, vultu; Signat cuncta manu loquitur Polyhimnia gestu. Vranie in celsis mundani templi laqueariis, solido auro, atque hiacintho vtriusque hemisphaerii coelestis imagines vniuersas viuo proprioque colore expressas co̅tinentibus, nomen illustrissimum tuum circa Erigones fulgentem spicam coelatum ostendit. Ibi ad septrentionales imagines oculis intendentibus aspicere primo licebit. Helicem, Cynosuram, Draconem, Bootem, Coronam Ariadnae, Herculem, AEsculapium seu Serpentaurum, Lyram, Cycnum, Aquilam, Sagittam, Delphinem. quorum singulae singulas virtutes tuas insinuant, propriisque notis describere intelliguntur. Delphin philantropiam & humanitatem, Thessalica sagitta post maturum consilium foelicem in peragendo celeritatem. Aquila amplioris dominii dignitatem, Cycnus puritatem, Lyra suauitatem, AEsculapius prudentiam, Hercules fortitudinem, Corona maiestatem, Bootes custodiam & Vigilantiam, Cynosura sublimitatem atque firmitatem, Elice inocciduum illustrissimae serenissimaeque prosapiae tuae splendorem. Secundo in formas illas quae magis inter Tropicum Boreum & cingulum primi mobilis incumbunt perspiciendae veniunt Falx adamantina seu ensis incuruus, Caput Algolis seu Medusae, Capra cum haedis, Crines Be renices, Delthoto̅ seu Triangulus, Auriga seu Ericthonius, Perseus, Andromeda, Cassiopea, Cepheus, Equiculus, Pegasus seu Bellerophontis equus. Vbi Pegasus alatus fuseque per aethera cursum explie a̅s, famam tua̅ vniuersum orbem peruadentem designat, Equiculus Libertatem, Cepheus (qui & Cheicus, id est inflammatus) ardentem erga Musas, relligionem atque iustitiam zelum. Cassiopea illustrissimae heroinae coniugium. Andromeda manicis atque cathenis alligata, Dei timorem, atque pietatem, quibus ita tui affectus atque opera deuinciebantur: vt nihil praeter diuinam & naturalem moralemque iusticiam tibi licere arbitrareris, neque committeres. Perseus triumphator strenuae sedulitatis, atque illaboratae virtutis tuae index & testis est. Crinis Berenicis facilitatem & ornamentum aperit. Auriga Erichtonius, qui carmine quercus adtraxisse fertur, natiuum eloquium & gratiam, qua durissimas gentes in proprium obsequiu̅ emolluisti. Triangulus, virtutum ternarium, Prudentiam qua negocia omnia es adorsus, Strenuitate̅ qua eadem perfecisti, & eam qua facta defendisti Vitilitatem. Capra cum haedis (ex vi syderali) sollicitudinem, digniorumque rerum curam. Caput illud Gorgonis recisus, cui pro crinibus venenosissimi angues implantantur, monstrum illud peruersissime Tyrannidis Papalis, cui supra capillorum numerum adsistunt & administrant vniuersae contra Deum, naturam, & homines blasphemae linguae, quaeque pessimo ignorantiae, & nequitiae veneno mundum inficiunt, quod à regionibus istis tua virtute detruncatum, & avulsum experimur. Gladius ille adamantinus monstri caede rubens, mentis invictae co̅stantiam, qua horrendissimam illam feram confecisti. Tertio orbis obliqui sydera respicientibus occurrunt Pisces illi Dionei, Phrygius Ephebus Ganimedes quem Aquarium appellant, Hispida species AEgocerotis seu Capricorni. Chiron centaurus, Scorpius, Libra, Astrea virgo, Lco, Cancer, Geminorum Castoris & Pollucis simulacrum, Taurus, Aries. Vbi Aries aurato vellere effulgens, notat aureum & pacificum, auctumque seculum post ferreum, & turbidum ducatui isti per te inductum atque confirmatum. Taurus Europaeus vector, constantiam, grauitatem, & maturitatem. Castor atque Pollux inuiolatam in amando & reamando legem, quam iustus atque gratus, in distribuendo & retribuendo Eros exigit verus & Anteros. Cancer feruens, ardens, & adustus, miram laborum tolerantiam. Leo cuius cor instar inflammantis solis, latissimo radiorum ordine scintillat, inuictissimum magnanimitatis vigorem, quo turbas & bella ne mota superares, antequam mouerentur oppressisti. Astrea, naturalis continentiae & castitatis specimen. Libra quanto cuncta moderaminetum in aliena, tum in propria persona gesseris. Scorpius contracta cauda formidolosus, atque vndique ramosa brachia recuruans; fraudulentum atque subdolorum temeritatem atque audaciam quam repressisti. Chiron superiore parte tantum homo, quosdam è tuis populis, quos à barbarie & feritate in humanitatis veram speciem euexisti; super plantatis pietatis, artium, atque musarum studiis. AEgoceros in quo ab inferis partibus ad superna solis cursus inflectitur, apertam ampliationem dominii, atque amplius futuram exaltationem. Phrygius puer de Iouis cellariis tibi nectar effundens rationem adducit, qua dignè Musae tibi in templo famae sacellum hoc extruxerint, vtpote numero beatissimorum numinum de vino aeternae fruitionis participantum, adscripto. Pisces in alta coeli parte constituti; ob eam causam, quia Venere̅ atque filium à Typhonis gigantis furore liberarint, ostendunt celsitudinem tuameadem ratione coelestis incolatus esse participem, nam legem illam geminae dilectionis Euangelicam, ne temeraretur à saeuissimo atque truculentissimo tyranno, intra proprios lares tranfugam suscepisti, susceptamque tuendam defendendamque confirmasti. Vltimo ad inclinantem, infernamque coeli partem tibi subiacentem admirabiles offeruntur imagines Orion, Procrinis & Syrius canis, Lepus, Argonauis, Hydra, Coruus, Cratera, Centaurus, Lupus, Ara, Piscis Austrinus, Coetus, Eridanus, Corona. Vbi Corona (quam Vraniscum appellant) superbiam, & vanam ambitionem Tyrannidemque significat, Eridanus, profusam & indiscretam elargitionem seu prodigalitatem. Caetus immoderatam concupiscentiam. Piscis mutam ignorantiam. Ara superstitiosum cultum & idolatriam. Lupus rapacitatem, & saeuitiam. Centaurus duplicitatem cordis & affectus. Cratera temulentiam, helluositatem & ebritatem, Coruus loquacitatem & scurrilitatem. Hydra multiplicem mordacitatem, atque maledicentiam. Argonauis auaritiam, & fraudulentam vsurpationem. Lepus pusillanimitatem, & luxum. Canes duo terras imodicis ignibus concoquentes, iram & inuidiam. Orion tempestosus & horribilis, crudelitatam atque feritatem. Hisce significantur vitia, quae non minore virtutum numero conculcasti, subiecisti, domuisti. Feritatem atque crudelitatem admirabili clementia. Iram & inuidiam pacientia & longanimitate. Detractionem, grauis eloquii maturitate. Loquacitatem circumspectissimo sermone. Helluositatem & ebrietatem, abstinentia & sobrietate. Duplicitatem cordis, veritate atque sinceritate. Rapacitatem atque saeuitiam, mitissimo tractabilissimoque ingenio. Superstitionem & idololatriam, relligione atque pietate. Mutam ignorantiam, sapientia atque doctrina. Immoderatam concupiscentiam, modo in affectibus temperandis. Rerum dilapidationem, parsimonia & frugalitate. Superfluam ambitionem atque tyrannidem, patriae paternitate. O foelicem ergo, ô terque quaterque tanto fundatore Iulio beatam Iuliam Academiam. Viue, egredere, vade, incede, consiste, sede gloriosissima inter oe̅s mundi academias. Augustissima, illustrissima, celsissima Princeps, principis filia, principum soror, & quam longo ordine illustrissimorum nepotum manet cathalogus amplissimus. Quam generosè orta, quam magnificè educata, quam gloriosè adolescis. Viue, & pro hoc funebri habitu, quem vt portares digna effecta es, pro lacrymis hisce, quas sub titulo filiae fundere meruisti, gaude etiam: in ipso inquam luctu gloriare; quia digniores pro simili tantoque obiccto academia nulla fudit, vel fundet vmquam. Fundator tuus, princeps tuus, dominus tuus, parens tuus tenet coelu̅, de coelo te respicit. Inde tibi aderit. Ibi Deo optimo maximo votis oblatis (vtpotè illi gratissimus) quidquid pro te volet impetrabit ille, qui in meliori statu non est verisimile vt tibi possit esse deterior. DIXI.