Transkription

Fabricius, Georg Andreas: Sanct[issi]mis Manibus ... Principis Ac Domini Domini Henrici-Juli[i] Halberstadensium ... Ducis &c. Herois Aeterna Memoria Dign. In Ill. Paedagogio Gottingensi humili ac devota mente, Publico actu Parentabam M. Georgius Andreas Fabricius...
[Inhaltsverzeichnis]
|| [ID00001]

SANCT.??? MANIBUS REV.??? ILL.??? PRINCIPIS AC DOMINI DOMINI HENRICI JULI HALBERSTADENSIUM EPISCOPI BRUNSUIC. ET LUNEBURG. Ducis &c.
[arrow up]

HEROIS AE TERNâ MEMORIâ DIGN.??? IN ILL. PAEDAGOGIO GOTTINGENSI humili ac devotâ mente, Publico actu Parentabam
[arrow up]

M. Georgius-Andreas Fabricius Paedagogiarcha.
[arrow up]

ANNO 1613.
[arrow up]

|| [ID00002]
|| [ID00003]

INTIMATIO Qua parentationis actus publicè significabatur. LECTO RI B. Cum debitâ honoris praefatione S. D. M. GEORG-ANDREAS FABRICIVS PAEDAGOGIARCHA,
[arrow up]

PIETATIS ET GRATITUDINIS est, PATRIAEPATRIS incliti & Heroici (heu quondam!) nostri MANES (dicam sano & Christiano sensu) qvá publicé qvá privatim cohonestare, & qvi olim mos fuerat - - supremâ voce vocare. Fuit in eo nuper Christiana PIETAS, qvae in istiusmodi meritó primas tenet; adeoque visa tunc fuit non modó ipsa Sanctißimis Mânibus manibus aeqvis operari; sed insuper omnes sibi addictos hortari, ut pompam hanc funebrem, quá daretur, ampliorem redderent & honestiorem. Atque ecce Musa etiam nostra ad rem istam, nescio an omine satis felici excitata; qvanqvam qvae ista ad rem tantam? Sed tamen, ut dixi, excitata, & nescio qvo furore, pio tamen arbitror, in hoc ausum armata & animata fuit, ut ipsa etiam publicum aliqvod pietatis & gratitudinis specimen ederet, & affectum saltem, si non aliud, ostenderet ac declararet. Etsi autem non ignorotanti HEROIS funus non nisi heroicam gravitatem in Poëtâ, immó Poëtam per
|| [ID00004]
fectissimum reqvirere, & vel MARONI cuipiam vocem lassare posse: attamen Musa illa nostra inter reliqvos Poëtarum modulatus, suum qvoq; vocis tenorem qvamvis raucum et veré funestum, in funebrem lessum animare et attollere non fuit verita. Calidum certé & audax institutum; non nego: qvod tamen, si vero suo sensu aestimetur, á gratâ et piâ mente minimé alienum videbitur. Et qvidni sic fiat? Etiam aliqvando argutos inter strepit anser olores. Ergó qvidqvid fuerit, qvod à Musâ nostra ad HEROICI METRI gravitatem factum & confictum (an etiam expressum? penes aures ut Scaliger appellat, Poëticas esto.) PARENTATIONIS loco PUBLICE proferre & abaeqvis auribus audiri cupio. Qvapropter VIROS OMNIVM ORDINUM Praestantissimos, Consultissimos, clarissimos doctissimos; nominatim Reverendos, Ecclesiae SUPERINTENDENTEM GENER ALEM & PASTORES caeteros: Prudentissimos COSS. Et SENATORES: atq; insuper omnes qvi Musarum & Gratiarum consortio delectantur (in qvorum numero Vos etiam COLLEGAE mei estis) officiosé & amanter oro, ut ad diem JOVIS proximum horâ NONA matutinâ in PAEDAGOGII auditorio Majori comparere, ad dimidiam horam (non ampliùs) aures & animos mihi peroranti accommodare, & funebrem hunc actum praesentiâ suâ condecorare non graventur. Non, inqvam, graventur, qvorum caussâ ipse olim PRINCEPS & PATER-PATRIAE ardua qvaevis suscipere non gravatus fuit. DISCIPULI nostri, qvid officij sui sit, nobis non monentibus, sciunt, itaq; facient. P. P. Dominicâ XXâ post TRINITATIS Anno Christiano M DC CXIII.
|| [ID00005]

PARENTATIO.
[arrow up]


ETmeritò. PATRIAE-PATREM, spectabile qvondam Europaei Orbis sidus, venerabile sacri IMPERII ROMANO-GERMANI Decus, unum BRVNSVIGIAE colume̅ Telluris, & Orhis & Vrbis, HENRIC-JVLIADEN deflemus, & undique luctu Complemus loca cuncta soli: Quis ferre recuset Funeris obseqvium consvetaque praemia leti? Ipsa etiam facies Naturae publica, luctu Consona feralem prorsus pullata lacernam Induit, & pompam funesto examine duxit. SOL oculus mundi, fons lucis, hebescere telis Visus, eqvique Phlegon, Pyroéis, Eous & AEthon Qvat tuor, ecce qvater tenebroso tegmine laetas Occult are jubas bis visa Diana juvencas Obfisscare suas, atrâque involvere pallâ. Qvid dicam? facies eadem praedicere visa est Funeris Herói exseqvias, testata dolorem, Publicitus, qvin & divinitus adventurum. Rumor er at vacuas vocem penetrâsse per auras, Nescio qvam, certé nobis mala fata sonantem.
|| [ID00006]
At cujus fuerit, qvae, qvalis & unde; qvis usqvam est Nobis qvi referat certó? Non annus abivit Integer, (hoc scimus) gravido cùm corpore latè Se treme fecit humus. rimis cùm terr af atiscens Corruit intrá se, subductis disque solutis Viceribus, ruptâ patuit tellure vorago. AEolidae fratres, turba ist a phrenetica, qvanto Agmine ventorum aërei per inania campt Praelia miscuerint, qveîs totus inhorruit aether. Qveîs dedit in praeceps se crebra domusque abiesque Nuper fastorum tabulis inscripsimus omnes. Dein qvantos nubis ruptura potentior imbres Fuderit, ac Cereris vim suffocàrit, & alma E pratis alimenta boum, dominumque gregemque Aut plané in praeceps tulerit, submerserit undis; Aut putri campis affecerit omnia abusu, Nuper fastorum tabulis inscripsimus omnes. Qvám gravia exitio numeroque freqventia torrens Vulcani rabies incendia fecerit, & qvae Oppida, qvos pagos furioso absorpserit igni, Nuper fastorum tabulis inscripsimus omnes. Nimirum hic luctus Naturae publicus, omni Germanae ditionis agro notusque nocensque,
|| [ID00007]
Indixit nobis praesentem funeris actum. AH luctus non sit nobis? qvos Principe, (tali Principe!) destituit caris Mors invida rebus! Hei qvám vellem etiam pars Principis una sed ecce parva clientelae, tanto pro funere versum dicere! qvám vellem testari voce dolorem! Et mactare pios votivo car mine Manes! Sed non paristis. qvi vix miserabile carmen ordior & plenum numeris absolvere versum Vix qveo prae lacrymis. infelicißimus omni é Vatum numero, cui non é vertice laurus aut hederae vernent virîdes; sed taxeanigras nubat silva com as & deplorata cupressus. At tamen heîc fas sit, velin hoc qvoque Principe fato Ferales ululae voces attendere. non est Tristis conveniens philomelae naenia cantus. AST qvem TE, Dux & PATRIAE-PATER inclite, jam non usque pater, qvem Te nobis dit ione BOHE Mâ Offers jamque refers? Qvantum mut atus ab illo Principe! qvi qvondam magnâ stipante catervâ AdV allem Procerum Majestatemque RVDOLPHI (Qvem terris caelum tendentem flevimus annó:)
|| [ID00008]
pergebas. O tunc qvantis gens Boja triumphis Plaudebat, caeloque suo te sidus habebat: Ipse adeó (AESAR venientem affecit honore Eximio; posuit secreta fidelis in aurem Qvaelibet. immò inqvit: SECRETI CAESARIS AVCTOR CONSILII, QVIN ET RECTOR BRVNSVIGIVS esto. Et certé fueras, rumpantur ut ilia Papae Papicolisque Viris! TV nempe qvod acta, qvod ipsae Et THEMIS, & PICT AS et publica Fama fat entur Invidiâ major, (dum fata DEusque sinebant,) Consilij istius fuer as DIRECTOR & AVCTOR. Interea reducem nostri sperare, diemque Exoptare hilarem, qvo TEfortuna DEusque In solium atquesolum propriamque locaret in arcem. In trivijs; trivijs autem? ditione pol omni, Vox votumque fuit cunctis: mitißime JOVA, Fac princeps properé redeat soliumque revisat, Ac solitum sceptri teneat moderamen in Aulâ! Outinam! Sed nunc spes omnis inanis, inane Est votum. nihil est. Voti sunt omnia caßt. Frustrá exspectamus. Qvid? PRINCEPS nonne revisat?
|| [ID00009]
PRINCEPS non-Princeps. Sed funus Principis ad nos Ecce revisit! adest; sed non qvo nomine qvondam Exijt. In cineres vis mascula Principis huc se Compositura redit. Color & Calor omnis abivit; Nec prior est facies, nec qvae fuit ante Venust as, Qvid multis? Non est HENRICVS JVLIVS, olim Qvi fuerat. non ipse redux; sed funus ab ipso; NYMPHARVM Rector VISVRGIS adesto; sed & vos Qvae Brunsvigiaco gaudetis foedere Nymphae. Hucite & lacrymas urg ete, sit undique vestri Copia, communem flendo egeritote dolorem! Sed vestrum servate locum. Vos advoco frustrà, Frustra! nec satis hoc tanto pro Principe, tanto Pro Duce. Nympharum qvamvis vis omnis ab omni Exeat in lacrymas: tamen exant lare dolorem Vix ita posse rear, dolor ut non ullus in ullo Sit super & seros duret constantior annos. CREDIBILE est, nec vana potest res esse DEARVM Eximios coijsse choros, spondamque pherétri Nuper, & inprimis hodiè ferale grabatum Cinxisse ac tristes Voce ing eminâsse qverellas. Virtutum Rectrix PIET AS, prior illa Dearum
|| [ID00010]
Talia visa qveri. Qvod nam divina Pot estas Nunc moliris opus? sublato Principe, qvo non Relligionis erat terris studiosior alter. Siccine Relligionis opus florescat & augmen Sumat, nempe Ducem si qvo tibicine fultum est Atropos (infandum!) dirâ sicilice lacessat? Hei mihi qvalis erat, sinceri qvantus amator Dog matis! ah qvoties animis ferventior ibat Promotum, si qvando sacram spectare cathedram Res qvae visae fuit. Nunqvam cacodoxa probabat Ipse venena sacrum LVTERI dogma, renatum Nempe DEi verbum constanter amabat, & istud Qvod caelo vivens qvondam pia JVLIAVIRTVS Exegit votum, gemitus servabat ad usque Extremos, secum tacito dum corde putare Talia visus erat: Neque nunc Vi Mortis ab istis Disjungar Votis. Hic murus aheneus adsum. AST TE, qvem celebrem Fidei-Constantia fecit (Qvando DEus caeli constantibus annuit arcem) Illa fides & ipsa eadem constantia caelo (Gratia qvod CHRISTI SOLA impetrat) acceptavit. Partem nempe TVI potiorem. Corporis atqvi Exsuvias certum est sacrato condere templo,
|| [ID00011]
Quod tumulo fatoque tuo, sed non sine fato Celsius erexti Gvelphorum vivus in urbe. Hucò huc tumulum nactae concedite magni Corporis exsuviae, dum mox rediviva sub auras Membra revertantur, dum spiritus ossa revisat. Interea curante DEo, (DEus optime cura!) Successor pietate pari, cui semper in orbe Brunsvigio PIEtas curae cordique sit, ADSIT! Haec PIETAS. THEMIDOS lacrymas & verba refundam? Omninó facerem, nisi me vix tertia nôssem Verba sonaturum, nisi vox & verba loquentem Defectura forent: tamen heîc tent are quid obstat? Vná divinae THEMIDOS lacrymabilis isthic Auditur gemitus: MIseram me cujus ab orbe Pars Princeps avulsa suâ requiescit in urnâ! Non equidem invideo; sed magni expendo doloris Hinc momenta mei. Mihi Cor fuit ille. Cor atqui Exemptum trux Morta tuis crudelibus ausis. Quid juvat aeternae commissum HEROA quieti? Quando solo jam-sola meo sine Corde laboro. Hei mihi qualis ero, sumnio privata deinceps PRINcipe! qui bello pacique imponere morem
|| [ID00012]
Et regere imperio populos, & jura fovere Parcere subjectis & debellare superbos, Teste vel invidiâ, poterat. GERMANIA dictu, Dic candore tuo. Tu candida semper. habesne Qui JV RIS, PRINCEPS, accur atißimus ipse Audiat INTERPRES? Qui JVRIS DOCTOR haberi Censerive queat? Maneat sua maxima Virtus Stirpis Germanae Ducibus: Me judice, palmam Praeripuit multis dicam cunctisve? sed ausim Posterius, CVNCTIS HENRICVS-JVLIVS ista̅ Praeripuit. Laus haec laus immortalis in ipso Funere constabit tumulo incidenda vel istis: HAC SITVS INTERPRES LEGVM HENRIC-JVLIVS VRNâ. Sic THEMIS & vultum lacrymis atque orarig abat. Quas Musae excepêre suis, his vocibus usae. ERGO etiam nobis calor entheus exspiravit! Dum nostri sacer ille chori templique Sacerdos Ordine fatorum vit alibus exijt auris! Hic hortos plantare sacros. hic ducere fontes Aonios hic ferre Sophis alimenta Lycéi. Hic certé hospitium praebere benignius, immò
|| [ID00013]
AEdificare domos nostris conventibus aptas Hic quid non? immó ex votis fuit OMNIA MVSIS. Musagetam, & meritó nostrum vocit avimus inde. Et non é tumulo hoc, & non é Manibus istis Nascantur violae? licet impenetrabile saxum Floris ad egressum nullo se laxet hiatu. HACTENVSiste Chorus, cujus si versibus omnes Comprendisse velim lacrymas, vel tota videbor Flumina in angustum spacio transfundere vitrum. SED TV, queîs oculis haec spect as? auribus audis? REGIA defuncti PARS Principis altera, non-jam Alt era, quae sola es, magno viduata Marito. Et Vos Progenies Ducis Illustrißima, vestrae Spes gentis nova, queîs oculis queîs auribus, inquam, Talia percipitis? Credo pol littoris expers Hinc mare continuis lacrymarum ex imbribus actum Cortidiéque ingens é pulli syrmatis umbrâ Prorupisse vadum. Veluticúm nubibus atris Erumpunt pluviae, toto ruit aequore largâ Turbidus imber aquâ, quâ spumeus amnis abundans Exijt & obducto laté tenet omnia ponto. Non equidem his lacrymis justum exceßisse pudorem Pectora celsa puto. Caussa est manifesta, eademque
|| [ID00014]
Sufficiens. Prudens agnoscit & aestimat illam. VSQVEtamen quó fletus erit? DIVINA VOLVNTAS FIAT, dicamus. FIAT DIVINA VOLVNT AS! Nec me paeniteat verbum geminasse, nec aures Vos pigeat bibulas geminato advertere Verbo. Esto modus. modus esto. Etenim Christiana querellis Sunt sua jura pijs. sunt certi denique fines Quos ultra citraque nequit consistere luctus. Quis negat? abreptus PATRIAE-PATER optimus, ATLAS Orbis Brunsvigij, Piet atis fama, Themistos Gloria, Musarum Phoebus. Subducta columna est GVELPHO RVM Domus alta tibi. jactura profectò Haut levis, haut unquam lacrymis aequanda, sed aevum Duratura. Fatemur enim; sed quis tamen ausit Incusare DEVM, vel vano mur mure caelum Pungere, vel Fatum (Fatum est divina Voluntas) Principis exstincti secretas poscere caussas. Non hoc est nostrum. nostrum est heîc ferre quod offert Et nos ferre jubet diviniregula juris. Tune indig neris? Quis? homo. quid? pulvis & umbra Res levis! ast in quem? formido dicere JOVAM
|| [ID00015]
AEternumque Patrem, qui solus ubique potenti Numinis imperio mundi res digerit omnes. Affectâsse feruut caelestia regna Gigantes, Celsaque congestos volvisse ad sidera montes, Nempe expugnatum superos. Heliconis in umbrâ Versamur, nebulas has discutiamus, & ipsum Ecce Gig anteum fiet manifestius ausum. Nam QVERVLI Superum tentamus scandere sedem Scindere decretum, sceptrumque & libera regni Jura DEO rapere. At caeci non usque videmus, AEquor aquae, terraeque pilam camposque virenteis Naturaeque domum caelos, ardente pyropo Splendescens laqueare poli, vel denique verbo Omnia quae gremio vastus complectitur orbis Non invita DEoparere; sed undique pactas Omnipotentis Heri cert atim attendere leges? Si faciunt, quî plasma DEI tam nobile, solus Obst et homo calcesque ferox ad fidera jactet? Quin nostri simus. quin fata DEumque sequamur Milit is exemplo, qui rité paratus ad omne Imperium stat abitque Ducis, seu praelia seu pax Obvia, promptus adest animis & robore firmus.
|| [ID00016]
Hoc AGE qui luges; tua sic solabere fata Quaelibet. & praesens. Princeps ita Principis olim Patris, & iste sui solatus funera. Sic se postera venturae gentis solabitur aetas. Ecce etenim calcanda via est mox omnibus una. Omnibus: uná omnes hanc ibimus: ibimus heíc qui Vivimus, atque alibi qui vivitis ibitis, ibunt Qui vivunt viventque olim post secula, si quae secula succedent nostris. ITER omnibus unum. OLIM tempus erat, toto quo floruit orbe BRVNSVIGIAE veterum palmaris adorea patrum GVELPHORV Mque decus, Quis tám peregrinus & hospes In mundo? qui non priscos telluris ATlantes Brunsvigiae nôrit, vel fando audiverit horum fortia facta suos saltem memorare parentes. Non mea Gvelphorum seriem memor abit avorum Musa, nec ad veteres Heróas abibit. at ó quot Et quantos hic ordo viros, Heroica quondam Pectora continuit! quorum si nomina ponam Nomina erunt tantum. Mors ultimà linea rerum Fatale statuit cunctis ex ordine punctum. Quo BRVNO LVDOLPHO genitus? qui condidit olim
|| [ID00017]
Vicum, Brunsvicosque suo de nomine dixii. HENRICI, OTHONES ubi nunc? quos CAESAR ASinter ROMA salut abat. Quò nunc LEo dictus & OTHO? Nempe nepos hujus, cui TE FRIDERICE secunde CAEsar Jura Ducis titulumque dedisse, priorum Testantur monumenta virûm, geminosque DVC ATVS BRVN SVIGII fulvos donâsse insigne LEO NES. Quó nunc HENRICVS senior? quó Junior alter? Pulvis & umbra sumus. Quo tu sanctißime JVLI? Hei quantus! sed quantus eras; tamen & Tibi tandem Venit summa dies & ineluctabile fatum. Vsque adeo nemo rigidaejus vertere Mortis Aut superare valet. leto defungitur omnis, Qui vitâ fruitur. sic sentit regula FATI. Vos uná SALVETE omnes data sidera caelo GVELPHORVM Mânes, caelesti in sedeV ALETE. Sed TV prae reliquis SALVE HENRIC-JVLIA VIRTVS Inter Avos Christianae olim Pietatis alumnos Altoresque pios, quos caeli in parte locavit Sola fides CHRISTVM complexa, recondita SALVE. SALVE DVX, PATRIAEque VALE PATER inclite. SALVE
|| [ID00018]
AEternumque VALE. PIET AT IS CVRA; THEMISTOS COR; FAVOR AONIDVM. PRINCEPS. SALVETO. VALETO. HACTENVS haec. Nos, qui fuimus gens subdita Curae PRINCIPIS, & quos hoc fatum miserabile tangit, Nos quid nunc decet & nostris conventibus aptum est? OREMVS. SAtor omnipotenster-maxime reru̅, Et PATER & FILI, Tuque indivisa duorum Copula & aeternae non degener HALITVS aurae. TRINE DEVS, DEVS VNE. fuit tua sancta Voluntas, Cujus velle bonum semper de Principe nostro, Ipsum tam insignem insigniV aledicere regno. Vsque eadem fiat, Pater ó venerande, Voluntas! Vsque eadem fiat caelò terrâque voluntas! Vnde tamen voluisse DEus videatur? ó alme Dic Pater? at dices: NEQV AM vos ESTIS. & ex hoc Fonte fluit vestrae gravior violentia sortis. DIXISTI PATER alme. Tui, gens prava, ministri Et nequam fill paenam sumus omnibus omnes
|| [ID00019]
Horarum punctis meriti. Quin cuncta malorum Ilias ex isto manavit fonte. FATEMVR. SED TV qui PATER es clemens, bonitate benignâ, Antea qui nobis facilisque bonusque fuisti, Oblitus scelerum violati faederis, iram Lenîsti & patrio texisti crimina corde: Antea qui saevum, cùm jam fera fulmina velles Spargere, clementi mutâsti corde furorem. Nos clemente iterum, Pater ó bone respice vultu Atque eadem nosmet tua nunc quoque blanda revisat GRatia; at in seros cesset vindicta nepotes. Justâ animum quid enim nunquam revocabis ab irâ? Nec ferus ille tuus tandem furor exuet arma? Anne favore tuae maesti recreabimur aurae? Aut nunquam nostros hilarabunt gaudia vultus? Nostri cura tibi subeat, Pater unice, nosmet Tu pede dexter adi, placido nos numine serva. O audire DEI liceat mihi verba loquentis, Et pacem patriae communis ab axe ferentis! Impia ne forsan capiat dementia nostros, Etfors Christianae violentur faedera pacis. SED BENE! Jamdudúm posit a placabilis irâ Signa secunda dedit, dabit & DEVS optima posthac.
|| [ID00020]
Ecce SALVS, novit er-sig nato Principe, terr as Incolet & dulcis renovatrix GLORIA secli! En BONIT AS almae FIDEI feret obvia gressus, Blandaque concordi fig et THE MIS oscula PACI. Terra FIDEM colet, & terras ASTRAE Asalutans Caelitùs adspiciet. dives bona COPIA caelo Appluet & laetis decorabit frugibus agros. JVSTICIA ante DEVM, quamvis vis illius una Occidit heic, virgo velut intemerata, manebit, Servabitque tamen fausto pede SECVLA gressum.


XML: http://diglib.hab.de/drucke/37-2-rhet-16s/tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/rules/styles/projekte/oberhofprediger/tei-transcript.xsl