|| [ID00001]
Fusti–Rejnharti Robbig I TOGATA PARENTATIO, Ejusdemq.
& Patris ELEGIAE In obitum REVERENDISSIMI, AC
ILLUSTRISSIMI PRINGIPIS, ET DOMINI, DN. HENRICI–JULII Divae memoriae EPISCOPI
Halberstadii, AC DUCIS Brunsvigii, atq. Lunaeburgii, AD
FILIUM CELSISSIMUM, EUM DEMQ. ILLUSTRISSIMUM PRINCIPSM, ET DOMINUM, DN.
FRIED–HULDRICHUM DUCEM Brunsvigium, atq. Lunaeburgium, LEMGOVIAE ANNO DEI–HOMINIS
AD LECTOREM. De Filii Parentatione.
Qvisqvis amas veterum HEROUM cognoscere ritus, Jusq. parentandi pro gravitaterei, Principis atq. boni virtutes; judicis avtem Et vitia, & fravdes, impietate mali, Deniq. cum fravde, & vitiis virtutis honestae Certamen rigidum, Melege, compos eris. Rejnhartus Röbbichen J. U. D.
|| [ID00003]
TOGATA PARENTATIO.
QVi sermo cinaturi, sive Oratores, sive vates, in publicum prodeunt,
Illustrissime, idemq. celsissime Princeps, DUX FRIED–HULDRICE, Domine
clementissime, eorum partim inter orandi initia lacertos Caesaris in dictione,
gravitatem Bruti in sententiis, acumen Sulpicii in dissertationibus,
plenitudinem Sallustii in elaboratâ brevitate, regnum Pliniorum, Secundi &
Caecilii, ejus avunculi, hujus fratruelis, in artificiosis ornamentis, luxuriem
Symmachi in floridâ elegantiâ, adhoc Papiniani cothurnum in eloquentiae pondere,
Ulpiani pondera in facundiae cothurno, Scaevolae verba civilia, & ut
compendio dicam, omnes ad unum aeternae Pandectarum civitatis in colas; deinde
Calvi sanitatem in tristibus, industriam verò Pollionis in compositione,
dilectu, censurâ, deniq. qvod caput est, Musarum sermonem, nec non etiam Svadae
medullam, id est demu̅ famosissimos ab Arpino Avctores MM. A.
Plavtum, simul & T. Ciceronem, for
|| [ID00004]
mulis votivis, uti fit ferè, oppidò qvam festivè salutant, adpellant,
invitant. Alii centum ora, & totidem lingvas, ferreamq. vocem sibi exoptant.
Plerique praesentiae suae rationem admiratoribus juxtà nudè exponunt. Eqvidem
ego hejc locitam primos illos, qvod pace eorum liceat, desero; qvam alteris
istis (sit Poetae principi honos) renuntio. At his reliqvis, absoluto Canitiëi
anteloqvio (ëi enim in venerationis argumentum honor ille debetur), in dicendi
conseqviis positus, & vestigia lustrans, Me L. M. adsocio, planissimè, &
qvoad ejus fieri potest, brevissimè, cur hejc sim, edocturum. Nempe enim cum
patriam nostram Brunsvigicam pessimum publicum nunc divexet, qvod Princeps
reverendissimus juxta atq. illustrissimus, Dominus Henrico–Julius, Divae
memoriae, pater tuus fatis hev pronuper concesse rit, profectò Me item non
praeterit. Qvid enim? Avdivi praeconis vocem funus indicentem, Ollus letho datus
est. Avdivi Dies parentales, & sacram Celebritatem, publicè indicta. Avdivi
Praeciamitatores exclamantes, Feriis publicis ut homines abstineant ab opere.
Avdivi Praecias, & Calatores denuntiantes, Opificibus, ma
|| [ID00005]
num abstineant ab opere. Avdivi
denuò praeconis vocem; ex arcibus efferte mortuum: vosq. qvi comitandi gratiâ,
multi & freqventes adestis, exseqvias ite, statoq. id ordine. Qvid igitur
mirum? qvod Me in caeteris ad plorandu̅ procinxerim: qvandoqvidem
publicum funus omnium, in hisq. meas etiam lacrimas meretur, tam volentis
regionis Brunsvigicae subditi: qvam Dictorum aliorum. Qvinetiam Admissionales in
doloris atq. tristitiae theatrum Me immiserunt, ubi Dissignator obseqvium ultró
offerenti hunc Mihi locum concesit, id avtem gratis; sine omni locario Qvod si
igitur adesse sacrae huic Celebritati debuerim, admonitos vos, qvi cum
Successore principe caeteri adestis, avt aderitis, qvàm maximè velim, ut Avdite
illud, qvod Praeco in praeitorum gratiam minùs dudum avribus imperavit, idem
oculis vestris officiosè, precarioq. dictum patiamini, nam id verbi videndi
notionem admittere qviverit, qvomodò consignificans vox Auscultandi, de qvâ re
in libris, qvos Robigalia, inscripsi,, pluribus. Ante Me, Princeps
clementissime, Oratores & Doctores tui, artifices bené dicendi peritissimi,
verba ejusmodi quae
|| [ID00006]
timidis animos
reddere, eosdemq. tristibus reficere adsolent, (nam animo tristitiâ aegro sermo
consolatorius medicamento est) qvantum qvidem prae moerore licuit, ante Me,
inqvam, haec consolatoria praebuerunt, utpotè reliqvum, qvi decus Brunsvigici
nominis aeternùm metuens, atq. observans ab Antecessoribus illis relicta Mihi,
atq. adeò integra succedaneo sermone contingam. Dicam avtem benignitate, atq.
clementiâ Dei ita favente, de Principis Divi morte: de bono Successore verba
faciam: deinde objectiones altr insecùs oborientes sensim utrobiq. conficiam:
tum avtem cum Adloqvio orationem finiam. Verùm mox in initiis populus rumusculos
non contemnendos, & non sine murmure voces spargere, serere, referre. Qvid
avtemus Nimirùm Gvelfos, qvantum eqvidem divinare qveo, Gvelfos, inqvam, Heroës
Avsoniae illos, Deorum iteru̅ atqve imaginum suarum numeros NOSTRI
illius effigie, & nomine avgere, cumulare, locupletare. O rem sanè acerbam
avditu! ò tristem visu! Qvippe illae signorum accessiones, atq. additamenta
Domui Brunsvigicae semper sunt fatalia, atq. luctuosa:
|| [ID00007]
qvoniam caput, & Patriae patrem tum
demùm halitum extremum efflavisse scias, simulatq. ab significe fieri has
picturas cognoveris. Gvelfi qvidem illi non ominis mali: sed boni nominis, ac
avspicii cavssâ, has imagines sibi & suis erigunt, uti scilicet, qvoties in
observantiae oculis has habent, flammam illam heröicae generositatis in
exambiendis virtutibus, & ignem amplificandae nobilitatis in obëundis
praeconiis ad majora ardentiorem irritent aliosq. sui similes his, tamqvam
incitamentis atq. fomitibus, ad optima qvaeq. perpetranda accendant. Qvid multa?
Vixit NOSTER, & fuit ille Divus. Hinc illae lacrimae, hinc illi gemitus,
hinc illi ploratus, hinc illa suspiria, hinc demùm illae exseqviae, nam mors
hominis reliqvator doloris est; non solvit omnia. Accidit avtem hoc tempore, uti
in modum rudiariorum aevi prisci militum, qvi, Marte valere â se jusso, deorum
cuidam arma suspendebant, verbi gratiâ, Galeas, Torqves, THoraces, Humeralia,
Clipeos, Frameas, Pugiones, Lanceas, Qvirites, & alia talia, hilaritatis
& Genii filii, nunc Doloris milites, ab lubentiis, laetitiisq. discedentes,
fortunarum
|| [ID00008]
oblectamenta, atq.
jucunditatis desideria, omnemq. gavdiorum panopliam atq. procinctum, tristibus
fatis suspensa voluerint, moeroris signa tam corpore; qvam animo, haec verbis,
& gemitû, illa indumentis, atq. habitû prodentes: idq; absentes praesentes.
nam ut invictissimus ille Imperator Mattias, Caesar Avgustissimus, corpore
absens ille qvidem, ut cujus latus, qvod comitando clavdere, & consulendo
cohonestare Divus consvevit, parte sui amissâ, graviter moereat: litteris tamen
consolatoriis praesens: sic in diversum plurimos corpore praesentes; sed
absentes animo, adgnosce. Viden ut lingvas teneant fletus, & lacrimae?
Audin’ ut verba integra truncent? scindant? delumbent? ut ad puerorum instar
dimidiata tentent? in vicem syllabatim dividant? fragmenta pro nuntient? Annon
animadvertis, qvod loqvuntur, ne dicam, la crimantur, primo intuitû avribus
ignotum esse, atq. peregrinum? qvis Criticorum his mendis sanandis fuerit,
utpote è nativitate mox vitio sis? (
Paeuvius in (Hryse apud Nonium.
) figuratis? obscuris? Ubi consolator ordinarie??? ubi es??? Fugimus
(respondet ille) art vese hac cimur. Qvod si arte hac vesci
|| [ID00009]
consolatori licuerit, ut animo,
ubisolatii fomento opus est, absit tamen, sanè vitio vertendum caeteris, qvi
dolori adsunt, non est, qvod solaminis steriles, atq. impotes deprehenduntur.
Proh Dëum inmortalem! qvid est, si non hic dolor est??? si non hic planctus
est??? si non hic gemitus est??? Qvot nunc Diem adtributis devenustant???
dehonestant??? denobilitant??? nam circumiens freqventiam ingratus avdies, hejc:
O diem funestum! Ibi: O lucem feralem! O tempestates emortualis, atq.
infortunatas! Demùm alibi: O caelu̅, qvam non fefellisti! O
sidera, qvae testabamini qvemdam periturum, qvam non lusistis humana! qvam non
decepistis mundana! qvippe enim sideralis Scientiae interpretes, illi Uraniae
Consulti, vestra praesagia, vestras minas, futuri temporis casum & fatum,
jam ante recitârunt, Aliensesq. dies in temporum memoriis, qvae Calendaria
adpellantur, antedixerunt, & stellis qvasi excessum Principis alicujus signaverunt: qvos utinam error calculi falsos
habuisset Praetereà vestes mutatae tristitiae suae simulacra addiderunt,
extremum illum conditionis humanae honorem, qvem sepulturam dicimus, officium
illud funebre, qvas exseqvias,
|| [ID00010]
qvàm
moestissimè solventes. Qvid enim??? viden’ funebrium pomparum ordinem???
Pileorumvexilla??? Cantores??? Tedas??? Flores??? Viden’ ut Principem piè defunctum Conjux & Adgnati, Filii & Filiae,
Fratres & Sorores, & cum his omnis illustrissimi stemmatis necessitudo,
tam Cognationis linëis & gradibus: qvam Adfinitatis serie in eum redundans
exseqviali habitu in conditorium sint comitati??? in hypogaëum, tamqvam cinerum
principalium custodiam, prosecuti??? nam circumcircà prospiciens advertas, hâc
Filium illum Humani Jovis cum Fratribus tam suis: qvam Patris, qvibus nomen suum
Patruis est, cum Adgnatis atro colore indutos, atq. purpuratos processisse.
Deinde illâc Heröinam viduam tristitiâ stolatam, Sorores & Filias pallatas,
incessisse. Deinde consiliorum & cavssarum Antecessores, rebus divinis
pariter atq. humanis praefectos, principalium officiorum administratores,
negotiorum curatores, cogniturae munere fungentes: postinde Avlicam gentem,
partem moerore tunicatos, alios luctu cinctutos, plerosq. lacrimis pullatos, pro
suo qvemq. dignationis numero atq. ordine, alium alio more huc concessisse.
Dein
|| [ID00011]
de subditos non minùs
divites: qvam cinclos, eosq. cum ingenuis libertos, hos semiatratos, illos verö
integrè funus exseqviatos. Deniq. multam & freqventem matronarum nationem,
& pedisseqvaru̅ postprincipia, tumulum insecuta. Verùm
enimverò qvamvis Divo extremus ille lacrimarum honor, qvae postumae humanitatis
observantia, & religio qvaedam est, jure ac meritò solvitur; solvatur tamen
ita oportet, ne potiùs funeri dedecori: qvam memoriae gratiae fuisse, & illi
nota, huic labes adspersa videri possit. Siqvidem qvemadmodum nativa omnium
virtutum vis atq. eminentia in germanâ, itemq. lavdatâ mediocritate, qvae in
maximi & minimi, in summi & infimi confinio posita est, consistit: sic
etiam in decenter lugendo ad medium obtinendum, qvi honos moderationis non
postremus est, omni conatu & studio enitendum venit: ne videlicet, linëis
prudentiae & decentiae indifferenter latis, avt ploratus in feritate̅, avt luctus in fatum concessisse existimetur. Siqvidem ut juxta
Plutarchum nemo miratur liq vefactum,(
Plutar. in Mora.
)
qvod potuit liq vescere: sectum, quod ernt sectile: exustum,
qvod erat exustibile: ita mirandum sanè non est, mortuu̅ esse
eum, qvi erat mortalis.
|| [ID00012]
Jam enimverò labra mordens, & in
Deum omnem mortalitatis culpam transferens, atq. caelum relicinâ fronte avsterè
& torviter intuens Dolor sic ait: Tun’ iniqvus videri cuipiam possis, O Deus
Opt. Max. qvod hunc Divum mundanis eripuisti??? verùm hevs ò Dolor, hevs,
inqvam, Patronam Altissimi in Bibliis vocem avdi, respondentem iniqvae tuae
culpationi, qvando ait:
(
Psal. 145 vers. 17.
)
Omnibus in Jovae comes it, pia filia Olympi, Pedisseqva Astraea Optimi viis volens: Omnibus in Jovae comes it, vestigia proles Lustrando Maximi, alta factis sanctitas. Tun’ igitur, Dolor, injuriarum & iniqvitatis dicam impinges Altissimo??? Justissimo??? Sanctissimo??? Parce parce contuma cibus coeptis, conatibus avdaculis, & cum his Tibi. Verùm istas per Ulpianum, & Pavllum, Jurisconsultos, edoctus, ajens: Antiqvo jure receptum, ne poena ad heredes transeat; qvoniam olieni criminis successor non constituendus veniat, ut tradit Callistratus. Nam qvae ratio est, ut Privilegiorum collationes sint personales sev privae: eadem qvoq. est, & facit, ut poenae sint itidem tales, id est, ne personam egrediantur, doctore Ulpiano: sed subinde avctoris morte exstring vantur, tradente Marciano, atq. idcircó adcusatio etiam perimatur, secundum Ulpia
|| [ID]
num. Humana igitur jura Divinis longè aeqviora,
qvoniam Deus in heredes poenam immortalem exercet, qvod reatus primorum parentum
in posteritatem redundat. Sed hevs iterum, Dolor, pugna speciosa qvidem illa:
sed ad Divina infringenda satis imbecilla ac debilis est, qvam ideò togata
veritas aliqvot artibus jugulabit. Nam(
Pavll. ad Rom. 9.
) THeosophia cum Pavllo responsum Tibi cupit, cum Deo
disputare Tibi jus non esse. Dëinde Juris prudentia, Ab regula qvaedam
excipi, ut, si aliqvispiam Majestatis, si qvinq. criminum reus, si cum defuncto
contestata lis sit, si idem in judicio confessus. jam avtem extra controversiae
aleam est, primos illos humanitatis vasallos non modo in Dominum
omnipotentissimu̅ feloniam turpiter commisisse: verúm
praetereà etiam Maiestatis Divinae: & non qvinq.: sed aliqvot mille myriadum
admissorum reos, & capitale in judicio confessos. Hoc igitur pacto etiam
jure humano in nos heredes poenale judicium pluribus de cavssis rectè ab Jovâ
exercetur, qvantumvis legibus omnibus soluto. Deniq. Ratio conqveritur, Majora
sua sibi abs Te violata, dum supino nec non etiam inverso argumento nitare. Nam
Dëus ho
|| [ID00014]
mine, aeqvior ac proinde
Divina humanis jura esse aeqviora, naturâ exploratu̅ est, atque
adeò in Mundi confesso. Si enim jus Divinum aeternum est, Naturale, immutabile,
sit etiam qvam humanum, utpote temporarium, civile, mutabile, omnibus numeris
non solum potentius: sed etiam singulis calculis aeqvius oportet. qvippe qvia
aequitas aeterna illa, Naturalis, immutabilis humanam istam vincit, &
civilem: non contra, ut adëunti Avctores juris in propatulo est. Qvinetiam
Divinis aeqviora humàna statuens, Divina & cum his Dëum imperfectionis
sugillas, & conseqventer ne esse qvidem Ipsum cum impiis impiè & crassè
dicis. (
Sealig. lib. 1. De plantis pag. 107.
) nam imperfectum nondum est, ut rectè &
cordatè Principum sapientissimus Scaliger. Cave igitur cave, Dolor, ne irae
Divinae rëis adscribare, dicentibus, Non esse Dëum: sed omnia temerariis sortis
ventosae, arbitriis, atq. fortunae ludentis casibus ferri, fieriq. (
Psal. 14.
) sic enim Psaltes:
Insaniens in caelum, & astra vanitas Lacessere artifex, ait sie impiè: Non est Dëus. —— Cavesis, inqvam cave, Te Dëus adversa
|| [ID00015]
rium sentiat, Te Epicureae securitatis adseclam(
Pluear. in Mora.
) deprehendat. Nam, ut áit Plutarchus, qvemadmodum
mutua pecunia aeqvo animo reddenda est: sie vitae munus qvam mutuò accepimus
à Dëis, citm qverimoniam est reponenda. Sed avtem instantiorem
objectionem urges, Dolor, nam ais: Numerò tamen, & ante diem excessit Divus,
& ex hominum medio discessit. Nobis verò; non Deo. Nam si praetereà Deo,
tum, ita Me verum amet, Ipsum plus tempore petitionis insimulabis, qvasi nimirùm
Jehova vitae Creditor â Debitore suo, Humano Jove, ante diem Naturae justa
exegerit, petierit, ad poposcerit, avt Commodator â Commodatario illud dem
recupiverit, revocaverit, reqvisiverit. Qvid verò inde??? Optimum atq.
AEqvissimum omnium judicu̅, tamqvam injustitiae rëum, in jus
vocabis. Avdin’, Dolor, av din’??? Putásne Dëum Te timere???
ut offensas pleplectat,(
Hiob. 22 ver, 4.
)
ut vitia corrigat, ut peccata destruat. Tecumve in praetoria
iturum??? Scias opinionem hanc desultoriam domesticum inscitiae illud
verbum Putandi vel unicè refellere. Qvod si putas, & ignoras, disce: tum
enim tibi alia falsitate sententia, modó ei punctum tuum addas, adblandietur.
Qvin cum supernate Monarchâ infernas terrae filius, cum Summo infimus
vitilitigabis???
|| [ID00016]
Sané enim si hanc
mentem Tibi persvaserit (
Idem 9. vers. 3.
) temeritas, Si cum Deo discrepandi baec libido Te
invaserit, ne unum qvidem fuerit, qvod ad mille respondere babeas.
Caeterùm homini statum est tempus: Tu, Altissime, numerum
(
Idem 14. v. 5. & 6.
) ejus mensium, Tu terminos constituisti, qvos nullus
pratereat. AEqvum certè Te Deo est, incepta finire; finita restavrare:
orta occidere; occisa avtem resuscitare: & id omne suo tempore. Tune igitur
complorare desines, Dolor??? nam hominum nemo ê vitâ numerò abit. Frivola est
animalium nobilissimi origo; frivolus finis. nam ejus tamqvam animae exordium:
sic exodium est. Neq. enimverö qvi supra omnem mortalitatis captum, qvi ante
& ultra tempora ab aeterno in aeternitate Deus est, qvi caeli convexitatem;
& terrae machinam sub certâ principii, & finis regulâ omnipotenti digito
creavit, Ipse solum hominem, tamqvam creaturarum excellentissimam, liberum ab
ista moriendi conditione, & solutum, condidit. Excellentia, avt diminutio
creaturae non dat mortis immunitatem. In tempore factus, temporis legibus, &
moribus subditus est, & obnoxius. Nam cum ipsa tempora alternis vicibus avt
oriantur, avt occidant, certè homo ab eis exlex atq. immunis superesse non
|| [ID00017]
qviverit. In summà omnia Mundana, atq.
humana fatorum atq. Parcarum dominationi subjecta sunt: siqvidem nihil in
terrenis constans & proprium: omnia mutationum imbecillitate pellucida.
Viden’ Veneris faciem??? Mox deflorescet, & Vetustinae illius deformitatem
induet, & qvod aegrum est, tempestatis spolium. Fortunam Croesi???
evanescet, & Iri indigentiâ laborabit, & qvod aegrius, praeda humanorum
casuum. Virtutem Herculis??? Senio frangitur, & qvod aegerrimum, morti
cedit. Qvid igitur reliqvi??? Sola videlicet animi possessio, qvam fors &
mors involare metuunt, & vitant, corporis plagis atq. vexationibus
contentae. Praeclarissima animi munera, ut sunt virtus, Artes, adhoc Gratiae,
& alia talia, cum avctore immortalia sunt. At corporis dona fluxa, lubrica,
caduca, &, ut verbo dicam, humana. nam haec qvidem injurii temporis
praedationi subdita, & novercalis fati filis invisa priora non item Unde non
minus verè; qvam sapienter Seneca Romanorum ille philosophissimus (ut Imp.
vocem(
Seneca epist. 102.
) usurpem): Dies, (inqvit) iste
qvem tamqvam exgremum resormidas, aeterni natalis est. Tum enim egregia
hominum virtuosorum merita cum ani
|| [ID00018]
mo aeternitati inseruntur. Neq. verò qvam longè: sed qvam benè
vixeris, in aeternitatis Actis inspicitur: sic enim hujus vitae brevitas
aevintegrâ gloriosissimae famae immortalitate repensatur. Nam naturae vita
longaeva est nulla; omnis in qvantalibet aetate, etiam Nestorem ipsum, &
millenariam perfectionem superante, qvantula est. Qvâ cavssa aevi brevis
dijudicandus est nemo, qvi relictis virtutum documentis post fatum cum
immortalitate certat, & Legata egregiorum ingenii facinorum non fortunae:
sed constantissimae virtutis filiis, qvasi suis heredibus, unaque posteritati
relinqvit, aeternâ glorià claris simus. Divus noster nunc immortalis, suprema
sua condens, aeternitatis suae Testamento septem testes adhibuit, Artium puta
liberalium (servi enim ab testis officio arcentur) lectissimum, sapientis
simùmq. numerum, qvi subscripserint, Teq. FRIED–HVLDRICHE, Princeps celsissime, heredem instituit, qvi
hereditatem adeas. Tu nunc, Tu inqvam, apertis tabulis aeternam illam
hereditatem cerne, cum hisq. patrimonia relicta, illas virtu
|| [ID00019]
tum provincias atq. nationes,
illum sapientiae mundum, cape, rege & habe qvam felicissimè, &
complurima praeclarissimorum facinorum secula in his perage qvàm florentissimè.
Sed ad vota transeamus, nunc demùm res monet, postulat, efflagitat: qvae sunt
Populi varia. Nam alii cerâ figunt signata in Memoriae gratiam, uti Divi titulis
faveat. Pars tabulis mandant picta in Adoreae, uti lavdibus adsit. Plurimi
lapidibus incidunt litterata in Virtutis, uti posteris exemplum custodiat. Ego
paginis reservavi cogitata in posrumae venerationis atqve observantiae
argumentum, uti fidem Memoriae probarem, Titulo semper honorificentissimè
adpellato. Est avtem talis Inscriptio:
DIVO HENRICO–JULIO SACRUM.
Monumentum hoc Memoriae posteritas ne praetereant. si secus faxint, Manes iratos
sentient, tamqvam religionis immemores, terram levem non habituri.
|| [ID00020]
Qvietem Divo Mihi ne invideant. si secus faxint, Memoriam offendent, tamqvam
humanitatis obliti, honorem postremum non merituri.
Qvod qvisq. vestrûm optaverit Mihi, illi semper eveniat si bonum, rependat
gratiam officiosa Talio; sin malum, reddat ultionem offensa.
Qvod Mihi feceris, Viator, & Tibi alius faciet.
Adprecare Mihi, si Tibi ulla est pietas, levem terram, idem â posteris
exspectaturus. Saluta, si ulla hamanitas, postremum honorem, idem
exoptaturus.
Postremùm vale, & salve, Anima, vosq. Filii, & Filiae, Fratresq. &
Sorores, Tuq. totum stemma illustris simum ultimùm ave.
Marmoris en titulus praefert pia vota beato Vel Marte Lectori, vel igne Palladis ( Hi versus recur runt. ) ASSO SIC IPSVS: ARCAS SACRA SVSPICIS OSSA EVATE??? AMO CINERES; SERENI COMA ET AVE. Ceras Palatia, tabulas cippi, lapides avtem paries in templo ostendunt: meas picturas Princeps FRIED–HVLDRICHE, Divae Patris Memoriae, & tuae clementiae suspendo, atq erigo. Caeterùm, qvod anteà fidepromisi, ad bonum Successorem transeo, in qvo defun
|| [ID00021]
ctus vivit, in qvo imperii
majestas continuatur, pariter ac perpetuatur, nam ut est verbum non Plinii: sed
oraculi penitùs, In Principe,(
Plin. in Panegy.
)
qvi electo Successore, fato concessit, una eademque certißima
Divinitatis fides est, bonus Successor. Bona avtem Successoris
principis tam interna: qvam externa contemplabor. Interna illa bona Platonicam
aliqvam animi Rempubl. referunt, qvam bonus Princeps, virtutibus translucidus,
gubernet, inq. eâ Justitiae corpus & collegia, Prudentiae civitatem,
Fortitudinis militiam, & addo, Temperantiae quietem. Nam Justitiam
qvaesituri, ad Principem, tamqvam ad sacram anchoram, confugient, in Principe
eam invenient. Inventa avtem insimul collegas enumeret, Dëi vicariis Religionem
in Divinis; adflictis pietatem in patriam; benemeritis in officia Gratiam.
Deinde Prudentiam adpellaturi, in Principe eam repereant. Reperta avtem
salutantium animis unâ cives demonstret, Memoriam antiqvitatis ad imitandum,
Intelligentiam rerum profundissimarum ad pernoscendum, providentiam consiliorum
ad avspicanda negotia. Dëinde Fortitudinem honoraturi in Principe ejus bonitatem
admirentur, qvae cupientibus milites osten
|| [ID00022]
det, Magnificentiam in rerum
excelsissimarum adeptione; Patientiam in exanclandis Rei communis laboribus;
Constantiam in consultè coeptorum perfectione. Tum avtem Temperentiam
salutaturi, in Principe ejus potentiam venerabuntur, qvae volenbus proponet
animi indutias, Continentiam, ubi irae parcendum; Clementiam, ubi veniae
cedendum; Modestiam, ubi Svadae operandum. Platonicam, inqvam, ejusmodi virtutum
Rempubl. Princeps animo sapienter repraesentet; sed cui cum Vitiorum caetu &
conjuratione imaginaria illa & intercus sit militia. nam ille sit
injustitiae, intertiae, levitati hostis perpetuus, necesse est; qvi gravitati,
artibus, justitiae carum caput clueat: sit ignaviae, odiis, offuciis inimicus;
qvi sinceritati, amicitiae, sedulitati ocellus gratus manea: sit inconstantiae,
perfidiae, crudelitati osor; qvi comitati, fidei, constantiae corculum amicum
avdiat: sit turpitudini, indecentiae, vafritiei adversarius; qvi simplicitati,
decori, honestati dilectum pectus vigeat. Hinc avtem qvae vitiositatis sentina
in virtutum nomine latitet, videlicet omnem ex earum arcibus, agris, finibus,
funditùs exstirpare, & in abjectissi
|| [ID]
ma loca
deportare, & sic convenas damnare, Injustitiam, Immodestiam, Insulsitatem,
ad Impudentiae fanum: sic advenas, Corruptelas, Imposturas, Calliditates, ad
promissionum Montes & Maria: sic indigenas, Philavtiam, Impietatem,
Turpidinem, ad Ignaviae sedes: sic inqvilinas, Invidiam, Livorem, Dolum, ad
Nequitiae stabulum: sic incolas, ambitionem, Fastum, Torvitatem, ad Superbiae
diversoria: sic deniq. peregrinas, ferocitatem, saevitiam, tyrannidem, ad
avdaciae columen. Vitiorum enim tyrannidi resistendum; virtutum Pelloniae
sacrificandum. Vitia adversandu̅; virtutes reverendae. Nulla
Principi vitia toleranda, nulla ferenda; omnia converberanda, omnia vatiniano
odio proseqvenda; singula avtem fugienda, singula aliorsum releganda. Verùm ne
vitiorum conjuratio deimprovisò se imparatam confodi, atq. adeò inhonesta
volnera accipere justâ de cavssâ conqveratur, idcircò fortis animus meliorum
Admonitiones, tamqv??? fidelem legatum ad reliqva, qvae super non
memoravi-clarigatum mittat. Pater patratus admonendi peritus ubi ad fines
hostiu̅ pervenit, unde res repetendae sunt, velato capite, Avdite fines, inqviat, a vdiat jus, fasq. Ego su̅ publicus avgustissimae animi Reipub nuntius justè, pieq
legatus venio. Verbisq fides sie.
|| [ID00024]
Porró peractis postulatis, Solem, & Diem testes faciat. Si Ego injustè, impieq.
illam Humanitatem, & illas animi possessiones dedier nuneio Reipubl.
illius Mihi exposco, & ex virtutum terminis hostes, ut discedant, moneo,
tum lucis, & vitas compotem Me diutiùs essenon sinatis. Si non
deditur, qvod reddendum exposcet, peracto in disciplinâ sölemni tempore, ita
duellum indicat. Avdite Sol & Dies, Ego vos testor,
profanum vulgus vitiorum injustum esse, neq. jus persol vere. Sed de istis
rebus in Republ. nostrâ natû majores consulemus, qvo jus nostrum
adipiscemur, & â vieiorum incursionibus defendamus. Clarigatione
igitur ritè absolutâ, Censor ita Praeconi, ut Senatum convocet. Qvod bonum, fortunatum, felix, salutareq sit animo, Rationem
Consuitricem, Adsestrices Animi artes. Miner vae militiam, togatam, ar
matam, si qvis pro se, sive alierâ cavssam reddi volet, voca in licium buc
ad Me, Si Edicto admonitae multae atq. freqventer adsint, non ëundem
per singulas: sed per Saturam exqvirendae sententiae sunto. Jam verò Nuntius ad
Animum consultum rediens, confestim in haec verba concionabitur. Qvarum rerum, litium, caussarum, condixit pater patratus ani.
mi civitatis Feciali vitiorum, qvas res nec reddiderunt, nec solverunt, nec
fecerunt, qvas reddi solvi, fieri oportuit, dic, inquiat Rationi
consultrici, qyam primam sententiam rogat, qvid censes?
Tum verö illa surgens ejusmodi verba eloqvetur. Qvandoq videm
vitia in virtutum possessiones hostiliter in videre, in earum arces impetus,
incursiones, impressiones facere, praedas & spolia ligurne non sunt
verita, neq haec omittendi, neq resttuenai anin um habent, pro tereà Hostes
puro, pioq. duello peliendos, & possessiones nostras defendendas tenseo:
& Mihi sie
|| [ID00025]
videtur, qvae ex Adsestricibus aliter sentit, eam contra
Rempub facere. Intereà Inconstantia â vitiis, qvorum ferrum in igne
est, Adsestrices corruptum, & suffragia emendicatum missa, furtim sese
ingeret, & modò huc, modo illuc cursitabit, inqviens Spëi, Non Mihi in videre: mea res agitur. Si gratificationem
experior, paria faciam Laetitiae verò, Suffragare. qvaeso, amicae: vicem reddam, ubi
reposcis: manus manum lavat. At artes sententiam rogatae, similiter
consurgentes ejuscemodi orationem compendifacient: Qvod Ratio
de vitiis varba fecit de câ re ita placet, spoliatas virtutes ante omnia
restituendas: caeterùn auello interim abstinendum. Postqvam Artes
dicendi finem fecere, discessiones imperandae sunt his verbis: Qvae haec sentuis in hant partem; quas alia omnia, in illam
partem ste, qva sentuis Verùm cum aliae capita conferre, pars voces
confundere; pleraeq. labris velitari: tum certè Ratio consultum arbitrator, ad
sedandum tumultum circuire, & gravia censurae verba eloqvi: Merum rus proditis, mera mapalia, mera ovilia facitis Qvid
balatis??? peregrinamini??? rusticamini??? & id in medio Capitolio, Non
pudet vos, qvod in justitiae sacrario pro dexteritate pro urbanitate, pro
humonitals, sinisteruatem rustieitatem, feritatem vobistum adtulistis???
Volo ser vetis ordinem (uriae Huic dicto avdientes multâ freqventiâ in
Rationis sententiam ibunt. Caeterae, eaeq. malae Artes gestu, alia alii variè,
adsentientur. Tandem tamen Consultricis melior sententiâ
|| [ID00026]
vincet, & obtinebit. Hinc demùm
illa vitioru̅ factio resistere virtuti parabit. nam arce, qvod
Humanitatis templum nuncupatur, expulsa & exclusa eam obsidione
incitabulorum malorum cingere, & castrum, qvod Furiarum indigitamento
nobilitatum accipimus, ponere molientur. Igitur classicum
canendum, animi boni exercitus cogendus est, qvi paratus sit in hostem
pugnare, in diribit orio sacramentum dicere, & in verba Principis
jurare, jusfu conventurum, neq injussu abiturum, neq. fugae atq formidinis
ergô latitaturum, neq ex ordine recessurum, nisi teli sumendi, a vt petendi
a vt bostis feriendi, a vt civis ser vandi cavssâ. Obligatâ manu, leges
rei militaris recitantor, qvae habent: Mediocritatem in
oculis habebunt milites, qvam in omni acie atq. conflictu adhibere amabunt,
ut ne virtus vitii nomine sc polluat & commaculet: ne Justitia in Plus a
vt Minus propendeat: ne fortitudo in a vdaciam & ferociam degeneret ne
fides in calliditatem, deinde honos in ambitionem, adhoc amor in adulationem
& veritas in dissimulationem, postremò clementia in odium deflectat.
Militem, qvi functionem excedet, Sapientia imperatrix exa vctorabit: qvi ab
mediocritatis signis discedet, ignominiâ meritâ notabit: qvi verò ad vitia
prorsum deficiet, ejus caput ê ci vitate toliet. Leges avtem metuenti
Militi & officium facienti, haec praemia sunt proposita, hae coronae
destinatae. Sapientiae THriumfalis, & Ovalis, si strenuè vicerit: Graminea
avte̅, si ei herba & verbena detur. Minervae Castrensis,
si arma non abjecerit. Inno centiae Muralis, si sibi nihil malè consciverit.
Caeteris militibus pro cujusq. me
|| [ID00027]
rito Civica. Recitatis demum legibus, & praemiis, conclamator, Ad arma, ad arma. Imperatrix sapientia, Usus &
Memoriae filia, & avgusta aeqviboni magistra justitia, illa ratione munita,
haec frontis & ruboris galeâ armata, utraque manu bonae, dextrâ sincerae,
ingenio magno, animo fideli, mente promtâ, ad vocem adsint, & Mundum suum,
Remq. publ. animi, & in eâ cerebrum Rationi, avres Memoriae, Minervae
oculos, Modestiae fröntem, Fidei dextram, & id genus caetera virtutum
domicilia atque artes adserant, atq. tueantur. Simulatqve enimverò contra ac
rata, rem procedere intelligant vitia, tum demùm corruptelarum illecebris suis,
& blandimentis, qvibus sensuum veneno nomen est, ad animum Celsitudinis
captandum, irretiendumqve mirum qvantùm abutentur, qvo callididatum
incantamentis regnisperati potiantur. Sic enim: Humane Jupiter, per Monetam
rogamus, adspirate nobis, & vel infimum regni vestri locu̅
concedite, nam in opprimendâ innocentiâ, vero, justitiâ, operam impensè fidelem
experiemini, unde plurimu̅ commodi aerario principali praefectus
sentire qviverit. Verùm Animum Principis Impera
|| [ID00028]
torem invictum, Jovis adgnatum,
svasionu̅ Sirenes, tamqvam marina monstra, non admittere; sed
expugnare, rejicere, refutare decet: utpote qvi qvasi novus Hercules in his
cicurandis, expellendisq. decimum tertium aliqvem laborem strenuè adgredi, &
exanclare lubens satagat. Siqvidem bonus Princeps, tamqvam Deus qvidam humanus,
cordi habeat, & oportet, & opus est, uti, qvàm potest, optimè atq.
innocentissimè vivat, uti â bonis exoptetur, â malis avtem metuatur. Nero â pessimoqvoq. semper desiderabitur: Mibi at Tibi
providendum, ne etiam â bonis desideretur, ut habet (
Tacit. lib. 17. Annal.
) divinior, qvam humanior Galbae ad Pisonem apud Cornelium Tacitum
fidelissimum Historiae Avgustae, & morum Germanicorum Descriptorem,
sententia. Providendum, inqvam, prospiciendumq. Principi, ut ne Neronem, cujus
immanitas atq. crudelitas in universo terrarum orbe infamis est, malorum optimum
efficiat, ne Poenos, qvorum perfidia & fravs sempiterno reprehensionis
elogio laborat, perfidorum fidissimos, ne indeomni crudelitate Neronior, hinc
avtem omni perfidiâ Poenior (qva qvide̅ infamia principi
ignobilitas inferior contingere potest nulla) ex merito vocetur,
|| [ID]
nuncupetur, indigitetur: idq. praesertim hoc tempore, cum
CHristianitas â feritate gentili pectora in saxi vicem rigida & aspera
cicurare atqve retrahere debeat. Avaritiae obedire, Genio indulgere, connivere
in vitiis pro gloriâ, pro prudentiâ, pro utilitate volgò qvidem habetur: verùm
primum bonos & innocentes viros, medium castos animos, extremum virtutes
sacras exseminariò usuperdit: deinde veritatem & innocentiam opprimere,
peccatum mortale est. Non igitur avdiendus Delator, qvi instar Jani bifrontis
est, & in hirundinis modum bilingvis. Ille enim qvae antica facie adversa
cuipiam vulnera infligereneqvit, ea aversa, Corneâ illa veritatis portâ
praeteritâ, ad Eburneam properantiùs tendens, jacere parat, & verbere
postici oris inhonesto laedit. Tamdem igitur vitia, cum spes suas, qvas in
Principis gratificatione collocaverant, qvasi ex aliqvo monte in irritum
cecidisse, & plane̅ concidisse, cum precibus & svasoriis
|| [ID00030]
securim, ut proverbium est,
immisisse Principem animadvertere possunt, verbis concertativis, ut armis
contrastant. Im pudentia avtem, tamqvam domestica vitiorum Patrona, injustitiae
illa propinqva, Neronis vestigia persecuta, & ejus ingressus in fano suo
aliqvantò pertinacius odorata, sic infit: Intermittere nulla possum, qvin
Neronem adeam, qvi argumentorum praesidiis & dominatione Me juvet, instruat,
armet, nam ille ampullorum, & sesqvipedalium verborum, qvae Horatio
dicuntur, artifex rarus, elegans, superbus, praeceptori exprobranti objiciebat
telum sanè egregium, qvando (
Senec. in Octaviâ Sce. Per age imperata.
) dicebat:
Prohibebor unus facere??? qvod cunctis licet. Jam verò pro Principis boni moderatione Seneca:
Majora populus semper â summo exigit. ( Sallust. in Catil. ) Atq. id decenter. nam, ut ait Sallustius, Qvi magno imperio proediti, in excelso aetatem agunt, eorum facta cuncti mortales no vere: ita in maximâ fortunâ minima licentia est. Qvandoquidem, juxta Poetam,
Omne animi vitium tanto conspectius in se ( Juvenal. Sat. 8. ) crimen babet, qvanto major, qvi petcat, habetur. Verum Impudentia iterum emendicatis armis: At Princeps tamen solutus legibus est, unde omnia illi licita. Qvid verò??? Tune le
|| [ID00031]
gi fravdem supplantare avdes???
Principis encomium est, qvod recitas; non tyranni patrocinium. Princeps enim
legibus solutus est, sed tamqvam bonus; non tamqvam malus, nam Dei providentiâ,
& hominum suffragio ad principatum eligitur, unde esse omnium optimum decet:
qvippe electio optimum sibi propositum habet. Optimus avtem solutus sit, &
liber, necesse est, qvoniam malum est noxium, est obligatum. Contraria sunt enim contrariorum conseqventia. Cicerone doctore.(
Cie. 5. Tuseu. Qvaest.
) Sed ais, Ergone omnis homo, qvi bonitatis gradu nobilis est, &
praestat aliis, folutus legibus fuerit??? Minimè: nam Princeps optimus, &
proptereà solutus legibus dicitur, qvod nemo in toto populo, tantâ bonitate esse
creditur, qvantâ ille excellere. Inde enim non Princeps ad Populi: sed Populus
ad Principis exemplar vivere dicitur, nam ita Clavdianus:
Tu civem, Patremq geras, Tu consule cunstis, ( Clavdis. in Hone. ) nec Tibi: nec tua Te moveant: sed publica vota. In commune jubes si qvid, censesve tenendum, primus jussa subi, tunc observantior aeqvi sit populus, nec ferre vetat, qvum viderit ipsum avctorem parere sibi. Componicur orbis Regis ad exemplum: nec sic inflectere sensus bumanos Edicta valent, qvam vita regentis.
|| [ID00032]
(
Plini. in Panegy.
)
Nam, ut ait Plinius, vita Principis censura est, eaeque
perpetua: ad hanc dirigimur, ad hanc con vertimur. Atq. proinde (
M. Tul. pro A. Cluent.
) conseqventer populi nemo legibus solutus rectè dicetur, qvoniam legum idcirco servi sumus, ue liberi esse possimus, ut
ait M. Tullius. Verùm iterùm Impudentia: Multos tamen Principes pessimos ex
rerum veterum memoriis accipimus, qvi nihilominùs tamen legibus soluti vixerunt.
Sed avdi, nullus tamen umqvam ad Imperium malus electus fuit: sed (
Sallust. in Catil.
) semper bonus. Omnia mala exempla ex bonis initiis orta
sunt, ait Caesar apud Sallustiu̅. Demùm abusus non facit
argumentum: sed haec atq. talia obstacula alibi fusiore calamo exarmavi, &
positionem pluribus confirmavi. Sed instas, Impudentia, inqviens: Siccine boni
Successoris majestas, & altitudo principalis fastigii impotentiâ infimatur?
imperfectionis sugillatur? Imò veró Princeps ejusmodi elogio non sugillatur; sed
exornatur: non infimatur, sed extollitur; qvod labi non posse, nec debere
praedicatur: qvandoqvidem Potentia non semper perfectio est; sed aliqvando
imperfectio: nec versavice Impotentia, sev Non–potentia semper imperfectio sev
Privatio; sed interdum perfectio sev Habitus, qvomodò horum temporum Ari
|| [ID00033]
stoteles, id est, Dn. Praeceptor
Rudolfus(
Rudolf. Goclen. in Notis aed Timple Me. lib. 5 c 3.
Qvaest. 7.
) Goclenius, in illustri Cattorum Academiâ, qvae est Marpurgi, Sapientiae
Antecessor primarius, cordatè docet. nam non posse
peccare, summae perfectionis excellentiae adsignatur; posse avtem, extremae impotentiae infirmitati. Sic in
Avctoribus Romanis verbum Non – posse Posse includere,
& ita Negationem Adfirmationem innuere, invenire Mihi fuit, & observare,
qvemadmodùm in Robigalib. demonstravi. Qvid enimverò ullibi gentium umqvam
testimonium Divinitatis perfectius lavdari qviverit? qvam non labi. Is enim
Princeps, qvi admissorum parcus est, qvi virtutum prodigus: qvi, qvantum potest,
labi metuit, Deo adsimilandus venit: qvi Optimi cognomento gavdet, Deus factus
avdit. nam qvi optimus, idem praetereâ pius, justus, & clemens: qvibus
virtutibus(
Senec in ??? Caelare. Clavdrae.
in Hono.
) Dii fiunt, Haec irridens gelastor avdi Divum Avgustum apud Senecam ita
dis serentem: Principes pietate, & justuiâ Du fiunt.
Avdi Clavdianum:
Sis pius imprimis. Nam cum vincamur in omni munere, sola Deos aeqvat elementia nobis. Atq. haec de Principis Animi bonis hactenus: externa Corporis atq. Fortunae sunt reliqva. Corporis avtem sunt illa, dignitas
|| [ID00034]
in principali fastigio posita,
exercitium ad vires & agilitatem adqvirendam, fortitudo in pugili victoriâ,
postremò aetas in tempore. Demùm Fortunae bona sunt, Principatus eqvis virisq.
opulentis simi, Cererisq. & AEsculani deorum donis beatissimi, deinde Genus
illustrissimum, maxima potentia, praeterea judicium rectum, &, qvod in eo
Alpha est, justitiae administratio incorrupta, & intaminata, & qvod
Beta, consiliatorum infucatorum fidelitas, constantia, sinceritas. Verùm qvae
inde Mulier nobis rectâ sese opponit ex nupero certamine tantoperè savcia?
horrida? avstera? Torvitatis, & odii propinqvam ex nutû facile cognosco, ex
voce nomen disciturus. Avscultabo igitur, nam mirum qvàm vipereâ voce evaporet,
qvàm Cylopico ore reclamet, id avtem in haec verba: Tu enimverò hoc erras, qvod
consiliis constantiam, & alia hujusmodi, tribuis: Non Melatet legulejorum
argumentum, qvod judicem constantis, recti, & boni viri adjectionibus, &
titulis condecorare adsolet; verùm id Me saneqvàm ingratâ atqve invitâ. unde
commoveor, illos propriis rationibus, tamqvam suo sibi gladio, refutatum ire.
Judicis avtem nomen, ut à jure adpellatum: sic istis indigitamentis
|| [ID00035]
gavdere neqvit. Nam jus mutabile esse,
non modò veteres illos Formularum cantores, & acutos Actionum praecones:
Verùm etiam ipsum Justinianum Imperatorem confiteri
veritas subegit. qvocircà & Judicem mutabilem atq versatilem concludo. Sed
haec qvidem ita in speciem lingva judicis volatici, iniqvi, inconstantis
patrona, puta Injustitiae, qvam nunc eqvidem novi: caeterùm impudentiae, notis
praesignis atq. nobilis. Tune, Injustitia, Tune, inqvam, tam egregias trivialium
Elenchorum haereses in iniqvitatis & Furiarum Castro sine ruboris infamiâ
Commentari non verere? Qvid enim? Si judex à jure nuncupationem accepit, indidem
idem notatum, atq. adeò ipsius sui parens & origo fuerit: id qvod tam
rationi absonum: qvam Juridicinae absurdis simu̅. Nam & judex, ut qvi sit Jusdicens, est
jus sev lex loq vens, qvomodo(
Cic. 3. De Legib.
) Orator Arpinas ait, sev vox viva Juris civilis,
quomodò Marcianus. Justitia est, justitia, qvae judicem in nomen adoptavit;
judex avtem, ut adoptatus, qvi in justitiae nomen & titulu̅
concessit. Unde Callistratus Constantis & re??? alii
avtem ex JC. tis judicem boni viri veneratiom ut
oportuit, consignatissimè cohonestârunt. namadoptivum ut maximè matrescere
condecet. Neq. vero ullam judici mutabilitatem
|| [ID00036]
indulget, qvod Jus civile mutabile
avdit: qvandoqvidem haec juris mutabilitas Essentiae; illa verò judicis
imperfectioni, atq. adeò Privationi adsignanda venit, qvomodò suo loco fusiùs.
Hocsaltim hejc adjicio, prospiciendum judicibus, ne pro nullis habeantur, ne in
Non–entia numerentur. Nam si justitiam non administrant, non est jus, non sunt
judices. Qvantum est enim jus in civitate esse? nisi sint, qvi jura regere
possint, ait Pomponius. Sed instas, Saepè tamen sic fieri, inqviens. Avdi
Proculum, Injustitia, avdi scribentem: Non tamen spectandum
est, qvid Romae factum est: qvàm qvid fieri debeat. Nimioperè
plavsibilis, & non libris tantum: Verùm ipsis etiam judicum animís
ínscribenda Caesaris apud (
Sallust. in Catili.
) Sallustium est sententia, ad P. C. dicentis: Omnes
bomines, qvi de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitiâ, irâ. atq
misericordiâ vacuos esse decet. Havt facile animus verùm providet, ubi illa
officiunt: neq. qvis qvam hominum libidini simul & usui paruit: ubi
incenderis ingenium, valet: si libido possidet, ea dominatur, animus nihil
valet. Verùm Injustitia cavssae diffidens in Pecuniâ, tamqvam ultimo
refugio, praesidium qvaerit. Adesto, ait, desperatae ca???ae, Pecunia regina,
cui maxima haec potentia est, cui creberrima consvetudo, ut muneribus homines
invadat, oneret, impellat. Qvid enim? Haec tua dominatio in ho
|| [ID]
mines validissimè & abundè adfluenter redundat: in
homines avtem? Imò veró in deos ipsos. Nam ideò qvidem dii repandis(
Evripid. in Concionat.
) & supinis manibus apud Evripidem stant, qvod accipiendis donis sint.
omnium enim dulcis simum est Accipere. Hinc donariis templa onerata, hinc arae
donis cumulatae, qvemadmodùm theologiam poeticam adeunti in proclivi est. Ad
qvae verba ita Pecunia: Non ignota Mihi esse potuisti, Injustitia, qvoniam non
indicta abiisti: sed lavs tua Carnea dis lingvâ posteritati veteratoriè
commendata est. Me communi cavssae deesse non decet. Gratificationem igitur, qvâ
de re Me sollicitâsti, lubenter Tibi impendam: & si verba judicis animum
occupare non valent; valebunt avrei mei boves. Hoc facto
collusio, Pecunia pro Injustitiâ sic judicem adgreditur: Qvid, vir
innocentissime, justitia tua de Me sentiat, manum non verterim. Pavpertina est
illa, infirma, debilis, adhoc plena sangvinis & iracunda: caeterùm pavcis
amica, & patrona. Nos sumus aliqvid, nobis potentissima metamorphosis est,
qvae Ovidianam in finitis partibus superat: qvandoqvidem magicis argenti artibus
nigris candida, sinistris dex
|| [ID00038]
tra, & recta curvis, plavdente clientelâ, variare pro libitû religioni
non ducimus. Imperium meum maximum est, nam Pecuniae reginae obediunt omnia.
igitur impero Tibi, ut in verba Injustitiae concedas, ne rebellis videare; ut in
nostram sententiam eas, ne solus Tibi placere. Qvem non commoveat superbissimus
ille divitiarum currus? Si haec respicies, favebit Tibi ille, Te vehet, cui apud
Senecam
(
Seneca Epis 115
)
Avreus axis adest, temo aureus, avrea summae curvatura rotae, radiorum argenteus ordo. Tandem pro judice Constantia: Tyrannidi numqvam parendum est: sed eqvis virisq. resistendum, ubi exitium rei communis ista minitatur. Nam qvamprimùm dominatio in ejusmodi tyrannidem migrat, libera sunt omnia. Deinde Justitiae regnum non subjectum vestrae reginae, & bracteatae felicitati. Unde vobis in nos nihil est imperium. Docent justitiam Avctores, qvam sacra res sit. Aperiantur libri, adeatur Seneca: Qvid ( Idem Epist. 113. ) igitur? Alienum bonum illa spectat; nihil ex se petens, nisiusum sui. Nihil sie illicum ambitione, famaque sibi placeat. Hoc anteomnia sibi qvisq persvadeat. Mejustum esse gratis oportere. Nam si hoc non fiat, Venalis fuerit virtutum pol
|| [ID00039]
cerrima, ipsa aliarum rerum
aestimatrix; & vendibilis Jurisprudentia, res sanctissima. &
inaestimabilis. Et sic qvidem Pecunia justitiam ancillam ex dominâ
innocentissimâ, novercam ex matre justis simâ, meretricem avtem ex matronâ
castissimâ efficiet: qvâ virtute exstinctâ caeteris praetereà ruina impendebit.
Igitur bonus Princeps non immeritò sibi cavere habet, ne sui venalitiarios alat,
ne parasitastris serviat, qvi benignitate & clementiâ abutentes, gratiam,
jus, deinde fidem, deinde bonitatem, postremô honesta omnia nundinari & ex
Domini probitate venditâ divitiarum thesavros sibi comparare non verentur. Nunc
verò ad Intercessorem, Adulatorem nomine, procedit Injustitia, cùm in extrema
tegula rem stare videat. Sic avtem ille: Attamen judex sit vir ejusmodi, qvi
tempori & scenae servire didicerit: nam nisi sit talis ille, nimia
simplicitas, & sinceritas saepiusnumerò noxia sentiet. Unde genuinum
simulato, & verum ficto juvandum puto, & frontem ad omnia versatilem
& versutam eligendam, faciemq, in loco mentiendam:
|| [ID00040]
nam haec amabo – Tè, non aestimare est,
qvantum in vitâ civili utilia & proficua esse possint. Verùm qvid avdio? Num
fictum cum vero misceri potest? Absit hoc, absit: nam fictum, ut falsum, non
est: qvemadmodùm (
Idem lib. 1. de Ira cap. 12. Idem d lib. 1. ??? 9.
) in contrarium verum cum Ente convertitur. Deinde adi Senecam scribentem:
Non pudet virtutes in clientelam vitiorum demittere?
Absit hoc â virtute malum, ut umqvam ad vitia confugiat. Numqvam enim virtus
vitio adjuvanda est, se contenta, ut habet (
M. Tul. lius lib. 3 offic. Ide̅ ibid.
) vox ejusdem. Deniq. utilitas sine honestate nulla est. nihil enim utile, qvod idem non honestum; nec qvia utile, honestum: sed,
qvia bonestum, utile, teste M. Tullio. Jateat igitur
utilitatis species, valeat honestas, ait Idem. Sed instas, judicis
tamen sinceritati minima pars doli, fravdis, astutiae, ubi res monet, indulgenda
est: qvoniam Minus & Nihil aeqvipolleant. (
Seneca De vitâ beat. c. 15
) Qvid verò? Qvemadmodùm pars honesti non potest esse,
nisi honestum, Senecâ iterùm voce praeëunte: sic pars sinceri nil nisi
sincerum. Praetereà Nihili cum Aliqvo nulla conjunctio. unde Minus illud cum
virtute coaduniri & jungi neqvit. Mox iterùm: Haec tamen Politicorum
scriptores qvidam speciosè defendunt, callidé firmant, graphicè inculcant. Heje
verò non riiû censorio solum. sed etiam aliqvo Svadae
|| [ID00041]
actuario, novo videlicet Cicerone opus
est Honori & Modestiae, qvieorum vice deintegrò exclamet, Otemporae! ô mores! Apagesis, Adulator, cum tuo exorabulo, numqvam nos
exorabiles habituro. Tune vitio gloriari pergis? hilarem illam insaniam
insanire? per risum furere? Lavdine vertendum ducis? â falsimoniis, â
turpitudine, â decipulis, contra verum, contra honestum, contra candorem
stetisse. Cave Tibi sic sentias. Nihil nobis magis praestandum est, qvam ne
pecorum ritu, seqvamur antecedentium greges, pergentes non qvâ eundum est; sed
qva(
Idem d. lib. c. 1.
) itur, Senecâ cavente. Sanè Candor, qvi majoribus gratiam, amicis
benevolentiam, inferioribus fidem imperare satagit, ex patre vitricus, ex rege
tyrannus factus, una secum omne illud cupiendi regnum perditum it, siqvando sese
ille cum simultate, & fictis illis artibus foedè commiscent atqve
effeminant. Sed haec hactenus: de qvibus alibi pleniùs. Nunc qvid superest?
Nimirum ut Ratio consultrix, postqvam receptui cani jussum est, ne in
labyrintheas ambagum Syrtes incideret, tamdem meritissimè postulet, ut pro animi
Republ. fideliter ac feliciter administratâ, & Deo immor
|| [ID]
tali honos habeatur, & in toga triumfanti manui civitatem suam
qvietis curru liberè invehi liceat: qvam doqvidem nulla victoria gloriosior,
qvàm vitia domuisse. Mox igitur ponè currum adstantes à tergo suggerent, Respice post Te, Ratio, bominem
memento Te. Caeteri omnes proclamabunt, Iöthriumfe
Iö. Deniqve summa summarum Rationi erit gloria, qvod tabulas in
Memoriae Capitolio Saturniis versibus inscriptas figi
sibi adgnoscet, cum rerum prosperè gestarum indice: Ratio est
qvae Sapientiae ductû & juflitiae avspiciis fundit, sugat, prosternie
maximas vitiorum, qvae â capite in pedes propendent, legiones. Et verò
in qvo ista hactenùs recensita, exclusis & devictis vitiis, acervatim
conspicientur, is demum Princeps ad summum gloriae fastig???um, ad
perfectissimum lavdum cumulum pervenisse dicetur, is examussim felix, & flos
delibatus Populi meritò nominabitur, is praetereà dignus, in qvem Graecus ille
Virgilius, & Romanus Homerus Heroum suorum encomia transferant. nam hic
longè Optimus, hic verè Maximus, cuj favor adclamet verbum: Tibisalus, & Victoria. Salus in pacis qviete; victoria in belli
gestione. Verùm enimverò ad tuam, FRIED – HUL DRICHE celsissime,
Princeps illustrissime, Domine
|| [ID00043]
clementissimè, adtuam, inqvam, altissimi fastigii & eminentissimi
principatus excellentiam, cujus Nomen & Pax, &
Gratiae ditârunt, & dotârunt, calamum
suppliciter remitto, summatim &, qvâ par est, verborum & paginarum
parcimoniâ, animiqve reverentiâ, Adoream lavdum illustrissimarum principalem
adlocuturus. Nam licet non ignorem, majoris ingenii praedicatorem, &
cothurnatae facundiae buccinatorem aliqvem rem ejusmodi reqvirere, cum vix sit,
ut qvantas mereris lavdationes, oratione expingere valeam: attamen non diffido,
qvin admissurus sis, & nomine tuo amplificaturus eum, qvem lingvae modicus,
ut potero, verbis honorem fecero. Hanc enim spem in Te solidè collocavi; uti eo,
qvi, qvod homine dignum est, ingenii bonitate strenuus & praepotens
lavderis; & qvod Principe dignissimum, clementiâ, animiqve mansvetudine
benignissimus: qvorum alterum, ut qvod cum caeteris hominibus Homo commune habes, Naturae largitioni; alterum avtem, ut qvod cum
Diis Princeps, Providentiae dono accepta ferenda sunt.
Sed qvoniam lavdes tuae non minùs
|| [ID00044]
amplissimae, qvam nobilissimae in singulis solitum & popularem numerum
transscendunt, idcircò exclamationis elogio qvasi per Saturam eas honorabo: nam
per singulas ire, non tam operosum; qvam infiniti laboris esset. Omnia igitur
illa, qvae de bono Successore recensui bona, in Te incredibiliter sulgere &
praemicare pronuntio. Genus nobilissimum fortunae bonum, ut ab Imperatoribus,
& Regibus Avgustissimis per stemmatum flexuras deductum: sic etiam cum Diis
cognationem habes: qvoniam Imperatores Romani sunt Veneris Filii. qvod in illis, tamqvam humanis Diis,
heròicarum virtutum, & elegantissimarum CHaritum Cupido & Amor sedem propriè fixerit, nam
inde â Camoenelis fam iliae gentilibus Pueri titulo
consignatissimè condecorantur, quâ de re in Robigalibus meis prolixiorem
orationem disserui. Ducatus Tibi Dii fertilissimos & in legitimi Imperii
orbe lectissimos concesserunt. Unde Tibi illa potentia singularis, &
rarisfimae fortunae indices, Arces, Moenia, Urbes, Pagi, Terrae, Silvae, Nemora,
& Flumina, Cornelii illius Taciti calamo nobilia. Animum accedens, Virtute
Te in primis, doctrinâ in illus strissimis invenio: qvorum
|| [ID00045]
alterum ingenuae educationi; alterum
lavdatae industriae, nemo est, qvin tribuat. Nam Heroem Te indoles liberalissima
excepit, lactantem pietas nutrivit, puerum honesta magisteria imbuerunt,
parectatu̅ virtus amavit, postremò juvenem constantia ad
optima qveq. firmavit, ad maxima qveqve formavit. Tu Princeps clementissime, Tu
inqvam, in eorum numero mirificè praecellis, qvi in alienis annis, in florente
juventis vere occupaverunt ea, puta canae prudentiae documenta, ad qvae
adipiscenda in Gratiarum castris multi militârunt: sed pavci in provectae
senectutis hieme obtinuerunt. Fidem in Tuos, candorem in Pares, reverentiam in
Majores, praetereà dexteritatem in negotiis, praecipua animi bona, Te indefessùm
colere: caeterùm adulationes, & blanditias, pessimum sinceri adfectus
venenum, tamqvam scopulos vitare, ea lavs ubiq. gentium de te crebrò &
passim praedicatur. Ex Regum & Principum administratione, ex Rerumpubl.
gubernatione selectiora illa, qvibus boni regiminis medulla continetur, tua
usufecisti, Tecumq. in Patriam summâ cum admiratione decentissimè reportâsti.
Idcircò enim terris re
|| [ID00046]
motis,
& caelo peregrino Divus Pater Te credidit, uti omnes Gentes Tibi electa sua
debuerint, atq. etiamnùm debeant. In Regiâ virtutis viâ cum AEqvalibus cursu,
cum Superioribus curru certare solitus es, adeò, ut horum dignationum; istorum
adplavsum merueris. qvorum illud gloriae; hoc lavdi adsignandum non immeritò
venit. Itaqve tantum abest, ut qvid malum, qvid volgare, qvid sordidum, qvid
abjectu̅ in Te situm bonorum exspectationes existiment omnia;
ut multò magis omnia optima excellentia, omnia liberalia, omnia maxima nunc
demùm de Te sibi promittant: uti ea, qvae in Te aliqvando futura jamdudum
Nationes peregrinae praesenserint. Sanè enim exoticarum Gentium Regna,
Principatus, Respubl. qvibus semper juxtà carus fuisti, atqve acceptus,
vestigiis egregiorum animi, & corporis facinorum adeó praeclarè impressisti,
ut memoriam Tui illic locorum numqvam intermorituram pro certo credere habeas.
Opinatio praejudicata animos volgarios & è plebis faece ignobiles persvasit,
atq. incrustavit illa, ut, nisi senem, dignationi ac lavdi esse arbitrentur
neminem. Verùm intempestivus lavdationi, &
|| [ID00047]
acerbus gloriae dijudicandus est nemo,
qvi Dei benignitate, & hominum voto, virtutu̅ flammis adultus,
qvi rebus peragendis maturus est. Siqvidem virtus majorennis est; non indiget
aetatis veniâ; extra infirmitatis aleam posita, animi imperatoris sui immunitate
contenta. Qvid avtem? Rebus florentibus, & optimo publico in tranqvillitate
& salute constituto, cum lavdum tuarum celsitu dine in astris, in caelo esse
subditi aestimabunt, & fama supra praeeminentiae Horizontem evecta instar
Solis radios suos non solùm in maximum, spatiosissimumq. civilis imperii orbem
sparget: verùm etiam in remotis simarum Gentium calamos & ora emittet, &
immittet. Lavs sanè non volgaris non plebeja: sed ob immortalitatem conseqvendam
in praestantissimis, ob decus adipiscendu̅ in lectissimis, ob
gloriam adqvirendam in ornatissimis numerari merita est illa, qvae viros virtute
praecellentes atq. praesignes nobilissimis Fastis, atq. vivacissimis Annalibus
inserere, & per hoc istos boni & honesti amasios, tamqvam Gratiarum atq.
Gloriae filios, in nominis & memoriae immortalitaten adoptare atqve tradere
adsolet. Macte igitur, Princeps celsisme, macte lavde esto, & animum tuum
|| [ID00048]
ita compone, uti coeptam viam
patres, sic enim nobilem Avctorum calamum mereberis. sic septem Artes, qvibus
per Excellentiam sapientissimus iste numerus tribuitur, Te sibi qvaeq. suum
propugnabunt: non aliter atq. olim septem Graeciae civitates Homerum Poëtaru̅ Principem. Nam si aliqvispiam Principum clementium Historiam enumeret, Tibi in hac virtute principatum ultrò
concedet: si justorum reportorium componat, Te in eâ
nulli secundum praedicabit: si proborum nomenclaturam
instituat, Te summo loco ponet: si piorum officinam
fabricet, tuo nomine ejus initium venustabit: si sapientum catalogù recenseat, Tibi supremum numerum adsignabit: si prudentium, si caeteraru̅ Artium exempla concinnet, Tu illud dignitatis Alpha, & istud
immortalitatis . in paginis occupabis. Atq. id demùm
efficiet, ut virtutum exempla in rerum exornandarum tractatibus desideranti Tu
solus omnem illam materiam sufficere, solusq. folia undatim supplere qveas.
Semper haec animum tuum habeat cogitatio, actum virtutis tuae novissimum fore
antiqvissimum, ultimum fore supremum. Virtutis enim perfectio ex ultimo actû
aestimatur, & libratur, sicuti ex
|| [ID00049]
Ethicorum scitis manifestissimè. Atq. haec qvidam fuerint, cur in Famae aede
Buccinator Saliaricarmine nomen tuum inferendum meritò
ducat; & in Honoris templo Saturniis versibus
lavdandum, qvò nempe antiqvitati adscribare: utpote qvi virtute multis ê priscis
heroibus prior: caeterùm aetate saltim posterior. Gratulationes antiqvae viritim
Tibi & ultrò decimarum conferant, qvod debent; & Adclamationes honoris,
qvantum mereris. Cupientis simus populus, animos pavllatim
recipientes, Virtus in Tesedem fixit, dicant decies: Clementia in Te oppido
qvàm fulget, dicant decies: Justitia in Temagnificè claret, dicant decies:
Modestiae in Te abunde floret. dicant decies: Postremò, Qvi amat se, &
suos, sic agit, dicant vicies: & qvod caput est, Habes prudentiam babes
PATRVVM dicant tricies Pars secundas voces iterent, O Te felicem! ô nos
felices! crede Tibi crede nobis Sic Te ament Dii, qvemadmodum Tunos: sic nos
ament Dii, qvemadmodum nos Te. O Te selicem! ô nos felices. Deinde alupro
salutetuâ, Princeps, nunc vota juscipiant: idq beje publicè, & illic
privatim: scilicet utirem communem, cujus tum tutela; tum cura & salus
prudentiae tuae & fidei, Dei pro videntiâ, commendatae est, bene &
feliciter administres, Deum obtestentur, & rogent, ut tuis usui, &
publico bono commodo sis: né verô Te Minervae, Musisq & rebus pacatis,
togatisq Mars invideat ineredibiliter exoptent. Postinde alii adclament.
FELICISSIME:
FRIED–HVLDRICHE, DEVSTE SERVET, DE NOSTRIS ANNIS TIBI JUPITER AVGIAT ANNOS.( Tertullianus in Apolog. ) Plurimi adcantent: ERIED–HVLDRICHO DVCI MAGNO, ET PACIFICO VITA, ET VICTORIA.
|| [ID00050]
Quae postqvam decies, vicies, tricies dicta sunt, ante discessum addant illud,
Omnes, omnes. Hactenus sic qvidem ob nobilissimas
animi artes, & exteras dotes Populi Congratulationes, Plavsus,
Adclamationes, Precationes, Vota. Votum avtem meum, qvod Mihi semper religiosum
erit, superat. Verùm anteqvam illud adgrediar, est, qvod Te pav cis velim, idq.
rei familiaris ergò. nam scio in ditionibus tuis Tibi praecipuè jus, &
injurias curae esse oportere, id nempe obfervando; has avtem vindicando.
Qvatuordecim annorum obitus, & abitus est, cum in Patrem meum Calumnia
frontis severitudine caperata usqve eò arietavit, immerentemq. adegit, uti ex
tuo Principatû cum familiâ suâ secessionem fecerit. Nam illa suis dicteriorum
commentis, & conductâ, eaq. viscatâ svasionis linguâ Divum Patrem tuum in voluntatem traxit, ac adeó commovit (illi enim à
latere erat facti ignorantia), ut nihil nisi sum mam indignationem sperare
Patris mei cavssa habuerit. Nam favente sibi Mercurio, Calumnia alias super
alias decipulas atqve fallacias excogitavit, qvò Patri meo incommodaret. cum
enim bonas se artes deseruisse adverterat, dolis contendere
|| [ID00051]
& commentis coepit, nihil metuens
Formulam, Ne qvid dolo malo. Qvid avtem? Gerhardus Münchemejer Burchardi
Ufelmanni nomine, sed nescii illius, sed ignari, litteras supplices calidissimo,
eodemq. callidissimo in Graeciae morem, cujus pallium peculiare est, &
Graecandi studium, commento palliatas confixit, & conscripsit, tamqvam
THeodorus Von–Reden / Hadrianus von–dem–Werder, viri ad extremos usq. rogos
nobis amicissimi, & adde, Pater meus Ufelmanno illi in viâ regiâ, qvam
vocant, violentas manus inferendi animum habuerint. Has litteras inavspicatas,
haec Mercurialia nugamenta, in circumforaneâ Henrici Dudensingii domo, qvae est
Gronovii, Notario Willichio Benningio avctor eorum describenda tradidit. Verùm
huic Notario, qvod descriptionem recusavit, falsitate innocentia, & crimine
bona avditio potior fuit. Tamdem tamen Homericum aliqvem Neminem, qvi se falso
turpiter polluit, & describendi conditionem suscepit, invidiae gregales
invenerunt, & paginas vero vacuas, commenti plenas, Gvelfum miserunt, ubi
Divo conatus vice effectus ab Actuario relatus est:
id avtem non
|| [ID00052]
sine cavteriatae
conscientiae onere, non sine turpis falsi crimine. Atq. sic hactenus Pater meus
cogitationis poenam passus est, & qvod infelicus, alieni cerebri; non sui
Nam facinus, qvod inimici Patri, qvasi perpetrâsset, cogitârunt, &
adfinxerunt, nostris rebus non parens; sed noverca est. Non possum, qvin cum Juliano Imperatore exclamem: Qvis
innocens esse poterit? si adcusare sufficiet. Agè verò acerba haec
Calumnia est, qvae in Patre meo numqvam induet in florem, numqvam radices aget,
qvoniam acerba immatura sunt, qvae cum decerpuntur, ante (
Seneca Epist 33
) maturitatem evanescunt. Viro captare flosculos turpe est, avctore Senecâ,
Sapientum illo Octavo: homini hominem carpere longè turpius. Sed invidis his,
cum Pavllo qvodam & aliis, qvorum pars inconsultae lingvae pretia tulerunt,
aliud mercedis erit, nam Talionis jus unicuiqve integrum est. Porrò Acta Camerae
Imperiali, qvae Spirae, Germanorum Romae est, edita sunt illa qvidem: sed
mutila, sed manca, idq. non bonâ fide. nam in cavssâ Hameloica Protocolla plus
minus duo, cum aliis documentis, ad defensionem Patris mei facientia,
desiderantur. Factû facile est, uti qvispiam ex
|| [ID00053]
non integris Actis condemnetur, qvi ex
integris absolvendus foret: qvae tamen idcircò sententia pro nullâ est.
Inqvirendus ex officio fuerat, & explorendus, hujus incommodi, & veteris
comoediae poeta. Verùm qvid multa? Inimici diversoria omnium criminum, atq.
vitiorum stabula (sit dicto venia, & avribus honos) ostiatim odorati sint,
odorenturve ampliùs licet: non tamen tesseram Robigalem inibi invenerunt,
invenientve. Eqvidem Ego Pragam profecturus, & Imperatoriae Majestati calami
mei labores, qvos, Patre Mihi meo (ingenuè fateor) non pertractatam anteà viam
aperiente, in Jurisprudentiae Corpore, Reipubl. civilis gratiâ, exanclavi, qvàm
possum, humillimè oblaturus, Divo Patri tuo haec
ejuscemodi, aliasq. paraturas, dolos, & circumventiones per Precem
explicandi jam anteà animum habui, totus in spem ingresus, fore, uti veritati
fidem, & falsitati pretium redderet: si modò Vivere illud ipsi fata non
invidisfent Nam tamqvam Adamas, gemmarum durissima, sangvine hircino usqve eó
mollitur, qvò frangi qveat: non aliter animus Principis per precum succus, &
animi subjecti effusionem leniendus. Sed enim
|| [ID00054]
qvia mors tam inexorabilis fuit, ad Te,
demùm, ad Te, Princeps clementißime, nunc, quâ par est,
animi subjectione accedo, & precibus devotissimè sollicito, ut Patris Divi vice hac in re fungi ne graveris; sed in
clientelam tuam nos recipias, utpote qvi superstes ejus & personam. &
dignitatem repraestes. Numerum eorum, qvi nobis invident, suffragiis nos
superaturum, & pedibus in alia omnia transiturum facilè credo: qvi tamen
sciant, Te Caput imperare; non Pedes, & vincere sententiam meliorem; non
majorem: neqve in Gratiae arbitrio Senatorem Consuli dicere verbum legitimum,
Numera senatum; nev Consulem pronuntiare
discessionum Formulam, Haecpars major videtur. Multos
non moror, si medulla nobis hereat, & faveat; nam multi in malorum &
noxiorum notionem abeunt: ut pavci in bonorum, qvemadmodùm constat Scriptores
Latinitatis consulenti. Certa, Princeps celsissime, animum meum titillavit
exspectatio, futurum, uti admissionum tuarum serenitas supplicationes meas
clementer adgnoscat. Sic enim experieris, clavdicâsse Calumniam &
Clodicâsse. Olim Gentiles diis suis, si petionum compotes fierent, vota
sacrabant, praetereà
|| [ID00055]
Templa, Ludos,
postremùm Versacrum faciebant: sed hostiis dumtaxat brutis litabant, Ariete,
Juvenco, Vitulo, Bove, Porco, Bidenti verre, Pari columbarum, & aliis
talibus: Ego si precibus, & voti gavdeo, incorporalem, & rationalem Mei
partem vovebo. Jam verò ita tempus, & Praeco, si non voce; attamen gestû
monet, ut demùm in recitatione brevis siem. Nam benè multus fui hactenus, in
Doloris, in Animi militiâ, & addo, in Adlocutione. Ergo–igitur gratiarum
debitionem soluturus in CHaritum aede tuo honori mentis statuam erigam, cum hoc
titulo: Restitutaeab optimo Principe, Pacis, & Gratiarum
Divitiae. Jam Tibi Nasonis votum(
Naso lib. 5. Trist. Eleg 3.
) adcanto,
Sic hahites terras, ut Tedesideret aether, Sic ad pacta Tibi sideratardus eas. O Princeps; O Homo. Princeps mortuus est; Homo superes Homo dole; Princeps vive dolendo mortalia adgnosce: vivendo immortalia ???ognosce sie Tedolor bomini; sie Te vita Deis adaeqvabit Animus Imperator est, inqvit Sallustius: ut & tuus animus( Sallust. in Jugurth. ) in Doloris castro imperator sit, ejus militiam tristitiae, cruciatus, angoris, impatientiae,
|| [ID00056]
qvorum
incursiones, & impetus precariae Solatorum edictiones inhibere neqveunt,
(
Senecae Epist. 113
) vincat, Tibi ex animi sententiâ etiam atqve etiam exopto, crede enim
Sapienti, Imperare sibi posse, maximum esse imperium Sed
qvoniam horologia, monent, oportet ut dicto avdientes Tibi simus, Praeco, &
Minervae Brunsvigicae calamum suspendamus. Tu exintegrò tam dem pronuntia illud
Dixit, &, Si vobis videtur,
discedite.
D. HENRICI-JULII, P. E. H. E. D. B. E. L.
ILle Ego, qvi qvondam funebria carmina PATRI Demerito cecini, jam tua Fata cano. Principiò clemens fueras; clementia acerbus Invidit Livor Numina, DIVE, Mihi. Ut variet vultum favor entheus, efficit anceps Fortunae currus, mobilis atq rota. Haec toleranda Mihi: duros Patientia casus Vincit, & In ontem servat, amatq. Deus. Vivis apud Superos, DVX INCLITE; Livor at avdax Tartareas subitò sperat adire domos.
|| [ID00057]
Funeris officium Tibi postuma cura ministrat,
In variis operis Marmoris, atq. notis.
Hîc situs est PRINCEPS HENRICVS–JVLIVS, Idem
Hîc situs HVMANVS JVPPITER inter AVOS.
AD Reverendiss. illustrissimum, & incomparabilem PRINCIPEM, ET DOMINUM, D.
PHILIPPUM–SIGISMUNDUM. E. O. E. V. D. B. E. L.
FRATRE TVO exstincto, SVCCESSOREM, PATRIAMQ. TE decet officiis, consilioq juves. Si facies hoc, ut facis, hevs (D I coepta secundent) Cura, laborq. tuus commoda multa ferent: Efficiesq. piè, ne Vatis Eburnea porta, Sed pateat DOMVI Cornea BRVNSVIGICAE.
GRYPHUS AD Illustriss. & celsissimum PRINCIPEM, ET DOMINUM, D.
FRID–HULDREICHUM, D. B. E. L.
NUmina binatuis, spirantia munera bina, Applavdunt, PRINCEPS MAXIME, nominibus. Siq. adamaveris, avt minùs observaveris illa, Hostes Te dico vincere posse tuos. FORTVNATE HEROS, latet isto carmine Ramus Averëus: hunc dextrâ carpe, teneq. manu. Rejnhartus Röbbichen J. U. D. facieb. 11. Septemb. Anno 1613.
|| [ID00058]
Justo–Rejnharti Röbbichen ELEGIAE, UNA AD
Reverendissimum simul & illustrissimum, PRINCIPEM, ET DOMINUM, D. PHILIPPO–SIGISMUNDUM, E. O. E.
V. D. B. E. L.
(
Hoc distichon syllabatim recurrit.
)
MUNDE PHILIPPE, sacri decus indelebile MUNDI, CHartz TIBI pro Me dicat Avere JOVI. MIS-su A-ni-MAE tum TU vir-TU-tum MAE-ni-A su-mIS CRES-sa, TA-ges RE-cto PE-cto-RE, ges-TA sa-CRES, Arx invicta FIDES, PIETATIS murus abenus, VICTOR MUNDUS adest, Nomina magna TIBI. In mentis mundo, muris, & in arce coruscus Rex, Dominus, Princeps, MUN DE PHILIPPE, clues. Convenit id Mundi DUCIBUS potuisse potiri Regnianimi, beneqvimoenia multaregunt. Inde TIBI votum mentis sententia nostrae Consecrat ex animo, MUNDE PHILIPPE, bono: Cuj haec tanta, cave, DUX, ne vincâre Dolore Tristitiae in castro; VICTOR at esto TIBI. MIS-su A-ni-MAE tum TU vir-TU-tum MAE-ni-A su-MIS CRES-sa, TA-ges RE-cto PE-cto-RE, ges-TA sa-CRES. MUNDE PHILIPPE, decus MUNDIVICTORIS honorum, TE jubeat pro Me charta Valere JOVEM.
ALTERA AD Illustrissimum, itemqve celsissimum
PRINCIPEM, AC DOMINUM (
Hoc distichon litteratenus recurri???:
) D. FRIED–HULDRICHUM D. B. E. L.
MUS ASINES? SOL FATUM MUTA. FLOS SENIS ASUM. SOLEM ASUME REGI, DIGERE MUSA MELOS
|| [ID00059]
Sev Titanis Eqvi repetant vestigia in undas,
Sev bene fraena velint AEto,
& Eous, eqvi. ARCIBUS insanctis pia Musa silentia LUN AE, Et FONTEIS
TACITOS rumpet amoena die: THesavros
animi, virtutum secula, acervos Pectoris, &
dotejs exposuisse volet. Gvelfia Gens, Genius THuscus, Tituliq.
rubentes, Sceptra, Artes, Larque est, BRUNOVICANE, TIBI. PACI 8 anhelanti DIVES, CHARITUM q.
repertor
Spiret adoro manu, carminis atq. pede. Per Gentem,
Genium, Titulos, per Sceptra, per Artejs, Per rogo Brunsvigii nomina sacra
Laris. TE FRIED–HULDRICHUM votiva Camoenasalutat, Votivis oculis TE sitit alba
dies. CORPORIS, ac ANIMI qvi
dotibus intùs, & extrà
Largiter ornatus prodis in oravirûm. AUGUSTIVOTUM genero ofoetus honesto,
Nomina qvod praestas, nobile mente tenes.
Heredem CHARITUM, FORTUNAE, & PACIS alumnum
Instituit TE horum Trigabeata virûm. Scipio Pacificum fecit, rarissima Jull Fors, & Pompeji gratia lambit Herum. Scipio nam Pacem divisit, gratia Tecùm Pompeji
CHaritas, DUX BONE, Caesar opem, In Patriam pietas PUERI praecordia nostram Invasit, pullum voce monente Jovem. Flore
JUVENTUTIS Trajani vivida virtus Mentibus impressit basia
grata tuis. Digna VIRO mentejs intrat Constantia lenejs,
Quae PUERO, & JUVENI tradita
scita fovet.
Natio multa TIBI subjecta est: multa
gubernas
Moenia, DUX, muros, templa, Lycea,
domos.
Natio cuncta tuae Sapientum subdita menti:
Hinc PRINCEPSSAPIENS multatenere
potes.
Cujq decus proprium Regioni destinatardor
Justitiae candens mentis in arce tude.
Hanc ut Dexteritas, Istam
Prudentia, ut Illam
Fortunent CHarites, dignus honore
facis,
Magna reviviscunt Sapientum corcula septem,
In solo spirant pectore ritè tuo.
|| [ID00060]
Tu, PRINCEPS, aevicordatus
corcula prisci,
Orarefers Herclejs, mente
subindè Jovejs. Unum respiciens igitur Te respicit
omnejs
Reges, & doctos insimul ille viros.
Tu siqvidem junctim, PRINCEPS, qvae
singula multos
Adgnoscunt Dominos, omnia solus habes.
Scilicet incutias Cascis virtute ruborem
Dux vice multorum plurimus, opto TIBI. MUSA SINES? SOL
FATUM MUTA. FLOS SENIS ASUM. SOLEM ASUME REGI, DIGERE MUSA MELOS.