➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 16

Junge Nonnen im Kloster Lüne an Propst Nikolaus Graurock

vielleicht Palmsonntag, zwischen 1481 und 1493

Brief als literarisches Geschenk mit der Übersendung von Speisen — Delivery of a meal

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 2, fol. 9r

Lateinisch

Edition mit Übersetzung: Schlotheuber, Letters (2014), S. 365-369; Brief 217 (Lage 16, fol. 12v-13r).

Die jungen Nonnen aus Lüne schreiben ihren Brief in gebundener Sprache an Propst Nikolaus Graurock als humorvolles Geschenk, das ein von den Nonnen übersandtes Festmahl für den Propst und die männlichen Betreuer des Konvents begleitet. Er möge von den Speisen einen Teil an seine Tischgenossen weitergeben. Namentlich genannt sind der Beichtvater Heinrich Maß, der Diener Arnold, der Provisor von St. Bartholomäus Henning, der Läutbruder Johannes, der frühere Kaplan Bernhard, der Cellerar Johannes und der Schlüsselmeister Ludolf. Würdigung der Aufnahme von 35 Kandidatinnen für das Klosterleben (Einkleidung, Investitur), insgesamt 27 Professabnahmen, 17 Nonnenkrönungen und elf Laienschwestern in seiner bisherigen Amtszeit. Es folgt eine allegorische Ausdeutung verschiedener Weinsorten. Wohl zusammen mit dem vorherigen Brief 15 verschickt.

A humorous letter from the young nuns (iuniores domine) in verse form to Provost Nikolaus Graurock. They ask him to pass on the food sent to him to his table companions. Listed are the confessor, Heinrich Maß; the servant, Arnold; the provisor of St Bartholomäus, Henning; the brother in charge of bellringing, Johannes; the former chaplain, Bernhard; the cellarer, Johannes; and the brother in charge of the keys. They also praise him for recruiting many new nuns and overseeing seventeen of them taking their solemn vows. An allegorical interpretation of seven different forms of wine follows, which represent the sevenfold rewards promised to the faithful. For example, claret represents the rewards of the apostles, rose wine symbolises the rewards of the martyrs, and spiced wine alludes to the rewards of the virgins. Probably sent out together with the previous letter.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 2, fol. 9r]

Salutem in gratia Spiritus sancti clarissima,
que repleat corda nostra consolatione sua dilectissima!

Venerabili domino, domino preposito, prelato, patri, pastori ovium monasterii Lunensis,
archidiacono, canonico, domino, domino preposito Lubicensis.1

Transmittunt ovicule et filie xenia vel munuscula,
que prepotens non spernat, quia vilia et paupercula
sed recipiat pro affectu intime caritatis
filialis dilectionis et paterne affinitatis.
Prandeat inde gaudiose cum suis edalibus
in prandio vel cena semper suis commensalibus.

Prebeat inde frustum domino Hynrico,2 nostro confessori,
honorabili presbitero et animarum zelatori.
Reficiatur etiam [Lage 2, fol. 9v] dominus Arnoldus, servitor noster primogenitus,
et oret sedulo, ut propicietur nobis Dei unigenitus.

Reportet inde mensuram bonam dominus Hennignus, provisor sancti Bartholomei fidelis,
ut mereamur omnes veniam ab eo, qui habitat in celis.
Recreetur etiam dominus Johannes, quia sonat Dei gratia,3
ut per eius precamina scandamus celi pallacia.
Recipiat inde partem dominus Bernardus,4 antiquus noster cappelanus,
et oret assidue, ut cetus noster serviat Deo sanus.

Tribuatis frusticulum iterum Johanni,5 qui est vester cellerarius,
ut ydriam nostram nobis numquam vacuam remittat vel rarius
sed bonis pocionibusb repleat usque ad summum,
ut pro hoc re- [Lage 2, fol. 10r] cipiat post hanc vitam eternitatis munium.
Non obliviscatur Ludolphus,6 claviger noster bonus,
ut in quadragesima sit in diluculo ad ecclesiam pronus.

Distribuatis micas non nobis notis aliis vestris servitoribus,
qui ornant ecclesiasticum officium suis clamoribus.
Epulantibus igitur in voce exultationis
vinum deesse non debet spiritualis iubilationis,
quod tempore presenti in ecclesia calcatur,
et in vineis devotorum cordiumc torculatur
pro denario diurno laborantium
et creatorem corde et ore laudantium
precipue in vinea paradisi claustralis
utriusque sexus vite spiritualis,
quam colit [Lage 2, fol. 10v] agricola et vitis Christus vera,7
quid complantavit et congregavit in caritate sincera.

Honesta maturitas domini, domini Nicolai nostri pii patris
palmites non paucos ad serviendum Deo paratis
iungens mistica membra vero capiti Christo,
quibus preest more patris familias in tempore isto:
In primis honorabiles antiquiores per obedienciam conducens quasi primo mane.8
et paulo post hora tertia in professione X dilectas primogenitas planee.9

Item hora sexta exiens vocans XVII in annuli subarracione.10 [Lage 2, fol. 11r]
atque hora nona totidem iterum in professione.11
Demum hora XI vocans etiam operarios12
palmites XXXV licet tempore et etate varios
videlicet habitusf layci in spiritualis mutatione,13
quibus omnibus presit pie pro Dei miseratione,
ut pius pater et pastor bonus,
ut sibi relaxetur peccatorum onus
et in Dei placito amore et timore ita vita presenti vivamus,
quatenus unanimes a deo impetrare valeamus.

Pacem triplicem tempori presenti,
que nobis assit omnibus cordi, ori et menti
ac pro amore Jesu Christi et pie matris relaxetur, si male gessimus
in verbis vel factis in aliquo si excessimus.

[Lage 2, fol. 11v]

Hoc pie pater in caritate vera integraliter tegatis
ac oculo pio pretereundo quasi non videatis,
sed faciatis secundum consilium beati Augustini precipui doctoris,
qui legem Dei inplevit momentis omnibus et horis,
qui ita scripsit ad Christum dulciter sapiendog
et nos ad dulcedinem amoris ipsius trahendo.
Si quis aliquem toto corde fideliter dilexerit,
dissimulat pacifice quicquid contra eum deliquerit etc.
Sed nos pacifice, mansuete et pie ad laborandum in vinea instruatis,
ut una nobiscum haurire valeatis
vinum triplex videlicet compunctionis,
devotionis et sacramentalis fruitionis,
ut in futuro recipiatis vinum septemplicis [Lage 2, fol. 12r] retributionis.

Primo vinum ferratum de Christi humanitate
in passione et crucis acerbitate.
Secundo cum angelis vinum defecatum,
tertio vinum claretum14 apostolicis principibus datum,
quarto vinum rosatum15
cum martiribus, quinto vinum salviatum16
cum confessoribus, sexto vinum conditum,17
quo letificat cetum virgineum,
septimo vinum glorificatum, quo premiabit omnium electorum numerum,
quibus omnibus nos dignetur in gloria aggregare,
qui non dedignatus est nos indignas in vineam hanc vocare,
ut de divinitate et humanitate Christi mereamur satiari
et ex electro aureo speculo18 sancte Trinitatis eternaliter inebriari.
Quod nobis et vobis omnibus concedat, [Lage 2, fol. 12v]
qui eternaliter deus vivit et regnat
si quis hec desiderat dicat „Amen“, inde fiat valeatis valeatis valeatis et valeant omnes qui vos valere desiderant.

Qui vult ridere,
debet ista scripta videre.
Penna fuit vilis,
sensus et manus puerilis,
penna nihil valuit dicit, qui bene scribere nescit.

Iuniores domine dilecte vestre filie.19


Kritischer Apparat

a folgt gestrichen est vester ce

b in der Hs. procioribus

c folgt gestrichen tollentur

d in der Hs. cui

e korrigiert aus plane primogenitas, Änderung der Reihenfolge angezeigt durch supra lin. a und b

f folgt gestrichen layt

g in der Hs. lapiendo


Sachapparat

1 Nikolaus Graurock, Propst seit 1458, endgültig bestätigt 1471, † 14. Juni 1493.

2 Heinrich Maß, Beichtvater in Lüne. Vgl. UB Lüne, Nr. 639, 642 und 707.

3 Läutbruder.

4 Der alte Kaplan der Nonnen.

5 Cellerar.

6 Schlüsselmeister.

7 Io 15,1.

8 Hier sind offenbar die verbleibenden vier Nonnen gemeint, die vor der Amtszeit des Propstes Nikolaus Graurock die Profess abgelegt hatten, vgl. Brief 217 (Lage 16, fol. 12v-13r).

9 Ausgebreitet wird hier in allegorischer Umschreibung die personelle ‚Leistungsbilanz‘ des Propstes Nikolaus Graurock, unter dem zunächst zehn Nonenn die Profess abgelegt haben.

10 Hier wird die Nonnenkrönung von 17 Lüner Benediktinerinnen gemeint sein, bei der den Nonnen vom Bischof der Ring zum Zeichen der Vermählung der Braut Christi mit dem himmlischen Bräutigam überreicht wurde.

11 Diese 17 Nonnen hatten vorher die Profess abgelegt.

12 Gemeint ist offenbar die Aufnahme von elf Laienschwestern.

13 35 Kandidantinnen sind eingekleidet worden, haben also die Investitur vollzogen.

14 Gewürzwein.

15 Rosenwein.

16 Salbeiwein, dem auch Heilkraft zugeschrieben wurde; appetitanregend.

17 Gewürzwein, oftmals warm getrunken.

18 Schmelzgold-Spiegel.

19 Zur Identifizierung der Schreiberverse vgl. Vosding, Identity (in Druckvorbereitung) mit dem Beleg bei Colophons, hg. von Port-Valais (1965–1982), S. 373, Nr. 6534, sowie Schlotheuber, Horizons (2014), S. 345, mit den Belegen bei Colophons, hg. von Port-Valais (1965–1982), Bd. 7, S. 436, Nr. 22835; Nr. 22839.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief016-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl