➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 16

Junge Nonnen im Kloster Lüne an Propst Nikolaus Graurock

vielleicht Palmsonntag, zwischen 1481 und 1493

Brief als literarisches Geschenk mit der Übersendung von Speisen — Delivery of a meal

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 2, fol. 9r

Lateinisch

Edition mit Übersetzung: Schlotheuber, Letters (2014), S. 365-369; Brief 217 (Lage 16, fol. 12v-13r).

Die jungen Nonnen aus Lüne schreiben ihren Brief in gebundener Sprache an Propst Nikolaus Graurock als humorvolles Geschenk, das ein von den Nonnen übersandtes Festmahl für den Propst und die männlichen Betreuer des Konvents begleitet. Er möge von den Speisen einen Teil an seine Tischgenossen weitergeben. Namentlich genannt sind der Beichtvater Heinrich Maß, der Diener Arnold, der Provisor von St. Bartholomäus Henning, der Läutbruder Johannes, der frühere Kaplan Bernhard, der Cellerar Johannes und der Schlüsselmeister Ludolf. Würdigung der Aufnahme von 35 Kandidatinnen für das Klosterleben (Einkleidung, Investitur), insgesamt 27 Professabnahmen, 17 Nonnenkrönungen und elf Laienschwestern in seiner bisherigen Amtszeit. Es folgt eine allegorische Ausdeutung verschiedener Weinsorten. Wohl zusammen mit dem vorherigen Brief 15 verschickt.

A humorous letter from the young nuns (iuniores domine) in verse form to Provost Nikolaus Graurock. They ask him to pass on the food sent to him to his table companions. Listed are the confessor, Heinrich Maß; the servant, Arnold; the provisor of St Bartholomäus, Henning; the brother in charge of bellringing, Johannes; the former chaplain, Bernhard; the cellarer, Johannes; and the brother in charge of the keys. They also praise him for recruiting many new nuns and overseeing seventeen of them taking their solemn vows. An allegorical interpretation of seven different forms of wine follows, which represent the sevenfold rewards promised to the faithful. For example, claret represents the rewards of the apostles, rose wine symbolises the rewards of the martyrs, and spiced wine alludes to the rewards of the virgins. Probably sent out together with the previous letter.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 2, fol. 9r]


1 Salutem in gratia Spiritus sancti clarissimaque
2 repleat corda nostra consolatione sua
3 dilectissima Venerabili domino domino preposito
4 prelato patri pastori ovium monasterii
5 Lunensis archidiacono canonico
6 domino domino preposito Lubicensis1 Transmittunt
7 ovicule et filie xenia vel munuscula
8 que prepotens non spernat quia
9 vilia et paupercula sed recipiat pro
10 affectu intime caritatis filialis dilectio=
11 nis et paterne affinitatis Prandeat
12 inde gaudiose cum suis edalibus in
13 prandio vel cena semper suis commensalibus
14 Prebeat inde frustum domino Hynrico2
15 nostro confessori honorabili presbitero
16 et animarum zelatori Reficiatur etiam
[Lage 2, fol. 9v]
17 dominus Arnoldus servitor noster primoge=
18 nitus et oret sedulo ut propicietur
19 nobis Dei unigenitus Reportet inde
20 mensuram bonam dominus Hennignus provisor
21 sancti Bartholomei fidelis ut mereamur
22 omnes veniam ab eo qui habitat in celis
23 Recreetur etiam dominus Johannes qui
24 est vester cea sonat Dei gratia3 ut per eius preca=
25 mina scandamus celi pallacia.

26 Recipiat inde partem dominus Bernardus4
27 antiquus noster cappelanuset oret
28 assidue ut cetus noster serviat Deo sanus
29 Tribuatis frusticulum iterum Johanni5
30 qui est vester cellerarius ut ydriam
31 nostram nobis numquam vacuam remittat
32 vel rarius sed bonis procioribusb re=
33 pleat usque ad summum ut pro hoc re=
[Lage 2, fol. 10r]
34 cipiat post hanc vitam eternitatis munium
35 Non obliviscatur Ludolphus6 claviger
36 noster bonus ut in quadragesima sit in
37 diluculo ad ecclesiam pronus

38 Distribuatis micas non nobis
39 notis aliis vestris servitoribusqui
40 ornant ecclesiasticum officium suis
41 clamoribus

42 Epulantibus igitur in voce exultationis
43 vinum deesse non debet spiritualis iu=
44 bilationis quod tempore presenti in ecclesia
45 calcatur et in vineis devotorum cordium
46 tollenturc torculatur pro denario di
47 urno laborantium et creatorem
48 corde et ore laudantium precipue
49 in vinea paradisi claustralis utri=
50 usque sexus vite spiritualis quam colit
[Lage 2, fol. 10v]
51 agricola et vitis Christus vera.7 cuid complan=
52 tavit et congregavit in caritate sincera

53 Honesta maturitas domini domini Ni=
54 colai nostri pii patrispalmites non
55 paucos ad serviendum Deo paratis
56 iungens mistica membra vero
57 capiti Christo quibus preest more patris
58 familias in tempore isto.

59 In primis honorabiles antiquiores
60 per obedienciam conducens quasi
61 primo mane.8

62 et paulo post hora tertia in profes=
63 sione X dilectas primoge=
64 nitas planee.9

65 Item hora sexta exiens vocans
66 XVII in annuli subarracione.10
[Lage 2, fol. 11r]


67 atque hora nona totidem iterum in professi
68 one.11

69 Demum hora XI vocans etiam operari=
70 os12 palmites XXXV licet tempore et
71 etate varios videlicet habitus
72 laytf layci in spiritualis mutatione13
73 quibus omnibus presit pie pro Dei mise=
74 ratione ut pius pater et pastor bonus
75 ut sibi relaxetur peccatorum onus.
76 et in Dei placito amore et timore
77 ita vita presenti vivamus quatenus una=
78 nimes a deo impetrare valeamus
79 Pacem triplicem tempori presenti que
80 nobis assit omnibus cordi ori et menti
81 ac pro amore Jesu Christi et pie matris
82 relaxetur si male gessimus in verbis
83 vel factis in aliquo si excessimus
84 Hoc pie pater in caritate vera integra=
85 liter tegatis ac oculo pio pretereundo
86 quasi non videatis sed faciatis secundum
87 consilium beati Augustini precipui docto=
88 ris qui legem Dei inplevit momentis
89 omnibus et horis. qui ita scripsit ad Christum
90 dulciter lapiendog et nos ad dulcedinem
91 amoris ipsius trahendo Si quis aliquem
92 toto corde fideliter dilexerit dissi=
93 mulat pacifice quicquid contra eum de=
94 liquerit etc Sed nos pacifice
95 mansuete et pie ad laborandum in
96 vinea instruatis ut una nobiscum
97 haurire valeatis vinum triplex
98 videlicet compunctionis devotionis
99 et sacramentalis fruitionis ut in fu=
100 turo recipiatis vinum septemplicis
[Lage 2, fol. 12r]
101 retributionis Primo vinum ferratum de
102 Christi humanitate in passione et crucis acer=
103 bitate. Secundo cum angelis vinum defeca=
104 tum. tertio vinum claretum14 apostolicis princi=
105 pibus datum. quarto vinum rosatum15 cum mar=
106 tiribus. quinto vinum salviatum16 cum con=
107 fessoribus sexto vinum conditum17 quo le=
108 tificat cetum virgineum. septimo vinum
109 glorificatum quo premiabit omnium electorum
110 numerum quibus omnibus nos dignetur
111 in gloria aggregare qui non dedignatus
112 est nos indignas in vineam hanc vocare
113 ut de divinitate et humanitate Christi merea=
114 mur satiari et ex electro aureo
115 speculo18 sancte Trinitatis eternaliter inebri=
116 ari Quod nobis et vobis omnibus concedat
[Lage 2, fol. 12v]

117 qui eternaliter deus vivit et regnat si quis
118 hec desiderat dicat Amen inde fiat
119 valeatis valeatis valeatis et valeant
120 omnes qui vos valere desiderant

121 Qui vult rideredebet ista scripta
122 videre. Penna fuit vilis sensus et
123 manus puerilis. penna nihil valuit
124 dicit qui bene scribere nescit

125 Iuniores domine dilecte vestre filie19

Kritischer Apparat

a hier gestrichen est vester ce

b zu korrigieren in pocionibus

c hier gestrichen tollentur

d zu korrigieren in qui

e korrigiert aus plane primogenitas, Änderung der Reihenfolge angezeigt durch supra lin. a und b

f hier gestrichen layt

g zu korrigieren in sapiendo


Sachapparat

1 Nikolaus Graurock, Propst seit 1458, endgültig bestätigt 1471, † 14. Juni 1493.

2 Heinrich Maß, Beichtvater in Lüne. Vgl. UB Lüne, Nr. 639, 642 und 707.

3 Läutbruder.

4 Der alte Kaplan der Nonnen.

5 Cellerar.

6 Schlüsselmeister.

7 Io 15,1.

8 Hier sind offenbar die verbleibenden vier Nonnen gemeint, die vor der Amtszeit des Propstes Nikolaus Graurock die Profess abgelegt hatten, vgl. Brief 217 (Lage 16, fol. 12v-13r).

9 Ausgebreitet wird hier in allegorischer Umschreibung die personelle ‚Leistungsbilanz‘ des Propstes Nikolaus Graurock, unter dem zunächst zehn Nonenn die Profess abgelegt haben.

10 Hier wird die Nonnenkrönung von 17 Lüner Benediktinerinnen gemeint sein, bei der den Nonnen vom Bischof der Ring zum Zeichen der Vermählung der Braut Christi mit dem himmlischen Bräutigam überreicht wurde.

11 Diese 17 Nonnen hatten vorher die Profess abgelegt.

12 Gemeint ist offenbar die Aufnahme von elf Laienschwestern.

13 35 Kandidantinnen sind eingekleidet worden, haben also die Investitur vollzogen.

14 Gewürzwein.

15 Rosenwein.

16 Salbeiwein, dem auch Heilkraft zugeschrieben wurde; appetitanregend.

17 Gewürzwein, oftmals warm getrunken.

18 Schmelzgold-Spiegel.

19 Zur Identifizierung der Schreiberverse vgl. Vosding, Identity (in Druckvorbereitung) mit dem Beleg bei Colophons, hg. von Port-Valais (1965–1982), S. 373, Nr. 6534, sowie Schlotheuber, Horizons (2014), S. 345, mit den Belegen bei Colophons, hg. von Port-Valais (1965–1982), Bd. 7, S. 436, Nr. 22835; Nr. 22839.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief016-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl