560101
Matthias Flacius an Caspar von Nidbruck

Unbekannter Ort, vermutlich Magdeburg, 1. Januar 1556.

ÖNB Wien, Cod. Vind. 9737b, Bl. 16r-v.

Autograph. Eingangsvermerk von Nidbrucks Hand.

Papier, Format 2°.

Transkriptionen: Bibl: Briefwechsel, 20 (1899), 106-108, Nr. 36.

[9737b.16v] Datae cal. Januarii accepi 18 Martii anno 56

[9737b.16r] S[alve]. Doleo me nec sententiam ϕ[ίλι] de methodo scriptionis nec quicquam aliud litterarum accipere, cum habuerita multas scribendi occasiones.1 Cupimus enim tum eius tum aliorum peritorum sententiam in tempore audire, nec soli sapere videri volumus, scimus quoque et ipsum et alios multa recte monere posse. Heinzelius scribit se probare, sed de alterius sententia nihil voluit adiicere. Humpertus rediit dei beneficio incolumis, ut nosti.2 Quid effecerit, tibi per litteras indicavit, ut opinor. Mihi quidem non omnino satisfactum est, sed tamen, si ea perfici poterunt, quibus quaedam principia dedit, non contemnendam operam navaverit; conciliavit enim aliquo modo sibi familiaritatemb Arnoldi Arlenii τῲ ϕ[ίλῳ] et quid habeat, exploravit.3 Si igitur ϕ[ίλος] institerit et conciliata illa notitia recte usus fuerit, poterit aliquid non pigendum facere. Contraxit quoque familiaritatem cum quodam monacho Basilio Donzellini amico.4 Is etiam quorundam utilium librorum spem fecit; quos ut Donzellinus exigat, instandum est; nam Humpertus rem Donzellino indicavit, isque suam operam est in ea re amice pollicitus. Accepi a Gallo, vas esse in itinere.5 Quae Augusta venerunt, non ita magni momenti sunt, credo plura me ibi selegisse, inter alia Theodorici Niemi fragmentum, quod cum meis fragmentisc cupio conferre.6 Hoc mercatu remitto quaedam Gallo ex primis, plura per occasionem redditurus. Hincmarum non opinor attinere mitti Augustam, ut ϕ[ίλος] iusserat, sed ad typographum, cum quis suam operam professus fuerit. Oporinus omnia quae voluisti et insuper epistolas Symmachi7 verno mercatu Francfortensi accipiet, nam antea profecto fieri nequivit. Si quod specimen cupit ϕ[ίλος] , mittetur ei, quo et quando volet. Quid Lossius responderit, cognosces ex litteris eius, qui cum eo egit, nam haec inclusa inde excisa sunt.8 Quared indicanda res erit clarius et mittenda omnia, quae habentur eius generis. De profectione alia Humperti diligentius erit deliberandum. Ego rem totam τῲ ϕ[ίλῳ] et Heinzelio aliisquee prudentibus permitto, ne aliquam culpam denuo ferre cogar. Cogitandum erit et de sumptibus, ac videndum, num istic alicunde confici possint; nam nos egemus ipsi vel certe non abundamus in thesauro et tamen rationes sumptuum reddere parati sumus. [9737b.16v] Ego sane nihil inde habeo, nisi sumptus, cum ad inquisitionem proficiscor. Bene in domino vale et iube ϕ[ίλον] rescribere. Calendis Januarii 1556.

T[uus] P[etrus] Opp[ius]


Kritischer Apparat

a Textergänzung über der Zeile habuerit

b Textergänzung über der Zeile sibi familiaritatem

c coniungere ersetzt durch Ergänzung über der Zeile fragmentis

d Folgt gestrichen idi

e Folgt gestrichen pru


Sachapparat

1 Vgl. 550909.

2 Languet war am 6. Dezember in Augsburg eingetroffen, vgl. Bibl: Nidbruck, 422.

3 Arlenius hatte allerdings bereits im Dezember 1555 aus Bologna an Nidbruck geschrieben, dieser antwortete am 31. März 1556. Cod. Vind. 9737i, Bl. 438r und 9737k, Bl. 50r-v. Der Kontakt war von Gesner vermittelt worden. Vgl. dessen Brief vom 22. März 1555, Cod. Vind. 9737i, Bl. 199r-v.

4 Bekannt ist Hieronymus Donzellinus (1513-1587) aus der Nähe von Brescia als Übersetzer griechischer medizinischer Texte, den Orationes des Themistius, ins Lateinische. Die Übersetzung erfolgte in den 1540er Jahren, die Publikation mit Widmung an Ulrich Fugger in Basel 1559. Themistii Euphradæ Philosophi Peripatetici Orationes Octo Elegantissimæ, ac eruditione varia refertissimæ. A Hieronymo Donzellino Philosopho ac Medico Brixiano, in Latinam linguam è Græca nunc primùm uersæ, [et] planißimis argumentis illustratæ, Basileae: Perna, 1559, [opac] Die Handschriften, auf die er sich bezog, waren im Besitz des spanischen Gesandten in Venedig, Diego Hurtado de Mendoza. Vermutlich hielt sich Donzellinus während seines Exils 1553 bis 1559 in Deutschland auf. Vgl. Kristeller: Catalogus translationum 8, 94.

5 Dieser Brief von Gallus an Flacius ist unbekannt, aber am 13. Januar 1556 verkündete er, dass ein Wagen mit einem kleinen Fass ("vasculum") von Nidbruck auf dem Weg sei. Cod. Guelf. 361 Novi, Bl. 33r. Bereits am 4. Januar hatte Gallus Nidbruck mitgeteilt, dass das ominöse kleine Fass angekommen sei: "... vasculum esse transmissum ...". Cod. Vind. 9737k, Bl. 2rv.

6 Es ist nicht definitiv zu bestimmen, auf welche Schrift Dietrichs von Niem sich Flacius an dieser Stelle bezieht. In 541101 kündigt Nidbruck an, ihm die "Privilegia aut iura imperii circa investituras episcopatuum et abbiatiarum" zu übersenden, die Flacius in Cod. Guelf. 367 Helmst. fragmentarisch vorlagen. In 570218A wiederum bittet Flacius um Ergänzung seines ebenfalls nur fragmentarisch vorliegenden Manuskripts der Schrift "De modis uniendi et reformandi ecclesiam in concilio universali" Dietrichs. Auch sie befand sich letztlich in Flacius' Besitz (Stuttgart WLB, Cod. theol. et phil. Q 36). Vgl. Hartmann: Humanismus, 97f., 154 und 223 sowie 540313, 561218, 570218A und 570316.

7 10 Bücher Briefe des Symmachus, vgl. Potthast: Bibliotheca 2, 1042. Erhalten hat Oporinus die Briefe erst Anfang des folgenden Jahres, vgl. 570218A.

8 Vgl. 540823, 550909 und 550927.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000086/Wien/OeNB/560101_Flacius_an_Nidbruck.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000086/tei-transcript.xsl