[137r] Clariss[imis] viris, Mart[ino] Copo, Joh[anni] Wigando, Matth[iae] Flaccio, Godesc[alco] Praetorio & Matth[aeo] Judici, Fran[ciscus] Balduinus S[alutem] d[icit].

Quo tempore me ad suam academiam et Iuris Civilis professionem accersebat Princeps Palatinus,1 literae mihi vestrae redditae sunt,a viri clariss[imi] quibus vos vestri de conscribenda historiab Ecclesiae christianae consilii2 nobilissimi, rationem exponitis, et ad eius me veluti collegii sanctissimi societatem quamdamc invitatis. Utra mihid appellatio gratior fuerit, dicere vix possum: sed fuit utraquè profecto pergrata, non quod utrique respondere me posse putarem (vix enim posse me alteri sentio) sed quòd tali tamen testimonio indicioquè non possem non recreari: et eò me impelli gauderem, quò meae studia iampridem referre institui. Nam cùm eorum quis mihi finis in hac vitaf propositus vel esset, vel esse deberet, mecum aliquando reputarem (neque enim aut multum aut inanem aut homine vel ingenio vel Christiano indignum esse oportere sentiebam) eum tandem unum apud me constitui, mihique proposui, ut literarum praesidio ad aliquam rerum Ecclesiasticarum Civiliumque memoriam revocarer: et eam antiquitatis recordationem complecterer, quae et iudicium de ea rectum, et Iuris cognitionem contineret: ac quicquid illud esset, quod vel studio vel labore consequi possem, tandem cum aliis ingenue communicarem.3

Quam et magnum, et praeclarum, et utile, et denique necessarium sit opus, quod instituitis, pluribus verbis dicere, nisi si ad vos scriberem, profecto possem atque etiam vellem. Sed apud vos nihil est necesse, praesertim cùm non solum illi auctores sitis, sed sitis etiam hortatores aliorum. Vellem verò, quod quaeritis, nunc possem ad tale tantumque opus aliquid conferre, et vos in eo vel re vel verbo aliquo iuvare: non quod vel opera mea vobis, vel consilio sit opus: sed quod laeta saltem acclamatione vestris studiis atque institutis bene precari et favere me, publice testari velim. Neque etiam fortasse recusem vobis auctoribus in opere tam praeclaro, cuius redemptores estis et architecti, cum aliis fabris manus admoliri, et calcem saltem aut rudera computare. Nam et memini non eorum modo, qui aurum et gemmas, set et qui pelles caprinas ad Templi Hierosolymitani structuram olim contulerunt, non illaudatam fuisse pietatem.4

Quid igitur? Si quid sentiam aperte dicere me iubetis; breviter vetus illud suffragationis verbum dicere possem, UTI ROGATIS.5 Legi libellos [137v] ad me vestros, et legi diligenter, indices consilii illius vestri atque instituti.6 Sed quid aliud quàm subscribere possum?g Equidem de Ecclesiae historia aliqua perpetua, quam hisce imprimis temporibus desiderari sentio, saepe cogitavi. Multos, quos ego putabam ad eius conscriptionem idoneos esse, frequenter, ut eam susciperent, sum cohortatus.

Cum ab iis nihil impetrarem,h ipse ut desiderium saltem meum lenirem, in media etiam Iurisprudentiae et quotidiana, et publica praelectione, quae me totum etiamnum tenet, caepi aliquam veteris Ecclesiae memoriam ita colligere, ut facti et iuris cognitionem, si possem, coniungerem, operamque darem,i j primum ut verà esset narratio, deindek ut recta accederet diiudicatio.l Neque vero in hac valde laborabam (Ius enim et finitum et apertum est, ut quid vel bene vel male fiat, factum ne sit, discernere facile possimus) sed in facti quaestione saepe haerebam. Nam quid olim factum sit, non modo incerta plerumque est divinatio, sed etiam est obscura, et non raro nulla memoria.

m Cùmque veterum scriptorum veluti consignata testimonia legerem, cogitabam quid Prudentes de testibus et eorum fide olim responderint. Testibus inquiunt non testimoniis credendum esse.n Perpendendam quoque esse fidem testimonii, quod integrae frontis homo dixerit. Illud vero imprimis me male habebat, multos et larvatos, et mirabiliter lectos testes, sed falsos occurrere.o Nihil certe ab historia praesertim sacra magis alienum esse debet quam fabula: nihil tamen magis est illi affine.p Imprimis itaque iudicavi, quantum fieri posset, videndum esse, ut testium delectus haberetur, et testimoniorum: ut et quid diceretur, et quis diceret, animadverterem.

q Deinde an is auctor esset, qui esse dicebatur. Ut enimr multae ad fallendum artes sunt, et sunt multa genera falsi, et stellionatus, multiplex denique impostura:s sic etiam omnibus temporibus multae fraudes fuerunt in libris praecipue Ecclesiasticis vel supponendis, vel interpollandis, vel corrumpendis.7 Et quid tandem facilius, quam adulterari scriptura potest? Interdum fingitur atque obtenditur aliquod prius inauditum nomen hominis alicuius; qui nullus fortasse fuerit: et multis nihilominus magnisque laudibus ornatur. Saepe etiam ei cuius notum et nobile nomen est, affingitur, atque ascribitur, quod alterius plane est. Quàm hoc sit indignum, nemo non videt. Sed illud [138r] multo etiam est intolerabilius, in religionis causa eos auctores interdum falso obtendi, quorum ea sit auctoritas, ut non modo eorum testimonium ad facti probationem valeat, sed et factum dictumve ad Iuris rationem.

Magna et incomparabilis iactura fuit, qua tot veteris Ecclesiae monumenta fuerunt suppressa. Sed maior, et magis indigna illa iniuria est, qua eorum loco supposita multa sunt adulterina commenta. Vetus est, nec mea, sed Arnobii quaerela, non tam Ethnicos accusatis, qui libros Christianorum flammis abolere conati sunt, quàm eos detestantis, qui fabulis aspersis libros illos contaminarint. Multa (inquit) quae de Christo et Apostolis scripta erant, aut malevolentia Daemonum, quorum cura et studium est, intercipere veritatem: aut similium his hominum, interpolata sunt, quaedam addita, partimque detracta atque mutata, verbis, syllabis, literis,t ut et prudentum tardarent fidem, et gestorum corrumperent auctoritatem.8

u Hic ego singulare Dei beneficium agnoscebam, qui Apostolicas ita nobis literas conservavit integras, et incolumes, ut earum quoque praesidio possimus adulterinas notas depellere. Manichaei olim calumniabantur scripturas novi testamenti corruptas esse, et ut iis fidem detraherent, cavillabantur multa iis inserta esse adulterina. Respondit Augustinus, minime id confitendum esse.9 Interea quin multa ψευδεπίγραφα cumulata sint, negare non possumus. Imo vero nihil magis olim egerunt hostes nostri. Quàm multas in hoc genere fraudes eorum enarrat Epiphanius,10

Tertullianus ostendit quanta fuerit Marcionis, cuius falsarias manus vocat, audacia: quantaque simul impudentia, qui nostros accusabat falsi.11 Scripserat Clemens Romanus Petri Apostoli περιοδοῦς. Iis manum statim iniecit Ebion, et multas clam aspersit fabulas, ipso adhuc Clemente vivo.12 Clemens ubi idv intellexit, singulas mox Ecclesias percurrit rogans ut sibi caveant, et quas praesens convenire non potuit, per literas monet. Itaque et multas hoc nomine scripsit epistolas, quas appellavit Encyclicas, utpote huc et illuc missas ad eos, qui tali vel praemonitione, vel cautione opus haberent: testisque est Epiphanius suo adhuc tempore (annis prope trecentis post Clementem) eas publice in Ecclesiis legi atque recitari solitas fuisse. Non temere est profecto, quòd tandiu visaw sit earum admonitio necessaria.

Sed bene habet veterem Ecclesiam hasce impiorum [138v] hominum insidias pervidisse,x et omnem propterea adhibuisse, quae adhiberi poterat, curam atque cautionem, ut nostrae religionis libros veros a falsis, authenticos et, ut appellantur, canonicos ab apocryphis, sacrosanctos abs prophanis discerneret. Hinc tot pseudevangelia, quae circumferebantur, reiecit, tot de Apostolis confictas fabulas repudiavit, tot etiam catalogos et indices Ecclesiasticorum monumentorum confecit. Neque sane debuit in hoc genere minus esse solicita, quam fuerunt in suis Sybillinis libris13 Romani. Notum autem est quid de iis Suetonius in Augusto.14 narret, et Cor[nelius] Tacitus libro quinto.15

Illud vero valde me male habet, nostra etiamnum aetate nihilominus renatas esse, et longe latequè sparsas multas naenias Apostolicis viris impudenter inscriptas quae ad ludibrium veteris Ecclesiae, compositae in scaena fabulae videntur. Nam quid tandem aliud de iis dicam, quae primis illis et antiquis Rom[anis] Episcopis ascribuntur? Quid dicam tamen, ipsum Platinam, Sabellicum, Volaterranum, Polydorum, et similes viros alioqui doctos, ex tam putidis figmentis veterem illius aetatis Ecclesiam describere? Imo verò indies ex officinis alioqui nobilissimis prodeunt, quae non minus impura sunt. Cùm nuper editus est Iustinus Martyr, magnus veluti thesaurus ex tenebris prolatus esse visus est, ut profecto fuit.16 Sed quid illi interea est assutum? Legatus libelli ἀποκρισεῖν occurrent somnia monachorum, de nocturnis pollutionibus, de oleo baptismi, et similibus nugis.17 An haec Iustini sunt? An eorum temporum? Eusebius et Hieronymus diligenter enumerant omnia Iustini scripta.18 Ἀποκρισεῶν nulla mentio. Sed illud mitto saltem quicumque Iustini titulum illis appinxit, considerasset Origenis fieri in iis mentionem, quem constat nondum natum fuisse, cum moreretur Iustinus. Fit et Manichaeorum mentio. Atqui multis post Iustini mortem annis primum caeperunt.

Prodiit non multo post in lucem tenebricosus nescio quis Abdias de vita et rebus gestis Apostolorum.19 Aniles sunt fabulae: et tamen fingitur ille fuisse discipulus Apostolorum. Non dubito vos pro vestra sapientia et gravitate, et verò pietate singulari mirabiliter dolere, et dolore prope confici, cùm talia sparguntur.y Sed tanto magis mihi veniam dabitis, si non solum religiosus, sed prope etiam timidus minime certè credulus sum, cùm veteris Ecclesiae memoriam requiro. [139r] Certè fateor, cùm multi sese ingerunt, qui multa de ea confidenter narrant, me, ne statim mihi imponant, meminisse quod olim Epicharmus dixit, summam sapientiam esse non temere credere.20

z In ipsis alioqui clarissimis et optimis historicis saepe etiamaa occurrunt multa, quae fabulosa sunt. Iurisconsulti ignorantiam facti excusare solent. Sed non solent tamen credulitati semperab veniam dare. Verum nos sane bonis scriptoribus facile ignoscimus, si quid temere iisac aliquando fuerit persuasum. Ne vero ad eundem lapidem eodem errore offendamus, diligenter videamus.

Imprimis autem, ut ordinem temporum servarem, operam dabam. Cùm legebam Epiphanium contra Tatianos21 scribere Iustinum Martyrem mortuum fuisse sub Adriano Imperatoread cùm vix dum esset annorum triginta: mirabar tam valde falli Epiphanium potuisse, sicuti et Socratem, qui scribit Polycarpum temporibus Gordiani Imperatoris martyrem fuisse.22 μνημονικὰ ἁμαρτήματα quibus sit ignoscendum. ae Sed faciunt saltemaf , ut magis intelligamus magnam hic adhibendam esse cautionem in observatione temporum, sicuti et locorum. Reliquas cautiones praetereo. Illud dico, cùm ea vitassem quae aut malae aut suspectae fidei esse videbantur: non fuisse me propterea idoneis testibus destitutum. Imo vero occurrerunt alii πολλοὶ κ' ἀγαθοί, de quibus vetus illud dicere soleo. Aut hoc testium satis est, aut nescio quid sit satis. Est vero singulis seculis aliquot imprimis ἀξιόπιστοι, qui supersunt, sese offerunt:ag quos etiam tanto magis audio, quòd quae sua aetate fiebant, et quae viderunt ipsi, et quibus interfuerunt, narrent, et plerumque id faciant aliud agendo.

ah His ergo ducibus fretus sperare caepi aliquam universae Ecclesiae informationem colligi posse, neque materiam diligenti scriptori bonam, defuturam esse.ai Huius autem cum quandam veluti sylvam congestam haberem, existimavi totum opus in libros quindecim dividi posse, ut libris singulis singulas annorum centurias darem: sicuti et in singulis insignem aliquam mutationem agnoscebam.aj Partitio autem singulorum librorum erat, ut primum quaererem, ecquis tum status fuisset Reip[ublicae] in cuius veluti sinu coalescebat Ecclesia.ak Statum illum civilem sive Rerump[ublicarum] sive Imperiorum partim ex historiis prophanis, partim ex eorum temporum legibus describebam.al Nam id primum esse necesse intelligebam, ut quo iure quave conditione Ecclesia eius loci temporisquè fuisset, recte intellegeremam .

an Tum verò, ut ipsius Ecclesiae statum propius [139v] cognoscerem: quae religionis doctrina, quae caeremoniarum forma fuisset, considerabam, ut et in illius tanquam animam, et in corpus faciemque intuerer.ao In utroque genere quid rectum et sincerum esse videbatur, primum notabam, deinde quid viciosum,ap sed publice tamen receptum: ut in corpore morbos atque etiam naevos notare solemus.

aq Postea quae illius Ecclesiae certamina fuissent, et quomodo sese illa domi forisque gessisset, observabam. Si quae quaestiones motae, si quae ortae haereses, si qua propter ea concilia coacta essent: si cum Iudaeis, si cum Philosophis contentio fuisset, et quaenam fuisset, discebam.ar Postremo cum tyrannis et carnificibus coronas martyrum describebam. Sic enim Ecclesiam cum mundo luctantem intuebar.

as Audiebam etiam profanorum omnis ordinis hominum iudicia, ut Senecae, Plinii Suetonii, Taciti, Plutarchi, Galeni, Luciani, Ulpiani, et similium: ex quibus certe multa repetebam, quae abs nostris non poteram:at sicuti et cùm ad ea tempora ventum erat, quibus Ecclesia visa est amicos habere atque etiam patronos, Magistratus et Principes, multa de eorum constitutionibus ex Theodosiano Codice,23 et Iustiniani libris24 colligebam, quae historiarum voluminibus inclusa non erant:au ut etiamav Ecclesiastici singulorum temporum doctores multo saepe plura, quàm scriptores historici suppeditabant. Protulit Africa Tertullianum, deinde Cyprianum, postremo Augustinum. Eorum commentarii et disputationes quàm uberem et variam illorum temporum et Ecclesiarum memoriam complectuntur? Atqui Graeci25, qui historiae perpetuae descriptionem susceperant, nullum de iis verbum faciunt.

aw Cùm ventum est ad annum Christi quingentesimum, et sexcentesimum, multa memoriae nostrae subsidia, praesidia multa deesse incipiunt: et magna veluti caligo oboritur, non tam quod barbara fuerint tempora, quàm quod eorum profunda quaedam oblivio sit: scriptores rari. Sed Iustiniani tamen constitutiones, et Gregorii epistolae plurima etiamnum suppeditant: et ex ipsius Sidonii Apollinaris epistolis, quis paulo ante in Gallia status Ecclesiae esset, intelligi potest.

ax Ad tempora Caroli magni vix tandem deinde transimus. Intercedit enim magnum quoddam chasma, atque adeo chaos. Ubi autem eo evasimus, aliquam Ecclesiae veluti redivivae in hoc Occidente faciem quidem videmus, sed novam, et prope Pontificiam, et abs priori forma plane alienam. [140r] ay Veteris et Apostolicae institutionis memoria iam interierat: vestigia vix ulla comparebant, vix supererant rudera fundamentorum, ut et Reip[ublicae] alia plane conditio novaque forma erat. Aliae Gentes, alii mores, alia lingua.az Denique maxima omnium rerum mutatio, cum barbari multis iam annis orbem terrarum pervagati velut inundassent.

Ireneus non modo in Gallia, sed et in Germania Ecclesias Apostolicas fuisse testis est.26 In Britannia olim quoque fuisse scribit Chrysostomus. Et Tertullianus in libro contra Iud[aeos] 27 ait iam suo tempore et apud Germanos, et apud Britannos Christum regnasse. At Christi vix ulla iis locisba memoria supererat iis, de quibus nunc loquor, temporibus. Quae vero reddita est, quantum habuit erroris? Testis est Beda28 cum Anglisaxonesbb Britanniam occuparunt, veterem eius religionem profligasse, idola verò sua importasse. Testis est Gregorius suo etiamnum tempore magnam illic christianae doctrinae oblivionem fuisse. Ipse quidembc per legatos suos monachos novas Ecclesias instaurat: sed plane novas. Gregorius secundus, testis est Germanos suo tempore tam Christum ignorasse quàm si de eo nunquam quicquam audiissent.

Ergo sui Bonifaciibd ministerio, Ecclesiae aliquam iis imaginem restituit, sed minime iis, quibus olim primum instituta fuerat, et perpolita coloribus vix extrema ille lineamenta servavit. Gallia ipsa, quae iam facta Francia erat, novam etiam Ecclesiae faciem induerat. Neque tamen tambe obscura Caroli magni tempora sunt, quin quid iis factum sit, coniicere possimus. Postea verò minus etiam laboramus.bf Nam etsi multa cumulata sint,bg et in deterius multabh prolapsa tamen nulla valde insignis mutatio fuit, adhaec usque nostra temporabi: et Antichristi Machometisque regnum multos habet suae historiae testes minime suspectos.

Sic enavigare tandem, multi licet scopuli sint, multaeque nubes tenebras offundant, et Ecclesiae memoriam ad aetatem nostram referre posse me putabam. Ut autem illud imprimis cavebam, ne fabulam pro historia, sicuti Ixion nubem pro Iunone,29 complecterer,bj sic etiam non invitus faciebam, ut multa levia et inania praeterirem: et ea solum, quae illustria essent, [140v] et essent magni ponderis atque momenti, persequerer.

bk Interea ad Ecclesiae Iudaicae imaginem saepe oculosbl reflectebam, et ut in eius templo, Christi effigiem multis caeremoniis et figuris adumbratam intuebar, sic et in illius historia Ecclesiae christianae faciem agnoscebam, neque modo statum florentis, sed et inclinationem perculsae et iacentis deformitatem. Neque veròbm solum propter similitudinem, sed et quod prior posterioris significatio quaedam fuerit, et praemonitio, talis mihi placebat comparatio.

bn In Rep[ublica] etiam Rom[ana] nonnumquam considerabambo nescio quid non plane alienum. Ea ex aristocratia recidit ad Triumvirorum oligarchiam, postremo ad monarchiam. Sic Ecclesiae gubernatio externa primum ad quatuor Patriarchas, deinde ad unum Pontificem Max[imum] revocata est. Quamdiu libera fuit Resp[ublica] Ro[mana] multis Tribuniciis seditionibus concussa est. Cùm in unius potestatem venit, terrore et servitute omnia oppressa siluerunt. Sic Pontificum tyrannis fortasse oppressit Episcoporum turbas, sed servitutem extremam invexit. Verum haec παράλληλα longius repetita videri possunt. Itaque me in iis contineo, quae Iudaeorum vetus Ecclesia suggerit. Sed ut Polybiushistoriasbp scribens, de Rerump[ublicarum] mutationibus et earum causis gravissime disserit, totamquè earum et perpetuam (ut appellat) ἀνακύκλωσιν describit: sic historiae Ecclesiasticae narratio multo magis suis observationibus illustranda est, quo maiorem qui legunt et uberiorem lectionis fructum percipiant.

bq Delectantbr multos fortasse magis, historiae profanae aut Romanorum aut Graecorum, quae suo splendore tanquam praestigiis, et vana ostentatione opum, armorum, copiarum, perstringunt aciem humanorum oculorum et attonitam multitudinem quodam veluti clangore tubae movent.bs Sed religiosis animis, et ad divinarum rerum contemplationembt comparatis longe alia, multoque maiora in Ecclesiae historia occurrent, quae in sui admirationem eos rapiant, et disiecta scaena humanae vanitatis, in ipsius veluti Dei amphitheatrum attollant.bu Neque tamen nescio: imo verò aperte profiteor, cum Ecclesiae historia historiam rerum civilium, et Imperiorum esse apte coniungendam suoque modo committendam, ut ex comparatione dissimilitudo [141r] etiam magis intelligi possit, et in utroque Dei orbem hunc terrarum regentis admirabilis providentia cognosci.bv Neque sane hacbw consideratione quicquam maius esse potest ad animos nostros, vel vera religione imbuendos, vel perpetua consolatione confirmandos, vel recto denique iudicio, et rerum divinarum humanarumquè iusta cognitione perfundendos.

bx Sed quo magis magnitudinem huius operis contueor, tanto et me revocat magis meae mediocritatis conscientia, et vos ad id, quod optare hactenus magis quàm sperare ausi alii sunt, aggressos esse, Reip[ublicae] gratulor, praesertim cum etby animo et doctrina et iudicio et reliquis presidiis tam esse instructos agnoscam, ut quod fortiter aggressi estis, persequi constanter, foeliciterque perficere etiam possitis. Scilicet altera hac gloria digna Magdeburgensis civitas erat, ut quae in tuenda religionis suae libertate incredibile singularis virtutis exemplum edidit,bz relinqueret etiam posteritati renovatam universae Ecclesiae memoriam, iam inde abs Christi ipsius aetate repetitam. Fuit hoc olim sanctissimis quibusque et gravissimis viris mandatum, ut res gestas literis mandarent. Hoc apud Hebraeos munus fuit Prophetarum: Sacerdotum apud Aegyptios; apud Romanos, Pontificum Max[imorum.] Quamquàm non nisi suorum singuli temporum annales breviter notarent.

Atque utinam Christiani quoque Episcopi saltem quae viderant, et quibus interfuerant, eo exemplo literis consignassent.ca Verrius Flaccus apud Aul[um] Gellium30 scribit,cb historiam esse, quod ab eo, qui interfuerit describitur.cc Et vero si scriptor sit bonae fidei, ea demum bona certaque historia est. Verum proxime illa accedit, quae colligitur ex monumentis τῶν ἀυτοπτῶν. Neque dubito, quin quantum fieri possit, hoc agatis. Hacque fiducia opus susceperitis, magnum illud profecto, et prope immensum, sed quod tamen collatis operis, et studiis velut conspiratibus, non minori, ut spero fide, maiori etiam fusioriquècd rerum maximarum descriptione pertexetis.ce

Vellem equidem, ad vos propius accedere nunc possem, non quod me confidam aliquid posse vel auxilii vel consilii conferre (quamquam si quid possum, totum illud in vestra potestate esse vellem) sed quod mea saltem cohortatione, et fausta veluti acclamatione calcar etiam currentibus [141v] addere posse me optarem. Scripsi privatim ad D[ominum] Flaccium, quod in eo etiam genere nunc mihi occurrebat. Id ille vobis exponet.31

Scribitis Principem nunc nostrum Palatinum pollicitum esse vobis suam, quam habet instructissimam, bibliothecam.32 Ne dubitate, tam lubenter et cumulate id facturum, quàm et Ecclesiae studiosus est, et vestrae actionis intelligens: et vero quàm est omnium bonorum favore atque presidio dignum opus quod instituitis. Si qui privatis suis contentionibus tanquam voluptatibus tam addicti sunt, si tam ingrati, ut ad communem vestri operis causam nihil conferre velint, qui rerum alioqui Ecclesiaticarum periti sunt: turpem desertionis notam illi subibunt: vos eorum sive ignavia, sive perfidia non retardabit. Quamquam ne non monitos, rogatosve se fuisse causentur, velim, quem ad me libellum, institutae vestrae actionis, indicem atque interpretem misistis, publicum faceretis tanquam emissarium.33 Spero quidem certe tam aliis non ingratum fore, quàm fuit mihi pergratus.

Neque solum me talis nuncius mirabiliter recreavit sed etiam effecit, ut et vobis lubenter cederem, et vestri operis expectatione suspensus, id quod alioqui temere forsitancf susceperam, nuncita abiicerem, ut tamen si quid in eo genere collegisse me putatis, quod legere ipsi velitis, non recusem quicquid illud tandem est, primo quoque tempore exscriptum vobis offerre.

Haec ad vos summa festinatione nunc perscripsi, in migratione, et media veluti iactatione itineris ad Heidelbergam mei. Sed tabellarium, quem ad me miseratis, sine meis literis ad vos redire nolui: et iudicavi eam esse humanitatem, aequitatemque vestram, ut quod optimo studio facio, boni consulatis. Valete viri clariss[imi.] Heidelber[gae] Idibus Junii. M. D. LVI.cg 34