Beschreibung des Cod. Guelf. 237 Helmst.
Dieter Merzbacher: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 300-307.
Handschriftentitel: Jacobus de Paradiso. Henricus de Langenstein. Hermannus Zachariae
Entstehungsort: Hamburg
Entstehungszeit: 15. Jh., 3. Viertel
Beschreibstoff:
- Papier und Pergament
- Pergament: Vorsatz, I, 8f., 16f., 24f., 32/34, 47f., 55f., 63f., 71f., 79f., 87f., 95/98, 105f., 113 (2x), 120f., 128f., 136f., 144f. usw. (durchgehend jeweils das äußere und das mittlere Blatt jeder Lage). Wasserzeichen: Head Pl. 189 Nr. 1258 (1470), Ochsenkopf IX 197 (1459–1464) und 315 (1466–1468), vgl. dazu auch Head Pl. 189 Nr. 1259 (1470).
Umfang: I, 464, I Bl.
Format: 29,5 × 21,5 cm
Lagenstruktur: VIII+1 (16, erstes Bl. unfoliiert). VIII (32). VII (47). 24 VIII (432). IX (450). VIII+1 (467). Zweifache zeitgenössische Foliierung, jeweils arabisch auf der Versoseite, römisch auf der Rektoseite. Zählfehler: 33, 96, 97, 159 übersprungen, 113 und 377 zweimal vergeben. Reklamanten. Schriftraum: 23 × 16 cm, 42–50 Zeilen, zweispaltig. Bastarda. Dieselbe Hand wie in Cod. Guelf. 158 Helmst. Rubriziert. Dreizeilige Lombarden rot, ab 456ra braun, 25ra sechs-, 62v und 102ra vierzeilig. 435ra: I-Initiale, rot, Stamm mit ausgespartem Flechtornament und größerem ausgespartem Ausläufer. Zuweilen quer am Seitenrand Textzusammenfassungen (beschnitten). Dieselbe Schreiberhand und Einrichtung wie die bei Cod. Guelf. 158 Helmst. genannte Hss.-Gruppe.
Einband: Holzdeckel mit dunkelbraunem Kalbleder überzogen. Einzelstempel Agnus Dei s005621. Blüte: s001801. Granatapfel: s004863. Herz von Pfeil durchbohrt: s005055. Rosette fünfblättrig: s007035. Aus der vermutlich in Braunschweig angesiedelten Werkstatt "Dorstadt/Heiningen" ( w001401; vgl. Cod. Guelf. 165 Helmst.). 2 × 5 Messingbuckel, ferner Messingecken. Zwei Metallschließen. Auf dem VD alte Heininger Signatur I 1.
Geschichte der Handschrift:
Herkunft: Wie die übrigen Codices des sog. Heininger Sermones-Zyklus in Hamburg geschrieben (vgl. Cod. Guelf. 162 Helmst.). Später im Besitz des Augustiner-Chorfrauenstifts Heiningen: Liber beatissimorum apostolorum Petri et Pauli Henige ordinis canonicarum regularium (Vorsatz vorn, vgl. Cod. Guelf. 158 Helmst.).
Inhalt:
- Ir
- Iv
- 1ra–25ra Jacobus de Paradiso: Sermo ad religiosos reformatos OSB Erfordiae. >Incipit collacio egregii viri doctoris Jacobi de Crovonia facta Erphordie ad fratres ordinis Benedicti et lecta in generali capitulo ipsorum E[r]phordie celebrato<. Salubriter beatissimi Petri principis … 80 Nr. 94 (Hs. genannt); 285 Nr. 94; 30.
- 25ra–54ra Jacobus de Paradiso: Sermones de praecipuis festivitatibus. >Sermo de nativitate Christi<. In nomine domini nostri Ihesu Christi Amen. Venerabiles patres de verbo abbreviato … Hoc inquit vobis signum [Lc 2,12]. … Et dulciter recitatum est … 80 Nr. 94; 285 Nr. 94. 26vb>Epyphanie<. Surge illuminare Ierusalem [Is 60,1]. Excellentissimis dominis beneficiorum … 29ra>Epyphanie<. Ad recolenda infantilia insignia regis nostri … 29rbVenimus inquiunt adorare eum [Mt 2,2]. Et legitur in hodierne apparacionis officio …30vb31ra>Purificacionis Marie<. Venerabiles et deo devoti patres. Etsi hec nostra scola … Impleta sunt dies purgationis … [Lc 2,12] Quia lex purgacionis fuit indicta … … 33vb>Annunctiacionis<. Contemplantibus nobis devotis mentibus … Ave gratia plena [Lc 1,28]. Et canitur et psallitur longe lateque … 35va>De resurrectione<. Speculantibus nobis ex fundamentis … Surrexit sicut dixit [Mt 28,6]. Et reverantur[sic] et frequentantur … 37va>Ascensionis domini<. Offert se hodie admiranda et iocundissima festivitas … 39rb>Penthecostes<. 39vaExigit festivitatis hodierne celeberrima magnificencia … 40vb>Iohannis baptiste<. 41raExigit stupenda ac miranda huius precursoris Christi … 42vb>Marie Magdalene<. Recensentibus nobis evangelice veritatis … 45ra>Assumptionis Marie<. Ad congratulandum gloriosissime assumptionis omnium … 46va>Nativitatis Marie<. Que est ista que progreditur [Ct 6,9] …Talis ac tanta … ecclesie katholice auctoritas … 48va>Michaelis<. Venerabiles ac religiosi patres. In hodierna sanctissima millemilium beatissimorum spirituum celestium solemnitate … 50va>Omnium sanctorum<. Verbum breve solacii vere … 52rb>Sancti Hugonis<. Exigit venerabiles a deo denoti patres et fratres … Quis putas est fidelis et prudens … [Lc 12,42] Accommoda presenti solemnitati … … 54ra>Epithaphium ipsius<. Pontificum baculus monachorum scolarum consultor / regum malorum maleus Hugo fuit.
- 54ra–56ra Sermo de superstitionibus. Fides spes et caritas illis qui volunt accipere … — … sed eum sine fide placere deo Hebreis xi. [Hbr 11,6]
- 56ra–62vb Dialogus inter famulum et BMV de compassione eius. >Incipit dyalogus Marie de eius compassione<. In nomine gloriose virginis Marie. Amen. Devote et gloriose virgini … — … et gracia prosequitur utrumque promovendum.
- 62vb–68rb Dialogus inter discipulum et sapientiam de passione Christianorum. In nomine domini nostri Ihesu Christi. Amen. Sicut christiane religionis defectus … 63vaMemento ergo, o homo, creatoris tui et pensa diligenter quantam caritatem ipse exhibuerit … — … a cunctis malis imminentibus securam protectionem. Amen. Cod. Guelf. 159 Helmst.224vb
- 68rb–75ra Johannes Peckham (?): Liber de statu saeculi. Incipit dyallogus de vita sive statu seculi. Discipulus querit: Magister quid faciendo … [Lc 10,25]>Magister respondet<. Dicit Ihesus. Mandata nosti, hec fac … — … ut dei voluntas in nobis feliciter compleatur quod prestare dignetur cui omnia vivunt. Nr. 316ba; Nr. 125; 402–406 Nr. R29
- 75ra–76vb Quaestio de Maria Magdalena. >Marie Magdalene<. Queritur utrum beata Maria Magdalena in hac vita vixerat et vitam finierat in continencia virginali … — … ut de revelacione et sciencia non superbiant.
- 76va–77rb De mulieribus vitandis. >Mulieres debent vitari<. Quia feminarum commemoratione quidam inter vos ad ignominiam devoluti … … non tangere nam polluit dum tangitur … 19013 31040. Expliciunt flores Origenis ad clericos. 4682. 77raItem de feminis cavendis. Cave ne cum feminis loquaris. Ne eorum vultus studiose respicias … — … castus sis in omnibus. 1695.
- 77rb–78rb Ps.-Augustinus: De incauta familiaritate extranearum mulierum. >Augustinus de mulieribus vitandis<. Nemo dicat fratres quod in temporibus nostris … — … pedes meos ipso domino nostro Ihesu Christo mediatore dei et homini largiente cuius misericordia plena est terra. 39, 2301–2303; 103, 180–184 (Caesarius Arelatensis, Sermo 41), Schluss abweichend. 1, 1078; , 509.
- 78va–81rb >Meditatio passionis Domini<. Cristus factus est [Phil 2,8] …Eya quam ineffabilis pietas et quam stupenda dignatio fuit … — … eius per infinita seculorum. Amen.
- 81rb–91vb Humbertus de Romanis: Epistola de tribus votis substantialibus religionis. >Epistola omnibus religiosis caritatem habentibus asscripta<. Filiis gracie et coheredibus glorie … Vitam ducere deo gratam sibi fructuosam angelis iucundam … — … et finis omnium sine fine. Amen. Druck
- Humberti de Romanis Opera de vita regulari 1, ed. J. J. Berthier, Rom 1888, 1–41.
- Verglichen mit: Humbertus de Romanis, Epistola de tribus Religiosorum virorum votis, Dillingen 1581, 311–331.
- 2021.
- 91vb–92vb Admonitiones. >De temptatione<. Nota quod non iudicatur homo secundum sensum … 92va … et deo vicinior. … >De scrupulositate<. Scrupulositas non est bona … … laboriosus decertaverit … Darmstadt, LHB, Hs. 673, 94vb>De caritate<. Gilbertus Porretanus de caritate dicit … — … usu amoris eternaliter.
- 92vb–94vb Bonaventura Sanctus: Epistola continens viginti quinque memoralia. >Bonaventura infra scripta ponit notabilia patrum<. Oportet ante omnia … — … quod tibi concedat qui dominus est unus et trinus … Amen. 8, 493–498. Nr. 42; 2, 454 Nr. 24.
- 94vb–95vb Ps.-Augustinus: Sermo de exhortatione ad orandum. Augustinus in quodam sermone ad fratres in heremo dicit: o fratres mei, cavete ne orantes … 95vbPrimus gradus … — … dignabitur demum intrare. Amen.
- 95vb–102ra Libellus de peccatis spiritualibus. >Incipit tractatus de viciis<. Si dixerimus quod peccatum non habemus … [I Io 1,8]. Cum nec infans unius diei … Textus. De superbia. De superbia carnali. Superbia carnalis dici potest … — … committant benigne custodiat Ihesus Christus filius dei altissimi. Amen. 5534.
- 102ra–107va Ps.-Ambrosius Autpertus: de conflictu vitiorum atque virtutum. Apostolica vox clamat per orbem ut in veritate katholice fidei presenti ne securitate torpeant et omnes qui pie volunt [II Tim 3,12] …Et ecce quia christianitas … — … magis stupenda narrante. Et sic est finis, sit laus et gloria trinis. Cod. Guelf. 122 Helmst.
- 107va–115vb Ps.-Bernardus Claraevallensis: Meditationes piissimae de condicione humana. >Incipiunt meditaciones beati Bernardi<. Multi multa sciunt et se ipsos nesciunt … — … eundemque dominum glorie qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen. 3126; 71. 184, 485–508. Cod. Guelf. 217 Helmst.
- 115vb–119vb David de Augusta: De exterioris et interioris hominis compositione. >Incipit formula bone vite precipue religiosorum<. Primo considerare debes ad quid veneris … — … castus sis in omnibus et salvus eris. Amen. David ab Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione, Quaracchi 1899, 3–36 (Überlieferung: ebd. XX–XXIV); 184, 1189–1198 (Lib. I, 1–24). 4155 bzw. 4106; Nr. 85 bzw. 145; 2, 47–58, hier 48. Cod. Guelf. 272 Helmst.63ra65r 227r
- 119vb–121vb Valerius Bergidensis (?): De nova vitae institutione. >Incipit tractatulus Ysidori de institutione bone vite et ad divinum amorem excitandum seu provocandum compilatus<. 120raDilecte fili dilige lacrimas … — … aput dominum pro baptismo vituperantur. 1289; 1655; 383. 83, 1247–1252
- 121vb–123va Ps.-Augustinus: De auguriis. Bene nostis fratres karissimi me vobis frequencius supplicasse … 123ra … prestante domino nostro Ihesu Christo cui est honor et imperium etc … ItemItem Leviticus 19,[26] Non augurabimini ne[c] observabitis somnia … — … multa inutilia et supersticiosa solent creare etc.
- 123va–162rb Thomas a Kempis, De imitatione Christi. >Registrum in opusculum valde bonum de imitacione Ihesu Christi. De imitatione Christi et contemptu omnium vanitatum mundi capitulum primum<. Qui sequitur me non ambulat in tenebris [Io 12,35] …Hec sunt verba Christi … — … mirabilia nec ineffabilia dicenda. Delaisse. Thomae a Kempis … opera omnia, ed. M. J. Pohl, Bd. 2, Freiburg 1904 (repr. 1985); Thomas a Kempis, De imitatione Christi libri quatuor, ed. T. Lupo Città del Vaticano 1982; , 180–404. 4633; 9, 862–882. Zur Überlieferung G. Axters, De imitatione Christi. Een handschrifteninventaris … , Kempen/Niederrhein 1971 (Schriftenreihe des Kreises Kempen-Krefeld 27), 90 (Hs. genannt).
- 162ra–b Verzeichnis.
- 162rb–189vb >Incipit prologus in libellum qui vocatur reconsiliatorium peccatorum<. Crucem domini salvatoris baiulare cupienti … 164raConversio rei peccatoris. Capitulum 1. Anima peccatrix et sordibus … — … quoniam igitur Paulus nec mundi gloriam querebat nec a mundi gloria querebatur etc.
- 189vb–201rb Jacobus de Paradiso: De apparitionibus animarum. Rogamus vos ne terreamini … — … verborum superfluitate caritate instigante. Pro quo deus gloriosus sit benedictus. 32–100, 194rb 58f. Nr. 70 (Hs. genannt); 282f. Nr. 70; 30. Cod. Guelf. 153 Helmst.
- 201rb–213ra Jacobus de Paradiso: Speculum aureum institutionis ad beneficia ecclesiastica. Non improvide placuit quibusdam … — 209ra … consulemus et tantum de illo etc. 3278; 45 Nr. 48 (Hs. genannt); 280, Nr. 48; 31.
- 213ra–224ra Jacobus de Paradiso: De peccatis mentalibus mortalibus. >Incipit Jacobus de Crocovia de cognitione interiorum nostrorum et peccatis latentibus<. David regius propheta … — … et uterque diligit bonum proprium. 1307; 25f. Nr. 21 (Hs. genannt); 278 Nr. 21; 31f.
- 224ra–231rb Jacobus de Paradiso: Tractatus de iuramento. Non debet superfluum videri … — … dignetur misericorditer impendere Jhesus Christus per omnia secula benedictus. 26
- 231va–233ra Jacobus de Paradiso: Tractatus de conscientia. Non inutile videtur aliquid tractari de consciencia … — … prima damnat salvandum secunda salvat damnandum. 26 Nr. 21 (Hs. genannt); 32.
- 233ra–242vb Jacobus de Paradiso: Consolatorium contra mala huius mundi. Domine nonne bonum semen … [Mt 14,27] Verba sunt Christi … — … hec promisit Jhesus Christus per secula benedictus. 1740; 29 Nr. 27 (Hs. genannt); 278 Nr. 27; 32f.
- 243ra–262va Jacobus de Paradiso: De cautelis diversorum statuum in Ecclesia. >De cautela vivendi Jacobi de Crocovia<. Vas elecionis Paulus … — … predictam conflavi. Cui sit honor. 66 Nr. 81 (Hs. genannt); 284 Nr. 81; 33.
- 262va–272rb Jacobus de Paradiso: De duobus civitatibus Hierusalem et Babylon et earum civibus. Rebecca consors fidei … — … perducat ille qui est via veritas et vita [Io 14,6] Jhesus Christus per secula benedictus. 5108; 56f. Nr. 68 (Hs. genannt); 33.
- 272rb–291vb Jacobus de Paradiso: De arcta et lata via. Vero organo novimus sentenciam … — … quod nobis omnibus facere dignetur Jhesus Christus per secula benedictus. Anno domini 1452 auctorisante Nicolao papa quinto. 67 Nr. 83 (Hs. genannt); 284 Nr. 83; 33f.
- 292ra–300va Jacobus de Paradiso: De erroribus et moribus christianorum modernorum. Spiritus sanctus per organum … — … vos estis lux mundi. [Mt 5,13f.] 5815; 63f. Nr. 78 (Hs. genannt); 283 Nr. 78; 34.
- 300va–307vb Henricus de Langenstein (?): Errorum enumeratio in particularibus statibus ecclesiae. Et ut eciam per maiorem me … — … Quod nobis omnibus largiri dignetur medicus summus animarum nostrarum Ihesus Christus per secula benedictus. Anno domini 1452 auctorisante in ecclesia militante monarcha Nicolao papa quarto. 6; Nr. 276.
- 307vb–313va Jacobus de Paradiso: Planctus super errores multorum christianorum. Manuducente nos infallibili scripturarum sacrarum … — … idem sponsus ecclesie Christus Ihesus per seculam benedictus. Amen. 64 Nr. 78; 34f.
- 313va–331va Jacobus de Paradiso: De causis multarum passionum. >De bono morali et remediis contra peccata<. Cum effrenatam et numerosam hominum multitudinem … — … et bonis similes esse satagant fieri Christo domino cooperante qui est per secula benedictus. Amen. Hec a me scripta sunt salvo iudicio cuiuslibet melius sencientis. Anno domini 1452 autorisante sanctissimo domino nostro Nicolao papa quinto. Druck
- 313–379.
- 1089;
- 22 Nr. 16;
- 277 Nr. 16;
- 35.
- 331va–352ra Jacobus de Paradiso. >De triplici genere hominum prelatorum activorum et contemplativorum Crocovie<. Maiestate evangelica edocti novimus … — … gloriam per hoc optando. Anno domini 1453 autorizante sanctissimo domino Nicolao papa quinto. Die Gliederung weicht von der Ausgabe ab. Edition
- J. Stoś, Mistrz Jakub z Paradyża i devotio moderna. Główne problemy refleksji filozoficzno-teologicznej Jakuba z Paradyża i ich związek z devotio moderna, Warszawa 1997, 114–176 (107 Hs. genannt);
- Ders., Jakuba z Paradyża – dwa traktaty o człowieku, Szczecin 2006, 153–222.
- 352ra–378rb Jacobus de Paradiso. >De potestate demonum arte magica supersticionibus et illusionibus eorum Jacobi Crocovia<. Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci … — … super omnia deus est benedictus secula. Anno domini 1452 autorisante sanctissimo domino nostro Nicolao papa quinto. 28f. Nr. 26 (Hs. genannt); 278 Nr. 26; 36.
- 378rb–385ra Henricus de Langenstein: De distinctione horarum. >Incipit tractatus Hinrici de Hassia de distinctione horarum pro canonicis oracionibus correspondens ad passionem Christi<. Ut doctorum testatur auctoritas … — … ad horam nonam diei quantumque dicitur etc. 8; Nr. 236.
- 385ra–392rb Henricus de Langenstein, Epistola de futuris periculis ecclesiae et dictis sanctae Hildegardis. >Epistola Hinrici de Hassia ad episcopum Wormaciensem de prophecia Hildegardis de Antichristo<. Reverendo in Christo patri domino domino episcopo … — … deinceps in fortissima vi rectitudinis persistent. Amen. G. SommerfeldNam turbati estis cum nullum … … voluntatis vestre prope devorata est 2; Nr. 201. Planctus super errores multorum Christianorum 385c.Cod. Guelf. 367 Helmst.
- 392rb–415rb Jacobus de Paradiso: De actionibus humanis. >De actionibus humanis Crocovia<. Cum huius seculi perituri … — … ut verbum ociosum causa recreacionis prolatum. Druck
- 175–248.
- 23 Nr. 18 (Hs. genannt);
- 277 Nr. 18;
- 36.
- 415rb–435ra Jacobus de Paradiso: De theologia mystica. >De theologia mistica secunda pars<. Visis iam dictis de actionibus humanis … — … parens ad audiendum quam suavis est dominus Ihesus Christus super omnia benedictus in secula. Amen. Druck
- 249–312.
- 68 Nr. 86 (Hs. genannt);
- 284 Nr. 86;
- 35.
- 435ra–445rb Jacobus de Paradiso: Igniculus devotionis. >Incipit igniculus devocionis<. In meditacione mea exardescet ignis … 439rb443va>De resurrexione<. 444ra>De ascensione<. … … eodem prestante Christo qui in secula seculorum est benedictus. Amen. 29f. Nr. 28 (Hs. genannt), Dormitavit anima mea … , 227.
- 445va–448rb De vocabulis numeralibus. Quia sepe de vocabulis numeralibus sermo occurrit de eorum declinacione et opposicione … — … quamvis non in presenti usu quod in istis versiculis distinguitur. 1062; M. Folkerts, Mittelalterliche mathematische Handschriften in westlichen Sprachen in der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel. Ein vorläufiges Verzeichnis, in: Centaurus 25 (1981) 1–49, hier 29 (Hs. genannt). 14298.
- 448va–456ra >Incipit registrum istius libri<. Abnegare quia … — … Zodomitarum pueri … damnati cum presentibus 241e.
- 456rb–458va Hermannus Zachariae: Quaestio de beata Maria Magdalena. >Marie Magdalene<. Utrum beata Maria Magdalena soror Lazari et Marthe carnaliter umquam peccaverit … — … et impetra a sponso tuo Christo qui est benedictus in secula seculorum amen. Probabilis determinacio dicti dubii facta est anno 1440 per fratrem Hermannum Zacharie sacre theologie professorem ordinis heremitarum sancti Augustini regentem in conventu Erfordiensi. Quam non frivole nec pertinaciter asseruit sed tamquam probabilem in laudem beatissime Marie Magdalene sicut pie credidit sic expressit. 195f.; 1, 293; 1, ad indicem.
- 458va–460va Excerpta ex dictis Jacobi de Paradiso de sanctificatione sabbati. Memento ut diem sabbati sanctifices[Ex 20,8]Dicit egregius doctor Jacobus de Carthusia nescio an aliquod mandatum … 39 Nr. 39 und 55 Nr. 67.
- 460va–461va Decretales. Propositiones quedam. Non habent pacem pectoris qui habent consciencias diversis cogitationibus fluctuantes … 2, 518; 1, 1312; 2, 554.
- 460vb–461va De ecclesia et partibus eius. Ecclesia cum suis partibus et attinenciis quid spiritualiter representet … Richardus de Sancto Victore.sanctuarium, chorus, corpus coniugatorum, cripte … … non habeat [sc. mulier] potestatem loquendi in ecclesia coram eo … 461ra461rb 461rbDe imaginibus et picturis. Picture et ornamenta in ecclesia sunt lagicorum [sc. laicorum] scripture et lectio. Gregorius. Aliud est picturam adorare … … flectatur omne genu celestium terrestrium et infernorum … [Phil 2,8–10]461vaDe cimiterio. Locus iste religiosus diversimode appellatur videlicet cimiterium, poliantrum, sepulcurm, mausoleum … — … quod cinis est et in cinerem pervertetur.
- 461vb–462va Glosse. Rigabo hortum … [Sir 24,42] Possunt esse verba unigeniti qui est sapientia dei patris …
- 462va–463va Martinus V papa: Bulla "Ineffabilis sacramenti".
- 463va–464rb Eugenius IV papa: Bulla "Excellentissimi corporis".
- 464va-b >Isti sunt articuli in synodis accusandi<. Primo si quis periurium commiserit. 2° Usurarii … — … 30 Si quis sanctam sinodum sine causa rationabili non visitavit.
- 464vb–466va >Incipit forma vite perfecte in hac miseria<. Si vis evadere multiplices laqueos dyaboli … — … permanebis in eternum, quod nobis prestet … 5674. 466vb–467r
- 467v 14688 102
Bibliographie
- Nr. 270.
- 76.
- 509.
- 341.
- 112.
- 124.
- 30–37.
Korrekturen, Ergänzungen:
- Lizenzangaben korrigiert (schassan, 2020-04-17)
- Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-04)
Abgekürzt zitierte Literatur
Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, 12 Bde., hrsg. von K. Ruh u. a., 2., völlig neu bearbeitete Aufl., Berlin, New York 1978–2005, Ergänzungsbde.: Deutscher Humanismus 1480–1520. Verfasserlexikon, 3 Bde., hrsg. von F. J. Worstbrock, Berlin, New York 2005–2015 | |
M. W. Bloomfield, Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices 1100–1500 A.D., Cambridge/Mass. 1979 (Publications of the Medieval Academy of America 88) | |
C.A.L.M.A. Compendium auctorum latinorum medii aevi, hrsg. von M. Lapidge u. a., Bd. 1–, Firenze 1999– | |
Corpus Christianorum. Series Latina, Bd. 1–, Turnhout 1954– | |
Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina) | |
Clavis patristica pseudepigraphorum medii aevi, hrsg. von I. Machielsen, Turnhout 1990– (Corpus Christianorum. Series Latina) | |
L. M. J. Delaisse, Le manuscrit de Thomas a Kempis et "L’imitation de Jésus-Christ", Bd. 2, Reprint, Paris, Bruxelles 1956 (Publications de Scriptorium 2,2) | |
M. C. Díaz y Díaz, Index scriptorum Latinorum medii aevi Hispanorum, Madrid 1959 (Acta Salmanticensia. Filosofia y Letras 13.1–2) | |
B. Distelbrink, Bonaventurae scripta: authentica, dubia vel spuria critice recensita, Rom 1975 (Subsidia scientifica Franciscalia 5) | |
Einbanddatenbank (http://www.hist-einband.de/, besonders die Sammlung Wolfenbüttel) | |
C. Fasbender, Von der Wiederkehr der Seelen Verstorbener. Untersuchungen zu Überlieferung und Rezeption eines Erfolgstextes Jakobs von Paradies. Mit einem Abdruck des Autographs, Heidelberg 2001 (Jenaer germanistische Forschungen N.F. 12) | |
E. Friedberg, Corpus iuris canonici, Bd. 1–2, Leipzig 1879–1881 | |
P. Glorieux, Pour revaloriser Migne. Tables rectificatives, Lille 1952 (Mélanges de science religieuse; Année 9: Cahier supplémentaire) | |
P. Glorieux, Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 Bde., Paris 1933–1934 (Études de philosophie médiévale 17–18) | |
O. von Heinemann, Die Helmstedter Handschriften, Bd. 1–3, Wolfenbüttel 1884–1888, Nachdruck Frankfurt/M. 1963–1965 (Kataloge der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel, Die alte Reihe 1–3) | |
T. Hohmann, Initienregister der Werke Heinrichs von Langenstein, in: Traditio 32 (1976), 399–426 | |
T. Kaeppeli, Scriptores ordinis praedicatorum, Bd. 1–4, Rom 1970–1993 | |
E. Kleineidam, Universitas studii Erffordensis, Bd. 1–3, Leipzig 21992–1997 (Erfurter theologische Studien 14, 22, 42) | |
S. Krämer, Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters, Bd. 1–3, München 1989–1990 (Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz, Ergänzungsband 1) | |
H.-W. Krumwiede, Die mittelalterlichen Kirchen- und Altarpatrozinien Niedersachsens, Bd. 1–2, Erg.-Bd., Göttingen 1960–1988 (Studien zur Kirchengeschichte Niedersachsens 11) | |
R. Kurz, Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus, Bd. 5/2: Bundesrepublik Deutschland und Westberlin, Verzeichnis nach Bibliotheken, Wien 1979 (Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 10 = Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 350) | |
P. Lehmann, Pseudo-antike Literatur des Mittelalters, Berlin 1927 (Studien der Bibliothek Warburg XIII) | |
Likhachev’s Watermarks. An English-language Version, Bd. 2: Plates and Indexes, hrsg. von J. S. G. Simmons, Amsterdam 1994 (Monumenta chartæ papyraceæ historiam illustrantia 15) | |
D. Mertens, Iacobus Carthusiensis. Untersuchungen zur Rezeption der Werke des Kartäusers Jakob von Paradies (1381–1465), Göttingen 1976 (Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 50, Studien zur Germania Sacra 13) | |
G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, 17 Bde., Stuttgart 1961–1997 | |
Patrologiae cursus completus. Series Latina, Bd. 1–221, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1844–1865 | |
Jakub z Paradyża, Opuscula inedita, hrsg. von S. A. Porębski, Warszawa 1978 (Textus et Studia historiam theologiae in Polonia excultae spectantia 5) | |
F. W. E. Roth, Zur Bibliographie des Henricus Hembuche de Hassia dictus de Langenstein, in: Centralblatt für Bibliothekswesen, Beiheft 2 (1888), 93–118 | |
C. P. C. Schönemann, Zur Geschichte und Beschreibung der Herzoglichen Bibliothek zu Wolfenbüttel, in: Serapeum 18 (1857), 65–91, 97–107 | |
R. Tatarzyński, Polonica w średniowiecznych rękopisach łacińskich Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel, Kraków 2004 (Bibliotheca Iagiellonica, Fontes et studia 13) | |
R. Tatarzyński, Dzieła Jakuba z Paradyża (1381–1465) w rękopisach Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel, in: Przegląd Tomistyczny 12 (2006), 177–235 | |
L. Thorndike und P. Kibre, A catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in latin, revisited and augmented edition, London 21963 (Mediaeval Academy of America publication 29) | |
H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1) | |
H. Walther, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi, Bd. 1–6; P. G. Schmidt, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi. Nova series, Bd. 7–9, Göttingen 1963–1969, 1982–1986 (Carmina medii aevi posterioris Latina 2, 1–9) | |
A. Zumkeller, Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken, Würzburg 1966 (Cassiciacum 20) |
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).
Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Copyright Information der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.