de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 4° 64 (Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 3: Die theologischen Handschriften: Quartreihe. Die juristischen Handschriften, beschrieben von M. Stähli, Wiesbaden, 1981 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 4))
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 3: Die theologischen Handschriften: Quartreihe. Die juristischen Handschriften, beschrieben von M. Stähli, Wiesbaden, 1981 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 4), S. 98-100

Johannes Gerson. Johannes de Kastel. Johannes Nider etc.

Papier — 280 Bl. — 15 × 10,5 cm — 15. Jh.2

Wasserzeichen: Ochsenköpfe mit Blume und Beizeichen Piccard Xii 812 und 861. Lagen: 3 VI (36). VIII (52). VII (66). VI-l (77). VI-l (88). 7VI (172). VI + 1 (185). 7 VI (269). VI-l (280). Alte Lagenzählung, z. T. weggeschnitten. Schriftraum: 10-12 × 6-7 cm, 17-27 Zeilen. Bastarda und Cursiva, mehrere Hände. Am Anfang rote Lombarden, rubriziert.

Holzdeckelband mit braunem Lederbezug, Schließe in der Mitte des Vorderschnittes abgerissen. Kapitale lederumflochten. Blattweiser (Lederstreifen).

FRAGMENT: Pergamentspiegel des Vorder- und Rückendeckels, Vor- und Nachsatzblatt. Medizinischer Inhalt (Appetit, Verdauung). Textualis, 14. Jh.

Lehmann S. 65. — Borchling S. 166.

1r-56r Johannes Gerson: Opusculum tripartitum de praeceptis decalogi, de confessione et de arte moriendi. Prolog: Christianitati suus qualiscumque zelator. (3v) Text: Firmissime credendum est et nullatenus dubitandum … — ›56r sicud in domo dei Parisiensi laudabiliter observatur, deo gracias, explicit opusculum tripartitum de preceptis decalogi, de confessione, de arte moriendi editum per eximium sacre theologie professorem magistrum Johannem Gerson alme universitatis Parisiensis cancellarium.‹ Ed. E. du Pin: Joannis Gersonii opera omnia, Antwerpen 1706, t. I, 425-450. Nach P. Glorieux: Jean Gerson, Oeuvres completes, Paris 1960 ff., t. I, S. 42 ist der Originaltext französisch, die lat. Übersetzung vermutlich von Gerson selbst. Michaud-Quantin Sommes de casuistique S. 81 f. Bloomfield 105. Madre Nikolaus von Dinkelbühl S. 334. Stegmüller RB 4491. Schulte 2 S. 383.

56v-81v [Ps. Johannes Gerson]. ›Documenta humilia pro devotis simplicibus … edita a Johanne Gersonis… in vulgari gallico et per alium translata in latinum.Deus vult ut sit racionabile obsequium nostrum ita ut cuncta que in eius servicio facimus … — … dumntodo nos noluerimus sponte declinare extra eius confidenciam et divinam caritatem. Explicit. Ed. du Pin s.o., t.III, 605-618. Nach Glorieux s.o., t.I, S. 58 handelt es sich um eine lat. Übersetzung und Erweiterung des "Traite sur la conscience trop scrupuleuse".

82r-88v Johannes Gerson: Exzerpte aus De praeparatione ad missam. Nullus habet certitudinem evidentem … — … et mandata eius observa, quod in te est non omittemus, hoc est omnis homo. Vgl. Ed. du Pin s.o.., t.III, 323-334.

89r-105r Johannes Gerson: De simplificatione cordis. In simplicitate cordis querite illum [Sap 1,1] Hanc sapientis exhortacionem … — … confitebor tibi in directione cordis. Ed. Glorieux s.o.., t. VIII, Nr. 411.

105r-122v Johannes Gerson: De directione cordis. Confitebor tibi in directione cordis … — … avertat deorsum et vadat in malum. Ed. Glorieux s.o., t. VIII, Nr. 412. Es fehlen die Artikel 16-33.

123r-124v leer.

125r-148r Johannes Gerson: De perfectione cordis. Diliges dominum deum tuum … — … ex toto corde perfectoque cognoscaris, amen.Explicit dyalogus‹. Ed. Glorieux s.o., t. VIII, Nr. 413.

148v leer.

149r-160v Johannes Gerson: Trilogium astrologiae theologizatae. Prooemium: Sapienciam que a domino deo est. (150r) Text: Celum a deo glorioso libere … — (160v) (bricht ab im Epilogus praemissorum: ) ex dictamine racionis et experiencia multa collectis… Ed. du Pin s.o., t. I, 189-200. Die Handschrift ist stark gekürzt.

161r-166v Johannes Gerson: Contra superstitionem innocentium. Culpat apostolus eos qui dies observabant … — … et non respexit in vanitates et insanias falsas.Opusculum Iohannis de Gerson contra supersticiosam dierum observacionem finit feliciter.‹ Ed. du Pin s.0., t. I, 203-206. Revue des Sciences Religieuses 15 (1935) S. 540 ff.

166v-170r Johannes Gerson: contra superstitionem sculpturae leonis. Cuius est ymago hec et superscripcio … — … non sunt audiendi in modo ponendi.Iohannis Gerson adversus doctrinam cuiusdam medici in Montepessulano sculpentis in numismate figuram leonis cum certis caracteribus pro curacione renum finit feliciter.‹ Ed. du Pin s.o., t. I, 206-208. Revue des Sciences Religieuses 15 (1935) S. 532f.

170r-172v Johannes Gerson: De observatione dierum quantum ad opera. Omne corpus [recte: opus] dei altissimi sanctum est et laudabile … — … et dieu la victoire. Ed. du Pin s.o., t. I, 208-210. (vgl. Ed. Glorieux s.o., t. I, S. 41). Revue des Sciences Religieuses 16 (1936) S. 448.

173r-v vorgebundenes Blatt: ›Tabula ad sequentem notabilem tractatum.

174r-204r [Johannes de Kastel OSB]: De adhaerendo deo. ›Incipit tractatus Alberti de adherendo deo.Cogitandi mihi aliquid ultimate … — (199r) (Expl. cap.16: ) et pene nonnumquam etiam eterne a qua nos custodiat Ihesus Christus, amen. Direkt anschließend ein zusätzliches Kapitel, welches weder bei Grabmann noch Meersseman erwähnt ist: Volenti mores suos ad extra et vitam ad intra secundu1n deum regere … — … reponetur nobis corona glorie quam nobis concedat qui benedictus vivit et regnat deus gloriosus in secula amen.Et sic est finis.Ps. Albertus Magnus, Editionen Glorieux 6 do. Zur Verfasserfrage vgl. Grabmann Ma. Geistesleben 1 S. 489-524, J. Huyben, in: La Vie Spirituelle 7-8 (1922) Suppl., S. 22-37, G. Meersseman: Introductio in opera omnia B. Alberti Magni, Brügge 1931, S. 124ff. Ed. J. Huyben: De adhaerendo Deo Johannis Castellensis monachi, Praglia 1923 (= Scripta monastica a monachis Benedictinis abbatiae Prataleensis edita. Series ascetico-mystica N.IV.).

204v-205r Notanda. Septem profectus religiosorum… Ornatus et divicie memorie sunt… Ornatus et divicie intellectus… Ornatus et divicie voluntatis.

205v-207r ›Venerabilis vir Lodewicus Hovesche officialis: informacio plebanorum circa excommunicatorum absolucionem suorum subditorum in extremis ne careant sepultura ex negliencia pastorum.Quilibet plebanus potest absolvere subditum suum in articulo mortis … — … et non excommunicatus est tenendum, ut patet extra de sente excomm. in c. Alma mater, libr. vi. Prefatas informaciones officialis scripture Lodewicus Hovesche Soltoviensis promulgavit omnibus clericis per spem eternam congregatis. Ad honorem dei omnipotentis et salutem animarum.

207v-209r leer.

209v Notanda. ›Luce x. cap. de Samaritano.Sacerdotes et levita transeuntes vulneratum nullam misericordiam ostenderunt.

210r-275v [Johannes Nider OP]. ›alphabetum divini amoris de elevatione mentis in deum doctoris Ja.‹ Prooemium: Ad honorem omnipotentis dei aliquos modos et vias. (212r) Text: Timore servili procedit filialis … — (275v) ut sit adiutor tuus, protector, director et finis. Amen.Explicit alphabetum divini amoris.‹ Lage 19 und 20 sind vertauscht. Der Inhalt der ganzen Lage 19 ist 246r-255r von anderer Hand nachgetragen und erscheint also doppelt. Ps. Johannes Gerson, Ed. du Pin s.o., t. III, 769-800. (vgl. Ed. Glorieux s.o., t. I, S. 60).

275v-277r Distinctiones. ›De quatuor affectionibus anime ordinatis.Timere deum…, sperare a deo…, dolere…, gaudere. (276r) Predicte affectiones sepe deordinantur sicud hic sequitur. (277v) Rezept. niederdeutsch und lat.: Peksalve. Wedder de harworme imme knaken sy hytte… Picem q. s. et ceram novam. — 278r-279r leer.

279v-280r Rechts Satz. De… vruwen de we nu ghe N hebben, und de hyr er dusser tyt ghe N ghesynt, de hebben van godde unde van orer gheystlyker acht… grote vryheit, beschermunghe unde gnade. Die ersten Worte des Textes sind von späterer Hand gestrichen und ersetzt durch: De ghistliken lude de hir bestediget synt… Von dieser Hand stammt auch die Überschrift: Pro libertate religiosorum ac religiosarum.

280v leer bis auf den übermalten Eintrag: Iesus Marye.


Abgekürzt zitierte Literatur

Bloomfield M. W. Bloomfield, Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices 1100–1500 A.D., Cambridge/Mass. 1979 (Publications of the Medieval Academy of America 88)
Borchling C. Borchling, Mittelniederdeutsche Handschriften in Norddeutschland und den Niederlanden. Erster Reisebericht, Göttingen 1899 (Nachrichten von der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-Historische Klasse 1898, Heft 2)
Glorieux P. Glorieux, Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 Bde., Paris 1933 und 1934 (Études de philosophie médiévale 17, 18)
Grabmann Ma. Geistesleben M. Grabmann, Mittelalterliches Geistesleben, Bd. 1-3, München 1962-1956
Lehmann P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Schulte 2 J. F. von Schulte, Die Geschichte der Quellen und Literatur des Canonischen Rechts…, Bd. 1: … von Gratian bis auf Papst Gregor IX. Stuttgart 1875; Bd. 2: … von Papst Gregor IX. bis zum Concil von Trient, Stuttgart 1877
Stegmüller RB F. Stegmüller, Repertorium biblicum medii aevi, Bd. 1–11, Madrid 1950–1980

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)