de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung des Cod. Guelf. 114.3 Extrav.
Hans Butzmann: Die mittelalterlichen Handschriften der Gruppen Extravagantes, Novi und Novissimi. Frankfurt/M.: Klostermann, 1972. (Kataloge der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel: Neue Reihe, Bd. 15) S. 5865

INSCHRIFTEN-SAMMLUNG DES JOHANNES HACHENBERG

ACHTUNG: Weitgehend unkorrigierter OCR-Text aus einer Digitalisierungskampagne des Projektes Handschriftenportal.

Pergament. I + 34 blatt. Bl. 29 x 21 cm. cm. XV. Jh., 1. H. Königreich Neapel.
Feines Pergament. Eine Septernio und eine Quinternio von einem Doppelblatt
umfangen, darauf eine Quinternio, deren vorletztes Blatt abgeschnitten ist. Reklamanten
parallel zum seitlichen Rande. Bleistiftlinierung. 20 Zeilen. Sehr breite
Ränder. Schriftraum 16–17X12 cm. Große und kräftige, harmonische Rotunda,
braun und rot (letzteres für die Überschriften) und eine große braune Majuskel
(für die altrömischen Inschriften). Rote und blaue Anfangsbuchstaben (Lombarden).
Daneben auch Anfangsbuchstaben aus kurvigen Federzügen. Buchschmuck
s. u.
Roher grauer Pappband mit Pergamentrücken.
Bl. 29v: Iohannes Hachenberch me fecit. Treverensis diocesis. Hachenberg
erscheint in den Akten Martins V. zum 28.7.1430 (s. Repertorium germanicum
4,2, Sp. 1964). Die Handschrift war für König Ferdinand I. von Aragon-Sizilien
bestimmt. Bl. Ir das Wappen von Aragon (4 rote Pfäle auf Gold), gehalten von
zwei weißen Windspielen. Rechts das Wappen von Frankreich und Navarra
(geviert; links oben und rechts unten goldener Kettenstem auf Rot, rechts oben
und links unten drei goldene Lilien auf Blau mit Bastardstreifen). Links das Wappen
von Aragon-Sizilien (Wappen von Aragon durch Dreiecksfelder flankiert,
darin schwarze Adler auf Silber). Alle Wappen mit „Marquiskrone“. (Siehe a.u.)
Vgl. L. Delisle, Le cabinet de manuscrits 1, S. 219 f. Bl. 29v Besitzvermerk: Est
Ambrosii de Cambray Juris Utriusque doctoris Consiliarii et magistri ordinarii
requestarum domus regis 1469: 23. februarii A. de Cambray (Ambroise de
Cambrai, um 1425–1496, unter Louis XL Maitre des requetes de l’hotel, später
Kanzler der Universität Paris).
Ir Carmen de sancta cruce. A: Golgata Iudei patrio cognomine dicunt… 2v E:
Hoc lignum vita est cunctis credentibus. Arnen.
Die Inschriften, soweit sie publiziert sind, werden aufgeführt nach:
Pieter Burmann d. J., Anthologia latina, T. 1,1759. = Burmann.
Inscriptiones urbis Romae latinae edd. E. Bormann et W. Henzen, P. 1, 1876,
S. I-LXVI. (CIL 6,1.) = Bormann-Henzen.
J. B. de Rossi, Inscriptiones christianae urbis Romae, Vol. 2,1,1888. = De Rossi.
Anthologia latina sive poesis latinae supplementum edd. A. Riese und F. Bue-
cheler, 1869–1926. = Riese (oder) Buedheler.
L.Bertalot, Die älteste gedruckte lateinische Epitaphiensammlung. In: Collectaneae
variae doctrinae Leoni Olschki oblata, 1921. = Bertalot-Olschki.
E. Diehl, Inscriptiones christianae latinae, 1924–1931. = Diehl.
H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris la tinorum,
1959. = Walther.
3r Excelsissimi ac sacratissimi constitutum curante domini deo.
3r Bormann-Henzen S. XIX, 17. Nur bis:… secu-.
3v PL114,1108. MGH. Poetae carol. aevi 2,402. Walther 19805.
3v Borman-Henzen S. XVIII, i 1.
4v Ü: Beatus Hieronimus in vita beate Paule. CSEL 55,350. Walther 17331.
5r Bormann-Henzen S. XIX, 18.
5r Ü: (I)n civitate Neapolis in ecclesia sancti Andree iuxta nidum in tumulo
sancte Candide. Buecheler 1319. Diehl 173.
5v Bormann-Henzen S. XVIII, 12.
6r Riese 1151.
6r Bormann-Henzen S. XVIII, 13.
6r Ü: In ecclesia sancte Marie maioris Rome. Buecheler 1301. Walther 9349.
6v Bormann-Henzen S. XIX, 14.
7r A: Traiano Aug. Pont. Max… . Bormann-Henzen S. XXII, 33.
7r De Rossi S. 130, Nr. 14 u. ö. Diehl 3484. PL 64,1421. Walther 5352.
7r Bormann-Henzen S. XXII, 34.
7v Am Rande: Augusti. Bertalot-Olschki 10. Walther 8980.
7v Bormann-Henzen S. XII, 35.
8r Am Rande: In civitate Beneventana. Infelix fatum prior debui mori mater.
8r Bormann-Henzen S. XXII, 36.
8r A: Hec depugnati Galatarum munera gente / Molosus Pirrus… E:… Egregii
bello ac clari semper in armis.
8r Bormann-Henzen S. XXII, 37.
8v Am Rande: Padue. Hic tegitur pulcri, si quid in orbe fuit.
8v Bormann-Henzen S. XXVI, 81 u. S. XXXIX, 75.
9r Manniolus M. L. Ponticus sibi et Sabbini.
9r Buecheler 1302. Nur bis:… dona dedit.
9r Ü: Epitaphium in porta Portuensi in Transtiberim in commendationem
Archadii et Honorii, qui turres et portas Urbis Gottorum fractione ruinatos
restauraverunt. Imp. Caes. D.D.N.N. iustissimis principibus Arcadio et
Honorio victoribus semper Auguss.
9r A: Scopem annis XI Vettia natalis Vettia prima … Vgl. Buecheler 1213.
9v Ob instaurato Urbi eteme muros portas ac turres egestis inmes ruinae Goto-
rumfaedones Vicentinus Ir.
9v Comitis et magisteri utriusque miliciae restauraratoribus omnia a vetustate
et nominis excellentissimi ac sacratissimi constitutum curante dominio
eorum.
9v Buecheler 286.
10r Bormann-Henzen S. XIX, 19.
10r Riese 787. Bertalot-Olschki 13. PL 171,1447. Walther 3614.
10v Bormann-Henzen S. XX, 20.
10v Am Rande: Apud Hostiam. Buecheler 251.
10v Bormann-Henzen S. XX, 21.
10v De Rossi S. 393. Buecheler 323.
11 r Bormann-Henzen S. XX, 22.
11r Am Rande: In urbe Roma. Buecheler 995. Bertalot-Olschki 19. Walther
19512.
12r Bormann-Henzen S. XX, 22. Der gleiche Text wie 11r.
12r Mantua me genuit… Walther 10656.
12r Bormann-Henzen S. XX, 23.
12v Am Rande: Pulex Vicentinus. De hermaphrodita. Riese 786. PL 171, 1446.
Walther 4902.
12v Bormann-Henzen S. XX, 24.
13r Am Rande: Disticon Virgilii. Riese 261.
13r Bormann-Henzen S. XX, 25.
13r Nur bis: … dixit aquas. Riese 709. Bertalot-Olschki 24. MGH Poetae carol.
aevi 1,50.
13v Bormann-Henzen S. XX, 26.
13v Ps.-Vergilius, Culex v. 413–414.
13v Bormann-Henzen S. XVII, 3.
14r Am Rande: In ponte Salario. De Rossi S. 89, 41 u. ö. (abweichend). Buecheler
899 nur bis „iugum“. Desgl. Bormann-Henzen S. XXI, 31. In der Hs. zwei
weitere Verse.
14v Bormann-Henzen S. XVII, 4.
15r Buecheler 1212.
15v Bormann-Henzen S. XVI, 2.
15v Riese 667. Bertalot-Olschki 16. Walther 3960.
15v Bormann-Henzen S. XVII, 5. nur bis:… P.F.Aug.
I5v Iratus recole quod nobilis ira leonis/In sibi prostratos, se negat esse feram.
Apianus 289,2. Bormann-Henzen S. XXVI, 75.
16r Bormann-Henzen S. XVII, 5. Fortsetzung von I5v.
16r Am Rande: Rome in pede tribune … De Rossi S. 71,41. u. ö. Diehl 1784.
16v Bormann-Henzen S. XVII, 7.
16v Am Rande: Galieni imperatoris. A: Ite simul iuvenes … Riese 711. Walther
9672.
16v Divus Aug. Pont. Max. ex s. c. refecit.
16v Am Rande: Ennii poete. A: Aspicite o cives senis Ennii imaginis forman …
Burmann 1, S. 408.
17r Bormann-Henzen S. XVII, 6.
17r Am Rande: Hennii. A: Inmortales mortales si foret fas flere … Burmann 1,
S. 409.
17r Bormann-Henzen S. XVII, 6. Anfang oben.
17r Am Rande: Plauti. Burmann 1, S. 407,214. Bertalot-Olschki 14. Walther
13352.
17v Bormann-Henzen S. XXI, 27.
17v Am Rande: Pacumii (Pacuvii). Buecheler 848.
17v Bormann-Henzen S. XXI, 28.
17v Am Rande: Tibuli. Burmann 1, 416, 226. Walther 19079. Auch Cod.
Guelf. 297 Gud. lat., 90v. Dort Domitius Marsus als Verf. genannt.
17v Bormann-Henzen S. XXI, 29.
18v Am Rande: Ovidii Nasonis. Bertalot-Olschki 13. Walther 7894.
18v Bormann-Henzen S. XXI, 30.
18v Am Rande: Propercii. Bertalot-Olschki 15. Walther 16879.
18v Bertalot-Olschki S. XXI, 31. De Rossi S. 89, 41 u. ö. Buecheler 899. Walther
15124. Wie 14r.
19r Am Rande: Propercius de Iliade Virgilii. Propertius 3,32, 65 ff. Riese 264.
19r Bormann-Henzen S. XXI, 32.
19v Riese 653, Anm. Am Rande: Sulpicius Severus. Burmann 1, S. 352.
19v Bormann-Henzen S. 21,33. In der Hs. nur bis:… nepoti.
20r De Rossi S. 162,4. Diehl 1700.
20r Bormann-Henzen S. XL, 83.
20r Am Rande: Pro /i'(lio) sancti Ambrosii. De Rossi S. 162, 5. Diehl 2165.
PL 105,527.
20v Ü: In loco subterraneo secreti consilii sub Capitolio ubi C. mortuus fuit super
quadam eius imagine marmorea breviter dicitur Lo Perso. Ga. lulius Caes.
deo Soli Invicto altere{!).
20v Am Rande: Neapoli in ecclesia parva. A: Condicionus(l) onus mortales opprimit
istud … 21r E:… Premia cum sanctis sumere celsitroni.
21r Bormann-Henzen S. XXII, 38.
21 v Am Rande: In statua Marcelli. A: Claudius hic Rome quondam memorabile
sidus …
21 v Bormann-Henzen S. XXII, 39.
22r Am Rande: Simonis. A: Hic sum post vitam miseramque inopemque sepul-
22r Bormann-Henzen S. XXIII, 40. [tus… Distichon.
22v A: Timon ego iaceo hic … Distichon.
22v Bormann-Henzen S. XXIII, 41.
22v Am Rande: Geroncii et Constandi. De Rossi S. 117,96 u. ö. Buecheler 1400.
Diehl 3423. Walther 20804.
23r Bormann-Henzen S. XXIII, 42.
23r A: Dumque puellarum ludum, dum litore fratres/Ludunt, pirate corripuere
duos … 4 Distichen.
23v Bormann-Henzen S. XXIII, 43. Nur bis:… patris(\).
23v Am Rande: Cotte consulis. A: Victrix Roma dole fuso de sanguine Cotte …
Distichon.
23v Bormann-Henzen S. XXIII, 44.
23v Bormann-Henzen S. XXIII, 45.
23v Am Rande: Maronis putatur. Riese 263. PL 19,834.
23v Bormann-Henzen S. XXIII, 46.
24r Am Rande: Maronis putantur. Riese 256. Walther 11887.
24r Bormann-Henzen S. XXIII, 47.
24r Am Rande: Maronis putatur. Riese 772 b. Walther 6752.
24v Bormann-Henzen S. XXIV, 48.
24v Am Rande: Arimini. E:… frustra iacentem. Riese 1170.
25r Bormann-Henzen S. XXIV, 49.
25r Am Rande: Maronis putantur. Riese 257. Walther 8447.
25r Bormann-Henzen S. XXIV, 25 a u. b.
25r Am Rande: Calpurnia. Buecheler 964.
25v Bormann-Henzen S. XXIV, 51.
25v Am Rande: Sancte Mustiole. PL 87,400.
25v Bormann-Henzen S. XXIV, 52.
26r Ausonius, De duodecim Caesaribus 1. A: Cesareos proceres … E:… obitum-
que peregit. Am Rande: A. Sidonius. PL 19,865.
26r Bormann-Henzen S. XXIV, 53.
26v Am Rande: Maronis putantur. Riese 674 a. Walther 10963.
26v Bormann-Henzen S. XXIV, 54.
26v Am Rande: Euripides. Burmann 1, S. 405,209. La Bibliofilia 1924, 140.
Walther 18293.
26v Bormann-Henzen S. XXIV, 55.
26v Am Rande: Scipiones Africani. Burmann 1,214.
27r Bormann-Henzen S. XXV, 56.
27r Am Rande: Sine titulo. A: Mirabar celerem fugitiva etate rapinam …
Walther 11075.
27v Bormann-Henzen S. XXV, 57–60.
28r Bormann-Henzen S. XXV, 61.
28r DeRossi S. 24, 25 u. ö. Diehl 1782.
28r Bormann-Henzen S. XXV, 62.
28v Bormann-Henzen S. XXV, 63 u. 65. CIGr 6174 u. 5791.
29r Bormann-Henzen S. XXVf., 66–68.
29r Bormann-Henzen S. XVIII, 8.
29v Schlußschrift (s. o.).
29v Von anderer Hand. Ü: Titulus Portae Aureae civitatis Benaventanae. 30r:
Imp. Caesari divi Nervae … Th. Mommsen, Inscriptiones Regni Neapolitanae
latinae S. 74, Nr. 1408. Darunter: OEAOZ(!).
Bl. 1r Initiale G (Gesamthöhe mit Ausläufen 17 cm). Farben: Braunrot, Kornblumenblau,
Braunviolett, Grauviolett, Grün. Der Buchstabe, aus braunroten
Blättern gebildet, umfaßt ein blaues Feld mit feinem goldenem Rankendekor.
Das Ganze auf einem eingekerbten goldenen Rechteck. Aus der linken Seite
geht eine Blattdolde hervor, die lange gewundene, gefiederte Blätter nach oben
und unten entläßt. Die Blätter ranken sich um feine Stiele, an deren Enden große
Blüten sitzen. Die Ausläufe werden umspielt von kleineren Blüten, goldenen
Dornblättchen und bewimperten Blättchen an Fäden. Auf der mittleren waagerechten
Dolde hockt ein goldenes Eichhörnchen. Die Wappenreihe (s. o.) auf dem
unteren Rande mit Blattdekor. Unter den wappenhaltenden Windspielen die
Malersignatur: Zs (?) /e(cit).
  • Weitere Literaturnachweise im OPAC suchen.
  • Weitere Literaturnachweise suchen (ehem. Handschriftendokumentation)
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Nutzungshinweise der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.