Beschreibung des Cod. Guelf. 139 Extrav.
Hans Butzmann: Die mittelalterlichen Handschriften der Gruppen Extravagantes, Novi und Novissimi. Frankfurt/M.: Klostermann, 1972. (Kataloge der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel: Neue Reihe, Bd. 15) S. 80–82
SERMONES. AUCTORITATES MARIAE
ACHTUNG: Weitgehend unkorrigierter OCR-Text aus einer Digitalisierungskampagne des Projektes Handschriftenportal.
Pergament. 78 blatt. Bl. 21,5 x 14,5 cm. cm. XIII./XIV. Jh. Niederlande.Quaternionen. 1–48 Reklamanten in Rähmchen. 49–71 zweispaltig. Tintenlinierung.
1–48 33 Zeilen; Schriftraum 15,7X9,3 cm. Gotische Buchschrift
(Textualis). Rote Überschriften. 1–48 rote und blaue Paragraphenzeichen. Rubra.
Größere und kleine Anfangsbuchstaben, rot und blau, 1r mit gespaltenem Schaft,
feine Blattranken und Perlornamentik, auch an den z. T. den ganzen Textspiegel
säumenden Ausläufen. 49–78 einfachere kleine rote Anfangsbuchstaben. Rote
Inhaltshinweise am Rande. Randzusätze und Randbemerkungen des XIV. Jhs.
72–78 kleinere angeheftete Blätter.
Pappband des XVII. Jhs. mit braunem Leder. Kanten und Mittelrechtecke mit
dreilinigem Streicheisen gebildet, blindgeprägte Sträußchen in den inneren
Ecken des Feldes und in der Mitte.
26r Glossen in niederfränkischer Mundart. An den Niederrhein weist auch das
Schuldenverzeichnis Bl. 78v (s.u).
Ir Sermones de tempore (Nativitas domini bis Pentecoste), de sancto spiritu,
de beata virgine, de angelis. Ü: Sermo in nativitatem domini. Videbit
omnis caro … (Lc 3,6). A: Ista verba scribit Lucas ewangelista. In quibus
verbis nativitas salvatoris nostri in tribus describitur… 24r Ü: Sermo de
pentecoste. 30r Ü: Item alius sermo de spiritu sancto. 35v Ü: De assumpcione
beate virginis. 38r Eine weitere Predigt über diesen Gegenstand. 41 v U:
Sermo de nativitate beate virginis. 43v Ü: De angelis. Species celi… (Eccli
43,10). A: Ista verba scripta … 48v E:… ut mirentur novam Ierusalem in
terris. Ad hanc reverentiam eius exhibendam adiuvet nos altissimi filius.
Qui vivit et cetera.
49r Auctoritates Mariae. Ü: Incipiunt auctoritates sanctorum de domina
nostra. A: Maria tanto excellentior facta est munere singulari… 67r E:
… conservaret ornamenta humilitas. Contemptum sui ancilla famulatu
ostendit.
67v Bernardus Clarevallensis, Sermo in nativitate s. lohannis Baptistae.
PL 184,991–1002. Es folgen Nachträge in kleiner Textualis:
71ra Auctoritates de nativitate domini. A summo celo egressio eius (Ps. 18,7).
A: Filius dei in incarnatione sua non tantum a celo sydereo vel empyreo …
Dazu Testimonia aus der Bibel. Da der Raum nicht ausreichte, wurden drei
kleinere Blätter hinzugefügt. 74v E: … De omnibus dicitur per ordinem
in psalmis: Fiat inquit mensa eorum coram ipsis in laqueum, ecce primum
… et in tabernacula eorum non sit qui inhabitet, ecce viim. Das Folgende
in Notula:
75r Auctoritates de resuscitatione domini. Die erste Zeile (mit Überschrift?)
weggeschnitten. Setzt ein: — dabit, habebit. In vitam eternam et ego resuscitabo
eum in novissimo die …
76v De deo et mundo. Einige Sätze, zweispaltig über die Seite verteilt: A: Apud
deum sunt tria immanentia necessaria… Das Folgende wieder in kleiner
Textualis. Davor zwei Bll. mit Text ausgeschnitten.
77r Ü: Sermo in assentione (!) domini. Perikope Actus 1,11. A: Considerandum
quomodo iverit Ihesus ad celum … 78r E:… spiritus sit man-
sionarius in perseverantibus. Psalmus Deus sedet… Rogemus dominum …
78r Sententiae. A: Nota. Augustinus: Nichil est tarn durum atque ferreum
quod non amoris igne vincatur… 78v Bernhardus: Caro clamat ego
decipiam…
Eintragungen am Rande:
26r Glossen zu „Numerus quinquagenarius constat ex“: den veftigesten tael ut.
Das Folgende von einer Hand:
44v am unteren Rande Sententiae. Weitere 45r, 48v, 49v, 50r, 50v, 51r, 52v,
55r, 55v, 56r, 57r, 59v, 60r, 62v, 63v, 64v, 65r, 65v, 66v, 67r, 67v. Genannt
sind Isidorus, Gregorius, Hugo, Augustinus. Unter diesen Eintragungen
auch Versus: 58v Quod deus est, scimus … Walther 16253. 59r Dat vires
veile … Walther Proverbia 5021. 63r Qui legitis flores … (Verg., Buc.
3,92f.) Walther 15525. 66r Proverbium. A: Sunt tria que caveas, tria nam
ista cavenda sunt: dens canis, unguis equi, lingua dolosi viri.
73v am unteren Rande Versus: Nota Voces corporis Christi. A: Subtilem
partus, agilem mare, visio clarum … Distichon. Weitere Verse über das
Corpus Christi: 74r A: Hostia dividitur in partes tincta beatos… Zwei
Hexameter. 74v am Rande: Ista facit corpus Christi. A: Dat vitam, reficit,
solidat, venialia tollit… Vier Hexameter.
78v kopfstehend: Schuldenverzeichnis (Urkundenschrift d. XIV. Jhs.)… . Item
Ludolfo de Colonia Marea V satis minus … Item domino abbati I Marea …
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Nutzungshinweise der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.