Beschreibung von Cod. Guelf. 324 Helmst. (Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser. Wiesbaden 2022.) Beschrieben von Bertram Lesser Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Bertram Lesser Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel

Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA).

Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Copyright Information

urn:nbn:de:gbv:23-mss/324-helmst3

Neu katalogisiert durch Bertram Lesser.

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil II .

Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt. Normdaten ergänzt bzw. korrigiert. Überarbeitung abgeschlossen; gleicher Stand wie im gedruckten Katalog.
Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Helmstedter Handschriften Cod. Guelf. 324 Helmst. Heinemann-Nr. 359 Manuscripta Mediaevalia Objektnummer 32412189,T Sermones 'Parati'. Jacobus de Voragine. Johannes Contractus Papier — 316 Bl. — 28,5–29 x 20,5–21,5 cm — Hildesheim, Diözese — 15. Jh.

Papier

Aus vier Teilen zusammengesetzt: I 1ra–67v, II 68ra–193vb, III 194ra–304vb, IV 305ra–314vb.

Bleistiftfoliierung modern: 1314, je ein ungez. Schaltzettel mit Nachträgen nach Bl. 170 und Bl. 176. 4 VI (48). VI+1 (61). III (67). 4 V (107). V+2 (119). 2 V (139). V+1 (150). VI (162). V+1 (172)! V+1 (182)! V+1 (193). VI (205). VI–1 (216). 4 VI (264). VII (278). VI (290). VII (304). V (314).

Laut den Reklamanten befanden sich die Teile II–IV zunächst in einem nicht erhaltenen Einband.

Dieser wurde bei der Ergänzung mit Teil I durch einen spätgotischen Holzdeckelband mit ungefärbtem Schweinslederüberzug ersetzt. Der Bezug wurde vermutlich zweitverwendet, da auf VD und HD Perforationen und Druckspuren von Schonernägeln erkennbar sind, aber keine Löcher im Holz selbst. Der Bezug von Rücken und HD wurde beim Ablösen durch Einschnitte beschädigt. Streicheisenlinien. Einzelstempel Adler, natürlich: EBDB s000232. Rosette, ein Blattkranz, fünfblättrig: EBDB s007686. Rosette, drei Blattkränze, fünfblättrig: EBDB s006871. Vogelpaar, Köpfe zugewendet: EBDB s009230. Aus der Werkstatt "Hauptwerkstatt Wöltingerode" ( EBDB w000260). Zwei Kapital- und drei Doppelbünde. Zwei Riemenschließen mit Stiftlager in einfacher Gabelform, Lager und Haken identisch. Einbände, bemerkenswerte gotische Stempeleinbände (Werkstatt nach EBDB) Wöltingerode Hauptwerkstatt Einband Schließen Riemenschließen mit Stiftlager (Gabelform)

Als Makulatur unter dem vorderen, leeren Spiegelbl. nicht näher identifizierbare Reste eines niederdeutschen Inkunabeldruckes. Drucke, erwähnte Wolfenbüttel, HAB Inkunabeln (Fragm.)

Der Codex gehörte zunächst wie Cod. Guelf. 412 Helmst. dem wohl aus Goslar stammenden Conradus Odenhusen, Besitzvermerk auf dem VS: Dominus Conradus Odenhusen alias Jacopes dedit. Buch- und Schriftwesen Schenkungsvermerk (zeitgenössisch) Angehörige der Familien Odenhusen und Iacoppes (Jacobs) sind im 15. Jahrhundert mehrfach in Goslar nachgewiesen, vgl. F. Bonhoff, Goslarer Schoßregister von 1457, in: Zeitschrift der Zentralstelle für Niedersächsische Familiengeschichte 7 (1925), 145–158, hier 153 Nr. 335, 157 Nr. 868, 879; S. Graf, Das Niederkirchenwesen der Reichsstadt Goslar im Mittelalter, Hannover 1998 (Quellen und Studien zur Geschichte des Bistums Hildesheim 5), 74, 422, 444f., 484. Ob Conradus Odenhusen auch zu den Schreibern der Hs. gehörte, ist nicht bekannt.

Später wie Cod. Guelf. 412 Helmst. dem Zisterzienserinnenkloster Wöltingerode geschenkt, wo der Codex offenbar neu eingebunden wurde. Für die Wöltingeroder Provenienz spricht auch der Schenkungsvermerk, der von der gleichen Hand auch in Cod. Guelf. 412 Helmst. und 457 Helmst. eingetragen wurde, vgl. dazu auch Kreutz, 78–80.

Seit dem 14.3.1572 mit den übrigen Buchbeständen des Konvents in der Wolfenbütteler Hofbibliothek, 1614 in deren Gesamtkatalog von Liborius Otho (Cod. Guelf. A Extrav., p. 284 [279]) unter den Papalia Miscellanea als Sermones manuscripti mit der Signatur V 10 nachgewiesen. 1618 in die Universitätsbibliothek Helmstedt überführt; 1644 in deren Handschriftenkatalog (Cod. Guelf. 27.2 Aug. 2°, 10r) als Sermones de Sanctis. In breter, weiß, mit clausuren unter den Theologici MSSti in folio beschrieben, auf dem VS entsprechende Helmstedter Signatur T. 233. Im Handschriftenverzeichnis von 1797 (BA III, 52) unter Nr. 232 genannt.

Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser (im Erscheinen). Heinemann Nr. 359. Rüthing 196. Kreutz, 28, 47f., 65, 79f., 192 Nr. 4. I 1469 Wohldenberg 1ra–66vb Sermones 'Parati' de sanctis<note> cum sermonibus aliunde adscitis</note> Paratus sum et non turbatus . Verba ista possunt esse beati Andree in quibus respondet vocacioni salvatoris qui eum vocavit Paratus sum. Verba ista possunt esse beati Andreae in quibus respondet vocationi salvatoris qui eum vocavit et sic sancta Katharina in domino requievit cui est honor et potestas per infinita seculorum secula Amen Deo gracias Anno domini Mo CCCCo LXIX in Woldenberge finitus et scriptus est Insgesamt 63 Sermones von Andreas (S1) bis Katharina (S85). Nach Schneyer 4, 538–548, sind mit Initium nachweisbar: Nr. 174–176, 178–181, 183, 185, 187, 188, 192, 196, 199–206, 208–213, 215–217, 219, 220, 222–226, 229–234, 236, 243, 242, 244, 246, 248–250, 253, 254. Die Textschlüsse sind häufig modifiziert oder ergänzt, einige wenige Predigten sind gekürzt. Die gesamte Predigtreihe auch in Cod. Guelf. 674 Helmst., 172r–307v; Auszüge in Cod. Guelf. 160 Helmst. Zu Ausgaben und Literatur der Paratus-Sammlungen vgl. bei Cod. Guelf. 297 Helmst., 1ra–119vb. – Ergänzend sind folgende Stücke eingefügt: 13vb–14va Peregrinus de Oppeln Sermo in festo beatae Agnetae virginis<note> (S18)</note> De beata Agneta sermo Vgl. Schneyer 4, 458 Nr. 119. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Agnes v. m. 14va–15vb Peregrinus de Oppeln Sermo in festo sancti Vincentii martyris<note> (S19)</note> De sancto Vincencio Vgl. Schneyer 4, 458 Nr. 120. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Vincentius m. 15vb–17rb Peregrinus de Oppeln Sermo in festo conversionis Pauli apostoli<note> (S20)</note> De sancto Paulo Vgl. Schneyer 4, 458 Nr. 121. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Paulus ap. Conversio 18rb–19vb Sermo in festo purificationis BMV (S21) Sequitur de eodem Postquam impleti sunt . Notandum quod dominus precepit Levitici VIIo quod mulier que suscepto semine filium pepererit immunda erat ad septem dies Postquam impleti. Notandum quod dominus praecepit Levitici VIIo quod mulier quae suscepto semine filium pepererit immunda erat ad septem dies Gekürzt auch in Cod. Guelf. 674 Helmst., 203v. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Purificatio Sermones De sanctis in festo Purificationis BMV (S21) 26ra–27va Sermo in festo annuntiationis BMV (S28) Item de annunciacione Dilectus meus . Verba ista sunt beate Marie virginis in quibus glorificatur filium dei concepisse Dilectus meus. Verba ista sunt beatae Mariae virginis in quibus glorificatur filium dei concepisse Fehlt bei Schneyer und in den Drucken, ist aber in anderen 'Paratus'-Sammlungen überliefert, z. B. in Mainz, StB, Hs. I 47, 257rb–258rb (Mainz 1, 99); Cod. Guelf. 674 Helmst., 221r–224r. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Annuntiatio Sermones De sanctis in festo Annuntiationis BMV (S28) 39rb–40ra Sermo de divisione apostolorum (S97). Ecce ego mitto . Et potest hoc verbum predicari in divisione apostolorum quod ayt ecclesia ad laudem dei qui misit eos Ecce ego mitto. Et potest hoc verbum praedicari in divisione apostolorum Fehlt bei Schneyer und in den Drucken, ist aber in anderen 'Paratus'-Sammlungen überliefert, vgl. Cod. Guelf. 674 Helmst., 251r–253r. Hagiographica Heiligengruppe Divisio apostolorum Sermones De sanctis in festo Divisionis apostolorum (S97) 44rb–45va De sancto Dominico (S54). Enoch placuit . Enoch interpretatur ambulans in deo et significat Dominicum qui cum deo ambulavit et ideo eum in celestem paradisum transtulit Enoch placuit. Enoch interpretatur ambulans in deo et significat Dominicum Ähnliches Incipit bei einer Predigt zur Translatio sancti Francisci (S73) in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 69, 249vb ( Lüneburg 2, 131). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Dominicus cf. Sermones De sanctis in festo s. Dominici (S54) 55va–b 57ra–vb Sermo in festo Michaelis archangeli (S70) Schneyer 9, 896 Nr. 146 (aus Cod. Guelf. 23.26 Aug. 4°, 267r–269r). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Michael archang. Sermones De sanctis in festo Michaelis archangeli (S70) 56r–v Vita brevis sancti Lamberti episcopi De sancto Lamberto (S134). Sanctus Lambertus ex parentibus preclaris Traiectensi urbe oriundus et literis sacris eruditus Theodardo eiusdem urbis episcopo traditur Sanctus Lambertus ex parentibus praeclaris Traiectensi urbe oriundus et litteris sacris eruditus Theodardo eiusdem urbis episcopo traditur transferens a Traiecto pontificalia et locum martirii eius basilica superedificata decoravit. Rogemus Vermutlich Epitome von BHL 4680. Mit identischem Initium auch in Darmstadt, ULB, Hs. 1088, 20r–21r ( Darmstadt 5,1, 135); geringfügig abweichend und in Lektionen gegliedert in Cod. Guelf. 413 Helmst., 52vb–53vb. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Lambertus ep. m. 67r leer. 67v Probationes pennae In verschiedenen Schriftformen dreimal der Vermerk: Hec scripta sunt michi neglecta, darunter unter der Rubrik Hec Berneherdus vier Verse aus dem pseudobernhardinischen, möglicherweise Bernardus Morlanensis zugehörigen "Carmen paraeneticum de contemptu mundi" (vgl. Walther I 2521; Bloomfield 693; Walther I 13854, diese Verse auch separat überliefert, vgl. Walther II 20894, 23872); Druck: PL 1307A–1314C, hier 1311B. Buch- und Schriftwesen Federproben Buch- und Schriftwesen Schreiberverse Versus scriptoris Probationes pennae lat. Carmen paraeneticum de contemptu mundi (Ausz.) Probationes pennae lat. Schreibervers Versus paraenetici de contemptu mundi (Ausz.) Bernardus Morlanensis Carmen paraeneticum de contemptu mundi (Ausz.) Alle Nachträge von der gleichen ungelenk wirkenden Hand wie der Besitzeintrag auf dem VS.

Papier

Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Augen und Nasenlöchern, darüber einkonturige Stange, darüber Stern: WZIS DE2910-PO-74431 , DE2730-PO-74439 (beide 1468).

67 Bl. 29 21,5 4 VI (48). VI+1 (61). III (67). Buch- und Schriftwesen Reklamanten Reste von Reklamanten.

Bl. 56 gez. Schaltzettel mit Textnachtrag, misst noch 19,5 x 13 cm.

22,5 16 , zweispaltig (Spalten 7 cm breit), 46–52 Zeilen.

Jüngere gotische Kursive von einem Hand, Textualis als Auszeichnungsschrift. Schriftarten Auszeichnungsschrift Textualis Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive

Rubriziert, rote Lombarden. Buchschmuck Lombarden

1ra schlichte, federgezeichnete Initiale P über 14 Zeilen mit rot gekerntem Knospenfleuronnée und Halbpalmetten im Buchstabenkörper und zwei großen, flachen, lappig gekerbten Blättern im Binnenfeld; die Kontur der Initiale ist mit Fibrillen besetzt, die jeweils aus 3 (2,1) rot gekernten Perlenanhäufungen hervorwachsen. Buchschmuck Initialen Fleuronnée-Initiale

II Hildesheim, Diözese 15. Jh., 1. Viertel 68ra–193vb Jacobus de Voragine Legenda aurea<note> multis capitulis sive mutata sive breviata et interpolata legendis aliunde adscitis</note> Universum tempus huius vite in quatuor distingwitur scilicet in tempus deviacionis Universum tempus huius vitae in quattuor distinguitur scilicet in tempus deviationis imperator nimio contra eos furore repletus increpare eos cepit cur ab una puella Text bricht ab. Textbestand: Maggioni LA cap. 1–19, 21, 101, 22–26, 28, 31, 34, 36, 35, 37–46, 48–52, 54, 55, 165 (teilweise), 56, 57, 59, 62–77, 80–82, 97, 83–86, 89–96, 99, 100, 102, 106, 107, 109–123, 127, 129–131, 134–137, 139, 141–144, 149, 150, 152, 154–163, 165–168. Der zugrundeliegende Text ist der als V* bezeichneten Fassung zuzuordnen, deren Eingriffe hier nicht eigens dokumentiert werden. Darüber hinaus sind alle längeren Kapitel umgearbeitet und stark gekürzt, teilweise nachträglich durch Marginalien wieder ergänzt. Die Mitüberlieferung und einige Rubriken (76ra und 130va) legen den Schluss nahe, dass es sich hier um eine homiletische Bearbeitung des Textes handelt. Orts- und Personennamen sind häufig bis zur Unkenntlichkeit verlesen. Die zahlreichen eingefügten Viten erweitern den Text zu einem Legendar der Diözese Hildesheim. Druck Maggioni LA, 3–153, 155–160, 683–687, 161–186, 198–200, 219–221, 227–229, 233–237, 230–232, 238–306, 309–343, 355–369, 374–390, 1184–1187, 391–402, 413f., 443f., 446–451, 459–477, 480–531, 536–555, 670–675, 536–599, 616–639, 643–648, 650–657, 663–669, 681f., 688, 701–710, 718–737, 745–791, 811–837, 841–856, 873–884, 886–890, 900–907, 924–938, 951–953, 955–960, 965–968, 977–979, 986–1001, 1003–1008, 1010–1015, 1041–1049, 1051f., 1059–1062, 1073–1077, 1079–1086, 1088, 1090–1155, 1180–1184, 1188–1208. Parallelüberlieferung und Literatur vgl. bei Cod. Guelf. 289 Helmst., 1ra-250vb. – Gegenüber Maggioni LA abweichende Gesamttexte: 90rb–va De sancto Marcello episcopo Mortuo Dyocleciano filius eius Maximianus precepit ut christiani ubicumque inventi fuissent punirentur Mortuo Diocletiano filius eius Maximianus praecepit ut christiani ubicumque inventi fuissent punirentur ubi post multas dies serviendo emisit spiritum Weitgehend wörtlicher Auszug aus den Lectiones II und III zum Marcellusfest des dominikanischen Heiligenoffiziums, gedruckt in: Le sanctoral du lectionnaire de l’office Dominicain (1254–1256). Édition et étude d’après le ms. Rome, Sainte-Sabine XIV L1 "Ecclesiasticum officium secundum ordinem fratrum praedicatorum", hrsg. von A.-E. Urfels-Capot, Paris 2007 (Mémoires et documents de l’École des Chartes 84), 181f. Dazu BHL Inédits , 359. Ersetzt Maggioni LA cap. 20, 154. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Marcellus pp. m. 189ra–191rb De sancta Elizabeth domina Mirabilis deus in sanctis suis et sanctus in omnibus operibus suis dominus noster electos suos inhabitans operatur in ipsis Mirabilis deus in sanctis suis et sanctus in omnibus operibus suis dominus noster electos suos inhabitans operatur in ipsis senciens et sanum et sue procuratrice salutis dominum benedixit In dieser Form unbekannte Epitome der Elisabethvita Dietrichs von Apolda ( BHL 2496), besteht im einzelnen zumeist aus wörtlichen Auszügen von cap. I,3–5, 8; II, 4, 7, 9; III, 4; VI, 10, VIII, 1–4, 6, 9, 17, vergl. mit: Dietrich von Apolda, 27–29, 32f., 37, 40f., 42f., 56, 95, 109–113, 114, 116f., 127f. Das Wirken Elisabeths in Marburg (190ra–b) ist aus anderen Quellen, u. a. BHL Novum Suppl. 2510c, Druck: E. Waldapfel, Egy ismeretlen Szent Erzsébet-legenda az admonti bencés kolostor könyvtárából, in: Magyar Könyvszemle NS 38 (1931), 64–70, hier 68, zusammengefügt. Ersetzt Maggioni LA cap. 164, 1156–1179. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Elisabeth vid. Theodoricus de Apolda Vita sanctae Elisabeth (Bearb.) – Gegenüber Maggioni LA zusätzliche Legenden: 71vb–72rb Barbare Temporibus Maximiani imperatoris erat quidam vir inclitus sed paganus nomine Dyoscorus et huic erat unica filia vocabulo Barbare que studebat in divinis officiis Temporibus Maximiani imperatoris erat quidam vir inclitus sed paganus nomine Dioscorus et huic erat unica filia vocabulo Barbarae quae studebat in divinis officiis igne celitus veniente consumptus est ita ut nec pulvis de eo sit inventus Auch in Cod. Guelf. 388 Helmst., 10vb–11rba. BHL 917. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Barbara v. m. 73rb–74va De conceptione BMV et illatione eius in Hildensem De concepcione Marie virginis Adventus reliquiarum sancte Marie virginis in Hildensem que a Lodewico imperatore pio facta est Adventus reliquiarum sanctae Mariae virginis in Hildensem quae a Ludovico imperatore pio facta est ipsius si quid aliter sapio paratus iudicio misericorditer emendare valete Eine bislang nur hier nachgewiesene Kompilation aus der "Fundatio ecclesiae Hildensemensis" (s. unten, 303v) und dem Brief Bernhards von Clairvaux an die Kanoniker von Lyon über die Empfängnis Mariae (ep. 178). Vgl. Fundatio ecclesiae Hildensemensis, in: MGH SS 30/2, 939946, hier 941f. , und Bernardi opera, Bd. 7, Rom 1974, 388–392. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Conceptio Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Illatio Bernardus Claraevallensis Epistula CLXXVIII (Bearb.) 84rb–vb De sancta Eufrosina virgine Apud Alexandriam sancte Eufrosine virginis. Hec in Alexandria a patre Paphnucio et matre sterili per preces cuiusdam sancti patris nata est Apud Alexandriam sanctae Euphrosynae virginis. Haec in Alexandria a patre Paphnutio et matre sterili per preces cuiusdam sancti patris nata est ipso quoque post annos decem mortuo prope filiam sepelierunt eum Die sonst unbekannte Vita ist aus dem Martyrologium des Ado Viennensis ( PL 123, 209D) und einem Vitentext ähnlich BHL Novum Suppl. 2725e kompiliert. Dem Martyrolog entspricht auch die Zuordnung zum 1. Januar. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Euphrosyna v. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 90ra–b Vita sanctorum Chrysanthi Mauri et Dariae Crisancti Mauri martirum Rome sanctorum Crisanti Mauri et Darie qui tempore Numeriani imperatoris sub iudice Celerino Rome passi sunt Romae sanctorum Chrysanti Mauri et Dariae qui tempore Numeriani imperatoris sub iudice Celerino Romae passi sunt martirii gloriam acceperunt inter quos erat Theodorus et Marianus et plurimi clericorum Weitgehend wörtlich aus dem Martyrologium des Ado Viennensis kompiliert. Druck (mit abweichendem Incipit und offenbar verlesenem Explicit) PL 123, 407B–408D. Literatur CALMA 1, 46 Nr. 3. Hagiographica Heiligengruppe Chrysanthus Maurus et Daria m. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 91ra Prisce virginis Beata Prisca virgo nobilis Romana terciodecimo etatis sue anno missa est a Dyocleciano imperatore in templum Appollinis sacrificare Beata Prisca virgo nobilis Romana tertiodecimo aetatis suae anno missa est a Diocletiano imperatore in templum Apollinis sacrificare eam capite truncari fecit Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 251va ( Lüneburg 2, 73); Frankfurt/M., StUB, Ms. Praed. 43, 15rb ( Frankfurt 1, 98). BHL Inédits , 370. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Prisca v. m. 94ra–b Translatio sancti Epiphanii Epiphanii confessoris Apud Ticinum Ytalie urbem que est Papya dicitur natale Epiphanii episcopi et confessoris. Hic vir sanctus a Gendebendo rege Burgendionum redisset Apud Ticinum Italiae urbem quae est Pavia dicitur natale Epiphanii episcopi et confessoris. Hic vir sanctus a Gundobado rege Burgundionum redisset tempore primo Ottonis imperatoris a venerabili episcopo Otwyno cum corpore sancte Speciose Hyldensem est translatus Der unikal überlieferte Text kombiniert eine Bearbeitung von BHL 2572 mit einer martyrologähnlichen Einleitung. Der vollständige Text mit ähnlichem Explicit in Cod. Guelf. 419 Helmst., 253vb–255rb. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Epiphanius ep. cf. 95ra Emerenciane Emerenciana que fuerat collectanea sic, recte: collactanea beate Agnetis virgo sanctissima licet kathecumina constanter et intrepida contra sevientes paganos stabat immobilis Emerentiana quae fuerat collactanea beatae Agnetis virgo sanctissima licet cathechumena constanter et intrepida contra saevientes paganos stabat immobilis ad se sepulturam sanctorum aliquas excitaret Literatur BHL 2527. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Emerentiana v. m. 95ra Thimothei apostoli In Epheso civitate sancti Thimothei apostoli. Thimotheus patre gentili matre vero Hebrea fideli natus sanctitate et moribus precipuus In Epheso civitate sancti Timothei apostoli. Timotheus patre gentili matre vero Hebraea fideli natus sanctitate et moribus praecipuus martir spiritum reddidit eius et a me Paulus mencionem faciens in epistola sua ad ipsum scripta Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 252ra ( Lüneburg 2, 73). Ohne das Martyrolog-Incipit (vgl. Ado Viennensis, PL 123, 220B) in Michelstadt, Nicolaus-Matz-Bibliothek, D 687, 58ra–b ( Michelstadt, 52). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Timotheus ap. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 96vb–97rb Vita sancti Praeiecti<note> (Epitome)</note> De sancto Proiecto martire In die conversionis Pauli Preiecti martiris Avernensis episcopi. Hunc cum mater Elegia gestaret in utero per lateram euntem vidit sangwinem effusum In die conversionis Pauli Praeiecti martyris Avernensis episcopi. Hunc cum mater Elegia gestaret in utero per lateram euntem vidit sanguinem effusum et memoriam eorum exaltans monasterium virorum in predicto loco Vulfico constituit ubi Preiectus miraculis coruscat Auch in Cod. Guelf. 419 Helmst., 248vb–249va. Aus der Vita BHL 6916 kompiliert. Der verderbte Ortsname im Explicit ist Volovicus (Volvic). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Praeiectus ep. 97rb–vb De sancto Policarpo In Smirna sancti Policarpi episcopi et martiris discipuli beati Iohannis qui ab eo ordinatus Smirne episcopus tocius Asye princeps fuit In Smyrna sancti Polycarpi episcopi et martyris discipuli beati Iohannis qui ab eo ordinatus Smyrnae episcopus totius Asiae princeps fuit passi sunt autem cum eo et alii duodecim ex Philadelfia venientes apud prefatam urbem Weitgehend wörtlich aus dem Martyrologium des Ado Viennensis kompiliert. Kürzer auch in Cod. Guelf. 275 Helmst., 49rb–va; weitgehend identisch in Cod. Guelf. 75.8 Aug. 2°, 52ra–vb. Druck PL 123, 221B–222C. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Polycarpus ep. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 97vb De sancto Valerio sacerdote Post venerabilem obitum Eucharii beatus Valerius in sacerdotali ministerio ei succedit Post venerabilem obitum Eucharii beatus Valerius in sacerdotali ministerio ei succedit corpori sancti Eucharii coaptaverunt et cum divinis laudibus condiderunt Besteht weitgehend wörtlich aus dem Kapitel 5 der "Vita Eucherii Valerii et Materni" ( BHL 2655). Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 252rb ( Lüneburg 2, 73). Druck AA SS Jan. 2, 921. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Valerius ep. cf. Vita Eucherii Valerii et Materni (Ausz.) 99va–104ra Vita sanctae Aldegundis Allegundis Anno dominice incarnacionis circiter evoluto sexcentesimo tricesimo circa hec tempora non longe multum Romane sedi apostolice presidentibus per successiones pontificibus Honorio Severino Iohanne Theodorio Martino imperante Anno dominicae incarnationis circiter evoluto sexcentesimo tricesimo circa haec tempora non longe multum Romanae sedi apostolicae praesidentibus per successiones pontificibus adiuvante gratia conditoris qui misericorditer operatur in sanctis suis qui dat virtutem et fortitudinem plebi sue benedictus Deus Amen Literatur BHL 247. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Aldegundis v. abb. 104ra–b De sancta Brigida virgine Sancta Brigida a christianis nobilibus parentibus orta a sua puericia bonarum rerum studiis inolevit Sancta Brigida a christianis nobilibus parentibus orta a sua pueritia bonarum rerum studiis inolevit tandem beata Brigida in die kalendarum Februarii mensis obdormivit in domino Offenbar eine erheblich bearbeitete und gekürzte Epitome von Cogitosus: Vita sanctae Brigidae. Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 246rb–vb ( Lüneburg 2, 73); eine längere ähnliche Fassung in Cod. Guelf. 75.8 Aug. 2°, 58va–59vb. Literatur BHL 1457; CPL 2147; BCLL 302; CALMA 2, 651 Nr. 1; BHL Inédits , 173. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Brigida v. Cogitosus Vita sanctae Brigidae (Bearb.) 107vb–109va Dorothee virginis beate In diebus illis in provincia Capadocie Cesaria in civitate erat quedam puella nomine Dorothea cotidie castitati sobrietati humilitati mansuetudini ieiuniiis et oracionibus insistebat In diebus illis in provincia Cappadociae Caesarea in civitate erat quaedam puella nomine Dorothea cotidie castitati sobrietati humilitati mansuetudini ieiuniiis et orationibus insistebat ipse glorificatur in eis qui patri sanctoque spiritui consubstancialis et coeternus cum eis et in eis vivit et regnat deus per omnia secula seculorum Amen BHL Novum Suppl. 2323c. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Dorothea v. m. 109vb Appollonie virginis Quinto ydus Februarii in Allexandria virginis sancte Appollonie que sponte in regnum sic, recte: ignem sibi constitutum prosiliit Quinto idus Februarii in Alexandria virginis sanctae Apolloniae quae sponte in regnum sic, recte: ignem sibi constitutum prosiliit et ignem quem minabantur sponte prosiliit Weitgehend wörtlich aus dem Martyrologium des Ado Viennensis entnommen. Auch in Cod. Guelf. 75.8 Aug. 2°, 69rb. Druck (hier ergänzt) PL 123, 228A. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Apollonia v. m. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 109vb–110ra Scholastice virginis Quarto ydus Februarii sancte Scholastice sororis sancti Benedicti abbatis que ad fratrem semel in anno venire consueverat Quarto idus Februarii sanctae Scholasticae sororis sancti Benedicti abbatis quae ad fratrem semel in anno venire consueverat ad Gallias est translatum et in territorio Cenomannensi venerabiliter repositum Epitome der auch sonst in diesem Kontext überlieferten Vita. Mit dem gleichen Schlusssatz zur Translatio auch in Berlin, SBBPK, Ms. Magdeb. 26, 213ra–b ( Berlin 4,1, 92). Druck Graesse LA, 885–887. Literatur BHL 7514; BHL Inédits , 173. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Scholastica v. Vita sanctae Scholasticae (Bearb.) 113va–114rb Ghertrudis virginis In Vigella sic, recte: Nivella monasterio sancte Ghertrudis virginis. Hec fuit filia Pipini regis filii Karuli Magni regis Tytuberga extitit soror Grimoaldi maioris domus In Vigella monasterio sanctae Gertrudis virginis. Haec fuit filia Pippini regis filii Karoli Magni regis Tytuberga extitit soror Grimoaldi maioris domus et in cespite gramineo ostenditur Epitome einer längeren Fassung, die mit identischem Incipit und Explicit in Cod. Guelf. 75.8 Aug. 2°, 87va–89vb, überliefert ist. Inhaltlich analog ist BHL 3493. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Gertrudis v. 119va–120ra Carmen rhythmicum de passione domini Item de passione domini Ad honorem nominis tui Ihesu Christe Passionis ordinem liber tradit iste Sicut rei seriem dant ewangeliste Narrando supplicia dulcis agoniste Hanc da Christe omnibus tuam passionem Devote legentibus non ferre mucronem Extremi iudicii quorum ad agonem Assis tui tribuens vultus visionem. Ad honorem nominis tui Iesu Christe | Passionis ordinem liber tradit iste | Sicut rei seriem dant evangelistae | Narrando supplicia dulcis agonistae 30 Vagantenstrophen, welche durch Marginalien und Rubriken auf die Tagzeiten der Karwoche verteilt sind, beginnend mit Sabbato in ramis. Auch in Cod. Guelf. 29.7 Aug. 4°, 140v–142v, dort anstatt Strophe 30 zwei bislang unbekannte Strophen. Druck AH 31 Nr. 58. Literatur Walther I 354. Versus rhythmici de passione domini Carmen rhythmicum de passione domini 122va–b De sancto Tyburcio Rome inter duos lauros natale sancti Tiburcii martiris. Hic fuit filius Cromacii urbis prefecti quem cum patre sanctus Sebastianus ad fidem convertit Romae inter duos lauros natale sancti Tiburtii martyris. Hic fuit filius Chromatii urbis praefecti quem cum patre sanctus Sebastianus ad fidem convertit et in eodem loco a quodam parente christiano sepultus est tercio ydus Augusti Als Incipit zu BHL Novum Suppl. 8286d dient hier der Martyrologeintrag von Beda Venerabilis ( PL 94, 1003A). Die längere Fassung vgl. unten, 158vb–159rb. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Tiburtius m. Beda Venerabilis Martyrologium (Ausz.) 122vb–123rb De sancto Valeriano Valerianus igitur et Tyburcius elemosinis insistebant et sanctorum corpora quos Almachius prefectus occidebat sepulture tradebant Valerianus igitur et Tiburtius eleemosynis insistebant et sanctorum corpora quos Almachius praefectus occidebat sepulturae tradebant corpus inter episcopos sepelivit et domum suam in ecclesiam ut rogaverat consecravit. Passa est autem circa annos domini CC XXIII tempore Alexandri imperatoris Weitgehend wörtlicher Auszug aus der "Passio sanctae Caeciliae" der Legenda aurea. Druck Maggioni LA cap. 165 (teilweise), 1184–1187. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Valerianus m. 125va–b Walburgis virginis Walburgis virginis sancte in Eistad. Hec de Anglorum gente oriunda Wildibaldi episcopi Eystadensis et Wynibaldi abbatis soror fuit Walburgis virginis sanctae in Eichstadium. Haec de Anglorum gente oriunda Willibaldi episcopi Eichstadensis et Wunibaldi abbatis soror fuit ubi florent oraciones beate Walburgis virginis nunc et semper Auch in Berlin, SBBPK, Ms. Magdeb. 26, 330ra–b ( Berlin 4,1, 96). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Waldburgis v. 125vb–126ra Alexandri Aurelianus imperator sanctum Alexandrum papam quintum a beato Petro apostolo iussit pro confessione fidei levari Aurelianus imperator sanctum Alexandrum papam quintum a beato Petro apostolo iussit pro confessione fidei levari Aurelianus lingwam suam masticans exspiravit horum autem sanctorum natalis est quinto nonas Martii Ungedruckte Bearbeitung des 4. Kapitels der Passio BHL 266. Passio sanctorum Alexandri papae Eventii et Theoduli martyrum (Bearb.) Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Alexander pp. m. Hagiographica Heiligengruppe Alexander pp. m. Eventius et Theodulus m. 127vb–128rb In deposicione sancti Godehardi Deposicio sancti Godehardi episcopi et confessoris. Hic in Attensi monasterio literis imbutus est Depositio sancti Godehardi episcopi et confessoris. Hic in Altahensi monasterio litteris imbutus est cuius corpus Bernhardus episcopus postea transtulit Zum Text vgl. die Parallelüberlieferung bei Cod. Guelf. 289 Helmst., 79rb–80ra, außerdem in Cod. Guelf. 220.1 Extrav., 51r–52r, dazu M. Giese, Goslars legendäre Gründung durch Gundelcarl. Eine neue Textversion nach der verlorenen Sächsischen Kaiserchronik?, in: DA 65 (2009), 547–564, hier 554f. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Godehardus ep. Hild. cf. Depositio 133rb–134ra Servacii episcopi Sancti Servacii Tungrensis episcopi. Hic ex provincia Armenie oriundus patre Memminerii matre Memelia fuit qui propinqui salvatoris secundum carnem esse feruntur Sancti Servatii Tungrensis episcopi. Hic ex provincia Armeniae oriundus patre Memminerii matre Memelia fuit qui propinqui salvatoris secundum carnem esse feruntur donec industria et devocione fidelium supra sancta eius membra ecclesia est fabricata In dieser Form bislang nur hier nachgewiesen. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Servatius ep. Tungr. cf. 134rb–va Passio sanctorum Cantii Cantiani et Cantianillae Cancianorum In Aquileia sanctorum martirum Cancii Canciani et Cancianille. Hii preclari vere Aniciorum origine regali ex Carnapio principe bono patre meliores extitere filii In Aquileia sanctorum martyrum Cantii Cantiani et Cantianillae. Hii praeclari vere Aniciorum origine regali ex Carnapio principe bono patre meliores exstitere filii sacerdos venerandus Zoylus collegit sanctorum corpora et replens aromatibus sicque demum apto illos locavit in loculo Vgl. den vollständigen Text in Cod. Guelf. 353 Helmst., 301rb–303ra. Eine Bearbeitung von BHL 1548. Hagiographica Heiligengruppe Cantius Cantianus et Cantianilla m. 134vb–135ra De sancto Erasmo Tercio nonas Junii in Campania sancti Erasmi episcopi et martiris qui iussu impii Dyocleciani primo plumbatis gravissime cesus Tertio nonas Junii in Campania sancti Erasmi episcopi et martyris qui iussu impii Diocletiani primo plumbatis gravissime caesus vocante domino martyr clarus sancto fine quievit Weitgehend wörtlich aus dem Martyrologium des Ado Viennensis kompiliert. Druck PL 123, 279C–D. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Erasmus ep. m. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 135ra–vb Bonifacii Sancti Bonifacii episcopi Maguntini et martiris hic nacione Anglicus a parentibus est puer literarum studiis traditus Sancti Bonifatii episcopi Maguntini et martyris hic natione Anglicus a parentibus est puer litterarum studiis traditus sacerdotes qui cum eo trucidati sunt in ecclesia Traiectensi fideles condigne reposuerunt Mit identischem Incipit in Greifswald, BGM, XXVI.E.103, 187vb–188rb ( Greifswald, 113). Hagiographica Heiligengruppe Bonifatius ep. et soc. m. 137ra–b Albani martiris Maguncie sancti Albani martiris. Theonestus cum sociis suis Albano et Urso a Philippo persecucionem Ateranorum fugiens Romam venit ad apostolorum limina Maguntiae sancti Albani martyris. Theonestus cum sociis suis Albano et Urso a Philippo persecutionem Arianorum fugiens Romam venit ad apostolorum limina iuxta civitatem in ecclesia sancti Iohannis Baptiste reposuerunt In dieser Form bislang nur hier nachgewiesen. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Albanus m. 137rb–vb Decem milium militum Adrianus et Antonius Romani imperatores fuerunt audito quod Agadirenses et Eufratenses ipsis rebellare cepissent irati magnum excercitum collegerunt Hadrianus et Antonius Romani imperatores fuerunt audito quod Agadirenses et Euphratenses ipsis rebellare coepissent irati magnum exercitum collegerunt passus est autem Hermolaus archiepicopus qui eosdem martires baptisaverat Zum Text vgl. Cod. Guelf. 289 Helmst., 85rb–86rb. Hagiographica Heiligengruppe Decem milium militum m. 143va–144va Odolrici episcopi et confessoris In Augusta civitate Almanie sancti Odolrici episcopi et confessoris. Hic in Almania ex parentibus nobilibus Hubaldo et Triburga extitit oriundus In Augusta civitate Alemanniae sancti Udalrici episcopi et confessoris. Hic in Alemannia ex parentibus nobilibus Hubaldo et Triburga exstitit oriundus cuius corpus in ecclesia beate Affre sicut ordinavit a sancto Volfango Ratisponendi episcopo est sepultum Mit identischem Incipit in Frankfurt/M., StUB, Ms. Barth. 166, 107vb–109ra ( Frankfurt 2, 371). Literatur BHL Novum Suppl. 8366f; BHL Inédits , 377. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Udalricus ep. cf. 144va–b Passio sancti Kiliani et sociorum eius<note> (Epitome)</note> Kiliani Colonati et Verbipolis sanctorum martirum Kyliani Colonati et Totnati. Beatus Kylianus Scotorum genere nobili sed fide nobilior a puericia literarum studiis est traditus Herbipolis sanctorum martyrum Kiliani Colonati et Totnati. Beatus Kilianus Scotorum genere nobili sed fide nobilior a pueritia litterarum studiis est traditus quem ibi episcopum Bonifacius instituit regnante Pipino in Francia orientali Bearbeitung von BHL 4661. Hagiographica Heiligengruppe Kilianus et soc. m. 146rb–va Divisio apostolorum Divisio apostolorum idibus Julii a multis sollempniter celebratur quia ea die post ascensionem domini XIIIo anno per mundum divisi asseruntur Divisio apostolorum idibus Julii a multis solemniter celebratur quia ea die post ascensionem domini XIIIo anno per mundum divisi asseruntur altera ad sanctum Paulum cum summa diligencia reponitur et veneratur Auch in Greifswald, BGM, XXXVII.E.109, 15ra–16ra ( Greifswald, 136). Druck W. Hug, Zum Feste der Divisio apostolorum, in: Jahrbuch für Liturgiewissenschaft 10 (1930), 162–168, hier 167f., in dieser Hs. fehlt § 2. Literatur BHL Novum Suppl. 654lb. Hagiographica Heiligengruppe Divisio apostolorum 151vb–152rb Panthaleonis martiris Apud Nicomediam natale sancti Panthaleonis martiris. Hic filius Eustorgii Nicomedensis fuit quem literis optime erudiri fecit Apud Nicomediam natale sancti Pantaleonis martyris. Hic filius Eustorgii Nicomedensis fuit quem litteris optime erudiri fecit iussit eciam eos qui crediderant decollari In dieser Form bislang nur noch in Cod. Guelf. 413 Helmst., 4ra–5ra, nachgewiesen. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Pantaleon m. 153vb–155va Oswaldi regis ac martiris In Vigella sic, recte: Anglia beati regis Oswaldi et martiris. Hic filius Elfridi regis Northanhumborum qui licet divine religionis ignarus fortissimus omni gente Britarum terrasque eorum Anglorum regibus subiugavit In Anglia beati regis Oswaldi et martyris. Hic filius Elfridi regis Northanhumbrorum qui licet divinae religionis ignarus fortissimust ubi illa obdormiens sanitatem integram curata reparavit Epitome aus den Oswald betreffenden Stellen von Beda Venerabilis: Historia ecclesiastica gentis Anglorum, bes. 1,15; 3,1–3, 6, 9–13; 4,14, ergänzt um einige Miracula. Weitgehend identisch in Cod. Guelf. 413 Helmst., 11va–13ra; eine kürzere Fassung in Cod. Guelf. 289 Helmst., 132va–b (vgl. dort zum Text). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Oswaldus rex m. Beda Venerabilis Historia ecclesiastica gentis Anglorum (Ausz.) 155va–b De sancta Affra martire Apud Reciam civitatem Augustam sancte Affre martiris. In qua civitate Vertissus sic, recte: Narcissus fugiens persecucionem Dyocleciani venit et intravit domum meretricis Affre Apud Raetiam civitatem Augustam sanctae Afrae martyris. In qua civitate Vertissus fugiens persecutionem Diocletiani venit et intravit domum meretricis Afrae martirium compleverunt Hylaria Digna et Eumena et Euprepia Als Incipit zur Epitome von BHL 108 dient hier der Martyrologeintrag von Ado Viennensis ( PL 123, 318B). Druck der vollständigen Fassung: Mombritius 1, 31–34. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Afra v. m. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 156va De sancto Romano martire Rome sancti Romani martiris. Hic per verba beati Laurencii dum in tormentis esset credidit et cepit dicere Romae sancti Romani martyris. Hic per verba beati Laurentii dum in tormentis esset credidit et coepit dicere et collegit corpus et sepelivit in cripta in agro Verano Exzerpt aus der im Martyrologium des Ado Viennensis tradierten Laurentiusvita ( BHL 4762), leicht verändert. Druck: AA SS Aug. 2, 410B–E. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Romanus m. Ado Viennensis Martyrologium (Ausz.) 158vb–159rb Tyburcius martir Rome inter duos lauros natale sancti Tyburcii martiris. Hic fuit filius Cromacii urbis prefecti quem cum patre sanctus Sebastianus ad fidem convertit Romae inter duos lauros natale sancti Tiburtii martyris. Hic fuit filius Chromatii urbis praefecti quem cum patre sanctus Sebastianus ad fidem convertit et in loco eodem a quodam parente christiano sepultus est tercio ydus Augusti Eine kürzere Fassung mit identischem Incipit und Explicit vgl. oben, 122va–b. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Tiburtius m. Beda Venerabilis Martyrologium (Ausz.) 161rb–162ra De sancto Bernwardo Beati Bernwardi deposicionis die Anselmus viginti sex annis in Danis devotus hermita vidit cum anima celestia petivit Beati Bernwardi depositionis die Anselmus viginti sex annis in Danis devotus eremita vidit cum anima caelestia petivit campanis concrepantibus totum translacionis diem cum gaudio deduxerunt Eine Zusammenstellung von Bernwardmirakeln aus dem Schluss der sog. editio Wolfherii von Thangmars Bernwardvita ( BHL 1254, Druck: MGH SS 4, 782, Anm. c) sowie aus modifizierten Teilen der "Narratio de canonisatione et translatione sancti Bernwardi" ( BHL 1259, Druck: Leibniz Scriptores 1, 469477 Nr. XXXII, in der Reihenfolge cap. 5, 6, 13, 15, 14, 36, 18, 17, 32, 14, 7, 20, 38, 12, 35 und 31). Der Schlusssatz entstammt den "Miracula sancti Bernwardi episcopi Hildesheimensis", cap. 13 ( BHL 1256, Druck: MGH SS 4, 784f.). Ein weiteres eingefügtes Mirakel über die Wiederauffindung eines verlorenen wertvollen Schwertes ist ungedruckt. Eine vollständigere Fassung in Cod. Guelf. 353 Helmst., 275vb–284rb, dort auch zur weiteren Überlieferung mit Literatur. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Bernwardus ep. Hild. Translatio Miracula sancti Bernwardi (Ausz.) Narratio de canonisatione et translatione sancti Bernwardi (Ausz.) Thangmarus Hildesheimensis Vita Bernwardi episcopi Hildesheimensis (Ausz.) 162vb–163ra Passio sancti Magni episcopi Tranensis De sancto Magno Sanctus Magnus in Apulea natus a pauperibus. Cum crevisset rogaverunt eum parentes ut pasceret alienorum oves Sanctus Magnus in Apulea natus a pauperibus. Cum crevisset rogaverunt eum parentes ut pasceret alienorum oves sic enim abscisione membrorum martir migravit ad Christum Bearbeitung von BHL 5169. Druck des alternativen Schlusses: AA SS Aug. 3, 706–716, hier 707D. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Magnus m. 163ra–va De sancto Auctore episcopo Veredica patrum tradicione cognovimus quod Ghertrudis filia Ecberti marchionis Saxonie relicta comitis Henrici de Northeym qui et pingwis dicebatur Veredica patrum traditione cognovimus quod Gertrudis filia Ecberti marchionis Saxoniae relicta comitis Henrici de Northeim qui et pinguis dicebatur marchionissa viam universe carnis quinto ydus Decembris feliciter est ingressa Stark gekürzte Fassung von BHL 748, der Prolog fehlt. Die Langfassung mit Prolog vgl. in Cod. Guelf. 1049 Helmst., 1r–16r; eine ebenfalls gekürzte Fassung vgl. in Cod. Guelf. 419 Helmst., 246ra–247va. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Auctor ep. cf. 176vb Duorum Ewaldorum Duo quidam presbiteri de nacione Anglorum venerunt ad provinciam antiquorum Saxonum si forte aliquos ibidem predicando Christo acquirere possent Duo quidam presbyteri de natione Anglorum venerunt ad provinciam antiquorum Saxonum si forte aliquos ibidem praedicando Christo acquirere possent passi sunt autem prefati sacerdotes et famuli Christi quinto nonas Octobris Zusammengestellt aus Beda Venerabilis: Historia ecclesiastica gentis Anglorum 5,10,2–3. Druck: Histoire ecclésiastique 3, 58–60. Vgl. BHL 2803. Hagiographica Heiligengruppe Ewaldi duo m. Beda Venerabilis Historia ecclesiastica gentis Anglorum (Ausz.) 177vb–178va De sancto Columbano Columbanus vir christianissimus causa peregrinandi Yberiam egrediens inter alios duodecim assumpsit sibi comitem beatum Gallum Columbanus vir christianissimus causa peregrinandi Hiberniam egrediens inter alios duodecim assumpsit sibi comitem beatum Gallum animam plenam fidelibus reddidit bonis inhesuram perhennibus Anspruchslose, stark gekürzte Fassung der Gallusvita des Walahfridus Strabo, vgl. zu Ausgaben und Literatur in Cod. Guelf. 322 Helmst., 118v–142v. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Columbanus abb. cf. Walahfridus Strabo Vita sancti Galli (Ausz.) 179vb–180rb Severi episcopi et confessoris Ravenne sancti Severi episcopi et confessoris. Severus in laycali habitu diu constitutus uxorem duxit nomine Vincenciam Ravennae sancti Severi episcopi et confessoris. Severus in laicali habitu diu constitutus uxorem duxit nomine Vincentiam et Sardicensi consilio interfuit Auch in Cod. Guelf. 413 Helmst., 74va–75rb. Incipit ähnlich BHL Inédits , 373. Vgl. Frankfurt/M., StUB, Ms. Barth. 4, 314va–316ra ( Frankfurt 2, 15); Nürnberg, StB, Cent. III, 69, 95ra–vb ( Nürnberg StB 2,1, 218); Basel, UB, B IX 19, 221vb–222vb ( Basel 2, 312). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Severus ep. cf. 180rb–va Severini episcopi Apud Coloniam Agrippinam sancti Severini episcopi eiusdem civitatis. Beatus Severinus Coloniensis episcopus condempnato Affrato Arriano a beato Maximino Treverorum episcopo in antistitem est consecratus Apud Coloniam Agrippinam sancti Severini episcopi eiusdem civitatis. Beatus Severinus Coloniensis episcopus condemnato Euphrato Arriano a beato Maximino Treverorum episcopo in antistitem est consecratus quod hodie dicitur proverbium sanctum Severinum domi esse episcopum Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 210rb–vb ( Lüneburg 2, 72). Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Severinus ep. cf. 180va–b Crispini et Crispiniani In Galliis civitate Suessionis Crispini et Crispiniani martirum. Sub Dyocleciano et Maximiano hii sancti Rome oriundi ad predicandum verbum vite civitatem Suessionis pervenerunt In Galliis civitate Suessionis Crispini et Crispiniani martyrum. Sub Diocletiano et Maximiano hii sancti Romae oriundi ad praedicandum verbum vitae civitatem Suessionis pervenerunt edificaverunt ei autem ecclesiam in qua exuberant beneficia sanctorum Auch in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 36, 210rb–211rb ( Lüneburg 2, 72). BHL Inédits , 178. Hagiographica Heiligengruppe Crispinus et Crispinianus m. 187ra–b De sancto Martino papa Natale sancti Martini pape. Hic de civitate Tudertina provincia Tuscie sedit annos sex mensem unum dies XXVI Natale sancti Martini papae. Hic de civitate Tudertina provincia Tusciae sedit annos sex mensem unum dies XXVI undecim dyaconos episcopos per diversa loca XXXIII Weitgehend identisch und in Lektionen gegliedert in Cod. Guelf. 413 Helmst., 88rb–va. Leicht gekürzte Fassung der Vita BHL 5595. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Martinus pp. m. 191rb–vb In deposicione sancti Bernwardi Beatus Bernwardus in onere sive in honore pontificali suscepto quanta continencia corpus coegit iuvenile ad virtutum culmen dici non potest Beatus Bernwardus in onere sive in honore pontificali suscepto quanta continentia corpus coegit iuvenile ad virtutum culmen dici non potest obiit autem anno domini Mo XXIIo anno ordinacionis sue trecesimo primo Bisher unbekannte Epitome der Bernwardvita von Thangmarus Hildesheimensis ( BHL 1253), beinhaltet im einzelnen Teile bzw. Zusammenfassungen von cap. 5, 6, 17, 19, 23, 24, 26, 27, 51, 46, 9, 54. Druck: MGH SS 4, 759761, 766f., 769771, 780, 778, 762, 781. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Bernwardus ep. Hild. Depositio Thangmarus Hildesheimensis Vita Bernwardi episcopi Hildesheimensis (Ausz.)

Papier

Wasserzeichen: Glocke, zwischen zwei Bindedrähten, ohne Beizeichen, Klöppel mit der Kontur des Randes verschmolzen: WZIS DE2730-PO-40874 , DE2730-PO-40885 (beide 1415). Glocke, zwischen zwei Bindedrähten, Klöppel mit der Kontur des Randes verschmolzen, darüber einkonturige Stange, darüber Blume (nicht nachweisbar). Ochsenkopf mit Augen, Nase und weiteren Gesichtsmerkmalen, darüber einkonturige Stange, darüber Stern: WZIS CH0780-PO-80740 (1416), DE8085-PO-80813 (1414), DE4620-PO-80817 (1415). Leopard: Briquet 3554 (1398–1414).

128 Bl. 29 21,5 4 V (107). V+2 (119). 2 V (139). V+1 (150). VI (162). V+1 (172)! V+1 (182)! V+1 (193). Buch- und Schriftwesen Kustoden Kustoden auf dem Fußsteg der ersten Rectoseite jeder Lage: 213.

Bl. 115 (gez. Schaltzettel mit Nachtrag) misst nur 9 x 21,5 cm; Bl. 118 (gez. Schaltzettel mit Nachtrag) misst 10,5 x 21,5 cm; Bl. 185 (gez. Schaltzettel mit Nachtrag) misst nur 4,5 x 20,5 cm. Die ungez. Schaltzettel mit Nachträgen, eingeheftet nach Bl. 170 und Bl. 176, messen 6,5 x 21,5 cm bzw. 7,5 x 21,5 cm.

23–24 16–17 , zweispaltig (Spalten 7–8 cm breit), 45–50 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Schriftarten Auszeichnungsschrift Textualis Jüngere gotische Kursive von einer Hand, schlichte, roh wirkende Textualis als Auszeichnungsschrift,

Buch- und Schriftwesen Marginalien Marginalien und Nachträge von mehreren weiteren Händen.

Rubriziert, rote Lombarden. Buchschmuck Lombarden

III Hildesheim, Diözese 15. Jh., 1. Viertel 194ra–242ra Collectio sermonum de sanctis et de commune sanctorum Sermones De sanctis Collectio sermonum de sanctis et de commune sanctorum Insgesamt 86 Sermones von Andreas (30.11., S1) bis Clemens (23.11., S84), vielfach jeweils zur Evangelien- und Epistellesung des Festtags, dazu Stücke zum Commune sanctorum. Im einzelnen sind enthalten: 194ra–b Sermo de sancto Andrea (S1) Venite post me . Legitur in evangelio hodierno quod Ihesus ambulavit iuxta stagnum Genazareth quod dicitur mare Galilee Venite post me. Legitur in evangelio hodierno quod Iesus ambulavit iuxta stagnum Genezareth quod dicitur mare Galileae Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Andreas ap. Sermones De sanctis in festo s. Andreae apostoli (S1) 194rb–vb Alius sermo (S1). Corde creditur . Apostolus dicit ad Hebreos XIo quod sine fide est impossibile hominem placere deo Corde creditur. Apostolus dicit ad Hebraeos XIo quod sine fide est impossibile hominem placere deo Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Andreas ap. Sermones De sanctis in festo s. Andreae apostoli (S1) 194vb–195va Sermo de sancto Andrea (S1) Erat Andreas . Scribitur quod Iohannes Babtista vidit quadam die Ihesum ambulantem et dixit de eo Erat Andreas. Scribitur quod Iohannes Baptista vidit quadam die Iesum ambulantem et dixit de eo Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Andreas ap. Sermones De sanctis in festo s. Andreae apostoli (S1) 195va–196rb Sermo de sancto Andrea (S1) Vidit Ihesus . Legitur in evangelio hodierno cum Ihesus ambularet iuxta mare id est iuxta stagnum Galilee vidit duos fratres piscatores scilicet Petrum et Andream Vidit Iesus. Legitur in evangelio hodierno cum Iesus ambularet iuxta mare id est iuxta stagnum Galileae vidit duos fratres piscatores scilicet Petrum et Andream Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Andreas ap. Sermones De sanctis in festo s. Andreae apostoli (S1) 196rb–va Sermo de sancto Andrea (S1) Vidit Ihesus . Scribitur ad Romanos septimo capitulo quos deus predestinavit hos et vocavit et quos vocavit hos et iustificavit Vidit Iesus. Scribitur ad Romanos septimo capitulo quos deus praedestinavit hos et vocavit et quos vocavit hos et iustificavit Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Andreas ap. Sermones De sanctis in festo s. Andreae apostoli (S1) 196va–197ra De sancto Nicolao (S3). Beatus vir qui timet . Unde scribitur Proverbiorum XXVIIIo: Pavor autem non facit hominem bonum Beatus vir. Unde scribitur Proverbiorum XXVIIIo: Pavor autem non facit hominem bonum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Nicolaus ep. cf. Sermones De sanctis in festo s. Nicolai (S3) 197ra–b Alius (S3). Quis est hic . Salomon Proverbiorum 27 hortatur dicens: Laudamus viros gloriosos viles non sunt laude digni et quia tanta fama volat in ecclesia Quis est hic. Salomon Proverbiorum 27 hortatur dicens: Laudamus viros gloriosos viles non sunt laude digni et quia tanta fama volat in ecclesia Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Nicolaus ep. cf. Sermones De sanctis in festo s. Nicolai (S3) 197rb–vb De sancta Lucia (S7). Domine deus meus . Salomon Proverbiorum XVIIIo: Turris fortissima nomen domini ad ipsum currit iustus et exaltabitur Domine deus. Salomon Proverbiorum XVIIIo: Turris fortissima nomen domini ad ipsum currit iustus et exaltabitur Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Lucia v. m. Sermones De sanctis in festo s. Luciae (S7) 197vb–198rb De sancto Thoma (S8). Vide manus meas . Legitur in hodierno evangelio quod dominus post resurrectionem suam eadem die secundum glosam apparuit discipulis suis absente Thoma Vide manus. Legitur in hodierno evangelio quod dominus post resurrectionem suam eadem die secundum glossam apparuit discipulis suis absente Thoma Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Thomas ap. Sermones De sanctis in festo s. Thomae apostoli (S8) 198rb–vb Alius (S8). Quia vidisti . Dicit apostolus ad Romanos quarto quod credenti fides reputabitur ad iusticiam Quia vidisti. Dicit apostolus ad Romanos quarto quod credenti fides reputabitur ad iustitiam Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Thomas ap. Sermones De sanctis in festo s. Thomae apostoli (S8) 198vb–199va De sancta Agnete (S18). Quam pulchra . Apostolus comparat virtuosos luminaribus celi I ad Corinthios XV dicit: Alia claritas solis alia claritas lune alia stellarum Quam pulchra. Apostolus comparat virtuosos luminaribus caeli I ad Corinthios XV dicit: Alia claritas solis alia claritas lunae alia stellarum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Agnes v. m. Sermones De sanctis in festo s. Agnetis (S18) 199va–200ra De conversione sancti Pauli (S20). Conversum est . Dominus loquens peccatoribus a se aversis Jeremie XVo dicit: Si converteris convertam te quod dicit: Si converteris a peccato convertam te ad me Conversum est. Dominus loquens peccatoribus a se aversis Hieremiae XVo dicit: Si converteris convertam te quod dicit: Si converteris a peccato convertam te ad me Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Paulus ap. Conversio Sermones De sanctis in festo Conversionis s. Pauli apostoli (S20) 200ra–va Alius (S20). Vas electionis . Scribitur et ad Thymotheum secundo: In magna domo non sunt vasa aurea et argentea sed eciam lignea et lutea Vas electionis. Scribitur et ad Timotheum secundo: In magna domo non sunt vasa aurea et argentea sed etiam lignea et lutea Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Paulus ap. Conversio Sermones De sanctis in festo Conversionis s. Pauli apostoli (S20) 200va–201ra De purificacione Marie virginis (S21). Postquam impleti . Sicut audistis in hodierno evangelio legitur quod Maria post sui purgacionem Postquam impleti. Sicut audistis in hodierno evangelio legitur quod Maria post sui purgationem Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Purificatio Sermones De sanctis in festo Purificationis BMV (S21) 201ra–vb Alius (S21). Cum inducerent . Propheta in Psalmo centesimo tercio dicit: Cantabo domino in vita mea psallam deo meo Cum inducerent. Propheta in Psalmo centesimo tertio dicit: Cantabo domino in vita mea psallam deo meo Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Purificatio Sermones De sanctis in festo Purificationis BMV (S21) 201vb–202rb De sancta Agatha (S22). Veni de Libano . Scribitur Ecclesiastici XXXIIo: Ornamentum gracie accipias coronam quia gracia promovet hominem ad bona opera Veni de Libano. Scribitur Ecclesiastici XXXIIo: Ornamentum gratiae accipias coronam quia gratia promovet hominem ad bona opera Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Agatha v. m. Sermones De sanctis in festo s. Agathae (S22) 202rb–vb Alius (S22). Surge amica . Scribitur Sapiencie quarto capitulo: O quam pulchra est casta generacio Surge amica. Scribitur Sapientiae quarto capitulo: O quam pulchra est casta generatio Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Agatha v. m. Sermones De sanctis in festo s. Agathae (S22) 202vb–203rb In cathedra sancti Petri (S23). Exaltent eum . Dicit propheta Amos quarto capitulo quod deus nichil fecerit nisi revelaverit secretum suum ad aures prophetarum suorum Exaltent eum. Dicit propheta Amos quarto capitulo quod deus nihil fecerit nisi revelaverit secretum suum ad aures prophetarum suorum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Cathedra Sermones De sanctis in festo Cathedrae s. Petri apostoli (S23) 203rb–203vb Alius (S23). In cathedra seniorum . Scribitur Ecclesiastici XLIIIIo: Laudemus viros gloriosos videlicet apostolos et precipue Petrum quem Christus ad suam familiaritatem vocans In cathedra. Scribitur Ecclesiastici XLIIIIo: Laudemus viros gloriosos videlicet apostolos et praecipue Petrum quem Christus ad suam familiaritatem vocans Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Cathedra Sermones De sanctis in festo Cathedrae s. Petri apostoli (S23) 203vb–204rb Alius (S23). Ego dico . Legitur in hodierno evangelio quod dominus interrogavit discipulos suos quem ipsum dicerent homines esse et illi dixerunt alii Iohannem Baptistam alii Helyam Ego dico. Legitur in hodierno evangelio quod dominus interrogavit discipulos suos quem ipsum dicerent homines esse et illi dixerunt alii Iohannem Baptistam alii Eliam Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Cathedra Sermones De sanctis in festo Cathedrae s. Petri apostoli (S23) 204rb–205ra De sancto Mathya (S24). Et cecidit sors . Legitur in epistola hodierna ad missam quod post Christi ascensionem apostolis in cenaculo congregatis dixit Petrus: Viri fratres oportet ex hiis qui nobiscum sunt Et cecidit. Legitur in epistula hodierna ad missam quod post Christi ascensionem apostolis in coenaculo congregatis dixit Petrus: Viri fratres oportet ex hiis qui nobiscum sunt Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Matthias ap. Sermones De sanctis in festo s. Matthiae apostoli (S24) 205ra–va De sancto Gregorio (S25). Vir sapiens . Scribitur Sapiencie quarto capitulo: Sapienciam qui abicit infelix est quia per eam consequitur homo bona multa Vir sapiens. Scribitur Sapientiae quarto capitulo: Sapientiam qui abicit infelix est quia per eam consequitur homo bona multa Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Gregorius pp. cf. Sermones De sanctis in festo s. Gregorii papae (S25) 205va–206ra De annunciacione Marie virginis (S28). Ave Maria . Scribitur XIIIo Iob: Homo natus de muliere intus replebitur multis miseriis Ave Maria. Scribitur XIIIo Iob: Homo natus de muliere intus replebitur multis miseriis Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Annuntiatio Sermones De sanctis in festo Annuntiationis BMV (S28) 206ra–va De sanctis Philippo et Iacobo (S32). Laudemus viros . Scribit Aristoteles tercio Ethicorum quod aliqui laudantur in operibus cum turpia et contumeliosa pro magnis et bonis sustinent Laudemus viros. Scribit Aristoteles tertio Ethicorum quod aliqui laudantur in operibus cum turpia et contumeliosa pro magnis et bonis sustinent Aristoteles Ethica Nicomachea (zit.) Hagiographica Heiligengruppe Philippus et Jacobus minor ap. Sermones De sanctis in festo ss. Philippi et Jacobi apostolorum (S32) 206vb–207rb De invencione sancte crucis (S33). Omne lignum . Scribitur Ysaia XLo: Forte lignum et imputribile elegit artifex sapiens sed sapientissimus artifex est ipse deus Omne lignum. Scribitur Esaia XLo: Forte lignum et imputribile elegit artifex sapiens sed sapientissimus artifex est ipse deus Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Crux Inventio Sermones De sanctis in festo Inventionis s. Crucis (S33) 207rb–vb In nativitate sancti Iohannis Baptiste (S44). Priusquam te formarem . Scribitur Ecclesiastici XXIIIo: Domino deo antequam crearentur omnia sunt agnita Priusquam te formarem. Scribitur Ecclesiastici XXIIIo: Domino deo antequam crearentur omnia sunt agnita Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Baptista Nativitas Sermones De sanctis in festo Nativitatis Johannis Baptistae (S44) 207vb–208va Alius de eodem (S44). Ego vox . Legitur in evangelio Iohannis primo capitulo quod Iohannes Baptista cum tante perfectionis esset ut putaretur a multis quod ipse esset Christus Ego vox. Legitur in evangelio Iohannis primo capitulo quod Iohannes Bapbtista cum tantae perfectionis esset ut putaretur a multis quod ipse esset Christus Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Baptista Nativitas Sermones De sanctis in festo Nativitatis Johannis Baptistae (S44) 208va–209ra De sanctis Petro et Paulo (S46). Fecit deus . Dominus loquebatur apostolis suis Matthei quinto: Vos estis lux mundi quia doctrinis et exemplis mundum spiritualiter illuminaverunt Fecit deus. Dominus loquebatur apostolis suis Matthaei quinto: Vos estis lux mundi quia doctrinis et exemplis mundum spiritualiter illuminaverunt Hagiographica Heiligengruppe Petrus et Paulus ap. Sermones De sanctis in festo ss. Petri et Pauli apostolorum (S46) 209ra–va Alius de eisdem (S46). Quomodo ceciderunt . Hortatur sapiens Ecclesiastici quarto dicens usque ad mortem certa pro iusticia Quomodo ceciderunt. Hortatur sapiens Ecclesiastici quarto dicens usque ad mortem certa pro iustitia Hagiographica Heiligengruppe Petrus et Paulus ap. Sermones De sanctis in festo ss. Petri et Pauli apostolorum (S46) 209va–210rb In commemoracione sancti Pauli (S46/2). Placuit ei . Scribitur ad Corinthios septimo: Unumquemque sicut vocavit dominus ita ambulet quia non eodem modo nec ad idem opus omnes vocavit Placuit ei. Scribitur ad Corinthios septimo: Unumquemque sicut vocavit dominus ita ambulet quia non eodem modo nec ad idem opus omnes vocavit Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Paulus ap. Commemoratio Sermones De sanctis in festo Commemorationis s. Pauli apostoli (S46/2) 210rb–211ra De sancta Margareta (S47). Inauris aurea . Scribit Aristoteles quinto topicorum quod omnes transferentes se secundum aliquam similitudinem se transferunt Inauris aurea. Scribit Aristoteles quinto topicorum quod omnes transferentes se secundum aliquam similitudinem se transferunt Aristoteles Topica (zit.) Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Margareta v. m. Sermones De sanctis in festo s. Margaretae (S47) 211ra–vb In divisione apostolorum (S97). Qui sunt hii . Hortatur nos apostolus ad Colossenses tercio dicens: Que sursum sunt sapite nam quibuscumque illa sapiunt eorum mentes et desideria semper ad se trahunt Qui sunt hii. Hortatur nos apostolus ad Colossenses tertio dicens: Quae sursum sunt sapite nam quibuscumque illa sapiunt eorum mentes et desideria semper ad se trahunt Hagiographica Heiligengruppe Divisio apostolorum Sermones De sanctis in festo Divisionis apostolorum (S97) 211vb–212rb De sancta Maria Magdalena (S49). Intravi domum . Legitur in hodierno evangelio cum dominum quidam phariseus invitasset et sederet veniens peccatrix mulier Magdalena rigavit pedes eius lacrimis et capillis suis Intravi domum. Legitur in hodierno evangelio cum dominum quidam pharisaeus invitasset et sederet veniens peccatrix mulier Magdalena rigavit pedes eius Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria Magdalena Sermones De sanctis in festo s. Mariae Magdalenae (S49) 212rb De sancto Iacobo (S50). Nescitis quid petatis . Beatus Iacobus in epistola sua capitulo quarto dicit: Petitis et non accipietis eo quod male petatis Nescitis quid petatis. Beatus Iacobus in epistula sua capitulo quarto dicit: Petitis et non accipietis eo quod male petatis Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Jacobus maior ap. Sermones De sanctis in festo s. Jacobi apostoli (S50) 212rb–vb Alius (S50). Potestis bibere . Dicit apostolus I ad Corinthios 10o quod duplex est calix unus est calix demoniorum quo dyabolus propinat homini dulce potum culpe Potestis bibere. Dicit apostolus I ad Corinthios 10o quod duplex est calix unus est calix daemoniorum quo diabolus propinat homini dulce potum culpae Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Jacobus maior ap. Sermones De sanctis in festo s. Jacobi apostoli (S50) 212vb–213va Alius de eodem (S50). Sedere autem . Legitur in hodierno evangelio quod mater Iohannis Ewangeliste et Iacobi cuius hodie festum colimus cum intellexisset dominum in sua passione Sedere autem. Legitur in hodierno evangelio quod mater Iohannis Evangelistae et Iacobi cuius hodie festum colimus cum intellexisset dominum in sua passione Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Jacobus maior ap. Sermones De sanctis in festo s. Jacobi apostoli (S50) 213va–214ra De sancto Petro ad vincula (S52). Petrus quidem . Legitur in hodierna epistola quod Herodes rex volens placere Iudeis decollavit Iacobum fratrem Iohannis Ewangeliste Petrus quidem. Legitur in hodierna epistula quod Herodes rex volens placere Iudaeis decollavit Iacobum fratrem Iohannis Evangelistae Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Vincula Sermones De sanctis in festo s. Petri apostoli ad vinculas (S52) 214ra–va Alius (S52). Et ceciderunt cathene . Dicit propheta in Psalmo: Mirabilis deus in sanctis suis quia multa mirabilia in eis et per eis exercuit Et ceciderunt. Dicit propheta in Psalmo: Mirabilis deus in sanctis suis quia multa mirabilia in eis et per eis exercuit Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Vincula Sermones De sanctis in festo s. Petri apostoli ad vinculas (S52) 214va–215rb Alius (S52). Iustum a peccatoribus . Iustus cum ceciderit non collidetur quia dominus supponit manum suam Iustum a peccatoribus. Iustus cum ceciderit non collidetur quia dominus supponit manum suam Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Petrus ap. Vincula Sermones De sanctis in festo s. Petri apostoli ad vinculas (S52) 215rb–vb De sancto Laurencio (S56). Liberasti me . Scribitur Ecclesiastis octavo capitulo: Sunt iusti quibus mala proveniunt quasi opera egerint impiorum eo quod mali semper persequuntur bonos Liberasti me. Scribitur Ecclesiastis octavo capitulo: Sunt iusti quibus mala proveniunt quasi opera egerint impiorum eo quod mali semper persequuntur bonos Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Laurentius m. Sermones De sanctis in festo s. Laurentii (S56) 215vb–216va Alius (S56). Qui odit animam suam . Secundo Regum quarto: Deus non vult animam perire sed magis salvare cum igitur debeat nostra voluntas divine voluntati conformari Qui odit. Secundo Regum quarto: Deus non vult animam perire sed magis salvare cum igitur debeat nostra voluntas divinae voluntati conformari Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Laurentius m. Sermones De sanctis in festo s. Laurentii (S56) 216va–217ra Alius (S56). Igne me exanimasti . Scribitur in epistola prima Petri IIIo: Melius est benefacientes pati quam malefacientes quia per hoc quod malefacientes puniuntur Igne me exanimasti. Scribitur in epistula prima Petri IIIo: Melius est benefacientes pati quam malefacientes quia per hoc quod malefacientes puniuntur Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Laurentius m. Sermones De sanctis in festo s. Laurentii (S56) 217ra–vb In assumpcione beate virginis (S59). Ego quasi vitis . Scribitur Osee XXIIIIo : Ex me fructus tuus inventus est et possunt esse verba celestis patris per prophetam loquentis ad beatam virginem Mariam Ego quasi vitis. Scribitur Hoseae XXIIIIo : Ex me fructus tuus inventus est et possunt esse verba caelestis patris per prophetam loquentis ad beatam virginem Mariam Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Assumptio Sermones De sanctis in festo Assumptionis BMV (S59) 217vb–218rb Alius de eadem (S59). Que est ista . Legitur Iudith XIo quod Holofernes princeps regis Nabuchodonosor ammirans pulchritudinem et eloquenciam ipsius Iudith dixit: Non est talis mulier super terram Quae est ista. Legitur Iudith XIo quod Holofernes princeps regis Nabuchodonosor admirans pulchritudinem et eloquentiam ipsius Iudith dixit: Non est talis mulier super terram Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Assumptio Sermones De sanctis in festo Assumptionis BMV (S59) 218rb–219ra De sancto Bartholomeo (S61). Pellem pro pelle . Cum dyabolus permissione dei abstulisset beato Iob omnia que habuit insuper filios et filias eius occidisset Pellem pro pelle. Cum diabolus permissione dei abstulisset beato Iob omnia quae habuit insuper filios et filias eius occidisset Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Bartholomaeus ap. Sermones De sanctis in festo s. Bartholomaei apostoli (S61) 219ra–va In decollacione Iohannis Baptiste (S64). Iustus periit . Scribitur Ecclesiastici secundo: Qui timent dominum custodiant mandata illius Iustus periit. Scribitur Ecclesiastici secundo: Qui timent dominum custodiant mandata illius Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Baptista Decollatio Sermones De sanctis in festo Decollationis Johannis Baptistae (S64) 219va–220ra In nativitate virginis Marie (S65). Sapiencia edificavit . Scribitur Ecclesiastici XLIIo: Gloria domini plenum est opus eius quia opus commendat opificem Sapientia aedificavit. Scribitur Ecclesiastici XLIIo: Gloria domini plenum est opus eius quia opus commendat opificem Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Nativitas Sermones De sanctis in festo Nativitatis BMV (S65) 220ra–vb Alius de eadem (S65). Orietur stella . Scribit apostolus prime ad Corinthios quod est alia claritas solis alia claritas stellarum per solem Christum per stellas alios sanctos significans Orietur stella. Scribit apostolus primae ad Corinthios quod est alia claritas solis alia claritas stellarum per solem Christum per stellas alios sanctos significans Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Nativitas Sermones De sanctis in festo Nativitatis BMV (S65) 220vb–221rb De exaltacione sancte crucis (S66). Ego dominus exaltavi . Iohannis XVIo Christus insinuans modum sue passionis dixit: Ego si exaltatus fuero a terra omnia traham ad me ipsum Ego dominus. Iohannis XVIo Christus insinuans modum suae passionis dixit: Ego si exaltatus fuero a terra omnia traham ad me ipsum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Crux Exaltatio Sermones De sanctis in festo Exaltationis s. crucis (S66) 221rb–vb Alius de eadem (S66). Exaltabitur baculus . Scribitur Ezechielis XVo: Ego dominus exaltavi lignum humile hoc est humile lignum sancte crucis quod propheta baculum vocat Exaltabitur baculus. Scribitur Hiezechielis XVo: Ego dominus exaltavi lignum humile hoc est humile lignum sanctae crucis quod propheta baculum vocat Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Crux Exaltatio Sermones De sanctis in festo Exaltationis s. crucis (S66) 221vb–222rb De sancto Matheo (S67). Non egent qui sani . Legitur in hodierno ewangelio cum dominus vocasset Matheum a theolonio et ipse relictis omnibus sequeretur eum Non egent. Legitur in hodierno evangelio cum dominus vocasset Matthaeum a teolonio et ipse relictis omnibus sequeretur eum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Matthaeus ap. ev. Sermones De sanctis in festo s. Matthaei apostoli (S67) 222rb–va Alius de eodem (S67). Non veni . Scribitur Iohannis XXIo quod Petrus et quidam alii discipuli quos dominus de piscacione ad se vocaverat post Christi passionem ad piscacionem redierunt Non veni. Scribitur Iohannis XXIo quod Petrus et quidam alii discipuli quos dominus de piscatione ad se vocaverat post Christi passionem ad piscationem redierunt Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Matthaeus ap. ev. Sermones De sanctis in festo s. Matthaei apostoli (S67) 222va–b Alius de eodem (S67). Vidit Ihesus . Scribit propheta in Psalmo: De celo prospexit dominus id est de celo veniens respexit super omnes filios hominum Vidit Iesus. Scribit propheta in Psalmo: De caelo prospexit dominus id est de caelo veniens respexit super omnes filios hominum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Matthaeus ap. ev. Sermones De sanctis in festo s. Matthaei apostoli (S67) 222vb–223rb De angelis (S70). Laudate dominum . Legitur Apokalipsi quod vox de celo exivit dicens: Laudem dicite deo nostro omnes servi eius Laudate dominum. Legitur Apocalypsi quod vox de caelo exivit dicens: Laudem dicite deo nostro omnes servi eius Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Michael archang. Sermones De sanctis in festo Michaelis archangeli (S70) 223rb–223vb Alius de eisdem (S70). Michael princeps . Dicit Ysidorus in libro de summo bono quod inter angelos distancia est potestatum et per graduum dignitatem sunt eis ministeria distributa Michael princeps. Dicit Isidorus in libro de summo bono quod inter angelos distantia est potestatum et per graduum dignitatem sunt eis ministeria distributa Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Michael archang. Sermones De sanctis in festo Michaelis archangeli (S70) 223vb–224rb Alius de eisdem (S70). Angeli eorum . Legitur in hodierno ewangelio quod discipuli Ihesu interrogaverunt eum quis maior esset in regno celorum Angeli eorum. Legitur in hodierno evangelio quod discipuli Iesu interrogaverunt eum quis maior esset in regno caelorum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Michael archang. Sermones De sanctis in festo Michaelis archangeli (S70) 224rb–225ra De sancto Jeronimo (S71). Vir fidelis multum laudabilis. Scribitur Ecclesiastici XIo: A me mortuum sic, recte: Ante mortem ne laudes hominem sed tamen secundum Gregorium duplici de causa est utilius hominem post mortem laudare quam in vita Vir fidelis. Scribitur Ecclesiastici XIo: Ante mortem ne laudes hominem sed tamen secundum Gregorium duplici de causa est utilius hominem post mortem laudare quam in vita Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Hieronymus pb. cf. Sermones De sanctis in festo s. Hieronymi (S71) 225ra–va De sancto Luca (S75). Salutat vos Lucas medicus. Scribitur Ecclesiastici Xo: Brevem langworem prescidit medicus langwor autem duplex est corporalis et spiritualis similiter et medicus Salutat vos. Scribitur Ecclesiastici Xo: Brevem languorem praecidit medicus languor autem duplex est corporalis et spiritualis similiter et medicus Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Lucas ev. Sermones De sanctis in festo s. Lucae (S75) 225va–226ra Alius de eodem (S75). Misimus fratrem . Legitur in cronica Eusebii quod in magna caristia sub gladio imperatorum sancti et fideles nimia fame premebantur Misimus fratrem. Legitur in chronica Eusebii quod in magna charistia sub gladio imperatorum sancti et fideles nimia fame premebantur Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Lucas ev. Sermones De sanctis in festo s. Lucae (S75) 226ra–vb De Symone et Iuda apostolis (S78). Misit eos . Salomon Ecclesiastici quarto dicit: Melius est esse simul duos quam unum habet enim emolumentum societatis sue Misit eos. Salomon Ecclesiastici quarto dicit: Melius est esse simul duos quam unum habet enim emolumentum societatis suae Hagiographica Heiligengruppe Simon et Judas ap. Sermones De sanctis in festo ss. Simonis et Judae apostolorum (S78) 226vb–227rb Alius de eisdem (S78). Per manus . Scribitur primo Regum sexto quod homo videt ea que apparent deus autem intuetur cor et ideo secundum ea que videt sepe iudicat Per manus. Scribitur primo Regum sexto quod homo videt ea quae apparent deus autem intuetur cor Hagiographica Heiligengruppe Simon et Judas ap. Sermones De sanctis in festo ss. Simonis et Judae apostolorum (S78) 227rb–228ra Alius de eisdem (S78). Si diligitis . Scribitur Canticorum octavo: Si dederit homo omnem substanciam domus sue pro dilectione quasi nichil despiciat eam Si diligitis. Scribitur Canticorum octavo: Si dederit homo omnem substantiam domus suae pro dilectione quasi nihil despiciat eam Hagiographica Heiligengruppe Simon et Judas ap. Sermones De sanctis in festo ss. Simonis et Judae apostolorum (S78) 228ra–228va De omnibus sanctis (S79). Vidi turbam . Christus dixit Iohannis XIIIIo: In domo patris mei mansiones multe sunt. Domus autem patris eius constat esse celestem habitacionem suam Vidi turbam. Christus dixit Iohannis XIIIIo: In domo patris mei mansiones multae sunt. Domus autem patris eius constat esse caelestem habitationem suam Sermones De sanctis in festo Omnium sanctorum (S79) 228va–229rb Alius de eisdem (S79). Regnum obtinuerunt . Scribitur Luce XXIIo quod Christus discipulis suis dixit: Complacuit patri meo vobis dare regnum. Cum ergo rex dicatur a regno non regnum a rege Regnum obtinuerunt. Scribitur Lucae XXIIo quod Christus discipulis suis dixit: Complacuit patri meo vobis dare regnum Sermones De sanctis in festo Omnium sanctorum (S79) 229rb–230ra Alius de eisdem (S79). Diligite dominum omnes sancti eius. Scribitur Deuteronomio Xo quod dominus tuus petit nisi ut diligas eum ex toto corde tuo Diligite dominum. Scribitur Deuteronomio Xo quod dominus tuus petit nisi ut diligas eum ex toto corde tuo Sermones De sanctis in festo Omnium sanctorum (S79) 230ra–vb De sancto Martino (S81). Exaltavi electum de plebe mea. Scribitur Proverbiorum 18o : In exaltacione iustorum multa gloria et non solum apud homines qui ipsos honorant sed pocius apud deum Exaltavi electum. Scribitur Proverbiorum 18o : In exaltatione iustorum multa gloria et non solum apud homines qui ipsos honorant sed potius apud deum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Martinus ep. Tur. cf. Sermones De sanctis in festo s. Martini episcopi (S81) 230vb–231rb Alius de eodem (S81). Beatus vir . Scribitur Ecclesiastici XXIIIIo : Qui non est temptatus quid sit nescit enim quomodo se habeat ad deum vel deus ad ipsum Beatus vir. Scribitur Ecclesiastici XXIIIIo : Qui non est temptatus quid sit nescit enim quomodo se habeat ad deum vel deus ad ipsum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Martinus ep. Tur. cf. Sermones De sanctis in festo s. Martini episcopi (S81) 231rb–vb Alius de eodem (S81). Oportet episcopum . Apostolus Paulus monet Tymotheum episcopum dicens Tymothei quarto capitulo: Exemplum esto fidelium verbo et exemplo conversacionis Oportet episcopum. Apostolus Paulus monet Timotheum episcopum dicens Timothei quarto capitulo: Exemplum esto fidelium verbo et exemplo conversationis Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Martinus ep. Tur. cf. Sermones De sanctis in festo s. Martini episcopi (S81) 231vb–232va De sancta Elizabeth (S82). Mulier timens . Proverbiorum XIIIIo scribit: Mulier sapiens edificat domum suam quod oportet intelligi de interiori domo anime in qua deus habitat Mulier timens. Proverbiorum XIIIIo scribit: Mulier sapiens aedificat domum suam quod oportet intelligi de interiori domo animae in qua deus habitat Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Elisabeth vid. Sermones De sanctis in festo s. Elisabeth (S82) 232va–233ra Alius de eadem (S82). Viduis bonum est sicut esse. Sapiencie septimo scribitur: Non possum esse continens nisi deus det Viduis bonum. Sapientiae septimo scribitur: Non possum esse continens nisi deus det Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Elisabeth vid. Sermones De sanctis in festo s. Elisabeth (S82) 233ra–va De sancta Cecilia (S83). Non est digna . Dicit Paulus apostolus ad Romanos octavo: Qui in carne sunt deo placere non possunt id est qui preter legitimam copulam carnaliter et luxuriose vivunt deo placere non possunt Non est digna. Dicit Paulus apostolus ad Romanos octavo: Qui in carne sunt deo placere non possunt id est qui praeter legitimam copulam carnaliter et luxuriose vivunt Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Caecilia v. m. Sermones De sanctis in festo s. Caeciliae (S83) 233va–234rb De sancto Clemente (S84). Intraverunt aque . Dicit apostolus ad Tymotheum capitulo tercio quod omnes qui volunt pie vivere in Christo persecucionem pacientur sicut multi sanctorum Intraverunt aquae. Dicit apostolus ad Timotheum capitulo tertio quod omnes qui volunt pie vivere in Christo persecutionem patientur sicut multi sanctorum Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Clemens pp. m. Sermones De sanctis in festo s. Clementis (S84) 234rb–vb Incipit commune de apostolis (C2). Ego vos elegi de mundo. Scribit propheta in Psalmo: Beatus quem elegisti et assumpsisti etc. Ipse enim ab eterno novit eos quos pre ceteris elegit de hoc mundo Ego vos elegi. Scribit propheta in Psalmo: Beatus quem elegisti et assumpsisti etc. Ipse enim ab aeterno novit eos quos prae ceteris elegit de hoc mundo Sermones Commune sanctorum de apostolis (C2) 234vb–235rb Alius de eisdem (C2). Nimis honorati . Aristoteles quarto Ethicorum dicit quod honor est premium virtutis et non attribuitur nisi bonis Nimis honorati. Aristoteles quarto Ethicorum dicit quod honor est praemium virtutis et non attribuitur nisi bonis Aristoteles Ethica Nicomachea (zit.) Sermones Commune sanctorum de apostolis (C2) 235rb–236ra Alius de eisdem (C2). In omnem terram . Scribitur Proverbiorum XXVIIIo: Vir fidelis multum laudabitur et quia apostoli multum fideles erant coram deo et hominibus ideo vox laudis eorum non solum ad unam gentem sed et per totum mundum insonuit In omnem. Scribitur Proverbiorum XXVIIIo: Vir fidelis multum laudabitur et quia apostoli multum fideles erant coram deo et hominibus Sermones Commune sanctorum de apostolis (C2) 236ra–vb De ewangelistis (C3). In medio . Cum Iohannes Ewangelista missus esset in exilium propter verbum dei in Pathmos insulam vidit per revelacionem in spiritu hostium in celo apertum In medio. Cum Iohannes Evangelista missus esset in exilium propter verbum dei in Pathmos insulam vidit per revelationem in spiritu ostium in caelo apertum Sermones Commune sanctorum de evangelistis (C3) 236vb–237rb Alius de eisdem (C3). Animal primum simile fuerit leoni. Apostolus primo Corinthiorum XVo dicit: Si Christus non resurrexisset inanis esset fides nostra quia fundamentum fidei christiane maxime intelligitur in resurrectione Christi Animal primum. Apostolus primo Corinthiorum XVo dicit: Si Christus non resurrexisset inanis esset fides nostra Sermones Commune sanctorum de evangelistis (C3) 237rb–vb Alius (C3). Et secundum animal simile vitulo. Scribitur Ezechielis primo capitulo quod quatuor animalia sibi in visione apparuerunt quorum quodlibet habet quatuor facies scilicet faciem hominis faciem bovis faciem leonis et faciem aquile Et secundum animal. Scribitur Hiezechielis primo capitulo quod quattuor animalia sibi in visione apparuerunt quorum quodlibet habet quattuor facies scilicet faciem hominis faciem bovis faciem leonis et faciem aquilae Sermones Commune sanctorum de evangelistis (C3) 237vb–238rb Alius (C3). Et tercium animal habens faciem quasi hominis. Legitur in prologo super Matheum quod quatuor ewangeliste mistice designantur per quatuor figuras: Marcus in leone Lucas in vitulo Iohannes in aquila Matheus in homine Et tertium animal. Legitur in prologo super Matthaeum quod quattuor evangeliste mystice designantur per quattuor figuras: Marcus in leone Lucas in vitulo Iohannes in aquila Matthaeus in homine Sermones Commune sanctorum de evangelistis (C3) 238rb–vb Alius (C3). Et quartum animal simile aquile volanti. Augustinus super prologum ewangelii Iohannis quod ceteri ewangeliste qui Christi nativitatem et temporalia eius facta sufficienter exponunt sed pauca de eius divinitate Et quartum animal. Augustinus super prologum evangelii Iohannis quod ceteri evangeliste qui Christi nativitatem et temporalia eius facta sufficienter exponunt sed pauca de eius divinitate Sermones Commune sanctorum de evangelistis (C3) 238vb–239va De angelis (S70). Angelis suis . Scribitur Sapiencie XIIo: Non est alius quam tu cui cura est de omnibus sed tamen maior cura est ei de hominibus quos ad ymaginis sue similitudinem creavit Angelis suis. Scribitur Sapientiae XIIo: Non est alius quam tu cui cura est de omnibus sed tamen maior cura est ei de hominibus quos ad imaginis suae similitudinem creavit Sermones De sanctis in festo Michaelis archangeli (S70) 239va–240ra De uno martire (C4). Certamen forte . Scribitur Thimotheo secundo: Non coronabitur nisi qui legitime certaverit ideo qui vult illic coronari in gloria oportet hic viriliter certare pro fide vel contra vicia Certamen forte. Scribitur Timotheo secundo: Non coronabitur nisi qui legittime certaverit ideo qui vult illic coronari in gloria oportet hic viriliter certare pro fide vel contra vitia Sermones Commune sanctorum de uno martyre (C4) 240ra–b Alius de eodem (C4). Esto fidelis . Scribitur primo Regum 26o: Dominus retribuet unicuique secundum suam operacionem qui ergo fideliter servit deo vel pro ipso aliquid sustinet dignam mercedem recipiet Esto fidelis. Scribitur primo Regum 26o: Dominus retribuet unicuique secundum suam operationem Sermones Commune sanctorum de uno martyre (C4) 240rb–vb Alius (C4). Nova bella elegit dominus. Beatus Gregorius super ewangelio: Si quis vult post me venire dicit: Quia dominus ac redemptor noster novus homo venit in mundum nova precepta edidit mundo Nova bella. Beatus Gregorius super evangelio: Si quis vult post me venire dicit: Quia dominus ac redemptor noster novus homo venit in mundum Sermones Commune sanctorum de uno martyre (C4) 240vb–241rb De martiribus (C5). Beati qui persecucionem . Dicitur prima Petri tercio: Si quid patimini propter iusticiam. Beati non enim dicuntur beatitudo celestis glorie suaviter viventibus sed pro ipsa laborantibus Beati qui persecutionem. Dicitur prima Petri tertio: Si quid patimini propter iustitiam. Beati non enim dicuntur beatitudo caelestis gloriae suaviter viventibus sed pro ipsa laborantibus Sermones Commune sanctorum de martyribus (C5) 241rb–242ra Sequitur secundus sermo de sancto Anthonio Paduano (S41). Invocavi et venit . Scribitur Ysaie XXXIIIo: Divicie salutis sapiencia et sciencia quia disponunt animam ad salutem et ad dilectionem dei Invocavi et venit. Scribitur Esaiae XXXIIIo: Divitiae salutis sapientia et scientia quia disponunt animam ad salutem et ad dilectionem dei Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Antonius cf. OFM Sermones De sanctis in festo s. Antonii Paduani (S41) Die umfangreiche Sammlung ist in dieser Form bislang unbekannt. 242ra–290vb Johannes Contractus Sermones de sanctis<note> cum sermonibus aliunde adscitis</note> Incipiunt alii sermones primus de sancto Andrea apostolo Contractus nomine Ambulans Ihesus . In verbis istis describitur vocacio apostolorum facta a Christo scilicet Petri et Andree et tanguntur hic tria: Primum est vocantis auctoritas Ambulans Iesus. In verbis istis describitur vocatio apostolorum facta a Christo scilicet Petri et Andreae et tanguntur hic tria: Primum est vocantis auctoritas oraciones defunctorum celum aperiunt et de purgatorio ad celum animas introducunt Rogemus etc Insgesamt 43 Sermones von Andreas (S1) bis Katharina (S85). Nach Schneyer 3, 439–443 sind mit Incipit nachweisbar: Nr. 88, 89, 91, 95, 96, 99, 100, 102–106, 111–118, 120–123, 125–129 (Explicit gekürzt), 131, 133. Folgende zusätzliche Predigten nach der von Schneyer nicht benutzten Inkunabel GW M13419 (vergl.): 273vb–274vb De beato Augustino (S63). Exultate et letamini . Verba ista possunt sumi ad commendacionem beati Augustini doctoris egregii et commendatur hic a duobus: Primo a doctrine utilitate quia eius doctrina fuit utilis ecclesie secundo a doctrine veritate Exsultate et laetamini. Verba ista possunt sumi ad commendationem beati Augustini doctoris egregii et commendatur hic a duobus: Primo a doctrinae utilitate quia eius doctrina fuit utilis ecclesiae secundo a doctrinae veritate Auch in den Contractus-Sammlungen Cod. Guelf. 408 Helmst., 146vb–148ra; 420 Helmst., 164vb–166ra. Druck GW M13419, CCLVIrCCLVIIv. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Augustinus ep. cf. Sermones De sanctis in festo s. Augustini (S63) 274vb–275va De decollacione Iohannis Babtiste (S64). Schneyer 9, 895 Nr. 133, entnommen aus Cod. Guelf. 23.26 Aug. 4°, 246r–248r (abweichendes Explicit), auch in den Contractus-Sammlungen Cod. Guelf. 408 Helmst., 148ra–149rb; 420 Helmst., 166ra–167ra. Druck GW M13419, CCLVIIvCCLIXr. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Baptista Decollatio Sermones De sanctis in festo Decollationis Johannis Baptistae (S64) 280rb–281vb De animabus (S80). Sancta et salubris . In verbis premissis describitur duplex effectus oracionis: Unus est respectu vivorum scilicet mentis expulsio secundus est respectu mortuorum scilicet pene delecio Sancta et salubris. In verbis praemissis describitur duplex effectus orationis: Unus est respectu vivorum scilicet mentis expulsio secundus est respectu mortuorum Auch in den Contractus-Sammlungen Cod. Guelf. 231 Helmst., 312rb–313rb; 408 Helmst., 170ra–172ra; 420 Helmst., 181rb–182vb. Druck GW M13419, CCLXXvCCLXXIIIr. Sermones De sanctis in festo Commemorationis omnium animarum (S80) 281vb–282va De sancto Luca (S75). Ecce super montes . Verba ista possunt sumi ad commendacionem beati Luce qui commendatur hic a duobus: Primo a sanctitate vite quam in se habuit secundo ab utilitate doctrine quam docuit Ecce super montes. Verba ista possunt sumi ad commendationem beati Lucae qui commendatur hic a duobus: Primo a sanctitate vitae quam in se habuit secundo ab utilitate doctrinae quam docuit Auch in den Contractus-Sammlungen Cod. Guelf. 408 Helmst., 165va–166vb; 420 Helmst., 185rb–186rb. Druck GW M13419, CCLXXVIIvCCLXXVIIIv. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Lucas ev. Sermones De sanctis in festo s. Lucae (S75) 285vb–286rb De sancta Elizabeth (S82). Ora pro nobis . Verba ista possunt sumi ad commendacionem beate Elizabeth et sunt verba degencium in hoc mundo et implorancium suffragia beate Elizabeth regnantis in celo Ora pro nobis. Verba ista possunt sumi ad commendationem beate Elisabeth et sunt verba degentium in hoc mundo et implorantium suffragia beatae Elisabeth Auch in der Contractus-Sammlung Cod. Guelf. 420 Helmst., 186rb–187va. Druck GW M13419, CCLXXXVrCCLXXXVIv. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Elisabeth vid. Sermones De sanctis in festo s. Elisabeth (S82) Die folgenden beiden Sermones sind ungedruckt: 254ra–vb De sancto Ambrosio (S4). Fidelis servus et prudens . Verba ista exponi possunt de beato Ambrosio qui commendatur a tribus a vite sanctitate ibi fidelis servus et prudens ab officii dignitate Fidelis servus. Verba ista exponi possunt de beato Ambrosio qui commendatur a tribus a vitae sanctitate ibi fidelis servus et prudens ab officii dignitate Als Bestandteil der Contractus-Überlieferung auch in Cod. Guelf. 408 Helmst., 91va–92va; Lüneburg, RB, Ms. Theol. 4° 57, 480va ( Lüneburg 3, 90); Trier, Bistumsarchiv, Abt. 95 Nr. 38, 5r–6r ( Freckmann Bursfelde , 134f.); im Wolfenbütteler Exemplar der Inkunabel GW M13419 (E 186.2° Helmst., 352v–353v) handschriftlich nachgetragen. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Ambrosius ep. cf. Sermones De sanctis in festo s. Ambrosii episcopi (S4) 257ra–vb De sanctis Philippo et Iacobo (S32). Ego sum vitis vos palmites. Extendit palmites suos usque ad mare. Quando Christus dixit discipulis suis et apostolis: Ite in orbem universum Ego sum vitis. Extendit palmites suos usque ad mare. Quando Christus dixit discipulis suis et apostolis: Ite in orbem universum Als Bestandteil der Contractus-Überlieferung auch in den aus Norddeutschland stammenden Codices Uppsala, UB, C 402, 2r; Uppsala, UB, C 405, 81r ( Uppsala 5, 10 und 26). Hagiographica Heiligengruppe Philippus et Jacobus minor ap. Sermones De sanctis in festo ss. Philippi et Jacobi apostolorum (S32) Die zusätzlich eingefügten Predigten finden sich fast ausschließlich in Abschriften norddeutscher oder niederländischer Provenienz, die auch als Grundlage für die Inkunabel GW M13419 dienten. Die meist sehr ähnlichen Incipits lassen vermuten, dass die Ergänzungen aus einer Quelle, vielleicht sogar von einem einzigen Bearbeiter stammen. Dies dürfte auch für die folgenden, bislang nicht nachweisbaren Texte gelten, die in der Struktur ihrer Incipits den Predigten oben, 194ra–242ra, ähneln: 287vb–288va Sermo de sancta Katharina (S85) Alius de eadem O quam pulchra . Dicitur in Psalmo XXXIIo: Rectos decet collaudare impii enim et indigni non sunt laude digni O quam pulchra. Dicitur in Psalmo XXXIIo: Rectos decet collaudare impii enim et indigni non sunt laude digni Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Katharina v. m. Sermones De sanctis in festo s. Katharinae (S85) 288va–289ra In commemoracione omnium animarum (S80). Beati qui in domino moriuntur. Unde Sapiencie primo capitulo dicitur quod deus mortem non fecit sed impii manibus et verbis acquisierunt illam Beati qui. Unde Sapientiae primo capitulo dicitur quod deus mortem non fecit sed impii manibus et verbis acquisierunt illam Sermones De sanctis in festo Commemorationis omnium animarum (S80) 289ra–vb Alius sermo (S80). Omne quod per flammas . Scribitur Deuteronomio XXIo quod filii Israhel qui interpretantur dominum videntes non debent se assumere uxores aliarum gencium neque res earum sibi usurpare Omne quod. Scribitur Deuteronomio XXIo quod filii Israhel qui interpretantur dominum videntes non debent se assumere uxores aliarum gentium neque res earum sibi usurpare Sermones De sanctis in festo Commemorationis omnium animarum (S80) 289vb–290rb Alius (S80). Omnis qui non fecerit . Ecclesiastici XVIo dicitur quod deus iudicat unumquemque secundum opera sua ita quod propter bona opera sua eum remunerat propter mala vero cruciat Omnis qui. Ecclesiastici XVIo dicitur quod deus iudicat unumquemque secundum opera sua ita quod propter bona opera sua eum remunerat Sermones De sanctis in festo Commemorationis omnium animarum (S80) 290rb–vb Alius (S80). Sancta ergo et salubris . Scribitur Iacobi quinto: Multum enim valet deprecacio iusti assidua quia deus cum sit dives pius et misericors plus inclinatur bonorum precibus quam muneribus Sancta ergo. Scribitur Iacobi quinto: Multum enim valet deprecatio iusti assidua quia deus cum sit dives pius et misericors plus inclinatur bonorum precibus Sermones De sanctis in festo Commemorationis omnium animarum (S80) Die Contractus-Sermones mit verändertem Bestand auch in Cod. Guelf. 231 Helmst., 289vb–328vb; 408 Helmst., 85ra–189vb; 420 Helmst., 109ra–190vb. Druck GW M13419. Literatur Schneyer 3, 439–443. 291ra–301ra Gesta sanctarum sanctorumque<note> e Legenda aurea Jacobi de Voragine deprompta</note> Enthält elf weitgehend wörtlich aus der "Legenda aurea" exzerpierte Kapitel, laut den Eingangs- und Schlussrubriken aus einer vollständigen Vorlage abgeschrieben, vermutlich als Ergänzung zum Text oben: 291ra–292vb De sancto Iohanne Elemosinario post Basilium episcopum Druck Maggioni LA, 185–197 cap. 27. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Elemosynarius ep. cf. 292vb–294ra De sancta Theodora post VII fratres Druck Maggioni LA, 611–615 cap. 88. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Theodora v. 294ra–295rb De sancto Adriano post nativitatis Marie Druck Maggioni LA, 918–923 cap. 128. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Adrianus m. 295rb–vb Eufemia ante Lambertum Druck Maggioni LA, 951–954 cap. 134. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Euphemia v. m. 295vb–297ra Justina post Mauricium Druck Maggioni LA, 971–976 cap. 138. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Justina v. m. 297ra–vb De sancto Morseo sic, recte Furseo post Cosmam et Damianum Druck Maggioni LA, 982–985 cap. 140. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Furseus ep. cf. 297vb–298rb Pelagia alias Margarita dicta ante Dionisium Druck Maggioni LA, 1033–1035 cap. 146. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Pelagia v. m. 298rb–298vb Thasis meretrix ante Dionisium Druck Maggioni LA, 1038–1048 cap. 148. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Thais v. 298vb–299vb Leonardus ante Lucam Druck Maggioni LA, 1053–1057 cap. 151. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Leonardus abb. cf. 299vb–300vb Martha post Simplicium et Faustinum Druck Maggioni LA, 683–687 cap. 101. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Martha hospes Christi 300vb–301ra Longinus ante Benedictum Druck Maggioni LA, 307f. cap. 47. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Longinus miles m. Jacobus de Voragine Legenda aurea (Ausz.) 301rb–302rb Sermo de BMV<note> (S138)</note> Dixit quoque dominus . Licet dicta verba dicta sunt de Eva prima muliere tamen de ea debite non exponi possunt Dixit quoque dominus. Licet dicta verba dicta sunt de Eva prima muliere tamen de ea debite non exponi possunt vitam ut ad deum convertatur dicitur: Tu nos ab hoste protege Keine liturgische Zuordnung möglich; in dieser Form bislang nur hier nachgewiesen, ungedruckt. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Sermones De sanctis de BMV 302rb–303rb Theodoricus de Arnevelt Sermo in festo Conceptionis BMV<note> (S5)</note> Flores apparuerunt . Unde sciendum quod deus olim fecit crescere duos flores ita formosas et ita pulchras quod similes nunquam fuerunt nec erunt Flores apparuerunt. Unde sciendum quod deus olim fecit crescere duos flores ita formosas et ita pulchras quod similes nunquam fuerunt nec erunt est concepta sicut rosa sanctitatis sicut lilia castitatis. Hic si competit adiungatur hystoria de institucione festi concepcionis. Rogemus Autorzuweisung nach der Parallelüberlieferung in Lüneburg, RB, Ms. Theol. 4° 30, 9r–10v ( Lüneburg 3, 81). Zum Autor vgl. Cod. Guelf. 359 Helmst., 184ra–286vb. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Conceptio 303va–304vb Fundatio ecclesiae Hildensemensis<note> (prima pars tantum)</note> Imperator Karolus illius nominis secundus primi vero Karoli nepos secundi autem Pyppini filius agnomine quidem Magnus Imperator Carolus illius nominis secundus primi vero Caroli nepos secundi autem Pippini filius agnomine quidem Magnus ecclesiam ipse eius constructor Altfridus dedicavit eique claustrum canonico usui et regulari vite commodissimum adiecit Text bricht ab. Bislang einzige bekannte mittelalterliche Abschrift des Textes, enthält cap. 1–2 und den größten Teil von cap. 3. Vollständig in Cod. Guelf. 220.1 Extrav., 57r–62r (16. Jh.). Druck MGH SS 30/2, 939946, hier 941944 Z. 15 (ausgelassen ist 943 Z. 7–26); Mittelalterliche Quellen zur Geschichte Hildesheims, eingel., übers. und komm. von K. Naß, Hildesheim 2006 (Quellen und Dokumentationen zur Stadtgeschichte Hildesheims 16), 27–39 (mit Kommentar und Übersetzung). Literatur Rep. font., 6, 607; Goetting 3, 36f.; Giese Goslars legendäre Gründung (s. oben), 555–557. 304vb Probationes pennae Zwei Nachträge von späterer Hand: Iudith XII: Hodie exaltata est anima mea pre omnibus diebus vite mee. Darunter die Antiphon Domine suscipe me ( CAO 2391). Buch- und Schriftwesen Federproben Biblia Vetus Testamentum Idt 12,18 Probationes pennae lat. Biblia Idt 12,18 Probationes pennae lat. Antiphon (einzeln) Liturgische Texte Antiphon (einzeln)

Papier

Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Augen, darüber einkonturige Stange, darüber Stern: WZIS DE5655-PO-67470 (1416, weitere Typen nicht nachweisbar). Zwei Schlüssel im Kreis, einkonturiger Schaft: WZIS DE2730-PO-121555 (1418).

111 Bl. 29 21,5 VI (205). VI–1 (216). 4 VI (264). VII (278). VI (290). VII (304). Buch- und Schriftwesen Kustoden Kustoden auf dem Fußsteg der ersten Rectoseite jeder Lage: 1419, XXXXII.

23 16 , zweispaltig (Spalten 7–7,5 cm breit), je nach Hand 42–50 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Jüngere gotische Kursive in verschiedener Ausprägung von drei Händen,

Hand 1: Hauptteil 194ra–290vb;

Hand 2: 291ra–301ra;

Hand 3: 301rb–304vb.

Nachträge 304vb von einer vierten Hand in Bastarda.

Rote Lombarden. Buchschmuck Lombarden

IV Hildesheim, Diözese 15. Jh., 1. Viertel 305ra–314vb Virtutes sanctarum sanctorumque<note> e Legenda aurea Jacobi de Voragine depromptae</note> Enthalten sind Exzerpte aus 26 verschiedenen Kapiteln der "Legenda aurea" des Jacobus de Voragine, die zumeist nach dem Tode der Heiligen gewirkte Wunder präsentieren. Die Sammlung ist mindestens durch den Verlust je eines Bl. zu Beginn und am Schluss fragmentiert und enthält im einzelnen folgende Stücke: 305ra–va De sancto Nicolao Text setzt ein precepit ac sine aliqua interrogacione illa nocte eos occidi mandavit ubi parentes agebant sollempnia collocatur et magnum gaudium omnibus generatur Druck Maggioni LA, 42–44, 46, 47f. aus cap. 3. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Nicolaus ep. cf. 305va–b De sancto Stephano Refert Augustinus egregius doctor beatum Stephanum innumeris claruisse miraculis et mortuos VII suis meritis suscitasse Refert Augustinus egregius doctor beatum Stephanum innumeris claruisse miraculis et mortuos VII suis meritis suscitasse et de utriusque sanitate deo et beato Stephano immense gracie referuntur Druck Maggioni LA, 83–85 aus cap. 8. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Stephanus protom. 306ra De sancto Thoma Cantuariensi Quedam domina de Anglia varios oculos habere ob lasciviam et maiorem pulchritudinem affectabat Quaedam domina de Anglia varios oculos habere ob lasciviam et maiorem pulchritudinem affectabat in mendacio deprehenditur et furti reus evidencius comprobatur Druck Maggioni LA, 106f. aus cap. 11. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Thomas aep. Cantuarien. m. 306ra De sancto Anthonio Dux quidam Egipti arrianus nomine Balachius cum ita ecclesiam infestaret ut virgines et monachos nudatos publice verberaret Dux quidam Aegypti arrianus nomine Balachius cum ita ecclesiam infestaret ut virgines et monachos nudatos publice verberaret ac laceratis cruribus intra triduum exspiravit Druck Maggioni LA, 159f. aus cap. 21. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Antonius abb. cf. 306ra–va De beata virgine in purificacione Quedam matrona nobilis in beatam virginem maximam devocionem habuit Quaedam matrona nobilis in beatam virginem maximam devotionem habuit in quadam ecclesia beate virginis in festo purificacionis pernoctavit et integram sanitatem recepit Druck Maggioni LA, 249–251 aus cap. 37. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Purificatio 306vb–307ra De beata virgine in annunciacione Miles quidam dives ac nobilis seculo abrenunciavit et ordinem Cisterciensem introivit Miles quidam dives ac nobilis saeculo abrenuntiavit et ordinem Cisterciensem introivit hec ubi iussa dedit demon abcedens evanuit Druck Maggioni LA, 333f. aus cap. 50. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Purificatio 307ra–b De sancto Marco ewangelista Circa annum domini MCCXLI apud Papiam in conventu ordinis Predicatorum fuit quidam frater religiose ac sancte vite Circa annum domini MCCXLI apud Papiam in conventu ordinis Praedicatorum fuit quidam frater religiosae ac sanctae vitae sibi recitans cum multo gaudio feliciter obdormivit Druck Maggioni LA, 409f. aus cap. 57. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Marcus ev. m. 307rb–va De sancta cruce Quanta sit virtus crucis in illo fideli notario patet quem quidam magus decepit Quanta sit virtus crucis in illo fideli notario patet quem quidam magus decepit dixit se nullius boni conscium esse nec quod eum coram dyabolo negare noluisset Druck Maggioni LA, 469f. aus cap. 64. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Crux Inventio 307va De sancto Pancracio Lis non modica inter duos erat et iudex reum minime ignorabat Lis non modica inter duos erat et iudex reum minime ignorabat ut super reliquias sancti Pancracii pro arduis iuramentum fiat Druck Maggioni LA, 514 aus cap. 71. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Pancratius m. 307va–b De sancto Iohanne Baptista Refert Paulus in hystoria Longobardorum quod Rocharith rex Longobardorum iuxta ecclesiam sancti Iohannis Baptiste cum multo ornatu sepultus fuit Refert Paulus in historia Longobardorum quod Rocharith rex Longobardorum iuxta ecclesiam sancti Iohannis Baptistae cum multo ornatu sepultus fuit quasi validissimo pugile guttur eius feriebatur et sic subito retro ruebat Druck Maggioni LA, 551 aus cap. 81. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Johannes Baptista Nativitas 307vb De sanctis Iohanne et Paulo Refert Gregorius in omelia ewangelii 'Si quis vult post me venire' quod quedam matrona dum ecclesiam horum martirum frequencius visitaret Refert Gregorius in homilia evangelii 'Si quis vult post me venire quod quaedam matrona dum ecclesiam horum martyrum frequentius visitaret et quidquid poterimus tibi prestabimus. Quo dicto ab oculis eius ablati sunt Druck Maggioni LA, 555 aus cap. 82. Hagiographica Heiligengruppe Johannes et Paulus m. 307vb–308ra De sancta Maria Magdalena Navis quedam viris et feminis honusta naufragium pertulit Navis quaedam viris et feminis onusta naufragium pertulit et eius animam quasi columbam candidam cum laudibus in celum sustulisse Druck Maggioni LA, 640–642 aus cap. 92. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria Magdalena 308ra–309rb De sancto Iacobo Vir quidam nomine Bernardus de episcopatu Mutinensi dum captus et cathenatus in profundo turris positus esset Vir quidam nomine Bernardus de episcopatu Mutinensi dum captus et catenatus in profundo turris positus esset ab apostolo eripitur et deus in apostolo suo magnifice collaudatur Druck Maggioni LA, 655f., 657f., 659–662 aus cap. 95. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Jacobus maior ap. 309rb–va De sancto Laurencio Refert Gregorius in libro dyalogorum quod in Sabina quedam monialis fuit que carnis quidem continenciam habuit sed lingwe procacitatem non declinat Refert Gregorius in libro dialogorum quod in Sabina quaedam monialis fuit quae carnis quidem continentiam habuit sed lingue procacitatem non declinat tam monachi quam mansionarii qui corpus eius viderant infra decem dies mortui sunt Druck Maggioni LA, 762–764, 765 aus cap. 113. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Laurentius m. 309va–310ra De sancto Ypolito Bubulcus nomine Petrus cum in festo sancte Marie Magdalene plaustrum iunxisset et boves sequentes ipsum maledictis urgeret Bubulcus nomine Petrus cum in festo sanctae Mariae Magdalenae plaustrum iunxisset et boves sequentes ipsum maledictis urgeret vidit ambigeret quin corpus alicuius mulieris fuisset quod dyabolus assumpsisset Druck Maggioni LA, 777f. aus cap. 114. Hagiographica Heiligengruppe Hippolytus et soc. m. 310ra–311rb De assumpcione beate virginis Quidam clericus virgini Marie devotus contra dolorem quinque vulnerum Christi eam cottidie per hec verba quasi consolari studebat Quidam clericus virgini Mariae devotus contra dolorem quinque vulnerum Christi eam quotidie per haec verba quasi consolari studebat malus dyabolus intret in buccina illius qui te istud docuit et statim evanuit nec ad eam postmodum accessit Druck Maggioni LA, 791–797 aus cap. 115. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Assumptio 311rb De sancto Bartolomeo Cum quedam mulier vas plenum oleo attulisset ut in lampadem beati Bartholomei poneretur Cum quaedam mulier vas plenum oleo attulisset ut in lampadem beati Bartholomaei poneretur quapropter in aliam lampadem infuderunt et protinus oleum emanavit Druck Maggioni LA, 836 aus cap. 119. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Bartholomaeus ap. 311rb–312va De beata virgine in nativitate Miles quidam valde strennuus et beate Marie valde devotus ad tornamentum vadens Miles quidam valde strenuus et beatae Mariae valde devotus ad tornamentum vadens humana suspicione fedari post triduum in laudem virginis perseverantem ex hac vita vocavit Druck Maggioni LA, 908–914 aus cap. 127. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Maria mater Christi Nativitas 312va–b De sancta cruce Apud Constantinopolim iudeus quidam ecclesiam sancte Sophie ingressus quamdam ymaginem Christi ibi conspexit Apud Constantinopolim iudaeus quidam ecclesiam sanctae Sophiae ingressus quamdam imaginem Christi ibi conspexit ad hodie cernitur et iudeus continuo fidelis efficitur Druck Maggioni LA, 934 aus cap. 131. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Crux Exaltatio 312vb–313ra De sanctis Mauricio et sociis Mulier quedam filium suum abbati monasterii in quo sanctorum corpora requiescunt erudiendum tradidit Mulier quaedam filium suum abbati monasterii in quo sanctorum corpora requiescunt erudiendum tradidit per quod verba blasphemie evomuit introivit et subito eum extinxit Druck Maggioni LA, 970, aus cap. 137. Hagiographica Heiligengruppe Mauritius et soc. m. 313ra–b De sanctis Cosma et Damiano Vir quidam longe profecturus sanctis martiribus Cosme et Damiano uxorem suam commendavit Vir quidam longe profecturus sanctis martyribus Cosmae et Damiano uxorem suam commendavit coxam Mauri precisam et coxam predicti viri loco illius in tumulo positam reperierunt Druck Maggioni LA, 979–981 aus cap. 139. Hagiographica Heiligengruppe Cosmas et Damianus m. 313rb De XII milium virginibus Dicunt quidam quod passe tali tempore ut tenet passionale non sint. Sicilia enim tunc non erat regnum Dicunt quidam quod passae tali tempore ut tenet passionale non sint. Sicilia enim tunc non erat regnum et paulo post adeuntibus ipsum ad dominum emigrasse invenerunt Druck Maggioni LA, 1077f. aus cap. 154. Hagiographica Heiligengruppe Undecim milium v. m. 313va–314rb De vita Judae Iscariotis De ortu et origine Iude proditoris in cuius locum Mathias substitutus est Legitur in quadam hystoria licet apocrifa quod fuit quidam vir in Iherusalem nomine Ruben qui alio nomine dictus est Symon Legitur in quadam historia licet apocrypha quod fuit quidam vir in Hierusalem nomine Ruben qui alio nomine dictus est Simon in aere eciam interiit ut qui angelos in celo et homines in terra offenderat ab angelorum et hominum regione separaretur Der Abschnitt ist aus der Biographie des anstelle von Judas als Apostel eingesetzten Matthias (24.2.) entnommen; die Einordnung im vorliegenden Legendenkreis zwischen dem Fest XI milium virginum (21.10.) und der Commemoratio omnium animarum (2.11.) zeigt, dass die "Vita" offenbar mit dem Festtag des gleichnamigen Apostels Judas Thaddaeus (28.10.) assoziiert wurde. Auch mehrfach separat überliefert, vgl. in Augsburg, SSB, 4° Cod. 149, 389r–v ( Augsburg SSB 6, 221); Berlin, SBBPK, Ms. theol. lat. fol. 86, 80v–82r ( Berlin 13,2,3, 1018 Nr. 863); Darmstadt, ULB, Hs. 825, 239rb–va ( Darmstadt 4, 71 Nr. 37); Lüneburg, RB, Ms. Theol. 2° 83, 64rb–vb ( Lüneburg 2, 160); München, BSB, Clm 3589, 263va–264vb ( München BSB 3,3,1, 422); München, BSB, Clm 28642, 272ra–273va ( München BSB 4,10, 57). Druck Maggioni LA, 277–281 aus cap. 45. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Judas Iscariot 314rb De animabus fidelium Quod autem tercium genus suffragiorum scilicet sacre hostie immolacio plurimum defunctis prosit ex multis exemplis apparet Quod autem tertium genus suffragiorum scilicet sacrae hostiae immolatio plurimum defunctis prosit ex multis exemplis apparet pene fatigatus deficeret quidam ad eum venit et panem quendam sibi obtulit Text bricht ab. Z. T. auf dem Fußsteg nachgetragen und durch Beschnitt fragmentiert. Druck Maggioni LA, 1122f. aus cap. 159. 314va De venerabili Beda Circa annum domini DCLXXXVII Beda venerabilis presbiter et monachus in Anglia claruit qui licet in sanctorum cathalogo computetur Circa annum domini DCLXXXVII Beda venerabilis presbyter et monachus in Anglia claruit qui licet in sanctorum catalogo computetur cuius corpus apud ianuam devocione congrua colitur Auch in Cod. Guelf. 289 Helmst., 93ra, dort weitere Parallelüberlieferung. Druck Maggioni LA, 1267f. aus cap. 177. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Beda Venerabilis pb. cf. 314vb De sancto Pastore Pastor in heremo multis annis in abstinencia magna se affligens multa sanctitate et religione pollebat Pastor in eremo multis annis in abstinentia magna se affligens multa sanctitate et religione pollebat si fuerint hii tres viri Noe Iob et Daniel etc. Noe personam habet nichil possidencium Iob tribulatorum Text bricht ab. Druck Maggioni LA, 1224f. aus cap. 171. Hagiographica einzelne(r) Heilige(r) Pastor pb. cf. Jacobus de Voragine Legenda aurea (Ausz.)

Papier

Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Augen, darüber einkonturige Stange, darüber Stern (nicht nachweisbar).

10 Bl. 28,5 20,5 V–2 (314). Die Lage ist durch den Verlust des äußersten Doppelbl. fragmentiert, daher auch entsprechende Textlücken.

23 16 , zweispaltig (Spalten 7,5 cm breit), 45–47 Zeilen.

Schriftarten Gotische Schriften jüngere gotische Kursive Jüngere gotische Kursive von der gleichen Hand wie 194ra–290vb;

Nachträge auf 313rb und 314ra–b von der gleichen Hand wie 291ra–301ra.

Rubriziert, rote Lombarden. Buchschmuck Lombarden