de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung der Handschrift Lübeck, Stadtbibliothek, Ms. theol. lat. 2° 14
Die mittelalterlichen Handschriften der Stadtbibliothek Lübeck, beschrieben von Kerstin Schnabel (in Bearbeitung)
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Lectionarium missae

Pergament — 50 Bl. — 31 × 21 cm — Lübeck — 15. Jh., 2. Hälfte

Lagen: V (10). IV (18). 2 V (38). VI (50). Teilweise Reklamanten, so auch auf dem letzten Bl. Bleistiftfoliierung 1–50. Zeitgenössische Foliierung in roter Tinte mittig auf dem Kopfsteg in römischen Zahlen I–LII. Die Blätter XII und XIX fehlen. Die letzten zehn Blätter mit dunklem Rändern von einem Wasserschaden. Schriftraum: 19–20 × 13 cm. 19 Zeilen. Eine Spalte. Von einer Hand in Textualis geschrieben. Rote Noten in Nagelform ohne Notenlinien. Lombarden in Blau und Rot über zwei bis drei Zeilen. Rubriken in Rot. Rubriziert.

Pappeinband mit schwarz-grau meliertem Papierbezug, Lederecken und Lederrücken, abgerieben, zerkratzt und beschädigt. Die Neubindung erfolgte vor 1893 (Stiehl, 4 Nr. 13 erwähnt bereits den Neuband). Auf dem VD ein Signaturschild der Größe 3,5 × 5 cm mit der Aufschrift 22896, darunter durchgestrichen 24650. Auf dem Buchrücken im oberen Teil ein Signaturschild mit handschriftlicher Aufschrift Ms. theol. lat. 14 wohl aus dem frühen 20. Jh.

Herkunft: Die Handschrift entstand in Lübeck im 15. Jahrhundert. — Über die Herkunftssammlung ist nichts bekannt. — Zusammen mit anderen Handschriften der Stadtbibliothek 1944 kriegsbedingt in ein Salzbergwerk bei Bernburg/Saale ausgelagert und nach Kriegsende in die UdSSR transportiert. Die Signatur auf dem VS spricht für die Verwahrung im Russischen Staatlichen Archiv Alter Akten in Moskau. Seit 1990 von dort zurück in Lübeck. Laut Weber Catalogus, 15 mit der Altsignatur 61. Stempel der Stadtbibliothek auf fol. 1r.

Weber Catalogus, 15. — Stiehl, 4 Nr. 13. — Stahl, 8. — Schweitzer Bestände, 272. — Digitalisat: https://digital-stadtbibliothek.luebeck.de/viewer/resolver?urn=urn:nbn:de:gbv:48-1-859090

1r–50v Lectionarium missae. Enthält die Epistellesungen für die höchsten Feiertage des Temporale und des Sanctorale der Diözese Lübeck. Die Perikopen stimmen mit denen im Missale Lubecense überein. Durch den Blattverlust am Ende fehlen Lesungen zu Katharina, Andreas und Nikolaus.
(1r–3r) ›Sabbato in quatuor temporibus in adventu domini prophetia. Lectio Ysaie prophete‹. In diebus illis. Clamabunt ad dominum a facie tribulantis … — … et benedicebant in deum in fornace dicentes. Is 19,20–22. Is 35,1–7. Is 40,9–11. Is 45,1–8. Dn 3,49–51.
(3r–4r) ›In nocte Christi. Lectio Ysaie prophete‹. Hec dicit dominus. Populus gencium qui ambulabat in tenebris vidit lucem … — … Hec loquere et exhortare in Christo Ihesu domino nostro. Is 9,2–7. Tit 2,11–15.
(4r–5r) ›Ad summam missam. Lectio Ysaie prophete‹. Hec dicit dominus. Propter hoc sciet populus meus nomen meum … — … tu autem idem ipse es et anni tui non deficient. Is 52,6–10. Hbr 1,1–12.
(5r–6r) ›In diebus sancti Stephani prothomartiris. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Stephanus plenus gracia et fortitudine faciebat prodigia … [Act 6,8] … — … et cum hoc dixisset obdormivit in domino [Act 7,59]. Mit Auslassungen.
(6r–v) ›Iohannis ewangeliste. Lectio libri sapientie‹. Qui timet deum faciet bona … [Sir 15,1] … — … et nomine eterno hereditabit illum dominus deus [Sir 15,6].
(6v–7r) ›De innocentibus. Lectio libri apocalypsis beati Iohannis apostolis‹. In diebus illis. Vidi supra montem Syon … [Apc 14,1] … — … sine macula sunt ante thronum dei [Apc 14,5].
(7r–v) ›In circumcisione domini. Ad Galathas‹. Am Rand Thome Cantuariensis respice in fine LIX. Prius quam veniret fides … [Gal 3,23] … — … ad prefinitum tempus a patre [Gal 4,2].
(7v–8r) ›In epyphania domini. Lectio Ysaie prophete‹. Surge illuminare Iherusalem quia venit lumen tuum … [Is 60,1] … — … et laudem domino annuntiantes [Is 60,6].
(8r–10r) ›In conversione sancti Pauli. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Saulus adhuc spirans minarum … [Act 9,1] … — … affirmans quoniam hic est Christus [Act 9,22].
(10r–v) ›In purificatione sancte Marie. Lectio Malachie prophete‹. Hec dicit dominus deus. Ecce ego mitto angelum meum … [Mal 3,1]. … — … et sicut anni antiqui [Mal 3,4].
(10v–11r) ›De sancto Blasio. Lectio libri sapientie‹. Dilectus deo et hominibus … [Sir 45,1] … — … et legem vite et discipline [Sir 45,6].
(11r–v) ›In cathedra sancti Petri. Lectio epistole beati Pauli apostoli‹. Petrus apostolus Ihesu Christi electis advenis dispersionis ponti … [I Pt 1,1] … — … et gloriam et honorem in revelatione Ihesu Christi domini nostri [I Pt 1,7].
(11v) ›Mathie apostoli. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Exurgens Petrus in medio fratrum dixit … [Act 1,15] … — … et sortitus est [Act 1,17]. Der Text bricht durch den Verlust eines Blattes ab.
(12r) In annunciatione Mariae. (Der Text setzt ein) … vocabitur nomen eius Emanuel … [Is 7,14] … — … et eligere bonum [Is 7,15].
(12r–v) ›In die palmarum ad palmas. Lectio libri Exodi‹. In diebus illis. Venerunt filii Israel in Helym … [Ex 15,27] … — … et mane videbitis gloriam eius [Ex 16,7].
(12v–13r) ›Ad summam missam. Lectio epistole beati Pauli apostoli ad Phylippenses‹. Hoc sentite in vobis … [Phil 2,5] … — … quia dominus Ihesus Christus in gloria est dei patris [Phil 2,11].
(13r–v) ›Feria tertica. Lectio Iheremie prophete‹. In diebus illis. Dixit Iheremias: Domine demonstrasti michi … [Ier 11,18] … — … ex eis tibi enim revelavi causam meam [Ier 11,20].
(13v–14v) ›Feria quarta. Lectio Ysaie prophete‹. In diebus illis. Dixit Ysaias: Domine quis crededit auditui nostro … [Is 53,1] … — … et pro transgressoribus rogavit ut non perirent [Is 53,12].
(14v–15v) ›In cena domini. Lectio epistole beati Pauli apostoli ad Corinthios‹. Convenientibus vobis in unum … [I Cor 11,20] … — … ut non cum hic mundo damnemur [I Cor 11,32].
(15v–16r) ›Feria sexta in paraseve subdyaconus legat in modum lectionis sine tytulo‹. In tribulatione sua mane consurgent ad me … [Os 6,1] … — … et scientiam dei plusquam holocaustum [Os 6,6].
(16r–v) ›Item sine tytulo‹. Dixit dominus ad Moysen et Aaron … [Ex 12,1] … — … id est transitus domini [Ex 12,11].
(17r–v) ›In vigilia pasche. Sine tytulo legitur‹. In principio creavit deus celum et terram … [Gn 1,1] … — … et sint in signa et tempora [Gn 1,14]. Bl. XIX fehlt. (18r–v) Benedixitque illis deus et ait … [Gn 1,28] … — … ab omni opere suo quod patrarat [Gn 2,2]. (18v–21r) ›Item sine tytulo. Lectio secunda‹. Factum est in vigilia matutina … — … cum Christo in gloria. Ex 14,24–31. Is 4,1–6. Is 54,17–55,11. Col 3,1–4.
(21r–v) ›In die sancto resurrectionis domini nostri Ihesu Christi. Ad Corinthios‹. Expurgate vetus fermentum … [I Cor 5,7] … — … sed in azimis sinceritatis et veritatis [I Cor 5,8].
(21v–22r) ›Feria secunda. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Stans Petrus in medio plebis … [Act 10,37] … — … qui credunt in eum [Act 10,43].
(22r–v) ›Feria tercia. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Surgens Paulus et manu silentium … [Act 13,16] … — … quoniam hanc adimplevit filiis vestris resuscitans Ihesum Christum dominum nostrum [Act 13,33].
(22v–23r) ›Feria quarta. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Aperiens Petrus os suum dixit … [Act 10,34] Deus Abraham et deus Isaac … [Act 3,13] … — … et convertimini ut deleantur peccata vestra [Act 3,19].
(23r–v) ›De sanctis infra pascha et penthecosten. Lectio libri sapientie‹. Stabunt iusti in magna constancia … [Sap 5,1] … — … et inter sanctos sors illorum est [Sap 5,5]. Die Rubrik am Ende ›Phylippi et Iacobi apostolorum epistola‹.
(23v–24r) ›Inventio sancte crucis. Ad Galatharum‹. Confido de vobis in domino Ihesu … — … quem michi mundus crucifixus est et ego mundo. Gal 5,10–12. Gal 6,12–14.
(24r–v) ›In vigilia ascencionis domini. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Multitudines credencium erat cor … [Act 4,32] … — … autem singulis prout unicuique opus erat [Act 4,35].
(24v–25v) ›In die sancto. Lectio actuum apostolorum‹. Primum quidem sermonem feci de omnibus … [Act 1,1] … — … sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in celum [Act 1,11].
(25v–30v) ›In vigilia penthecosten. Lectio sine tytulo‹. Temptavit deus Abraham et dixit ad eum … — … et suadens de regno dei. Gn 22,1–19. Dt 31,22–30. Is 4,1–6 (nicht ausgeführt, sondern lediglich der Verweis auf die 3. Lectio fol. XXI. Bar 3,9–38. Act 19,1–8.
(30v–31r) ›In die sancto penthecosten. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Cum complerentur dies pentecostes … [Act 2,1] … — … eos loquentes nostris linguis magnalia dei [Act 2,11].
(31v–32r) ›Feria secunda. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Aperiens Petrus os suum dixit [Act 10,34]. Viri fratres et patres nobis precepit dominus predicare populo … [Act 10,42] … — … et iussit eos baptizari in nomine domini nostri Ihesu Christi [Act 10,48].
(32r) ›Feria tercia. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Cum audissent apostoli … [Act 8,14] … — … super illos et accipiebant spiritum sanctum [Act 8,17].
(32r–33r) ›Feria quarta. Lectio libri sapientie‹. Diligite iusticiam … [Sap 1,1] … — … quod continet omnia scientiam habet vocis [Sap 1,7]. (33r–v) ›Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Stans Petrus cum undecim levavit vocem … [Act 2,14] … — … et erit omnis quicumque invocaverit nomen domini salvus erit [Act 2,21].
(33v–36r) ›Sabbato. Lectio Iohelis prophete‹. Hec dicit dominus deus effundam de spiritu meo … — … et ero deus vester vosque eritis populus meus. Act 2,17–21. Lev 23,9–21. Dt 26,1–11. Lev 26,3–12. Dn 3,49–51 (nicht vollständig ausgeführt).
(36r–36v) ›De sancta trinitate. Ad Romanos‹. O altitudo divitiarum sapientie et scientie dei … [Rm 11,33] … — … et in ipso omnia ipsi honor et gloria in secula seculorum amen [Rm 11,36].
(36v–37r) ›De corpore Christi. Ad Corinthios‹. Ego enim accepi a domino … [I Cor 11,23] … — … manducat et bibit non diiudicans corpus domini [I Cor 11,29].
(37r–v) ›In nativitate sancti Johannis baptiste. Lectio Ysaie prophete‹. Hec dicit dominus deus. Audite insule et attendite populi de longe … [Is 49,1] … — … et sanctum Israhel qui elegit te [Is 49,7].
(37v–38v) ›In natali apostolorum Petri et Pauli. Lectio actuum apostolorum‹. In diebus illis. Misit Herodes rex manus … [Act 12,1] … — … et de omni expectatione plebis Iudeorum [Act 12,11].
(38v–39r) ›In festo visitationis Marie. Lectio libri sapientie‹. Clara est hec et numquam marcesset … [Sap 6,13] … — … concupiscentia eius itaque deducet ad regnum perpetuum [Sap 6,21].
(39r–v) ›Marie Magdalene. Lectio Iheremie prophete‹. Pars mea dominus dixit anima mea … — … et miserere mei quia peccavi ante te. Lam 3,24–25; 3,54. Vgl. Bar 2,12–14.
(39v–40v) ›Jacobi apostoli. Ad Ephesios‹. Benedictus deus et pater domini nostri Ihesu Christi … — … et honorem in revelationem Ihesu Christi domini nostri. Eph 1,1–8. I Pt 1,3–7.
(40v–41r) ›Laurencii martiris. Ad Corinthios‹. Qui parce seminat … [II Cor 9,6] … — … et augebit incrementa frugum iustitie vestre [I Cor 9,10].
(41r–v) ›In assumptione sancte Marie. Lectio libri sapiencie‹. In omnibus requiem quesivi … [Sir 24,11] … — … quasi murra electa dedi suavitatem odoris [Sir 24,20].
(41v–42r) ›Bartholomei apostoli. Ad Ephesios‹. Iam non estis hospites et advene … [Eph 2,19] … — … in habitaculum dei in spiritu sancto [Eph 2,22].
(42r) ›In decollatione sancti Johannis baptiste. Lectio libri sapiencie‹. Memoria iusti in composicione odoris facti … [Sir 49,1] … — … in templo dei [Sir 50,7].
(42v–43r) ›In nativitate sancte Marie. Lectio libri sapiencie‹. Dominus possedit me … [Prv 8,22] … — … et hauriet salutem a domino [Prv 8,35].
(43r–44r) ›In exaltatione sancte crucis. Ad Corinthios‹. Non misit me Christus baptizare … [I Cor 1,17] … — … nobis autem revelavit deus per spiritum suum [I Cor 2,10].
(44r–46v) ›Feria IIII in quatuor temporibus septembrium. Lectio Amos prophete‹. Hec dicit dominus. Ecce dies veniet … — … dicit dominus exercituum. Am 9,13–15. Lv 23,39–43. Mi 7,14–20. Za 8,14–20. Dn 3,49–51 (nicht vollständig ausgeführt, Verweis auf Bl. II der zeitgenössischen Zählung).
(46v–47r) ›Mathei apostoli et ewangeliste. Ad Ephesios‹. Unicumque nostrum data est gratia … [Eph 4,7] … — … in mensuram etatis plenitudinis Christi [Eph 4,13].
(47r–48r) ›Michaelis archangeli. Apocalypsis Johannis apostoli‹. In diebus illis. Factum est prelium magnum in celo … [Apc 12,7] … — … et qui habitatis in eis [Apc 12,12].
(48r–v) ›Symonis et Iude apostolorum. Ad Romanos‹. Scimus quoniam diligentibus deum … [Rm 8,28] … — … que est in Christo Ihesu domino nostro [Rm 8,39].
(49r–v) ›In die omnium sanctorum. Lectio libri apocalipsis Iohannis apostoli‹. In diebus illis. Ecce ego Iohannes vidi alterum angelum ascendentem … [Apc 7,2] … — … et fortitudo deo nostro in secula seculorum amen [Apc 7,12].
(49v–50r) ›Martini episcopi et confessoris. Lectio libri sapiencie‹. Ecce sacerdos magnus qui in diebus suis placuit deo … — … et offere illi incensum dignum in odorem suavitatis. Vgl. Sir 44,16–45,8.
(50r–v) ›Elyzabeth vidue. Lectio libri sapiencie‹. Mulierem fortem quis inveniet … [Prv 31,10] … — … manum suam [Prv 31,20]. Der Text bricht ab.


Abgekürzt zitierte Literatur

Schweitzer Bestände R. Schweitzer, Die alten und wertvollen Bestände der Stadtbibliothek. Entstehung der Sammlung. Geschichte der Auslagerung. Bedeutung der Rückkehr, in: Der Wagen 1992, 73–105 und 269–278
Stahl W. Stahl, Die Musik-Abteilung der Lübecker Stadtbibliothek in ihren ältesten Beständen. Noten und Bücher aus der Zeit vom 12. bis zum Anfang des 19. Jahrhunderts, Lübeck 1931 (Veröffentlichungen der Stadtbibliothek der Freien und Hansestadt Lübeck 4,2)
Stiehl C. Stiehl, Katalog der Musik-Sammlung auf der Stadtbibliothek zu Lübeck, in: Einladung zu den auf den … angeordneten öffentlichen Prüfungen und Redeübungen der Schüler des Katharineums in Lübeck, Lübeck 1893, 1–60
Weber Catalogus F. Weber, Catalogus codicum manuscriptorum theologicorum latinorum necnon philosophicorum quos asservat bibliotheca urbica Lubicensis, Lübeck 1934–1936 (Manuscript)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Handschriften in der Stadtbibliothek Lübeck.
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Nutzungshinweise)