de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung der Handschrift Lübeck, Stadtbibliothek, Ms. theol. lat. 2° 2
Die mittelalterlichen Handschriften der Stadtbibliothek Lübeck, beschrieben von Kerstin Schnabel (in Bearbeitung)
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Evangelistar

Pergament — 160 Bl. — 28 × 19 cm — Lübeck — 12. Jh., Ende

Lagen: 20 IV (160). Bleistiftfoliierung (20. Jh.) 1–160. Paginierung 1–312 mit Bleistift mittig auf den Kopfstegen (20. Jh.). Schriftraum: 22 × 14 cm. 20 Zeilen. Eine Spalte. Hauptsächlich zwei Händen in Textualis geschrieben, eine dritte Hand mit einem Nachtrag. Hand 1: 1r–96v, 105r–159r, Hand 2: 97r–104r, Hand 3: 159r. Eine spätere Hand mit Nachträgen am Rand. Teilweise mit Neumen oberhalb der Textzeilen, hier auch die Vortragsbuchstaben A, T, C. Rote Initialen über ein bis zwei Textzeilen. Rubriken in Rot. Bl. 104v mit schwachen Tintenzeichnungen des gekreuzigten Christus sowie eine B-Initiale.

Holzdeckeleinband mit dunkelbraunem Halblederüberzug (erneuert). Holzdeckel mit Kratzern und Wurmfraßlöchern. Ehemals zwei Schließen, Aushübe im Holz auf dem HD sichtbar. Jetzt eine erneuerte Schließe mit Dornlager am Rand des VD, Lederriemen mit Lochverstärkung aus Messing sowie Gegenblech. Drei Doppelbünde. Unregelmäßiger Buchschnitt. Restauriert von Boguslaw Radis, Lübeck 2006. Rückenleder erneuert. Fehlstellen im Pergament mit Japanpapier ergänzt, besonders vorn und hinten auf den Fußstegen sowie im Falzbereich. Restaurierungsbericht mit angenommenen Artefakten (Rückenleder, Teile des Schließenriemens, Metallstifte, Holzpflöcke) in Kiste 37 vorhanden.

Herkunft: Das Evangelistar entstand wahrscheinlich in Lübeck am Ende des 12. Jahrhunderts. — Die Handschrift gehörte aller Wahrscheinlichkeit nach zum Buchbestand des Doms. — Zusammen mit anderen Handschriften der Stadtbibliothek wurde der Band 1944 kriegsbedingt in ein Salzbergwerk bei Bernburg/Saale ausgelagert und nach Kriegsende in die UdSSR transportiert. 1998 kam er aus Armenien (Bibliothek der Akademie der Wissenschaften in Eriwan) zurück. Eriwan-Nr. 435. Stempel der Stadtbibliothek Lübeck auf Fol. 2r.

Weber Catalogus, 1. — Fligge/Schnoor/Schweitzer, 148. — Fligge u.a. Armenien, 11, 16 Nr. 2.2. — Stiehl, 3 Nr. 2. — Stahl, 7.

1r–159r Evangelistar.
(1v–108v) Proprium de tempore. Enthält die Evangelienperikopen vom ersten Adventssonntag bis Freitag nach dem 25. Sonntag nach Pfingsten, einschließlich der Wochentage Mittwoch und Freitag. (1v) ›Dominica de adventu domini‹. In illo tempore. Cum appropinquassent Iherosolymis … [Mt 21,1]. Mt 21,1–9. (2r) ›Feria IIII‹. Mt 3,1–6. ›Feria VI‹. Lc 3,7–18. (3r) ›Dominica secunda‹. Lc 21,25–33. (3v) ›Feria IIII‹. Mt 11,11–15. ›Feria VI‹. Io 1,15–18. (4r) ›Dominica III‹. Mt 11,2–10. ›Feria IIII‹. Lc 1,26–38. (5r) ›Feria VI‹. Lc 1,39–47. ›Sabbato‹. Lc 3,1–6. (5v) ›Dominica IIII‹. Io 1,19–28. (6r) ›Dominica infra octavam‹. Lc 2,33–40. (6v) ›Dominica prima post epyphaniam‹. Lc 2,42–52. (7r) ›Feria IIII‹. Io 1,29–34. (7v) ›Feria VI‹. Mt 4,12–17. (8r) ›Dominica II‹. Io 2,1–11. (8v) ›Feria IIII‹. Lc 4,14–21. (9r) ›Feria VI‹. Mc 6,1–6. ›Dominica III‹. Mt 8,1–13. (10r) ›Feria IIII‹. Mt 4,23–25. ›Feria VI‹. Mc 3,6–15. (10v) ›Dominica IIII‹. Mt 8,23–27. (11r) ›Feria IIII‹. Lc 9,57–62. ›Feria VI‹. Mc 10,13–16. (11v) ›Ebdomada V post epiphaniam‹. Mt 11,25–30. ›Dominica in LXX‹. Mt 20,1–16. (12v) ›Feria IIII‹. Mc 9,29–36. (13r) ›Feria VI‹. Lc 9,51–56. ›Dominica in LX‹. Lc 8,4–15. (14r) ›Feria IIII‹. Mt 12,30–37. (14v) ›Feria VI‹. Lc 17,20–37. (15r) ›Dominica in L‹. Lc 18,31–43. (16r) ›In capite ieiunii‹. Mt 6,16–21. ›Feria V‹. Mt 8,5. ›Feria VI‹. Mt 5,43–48, Mt 6,1–4, auf dem Fußsteg nachgetragen bis Mt 6,6. (16v) ›Sabbato‹. Mc 6,47–56. (17v) ›Dominica prima in XL‹. Mt 4,1–11. (18r) ›Feria II‹. Mt 25,31-46. (19r) ›Feria III‹. Mt 21,10–17. ›Feria IIII‹. Mt 12,38–50. (20r) ›Feria V‹. Io 8,31–47. (21r) ›Feria VI‹. Io 5,1–15. (21v) ›Sabbato‹. Mt 17,1–9. (22r) ›Dominica II‹. Mt 15,21–28. (22v) ›Feria II‹. Io 8,21–29. (23r) ›Feria III‹. Mt 23,1–12. (23v) ›Feria IIII‹. Mt 20,17–28. (24v) ›Feria V‹. Lc 20,9, Lc 16,19. Quere dominica prima post octavas pentecosten.Aliud secundum Iohannem‹. Io 5,30–47. (25v) ›Feria VI‹. Mt 21,33–46. (26r) ›Sabbato‹. Lc 15,11–32. (27v) ›Dominica III‹. Lc 11,14–28. (28v) ›Feria II‹. Lc 4,23–30. (29r) ›Feria III‹. Mt 18,15–22. (29v) ›Feria IIII‹. Mt 15,1–20. (30v) ›Feria V‹. Lc 4,38–43. (31r) ›Aliud secundum Iohannem‹. Io 6,27–35. (31v) ›Feria VI‹. Io 4,6–42. (33v) ›Sabbato‹. Io 8,1–11. (34r) ›Dominica in media XLa‹. Io 6,1–14. (34v) ›Feria II‹. Io 2,13–25. (35v) ›Feria III‹. Io 7,14–31. (36r) ›Feria IIII‹. Io 9,1–38. (38r) ›Feria V‹. Lc 7,11. Quere ebdomada XVII post pentecosten.Aliud secundum Iohannem‹. Io 5,17–29. (39r) ›Feria VI‹. Io 11,1–45. (41r) ›Sabbato‹. Io 8,12–20, (41v) ›Dominca V‹. Io 8,46–59. (42v) ›Feria II‹. Io 7,32–39. (43r) ›Feria III‹. Io 7,1–13. (43v) ›Feria IIII‹. Io 10,22–38. (44r) ›Feria V‹. Lc 7,36–50. (45r) ›Feria VI‹. Io 11,47–54. (45v) ›Sabbato‹. Io 17,1–26. (47r) ›In die sancto palmarum passio‹. Mt 26,2. ›Feria II‹. Io 12,1–36. (49r) ›Feria III. Passio domini nostri Iesu Christi secundum Marcum‹. Mc 14,1–46. (55r) ›Feria IIII. Passio domini nostri Iesu Christi secundum Lucam‹. Lc 22,1–23,53. (61v) ›Feria V in cena domini‹. Io 13,1. ›In parasceve. Passio domini nostri Iesu Christi secundum Iohannem‹. Io 18,1–19,42. (66r) ›Dominica in octava pasce‹. Io 20,19–31. (67r) ›Feria IIII‹. Mc 16,9–13. ›Feria V‹. Mt 28,8–15. (67v) ›Dominica II post albas‹. Io 10,11–16. (68r) ›Feria IIII‹. Lc 24,1–12. (68v) ›Feria VI‹. Mt 9,14–17. (69r) ›Dominica III post albas‹. Io 16,16–22. (69v) ›Feria IIII‹. Io 3,25–36. (70r) ›Feria VI‹. Io 12,46–50. (70v) ›Dominica IIII post albas‹. Io 16,5–14. (71r) ›Feria IIII‹. Io 17,11. ›Feria VI‹. Io 13,33–36. (71v) ›Dominica V‹. Io 16,23–30. ›In rogationibus‹. Lc 11,5–13. (72v) ›In vigilia ascensionis‹. Io 17,1. ›In octava ascensionis‹. Lc 24,49–53. ›Dominica VI post albas‹. Io 15,26–16,4. (73r) ›Feria IIII‹. Io 15,7–11. ›Feria VI‹. Io 7,37–39. (73v) ›In octava penthecostes‹. Io 3,1. In alio libro.Feria IIII‹. Lc 20,27–40. (74r) ›Feria VI‹. Lc 12,11–21. (74v–108v) Lectiones post pentecosten. ›Dominica I‹. Lesungen für Sonntag, Mittwoch und Freitag der 25 Wochen nach Pfingsten.
(108v–112v) Missae votivae. (108v) ›In honore sancte trinitatis‹. Io 15,26. Dominica post ascensionem.Aliud‹. Mt 11,25. (109r) ›De sancta cruce feria VI‹. Mt 20,17–19. ›Sabbato de sancta Maria‹. Lc 10,38–42. (109v) ›Pro amico‹. Mc 12,41–44. (110r) ›Pro peccatis‹. Mc 11,22–26. ›Pro congregatione‹. Lc 11,9–13. (110v) ›Pro iudice‹. Lc 18,1–8. ›Pro defunctis‹. Io 11,21–27. (111r) ›Secundum Iohannem‹. Io 6,37–55. Io 5,21–24. (111v) ›Item secundum Iohannem‹. Io 5,25–29. (112r) Io 6,48–55. ›In aniversario Ecberti‹. Io 6,44. Quere in ebdomada pentecostes feria quarta.
(112v–155r) Proprium de sanctis. Enthält neben den Heiligenfeiertagen die Lesungen zu Weihnachten, Ostern und Pfingsten. (112v) ›In vigilia nativitatis domini‹. Mt 1,18–21. ›In sancta nocte‹. Lc 2,1–14. (113v) ›Inicium sancti ewangelii secundum Matheum‹. Mt 1,1–16. (114r) ›Primo mane secundum Lucam‹. Lc 2,15–20. (114v) In nativitate domini. ›In sancto die‹. Io 1,1–14. (115r) ›In natale sancti Stephani‹. Mt 23,34–39. (115v) ›In natale sancti Iohannis apostoli‹. Io 21,19–24. ›In natale sanctorum innocentum‹. Mt 2,13–18. (116r) ›In octava domini‹. Lc 2,21. ›In vigilia epiphanie‹. Mt 2,19–23. (116v) ›In sancto die epiphanie‹. Mt 2,1–12. (117r) ›In octava epiphanie‹. Mt 3,13–17. (117v) ›In natale sancti Silvestri‹. Mt 24,42–47. (118r) ›In natale Felicis‹. Lc 10,16–20. ›Marcelli pape‹. Mt 25,14–21. (118v) ›Prisce virginis‹. Mt 13,44–52. (119r) ›Fabiani et Sebastiani‹. Lc 6,17–23. (119v) ›Agnetis virginis‹. Mt 25,1–13. (120r) ›Vincentii martiris‹. Io 12,24–6. (120v) ›In conversione sancti Pauli‹. Mt 19,27–29. ›Octava Agnetis‹. Simile est regnum celorum Require Prisce virginis. (121r) ›In purificatione sancte Marie‹. Lc 2,22–32. (121v) ›In natale sancte Agathe martiris‹. Mt 13,44–52. ›Scolastice virginis‹. Mt 13,44–52. ›In natale Valentini‹. Lc 9,23–27. ›In annuntiatione sancte Marie‹. Lc 1,26–38. Am Rand: ›Sancti Blasii ew.‹ Lc 9,23. ›Cathedra Petri ew.‹ Mt 16,13. ›Mathie apostoli ew.‹ Io 5,12. (122v) ›Super palmas‹. Lc 19,29–38. (123r) ›In palmis. Passio domini nostri Ihesu Christi‹. Mt 26,2–27,66. (129v) ›In cena domini‹. Io 13,1–32. (130v) ›In sabbato sancto pasche‹. Mt 28,1–7. (131r) ›In sancto die‹. Mc 16,1–7. ›Feria II‹. Lc 24,13–35. (132v) ›Feria III‹. Lc 24,36–47. (133r) ›Feria IIII‹. Io 21,1–14. (133v) ›Feria V‹. Io 20,11–18. (134r) ›Feria VI‹. Mt 28,16–20. (134v) ›Sabbato‹. Io 20,1–9. (135r) ›Sancti Vitalis martiris‹. Io 15,1–11. (135v) ›Sanctorum Philippi et Iacobi‹. Io 14,1–13. (136r) ›Inventio sancte crucis‹. Io 3,1–15. (136v) ›In vigilia ascensionis domini‹. Io 17,1–11. (137r) ›In sancto die ascensionis‹. Mc 16,14–20. ›In vigilia pentecostes‹. Io 14,15–21. (137v) ›In sancto die‹. Io 14,23–31. (138r) ›Feria II‹. Io 3,16–21. (138v) ›Feria III‹. Io 10,1–10. (139r) ›Feria IIII‹. Io 6,44–51. (139v) ›Feria V‹. Lc 9,1–6. ›Feria VI‹. Lc 5,17–26. (140v) ›Sabbato‹. Lc 4,38–43. ›Bonifacii et sociorum‹. Mt 10,16–22. (141r) ›Gervasii et Prothasii‹. Mc 13,1–13. (142r) ›In vigilia sancti Johannis baptiste‹. Lc 1,5–17. (142v) ›In nativitate sancti Johannis baptiste‹. Lc 1,57–68. (143r) ›Sanctorum Johannis et Pauli‹. Mt 10,26–32. (143v) ›In vigilia sancti Petri‹. Io 21,15–19. (144r) ›In natale sancti Petri‹. Mt 16,13–19. (144v) ›In natale sancti Pauli‹. Require in conversione sancti Pauli. ›Sanctorum Processi et Martiniani‹. Mt 24,3–13. (145r) ›In octava apostolorum‹. Mt 14,22–33. (145v) ›Septem fratrum‹. Mt 12,46–50. (146r) ›Divisio apostolorum‹. Mt 10,1–8. (146v) ›Sancte Marie Magdalene‹. Lc 7,36–50. (147r) ›In natale sancti Jacobi‹. Mt 20,20. ›Stephani pape‹. Lc 19,12–26. (148r) ›In vigilia sancti Laurencii‹. Mt 16,24. Require Valentini martiris.In die sancto‹. Io 12,24. Quere Vincencii martiris.In vigilia assumptionis sancte Marie‹. Io 19,25–26. ›In assumptione sancte Marie‹. Lc 10,38. Require post dominicam ante adventum Ihesu. (148v) ›Octava sancti Laurentii‹. Io 12,24. Mt 10,34–42. (149r) ›Bartholomei‹. Lc 22,24. Require in passione secundam Lucam. (149r) ›Sancti Iohannis‹. Mc 6,17–29. (149v) ›In nativitate sancte Marie‹. Mt 1,1. ›Sanctorum Prothi et Jacincti‹. Mt 10,23–32. (150r) ›In vigilia Mathei‹. Lc 5,27–32. (150v) ›Mathei apostoli‹. Mt 9,9–13. (151r) ›Mauricii et sociorum‹. Lc 21,9–19. (151v) ›Michaelis‹. Mt 18,1–10. (152r) ›Ieronimi presbiteri‹. Mt 5,13–16. ›Luce ewangeliste‹. Lc 10,1–7. (152v) ›In vigilia Simonis et Iude‹. Io 5,1. Require Vitalis martiris. In die sancto‹. Io 15,17–25. (153r) ›Vigilia omnium sanctorum‹. Lc 6,17. Require Fabiani et Sebastiani. In die sancto‹. Mt 5,1–12. (153v) ›Martini episcopi‹. Lc 12,35–40. (154r) ›In vigilia Andree apostoli‹. Io 1,35–51. (155r) ›In die sancto‹. Mt 4,18–22. ›In vigilia Thome‹. Lc 19,12. Quere Stephani pape. Durchgestrichen und ersetzt durch Ego sum vitis …In die sancto‹. Io 20,24. Quere in passione eiusdem.
(155r–159r) Commune sanctorum et missae votivae. (155r–156v) ›De apostolis‹. Io 15,12–16. Lc 11,33–36. (156v) ›In dedicatione ecclesie‹. Lc 19,2–10. (157v) ›Item aliud.‹ Lc 6,43–48. (157v) ›In exaltatione sancte crucis‹. Io 12,31–36. ›In vigilia unius apostoli‹. Io 15,5–11. (158r) ›Aliud‹. Io 15,1. Mt 10,5–8. (158v) ›In honore sancte trinitatis‹. Mt 11,25–30. ›De angelis‹. Io 5,1–4. (159r) Mt 14,21–24. Am Ende CANTUS 600894 mit Notation. Von späterer Hand. 159v Schriftproben.


Abgekürzt zitierte Literatur

CANTUS CANTUS: A Database for Latin Ecclesiastical Chant. Indices of chants in selected manuscripts and early printed sources of the liturgical Office (http://cantus.uwaterloo.ca//)
Fligge/Schnoor/Schweitzer J. Fligge, A. Schnoor, R. Schweitzer, Fast ausschließlich Spitzenstücke! Die Rückgabe kriegsbedingt ausgelagerten Bibliotheksgutes durch die Republik Armenien vervollständigt wichtige Bestandskomplexe der Stadtbibliothek Lübeck, in: Auskunft. Mitteilungsblatt Hamburger Bibliotheken 19,2 (1999), 146–156
Fligge u.a. Armenien J. Fligge, R. Schweitzer, A. Schnoor, Aus Armenien zurück. Schätze aus Lübecks Gründungsjahren. Führer durch die Ausstellung vom 1. Juni bis 9. Juli 1999 im Mantelsaal der Stadtbibliothek, Redaktion von A. Mielke und U. Jaros-Macyjewski, Lübeck 1999 (Veröffentlichungen der Stadtbibliothek Lübeck 3,3)
Stahl W. Stahl, Die Musik-Abteilung der Lübecker Stadtbibliothek in ihren ältesten Beständen. Noten und Bücher aus der Zeit vom 12. bis zum Anfang des 19. Jahrhunderts, Lübeck 1931 (Veröffentlichungen der Stadtbibliothek der Freien und Hansestadt Lübeck 4,2)
Stiehl C. Stiehl, Katalog der Musik-Sammlung auf der Stadtbibliothek zu Lübeck, in: Einladung zu den auf den … angeordneten öffentlichen Prüfungen und Redeübungen der Schüler des Katharineums in Lübeck, Lübeck 1893, 1–60
Weber Catalogus F. Weber, Catalogus codicum manuscriptorum theologicorum latinorum necnon philosophicorum quos asservat bibliotheca urbica Lubicensis, Lübeck 1934–1936 (Manuscript)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Handschriften in der Stadtbibliothek Lübeck.
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Nutzungshinweise)