de :: en
Permalink: PURL

Search

View as: OAI :: XML :: Print

Beschreibung der Handschrift Kiel, Universitätsbibliothek, Cod. ms. Bord. 118A
Die Bordesholmer Handschriften der Universitätsbibliothek Kiel, beschrieben von Kerstin Schnabel. Wolfenbüttel 2020
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Guido de Columnis

Papier — I, 76, II Bl. — 28 × 21,5 cm — Ratzeburg — 1465

Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Augen und Nasenlöchern, darüber einkonturige Stange mit Stern: Piccard-Online 74442 (1464), Piccard-Online 74843, Piccard-Online 75466, Piccard-Online 74846 (alle 1465), Piccard-Online 76723 (1466), Piccard-Online 75459 (1468), WZIS DE0960-4Inc2103_91 (1466), Likhachev Nr. 4253 (um 1460), zwei weitere Typen nicht nachweisbar. Traube mit Beizeichen, mit Ranken: zwei Typen nicht nachweisbar. Lagen: V (10). VI (22). VII–1 (35). VI (47). 2 V (67). VI–3 (76). Reklamanten. Moderne Bleistiftfoliierung 1–76. Schriftraum: 22 × 14 cm. 40–44 Zeilen. Einspaltig. Von dem späteren Bordesholmer Chorherrn Johannes Meyer in Bastarda geschrieben. Rubriziert ab Bl. 11v. Rote Lombarden über zwei Zeilen.

Pappdeckel mit Marmorpapier überzogen. Lederrücken und Lederecken. Wohl aus dem 19. oder frühen 20. Jh. Die Handschrift war mit einem Druck zusammengebunden, heute Typ. Bord. 145 (GW M38682).

Herkunft: Geschrieben von Johannes Meyer 1465 in Ratzeburg. — Im Katalog von 1488 (Cod. ms. Bord. 1a) unter der Signatur G i mit den folgenden Titeln aufgeführt: Fasciculus temporum. Historia Troyana. Responsorium curiosorum. Im Verzeichnis von 1606 wohl unter einem summarischen Titel (Cod. ms. Bord. 2a) verborgen, hingegen im Verzeichnis von 1616 benannt mit Genealogia Christi summorum item pontificum regum Assyriorum, Persarum, pontificum, sacerdotum Israel, regum et imperatorum Israel, Iudicum Israel, Regum Parecorum, Italiae, Romanorum, Aegypti, Syriae. Um das Jahr 1665 (Cod. ms. Bord. 1b) wurden als Titel festgehalten 1. Genealogia Christi summorum item pontificum regum Assyriorum etc. cum ind. copios. 2. Praefixus est tractatus inscriptus chronica Trojana de bello Trojano Guidonis de Columna.

Merzdorf, 38. — Steffenhagen Nr. CXLV. — Krämer, 100. — Schnabel, 83, 86, 531.

1r–9r Guido de Columnis de Massena: Historia destructionis Troiae. Exzerpte bzw. Auslassungen oder Abweichungen des folgenden Textes. ›Hec subsequentia sunt quedam digestiones historie Troyane que in aliquibus historiis Troyanis invenitur in aliquibus autem non …‹ (1r) Zu Kap. 1 der Historia. Hic enim est ille Hercules de cuius incredibilibus actibus … — … a quo sufficit ultra non ire. Et tunc sequitur: Obtenta igitur a rege Pello etc. Edition von Griffin, 9f. (siehe die vollständigen Angaben unten). (1r–v) Zu Kap. 2. Sed invida fatorum series … — … humana mens habet in dubio. Ed. Griffin, 11f. (1v–2r) Zu Kap. 3. Hanc credere voluit antiqua gentilitas … — … in astronomia et nigromantia peritissimam non negetur. Tunc sequitur: Hec ergo virgo Medea igitur precepto … Ed. Griffin, 16f. (2r) Sed o misera et infatuata nobilitas … — … et incongruos non obmittens. Sequitur: Existente igitur Medea inter patrem et Iasonem licet multo esset etc. Ed. Griffin, 17f. (2r–2v) Zu Kap. 4. Et dum condicta inter se diligenter examinat … — … ad quorum monitus vigilantes instantem quietem appetunt dormiendi. Tunc sequitur: Recubante igitur rege et familia … Ed. Griffin, 22f. (2v) Sed o deceptiva viri falacia … — … scire tempora temporumque momenta. Sequitur: Recepta igitur Medea a Iasone fidelitatis … Ed. Griffin, 24f. (2v–3r) Zu Kap. 5. Sed o Medea ventorum secundorum auram … — … in facie viventium absque pene talione transire. Sequitur: Post hec applicuit prospero … Ed. Griffin, 32. (3r–4r) Zu Kap. 8. Fuerunt etenim fundamenta eius … — … per infinitam perpetuitatem temporis perdurare. Sequitur: Postquam vero rex Priamus … Ed. Griffin, 46–50. (4r) Sed quia bellorum … — … perpetua fatorum invida series repellatur. Sequitur: Cumque Priamus rex verbis … Ed. Griffin, 51f. (4r–v) Zu Kap. 9. Sed dic rex Priame quis fatorum casus infelix … — … presens narrationis historie series manifestat. Sequitur: Convocatis igitur omnibus Troye maioribus … Ed. Griffin, 56f. (4v–5r) Zu Kap. 10. Sed loquax fama que multas … — … et duris morsibus tot Frigii venenati. Sequitur: Cumque fama loquax … Ed. Griffin, 70f. Der direkte Textanschluss abweichend, setzt jedoch gemäß der Edition fort: … ad aures Helene multa deduxisset de Paridis … (4v–5r) Miratur enim tam in ea rutilanti fulgore … — … modestie finibus non omissis fuit proprior. Ed. Griffin, 71–73. (5r–6v) Zu Kap. 12. Illa etiam dicta est Ortigia eo … — … in dicta insula Delos petentibus exhibebat. Ed. Griffin, 93–97. (6v) Zu Kap. 13. Necessaria causa dictante … — … de superbie vicio non inpingat. Sequitur: Nostis enim nos in magna parte … Ed. Griffin, 104. (6vr–7r) Zu Kap. 15. Verum tamen antequam ad narrationis seriem accedamus … — … non potuisset integraliter opus suum. Sequitur: Cum itaque hec tractarentur … Ed. Griffin, 109f. (7r) Et hic itaque loco illi … — … incepto sermoni suo versus Thelefum continuavit sermonem. Sequitur: Cum igitur fili Thelefe … Ed. Griffin, 113f. (7r) Zu Kap. 19. Nam fata que statuunt adversa futura contingere … — … ab ipsius Troyanis eorum faciem fugiebant. Sequitur: Ex Grecorum parte igitur … Ed. Griffin, 146. (7r–v) Zu Kap. 22. Eadem autem nocte aer abductus … — … qui totam terre faciem illustravit. Sequitur: Mane igitur facto Greci … Ed. Griffin, 156. Die Fortsetzung abweichend, jedoch im Folgenden gemäß der Edition: … protinus armis se induerunt et ad bellum procedere festinantes … (7v) Zu Kap. 23. Nondum dies illa ad horas declinaverat … — … proposita nequiora. Sequitur: Post trium igitur mensium emersas … Ed. Griffin, 166. (7v) Zu Kap. 25. Firmatis igitur sec mensibus induciis datis … — … et ideo de eis obmissum est in hac parte. Sequitur: Rex Priamus interim filios suos … Ed. Griffin, 170f. (7v–8r) Zu Kap. 26. Verum corpus Hectoris cadauer effectum … — … pro sustentationem vite predictorum diis famulantium sacerdotum. Sequitur: Agamenon autem Hectore mortuo … Ed. Griffin, 177f. (8v) Zu Kap. 27. Nunquid igitur Polixena in tantis angustiarum … — … sed potius effusione lacrimarum aspergi. Sequitur: Cum autem Achilles … Ed. Griffin, 184. (8v–9r) Zu Kap. 30. Tempus erat quod iam sol in tantum … — … bellum asperrimum committitur inter eos. Sequitur: Tunc Ayax quodam stimulo fatuitatis. Ed. Griffin, 209. Am Rand jeweils ein Zeichen, das auf die Stelle der Einfügung im Gesamttext unten verweist. – 9v–10v leer.

11r–76r Guido de Columnis de Massena: Historia destructionis Troiae. (11r) Notae zum Text. (11v) Prologus. ›Incipit prologus in historiam Troyana‹. Licet cottidie vetera recentibus obviant (darüber: obruant) nonnulla tamen iam dudum vetera precesserunt … — … ad ipsius narrationis seriem accedatur. (12r–75v) Textus. ›Historia captionis Troyane urbis‹. In regno Thessalie provincie Romane regnabat tunc temporis rex quidam iustus et nobilis nomine Peleus … — … Deyphebus interfecit regem Creseum. (75v) Epithaphium. ›Epythafia Hectoris et Achillis. Hectoris‹. Troum protector Danaum metus hic iacet Hector … Walther I 19461. ›Achillis‹. Peleydes ego sum Thetidis notissima proles … Walther I 13971. (76r) Epilogus. Ego autem Guido de Columpna predictum Daretem Grecum … — … ad perfectionem presentis operis efficaciter laboravi. Et in hoc timeatur civitas Troyana‹. Explicit cronica Troyana edita a Guidone de Columpna missanem conscripta per me Johannem Meyger artium liberalium magistrum in civitate Razeburg dominica post pasce anno LXVto [1465] . Versus. Troianas strages destribis Guido lugubres | Haste Iohannes tradis penna cuique salubres. Deploratio Troie. Ve tibi Troia peris iam non mihi Troia videris … Vier Verse. Text mit Abweichungen und weiteren kurzen Auslassungen. Am Rand Kapitelzählung, Hinweise auf wörtliche Rede, Textergänzungen und Zeichen für die Einfügung der ausgelassenen Partien, siehe oben. Druck: Guido de Columnis. Historia destructionis Troiae, hrsg. von N. E. Griffin, Cambridge, Mass. 1936, ND New York 1970 (The Mediaeval Academy of America 26). GW 72247232. Literatur: CALMA 4, 528–530. – 76v leer.


Abgekürzt zitierte Literatur

CALMA C.A.L.M.A. Compendium auctorum latinorum medii aevi, hrsg. von M. Lapidge u.a., Bd. 1–, Firenze 1999–
GW Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Bd. 1–, Leipzig 1925–1938, Stuttgart 1978–
Krämer S. Krämer, Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters, Bd. 1–3, München 1989–1990 (Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz. Ergänzungsband 1)
Likhachev Likhachev’s Watermarks. An English-language Version, Bd. 2: Plates and Indexes, hrsg. von J. S. G. Simmons, Amsterdam 1994 (Monumenta chartæ papyraceæ historiam illustrantia 15)
Merzdorf J. F. L. Th. Merzdorf, Bibliothekarische Unterhaltungen. Neue Sammlung, Oldenburg 1850
Piccard-Online Piccard-Online. Landesarchiv Baden-Württemberg, Hauptstaatsarchiv Stuttgart, J 340 (http://www.piccard-online.de)
Schnabel K. Schnabel, "Liber sanctae Mariae virginis in Bordesholm …" Geschichte einer holsteinischen Stiftsbibliothek, Wiesbaden 2014 (Wolfenbütteler Mittelalter-Studien 33)
Steffenhagen E. Steffenhagen, Die Klosterbibliothek zu Bordesholm und die Gottorfer Bibliothek. Zwei bibliographische Untersuchungen, in: Zeitschrift der Gesellschaft für Schleswig-Holstein-Lauenburgische Geschichte 13 (1883), 66–142
Walther I H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1)
WZIS Wasserzeichen-Informationssystem. Landesarchiv Baden-Württemberg, Hauptstaatsarchiv Stuttgart (http://www.wasserzeichen-online.de/wzis/index.php)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der Bordesholmer Handschriften in der Universitätsbibliothek Kiel.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)