de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung der Handschrift Kiel, Universitätsbibliothek, Cod. ms. Bord. 65
Die Bordesholmer Handschriften der Universitätsbibliothek Kiel, beschrieben von Kerstin Schnabel. Wolfenbüttel 2020
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Sermones de tempore

Papier — 395 Bl. — 29 × 20,5 cm — Polen, Böhmen (?) — um 1420/1430

Wasserzeichen: Hand/Handschuh, mit Beizeichen, Schlüssel: WZIS DE1185-S295_81 (1427), WZIS DE2040_PO-154961 (1417), WZIS DE2730_PO-15493 (1423). Fabelwesen, Drache, frei, ganze Figur, ohne Beizeichen: WZIS DE3315-GMXXXVII.E.109._90 (1427–1433, ebenfalls in Cod. ms. Bord. 101 und 108), zwei weitere Typen nicht nachweisbar. Armbrust, frei, Schaft zweikonturig: WZIS DE0960-Mgf922_2 (1410/1430), WZIS DE0960-Mgf922_3 (1410/1430), ein weiterer Typ nicht nachweisbar. Fisch, frei, ohne Beizeichen, gekrümmt: WZIS DE3315-GMXXXVII.E.109._106 (1427–1433). Buchstabe S, frei, ohne Beizeichen: WZIS NL0360-PO-29580, WZIS NL0360-PO-29583 (beide 1422). Vierfüßer, Katze/Leopard, nicht gepunktet: WZIS FR8040-PO-85168 (1422, auch in Cod. ms. Bord. 21, Teil II), ein weiterer Typ nicht nachweisbar. Vierfüßer, Hund/Fuchs, ganze Figur, mit Halsband mit Ring: zwei Typen nicht nachweisbar. Agnus Dei (Lamm Gottes), frei, ohne Beizeichen, senkrecht, Fahne und Kreuz (zweikonturig): zwei Typen nicht nachweisbar. Ente um 90 Grad gedreht, mit zweikonturigen Füßen: drei Typen nicht nachweisbar. Lagen: 10 VI (2, CXVIII). VI+1 (CXXXI). 22 VI (CCCXCIIII)! Falzstreifen aus Pergament jeweils in der Mitte der Lage. Lagenzählung ab dem ersten Bl. der zweiten Lage recto am unteren Blattrand mittig 2us–XXXIII. Die letzte Lage ungezählt. Vorsatz und die ersten zwei Bl. mit Bleistiftfoliierung in arabischen Zahlen. Im Folgenden zeitgenössische Foliierung in roter Tinte mit römischen Ziffern I–CCCXCIIII. Das Vorsatz mitgezählt. Zählfehler: Ein Bl. nach CXXXV zunächst ungezählt und von mittelalterlicher Hand in schwarzer Tinte erneut mit dieser Zahl versehen, CLXXXVII doppelt, Bl. CCLXIII mit der folgenden, zunächst ausgelassenen Zahl beschrieben. Vier ungezählte Schaltzettel: 1. zwischen Bl. XI und XII, 6,3 × 19,5 cm. 2. zw. Bl. CCXIII und CCXIIII, 8,5 × 18 cm. 3. zw. Bl. CCXLIX und CCL, 6,6 × 18 cm. 4. zw. Bl. CCCLXIII und CCCLXIIII, 4,8 × 18 cm. Schriftraum: 21–22 × 14–15 cm. 38–44 Zeilen. Zwei Spalten. Von einer Hand geschrieben, eine zweite fügte stellenweise Randbemerkungen und Ergänzungen hinzu. Rubriziert. Rote Lombarden über zwei bis drei Zeilen. Auf Bl. Ira, und IIIva Initialen über acht bzw. zehn Zeilen. Buchstabenkörper in blauer Tinte, Schaftaussparungen, Binnenfelder und Umrandung mit Knospenfleuronné in roter Tinte, darüber in den Binnenfeldern flächiger Auftrag einer Goldschicht. Auch die Randausläufer wurden mit Gold teilweise nachgezogen.

Spätgotischer Holzdeckeleinband mit rotem Lederbezug. Streicheisenlinien. Auf dem VD in der oberen Hälfte ein Titelschild aus Pergament mit Messingleisten umrandet, 4,3 × 8,3 cm, Aufschrift Collecta super ewangelia dominicalia per annum ex dictis Jacobi Voraginis, Johannis de Villa Abbatis, Gwidonis, Mellissii, Conradi, Mauricii doctorum et Johannes Dubbergoz. Darüber geringe Reste eines Papierschildes aus dem frühen 17. Jh., 4 × 1,5 cm, Aufschrift nur noch mittig lesbar … ioris / … ni Sec… / … ris Te… / … ber III … Außerdem der Abdruck eines größeren Titelschildes. Am unteren Rand des HD vier Löcher von der Befestigung der entfernten Kettenöse. Darüber ein zusätzlicher Kantenbeschlag. Die Löcher am oberen Rand wurden wahrscheinlich bei der Restaurierung überdeckt, auf dem HS sind sie sichtbar. 2 x 4 Eck- und Kantenbeschläge, z. T. fehlend. 2 x 5 großflächige hellrote Stellen im Leder von Buckeln mit seitlichen halbrunden Aussparungen und Einkerbungen, die jeweils mit vier Stiften befestigt waren. Drei Doppelbünde alternierend mit einfachen Bünden. Kapitale mit Lederband umwickelt. Zwei Riemenschließen mit Fensterlagern, nur noch die Lager und Gegenbleche erhalten. Der seitliche Schnitt rot gefärbt, oben und unten unterschiedliche Schattierungen des Papiers sichtbar. Restauriert 2013, Firma PAL, Preservation Academy GmbH, Leipzig. Fehlstellen im Leder ergänzt. Hinterklebung von VS und HS angebracht.

VS und HS aus Pergament, vorn mit der Signatur beschrieben, hinten leer mit Löchern von der Kettenbefestigung am oberen und unteren Rand.

Herkunft: Die Autoren der Predigten lassen vermuten, dass die Handschrift oder die Vorlage im polnisch-böhmischen Raum entstand, die Texte also möglicherweise in Jasenitz kopiert wurden. — Im Katalog von 1488 (Cod. ms. Bord. 1a) unter der Signatur L xxxiii mit dem folgenden Titel aufgeführt: Sermones super dominicales per totum annum de tempore ex diversis collata. Im Verzeichnis von 1606 (Cod. ms. Bord. 2a) geführt unter Homiliae super evangelia dominicalia per annum ex dictis Jacobi Voraginis. Um das Jahr 1665 (Cod. ms. Bord. 1b) benannt nach dem Titelschild Collecta super evangelia dominicalia per annum ex dictis Jacobi Voraginis, Johannis de Villa Abbatis, Gwidonis, Mellissii, Conradi Mauritii et Johannes Dubbergoz.

Merzdorf, 48. — Steffenhagen Nr. CLXXV. — Ratjen, 94. — Krämer, 99. — Schnabel, 291, 560.

1r De dolore capitis. ›Nota bonum regimen pro dolore capitis‹. Dolor capitis surgit a malo stomacho et opilatione epatis … — … sine aliquo periculo et probatione sunt de quarum vulgata expedigentia [(?)] dolent medici. – 1v leer.

2ra–CCCXCIIIIvb Sermones de tempore.
(2ra–3va) Registrum sermonum. Dominica in festo pasche. Quatuor habet themata et duo sermones scilicet litteralem et misticum quorum inicium habetur in primo folio et in primo latere … — … Dominica dedicationis habet unam thema … in CCCLXXXVIo folio in primo latere. Das Register führt die Predigten in der liturgischen Reihenfolge beginnend mit Ostern (T28) auf.
(Ira–IIIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica resurrectionis domini. (T28). Hec est dies [Ps 117,24]. Crisostomus super Matheum sic dicit quia si dominus est largus et misericorsSchneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 79.
(IIIra–va) Thomasco Stragonicensis: Dominica resurrectionis domini. (T28). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 80.
(IIIva–Xva) Conradus de Waldhausen: Dominica resurrectionis domini. (T28). Maria Magdalena [Mc 16,1]. Sic scribitur Marci XVI quia hodie est dies quam pre aliis diebus fecit dominus sicut sancta mater nostra cantat ecclesiaSchneyer 1, 801 Nr. 109. Am Anfang abweichend.
(Xva–XIVra) Thomasco Stragonicensis: Dominica resurrectionis domini. (T28). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 80 (Subsermo).
(XIVra–XXvb) Conradus de Waldhausen: Dominica I post pascha. (T29). Cum esset sero die [Io 20,19]. Sic scribitur ultimo Iohannes et per ecclesiam in ewangelio hodierno. Dominica hodierna dicitur dominica in albisSchneyer 1, 801 Nr. 110. Am Anfang abweichend.
(XXvb–XXIIIva) Johannes Algrinus: Dominica I post pascha. (T29). Schneyer 3, 515 Nr. 82.
(XXIIIva–XXVIIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica II post pascha. (T30). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 84.
(XXVIIra–XXIXva) Johannes Algrinus: Dominica II post pascha. (T30). Schneyer 3, 515 Nr. 86.
(XXIXva–XXXVrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica IV post pascha. (T32). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 86.
(XXXVrb–XXXVvb) Virgilius Wellendorffer: Dominica III post pascha. (T31). Schneyer/Hödl: Virgilius Wallendorfer de Salzburg Nr. 91. In der liturgischen Reihenfolge vertauscht.
(XXXVIra–va) Theodoricus de Arnevelt: Dominica V post pascha. (T33). Schneyer/Hödl: Thydericus (Dietrich) de Arnevalde Nr. 38.
(XXXVIva–XXXVIIra) Conradus de Waldhausen: Dominica VI post pascha. (T37). Cum venerit paracletus [Io 15,26]. Quia dominus noster Ihesus Christus sponsus nostre ecclesie sicud audivistis feria quinta ascensurus in celum dixit discipulis suisSchneyer 1, 802 Nr. 119. Der Anfang fehlt.
(XXXVIIra–XLra) Thomasco Stragonicensis: Dominica VI post pascha. (T37). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 92 (Subsermo).
(XLra–va) Thomasco Stragonicensis: Dominica pentecostes. (T39). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 78 (Subsermo).
(XLva–XLVIIra) Conradus de Waldhausen: Dominica pentecostes. (T39). Si quis diligit me [Io 14,23]. Quia malitiosi iudei Christo etc. Postquam mortem detrahentes et miracula eiusSchneyer 1, 802 Nr. 121. Der Anfang fehlt.
(XLVIIra–XLIXvb) Dominica pentecostes. (T39). Si quis diligit me [Io 14,23]. Observantia namque divini sermonis fructum meretur in contemplatione divinitatis … Siehe Thomasco Stragonicensis, Schneyer/Hödl Thomas Crucifer Nr. 132 sowie Johannes Algrinus, Schneyer 3, 515 Nr. 106.
(XLIXvb–LVIva) Thomasco Stragonicensis: Dominica II post pentecosten. (T42). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 108.
(LVIva–LXvb) Thomasco Stragonicensis: Dominica III post pentecosten. (T43). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 109.
(LXIra–vb) Dominica IV post pentecosten. (T44). Estote misericordes [Lc 6,36]. De hoc ewangelio sit iste sermo. Notandum autem quod triplex est misericordia sive elemosina cordis
(LXIvb–LXVra) Thomasco Stragonicensis: Dominica V post pentecosten. (T45). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 111.
(LXVra–LXVIIIva) Thomasco Stragonicensis: Dominica VII post pentecosten. (T47). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 113.
(LXVva–LXXIIrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica VIII post pentecosten. (T48). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 114, 147.
(LXXIIva–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica X post pentecosten. (T50). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 116 (ohne Subsermo).
(LXXIIvb–LXXVva) Johannes Algrinus (?): Dominica X post pentecosten. (T50). Cum appropinquaret Iesus Ierosolimam [Lc 19,41] ut supra. Hec dominica Christus respondet precedenti dominice quasi per contrarietatem. In illa enim prudentia villici commendatur … Mit anderem Thema vgl. Schneyer 3, 518 Nr. 141.
(LXXVvb–LXXVIIIvb) Johannes Algrinus: Dominica X post pentecosten. (T50). Schneyer 3, 518f. Nr. 143.
(LXXVIIIvb–LXXXIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica XIII post pentecosten. (T53). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 119 (ohne Subsermo).
(LXXIXra–LXXXra) Dominica XIII post pentecosten. (T53). Beati oculi [Lc 10,23] ut supra. Iuxta istud verbum est notandum quod dicit: Beati etc. Primo est notandum quid sit beatitudo secundo in quo consistat … Vgl. Schneyer/Hödl: Udalrici de Windberg Nr. 52.
(LXXXra–LXXXIrb) Dominica XIII post pentecosten. (T53). Beati oculi [Lc 10,23] ut supra. Quia hic tangitur de sacramentis revelatis fidelibus
(LXXXIrb–LXXXIIva) Thomasco Stragonicensis: Dominica XVI post pentecosten. (T56). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 122 (ohne Subsermo).
(LXXXIIva–b) Dominica XVII post pentecosten. (T57). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 123 (ohne Subsermo).
(LXXXIIIra–LXXXVIIIra) Dominica I post pascha. (T29). Cum esset sero die [Io 20,19]. Positis apparitionibus Christi factis mulieribus in parte ista ait evangelista de apparitionibus factis apostolis [Thom. Aquin. super ev. Io. 20,4,1] fuit ergo apparitionis serotina
(LXXXVIIIra–XCrb) Dominica II post pascha. (T30). Dabo duobus testibus [Apc 11,3]. Istud verbum potest assumi ad laudem istorum duorum apostolorum
(XCva–XCIrb) Dominica III post pascha. (T31). ›Hec Nicolaus de Lyra‹. Modicum et iam non videbitis me [Io 16,16]. Hec explicat ea que sunt ad consolationem discipulorum ut de suo reditu
(XCIrb–XCIIIra) Johannes Contractus: Dominica III post pascha. (T31). Schneyer 3, 436 Nr. 48.
(XCIIIra–XCIIIIrb) Jacobus de Voragine: Dominica V post pascha. (T33). Schneyer 3, 226 Nr. 74.
(XCIIIIva–XCVIIIva) ›Dominica quinta post pentecosten‹. (T45). Cum turbe inruerent [Lc 5,1]. Multi perturbant et impugnant unitatem ecclesiam heretici … Vgl. Kassel, UBLMB, fol. Ms. theol. 8, 177v (Kassel 1,1, 12).
(XCVIIIvb–CIIIva) Johannes Algrinus: Dominica XIII post pentecosten. (T53). Schneyer 3, 563 Nr. 729.
(CIIIva–CVvb) Johannes Algrinus: Dominica XVI post pentecosten. (T56). Schneyer 3, 563 Nr. 732.
(CVIra–CVIIIva) Dominica XVI post pentecosten. (T56). Ibat Iesus in civitatem [Lc 7,11]. Nam sicud per istum defunctum significatur misera peccatoris conditio sic per istum suscitatum intelligitur … Mit anderem Thema siehe Uppsala, UB, C 10, 21v (Uppsala 1, 125) und Basel, UB, B VI 8, 201v (Basel 1, 590).
(CVIIIva–CXIIIIra) Johannes Algrinus: Dominica XVII post pentecosten. (T57). Schneyer 3, 563 Nr. 733.
(CXIIIIra–CXVIIrb) Johannes Algrinus: Dominica XIX post pentecosten. (T59). Vgl. Schneyer 3, 563 Nr. 735.
(CXVIIrb–CXXvb) Dominica XIX post pentecosten. (T59). Ascendens Ihesus [Mt 9,1]. Augustinus: Omnis Christi actio est nostra instructio. Christus ad suam civitatem venit per naviculam
(CXXIra–CXLra) Johannes Algrinus: Dominicae post pentecosten. (T43, T46, T60, T61). Schneyer 3, 562 Nr. 719, 723; 563 Nr. 736, 737; 521 Nr. 181.
(CXLra–CXLrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica XXIII post pentecosten. (T63). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 129 (ohne Subsermo).
(CXLrb–CXLIIvb) Johannes de Dobergos: Dominica XXIII post pentecosten. (T63). Abeuntes pharisei [Mt 22,15]. In hac dominica XXIII que per totum officium misse divine resonat miserationis beneficium unde in officio misse cantatur … Vgl. mit anderem Thema in Weimar, HAAB, Fol 20, 294vb–296ra (Weimar 1, 88), Hamburg, SUB, Petri 17, 201v (Hamburg 4, 35), Hamburg, SUB, Petri 35, 148v (Hamburg 4, 78) sowie Berlin, SBBPK, Ms. theol. lat. qu. 307, 89v (Berlin 13, 2,1, 445).
(CXLIIvb–CXLIIIIvb) Dominica vacans. Dicit eis Iesus: Ostendite mihi nomisma census [Mt 22,19]. Hylarius: Deo que eius sunt reddere nos oportet id est corpus et animam et voluntatem. Numisma enim cesaris ex auro est … Am Anfang bis …nisi deposuerimus malitiam universam aus der Catena aurea in quatuor evangelia des Thomas von Aquin, Cap. 22, Lectio 2, Druck: S. Thomae Aquinatis catena aurea in quatuor Evangelia, Bd. 1: Expositio in Matthaeum et Marcum, hrsg. v. A. Guarienti, Turin 1953, 322.
(CXLIIIIvb–CLIrb) Dominica XXV post pentecosten. (T65). Cum videritis abominationem [Mt 24,15]. Quando aliquis rex ad bellum profecturus est omnes sui commoventur secum quia turbato domino turbatur familia
(CLIrb–CLVvb) Thomasco Stragonicensis: Dominica II adventus. (T2). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 3. Schneyer Wegweiser, 527.
(CLVIra–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica I adventus. (T1). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 2.
(CLVIrb–CLXIIvb) Dominica III adventus. (T3). Cum audisset Johannes [Mt 11,1]. Dominicis duabus precedentibus ecclesia peregit duplicem adventum Christi. In hodierna vero dominica agit de tertio adventu Christi … Auch in Kassel, UBLMB, fol. Ms. theol. 41, 32v (Kassel 1,1, 52).
(CLXIIvb–CLXVIva) Johannes Suenonis (?): Dominica II post epiphaniam domini. (T12). Nuptie facte sunt [Io 2,1]. Quia fidelis anima in baptismo quod est primum sacramentum fidei efficitur sponsa Christi … Auch in Frankfurt, StUB, Fragm. lat. V 78 (Frankfurt 6, 73), Hildesheim, DB, Hs 722, 38v (Hildesheim 2, 21) und Uppsala, UB, C 333, 139v (Uppsala 4, 261f.).
(CLXVIva–CLXVIIvb) Dominica II post epiphaniam domini. (T12). Nuptie facte sunt [Io 2,1]. Nuptie iste significant nuptias divinitatis et humanitatis in utero virginis celebratasD. L. d'Avray, Medieval marriage. Symbolism and society, Oxford 2005, 221 Nr. 5.
(CLXVIIvb–CLXVIIIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica IV post epiphaniam domini. (T14). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 25.
(CLXVIIIra–CLXIXrb) Johannes Algrinus: Dominica IV post epiphaniam domini. (T14). Schneyer 3, 559 Nr. 690.
(CLXIXrb–CLXXIIrb) Dominica IV post epiphaniam domini. (T14). Ascendente Ihesu in naviculam [Mt 8,23] ut supra. Augustinus: Omnis Christi actio est nostra instructio. Ascendit ergo Christus in naviculam ut nos doceret navem ecclesie
(CLXXIIrb–CLXXIIvb) Johannes Algrinus: Dominica in septuagesima. (T16). Schneyer 3, 560 Nr. 693.
(CLXXIIvb–CLXXVIIvb) Virgilius Wellendorffer: Dominica in septuagesima. (T16). Schneyer/Hödl: Virgilius Wallendorfer de Salzburg Nr. 70.
(CLXXVIIvb–CLXXVIIIrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica in septuagesima. (T16). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 180 (ohne Subsermo).
(CLXXVIIIrb–CLXXIXra) Thomasco Stragonicensis: Dominica in quinquagesima. (T18). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 182 (ohne Subsermo).
(CLXXIXra–CLXXXVrb) Theodoricus de Arnevelt: Dominica in quinquagesima. (T18). Assumpsit Ihesus duodecim discipulos [Lc 18,31] ut supra. Hoc ewangelium legitur in dominica quinquagesime incipit enim quinquagesima in dominica ista terminatur in pascha … Vgl. Schneyer/Hödl: Thydericus (Dietrich) de Arnevalde Nr. 25.
(CLXXXVrb–CLXXXVIIrb) Dominica in quinquagesima. (T18). Schneyer 7, 249 Nr. 30.
(CLXXXVIIrb–va) Thomasco Stragonicensis: Dominica I in quadragesima. (T19). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 183 (ohne Subsermo).
(CLXXXVIIva–CXCVvb) Johannes Algrinus: Dominica I in quadragesima. (T19). Schneyer 3, 560 Nr. 697.
(CXCVIra–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica III in quadragesima. (T21). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 185 (ohne Subsermo).
(CXCVIrb–CCIrb) Johannes Algrinus: Dominica III in quadragesima. (T21). Vgl. Schneyer 3, 560 Nr. 699.
(CCIrb–CCIIIvb) Dominica III in quadragesima. (T21). Erat Ihesus eiciens [Lc 11,14]. In ewangelio isto quantum ad sensum misticum tria ponuntur scilicet demonis eiectio
(CCIIIvb–CCIVrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica III post pascha. (T31). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 85 (ohne Subsermo).
(CCIVrb–CCVIrb) Johannes Algrinus: Dominica III post pascha. (T31). Schneyer 3, 561 Nr. 707.
(CCVIrb–CCVIIvb) Dominica V post pascha. (T33). Amen amen dico vobis [Io 16,20]. Potest hec verbum domini referri ad penitentes de omnibus pessimis et afflictionibus
(CCVIIvb–CCVIIIr) Thomasco Stragonicensis: Dominica V post pascha. (T33). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 87 (ohne Subsermo).
(CCVIIIr–CCXIIIrb) Johannes Algrinus: Dominica V post pascha. (T33). Vgl. Schneyer 3, 516 Nr. 97.
(CCXIIIrb–vb) Thomasco Stragonicensis: Dominica VI post pascha. (T37). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 92 (ohne Subsermo). Auch Schneyer 9, 532 Nr. 4.
(CCXIIIvb–CCXVva) Dominica VI post pascha. (T37). Cum venerit paraclitus [Io 15,26] ut supra. Hec dominica post ascensionem domini proxima cuius officium nos preparat ad recipiendum gratiam spiritus sancti
(CCXVva) Dominica VI post pentecosten. (T46). Schneyer 7, 653 Nr. 17.
(CCXVva–CCXXva) Johannes Algrinus: Dominica VI post pentecosten. (T46). Schneyer 3, 562 Nr. 722.
(CCXXva–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica V post epiphaniam. (T15). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 26 (ohne Subsermo).
(CCXXvb–CCXXIIIIra) Dominica V post epiphaniam. (T15). Respondens Ihesus [Mt 11,25]. Festum sancte trinitatis ut legitur in canone extra inferus in capitulo 'Quum consuetudinis' (X 1.4.9)
(CCXXIIIIra–CCXXXIIIvb) Dominica IX post pentecosten. (T49). Schneyer 7, 653 Nr. 12.
(CCXXXIIIvb–CCXXXIIIIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica IX post pentecosten. (T49). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 115 (ohne Subsermo).
(CCXXXIIIIra–CCXXXIXvb) Dominica IX post pentecosten. (T49). Homo quidam erat dives [Lc 16,19] ut supra. Dicitur in psalmo quod universe vie domini misericordia et veritas [Ps 24,10] unde in hac nona dominica agitur de misericordia
(CCXXXIXvb–CCXLIva) Johannes Algrinus: Dominica IX post pentecosten. (T49). Schneyer 3, 518 Nr. 140.
(CCXLIva–b) Dominica IV post pentecosten. (T44). Schneyer 7, 653 Nr. 15.
(CCXLIvb–CCLVIIva) Johannes Algrinus: Dominica IV post pentecosten. (T44). Schneyer 3, 562 Nr. 720.
(CCLVIIva–b) Dominica XI post pentecosten. (T51). Thomasco Stragonicensis. Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 117 (ohne Subsermo).
(CCLVIIvb–CCLVrb) Johannes Algrinus: Dominica XI post pentecosten. (T51). Schneyer 3, 562f. Nr. 727.
(CCLVrb–CCLVvb) Dominica XI post pentecosten. (T51). Dixit Ihesus ad quosdam [Lc 18,9]. Dominus ac redemptor noster fratres karissimi de cavenda iactantia et de virtute humilitatis docuit discipulos suos
(CCLVvb–CCLVIra) Dominica XII post pentecosten. (T52). Exiens Ihesus de finibus Tyri [Mc 7,31]. Audivimus ex precedenti dominica qualiter veritas dei habitet in corde humili … Mit anderer Perikope Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 118 (ohne Subsermo).
(CCLVIra–CCLVIIIva) Johannes Algrinus: Dominica XII post pentecosten. (T52). Schneyer 3, 563 Nr. 728.
(CCLVIIIva–CCLXIIra) Dominica XII post pentecosten. (T52). Exiens Ihesus de finibus Tyri [Mc 7,31]. In hoc ewangelio docet nos Christus quantum valeat oratio aliena … Mit anderer Perikope Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 118 (Subsermo).
(CCLXIIra–CCLXVIrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica XIV post pentecosten. (T54). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 120.
(CCLXVIrb–CCLXXVrb) Dominica XIV post pentecosten. (T54). Cum ingrederetur Ihesus in quoddam [Lc 17,12] ut supra. Legitur de Samaritanis quomodo ipsi cum bene essent cum Iudeis dicebant se esse fratres eorum cum vero male essent Iudeis dicebant
(CCLXXVrb–CCLXXVIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica XV post pentecosten. (T55). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 121.
(CCLXXVIra–CCLXXXIIIva) Johannes Algrinus: Dominica XV post pentecosten. (T55). Schneyer 3, 563 Nr. 731.
(CCLXXXIIIva–CCLXXXIIIIra) Thomasco Stragonicensis: Dominica XVIII post pentecosten. (T58). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 124 (ohne Subsermo).
(CCLXXXIIIIra–CCXCIrb) Johannes Suenonis (?): Dominica XVIII post pentecosten. (T58). Audientes pharisaei [Mt 22,34]. In hac dominica XVIII agitur de pace unde in principio misse clamat ecclesia: Da pacem domine … Vgl. Uppsala, UB, C 333, 95v (Uppsala 4, 261).
(CCXCIrb–CCXCIIvb) Johannes Algrinus: Dominica XVIII post pentecosten. (T58). Schneyer 3, 520 Nr. 170. Bl. CCLXXXVIv aufgrund von Tintendurchschlag leer.
(CCXCIIvb–CCXCIIIrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica XXII post pentecosten. (T62). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 128 (ohne Subsermo).
(CCXCIIIrb–CCXCVIIIvb) Johannes Algrinus: Dominica XXII post pentecosten. (T62). Schneyer 3, 563 Nr. 738.
(CCXCIXra–CCXCIXvb) Dominica XXII post pentecosten. (T62). Simile est regnum celorum [Mt 18,23]. Glossa: Duo servi sunt duo populi scilicet Iudaicus et gentilis
(CCXCIXvb–CCCra) Thomasco Stragonicensis: Dominica XXIV post pentecosten. (T64). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 130 (ohne Subsermo).
(CCCrb–CCCIIIvb) Johannes de Dobergos: Dominica vacans. Loquente Ihesu ad turbas [Mt 9,18] ut supra. Hec est dominica vacans in qua agitur de lapide angulari Christo … Auch in Weimar, HAAB, Fol 20, 293vb–294vb (Weimar 1, 88) und Hamburg, SUB, Petri 17, 200r, und Petri 35, 148r (Hamburg 4, 35 und 78). Vgl. auch Schneyer 3, 521 Nr. 191 mit ähnlichem Anfang von Johannes Algrinus.
(CCCIIIvb–CCCVIIvb) Dominica XXIV post pentecosten. (T64). Domine filia mea defuncta est [Mt 9,18]. Spiritualiter autem hoc ewangelium exponendo puella in domo patris sui mortua signat
(CCCVIIvb–CCCVIIIra) Conradus de Waldhausen: Dominica XXV post pentecosten. (T65). Schneyer 1, 804 Nr. 148.
(CCCVIIIra–CCCXva) Johannes Algrinus: Dominica XXV post pentecosten. (T65). Vgl. Schneyer 3, 521 Nr. 193.
(CCCXva–CCCXIva) Thomasco Stragonicensis: Dominica I adventus. (T1). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 1 (ohne Subsermo).
(CCCXIva–CCCXIIIrb) Conradus de Waldhausen: Dominica I adventus. (T1). Schneyer 1, 797 Nr. 73.
(CCCXIIIrb–CCCXIIIIra) Dominica I adventus. (T1). Cum appropinquaret Ihesus [Mt 21,1] ut supra. Hoc ewangelium bis legitur in anno. Primo in dominica palmarum quo ad hystoris que sic ipso die demonstratur esse facta et gesta
(CCCXIIIIra–CCCXXva) Thomasco Stragonicensis: Dominica I adventus. (T1). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 1 (Subsermo). Schneyer Beobachtungen, 101.
(CCCXXva–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica IV adventus. (T4). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 5 (ohne Subsermo).
(CCCXXIra–CCCXXVIvb) Dominica IV adventus. (T4). Miserunt Iudei ab Iherosolimis [Io 1,19]. Tribus dominicis predictis sancta mater ecclesia egit de triplici adventu Christi scilicet in carnem in iudicium et in mentem … Vgl. Uppsala, UB, C 3, 185r (Uppsala 1, 43) sowie Schneyer 1, 798 Nr. 84 (Conradus de Waldhausen).
(CCCXXVIvb–CCCXXVIIva) Thomasco Stragonicensis: Dominica infra octavam nativitatis domini. (T7). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 15 (ohne Subsermo).
(CCCXXVIIva–CCCXXXIIIrb) Dominica infra octavam nativitatis domini. (T7). Erant pater et mater [Lc 2,33]. Hec est dominica infra octavam nativitatis que continuatur festo nativitatis Christi hoc modo
(CCCXXXIIIrb–va) Thomasco Stragonicensis: Dominica infra octavam epiphaniam domini. (T11). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 20 (ohne Subsermo).
(CCCXXXIIIva–CCCXLIra) Dominica infra octavam epiphaniam domini. (T11). Cum factus esset [Lc 2,42] ut supra. Quia in die epiphanie baptisato domino in quo ecclesie regeneratio demonstrata est
(CCCXLIra–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica III post epiphaniam domini. (T13). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 24 (ohne Subsermo).
(CCCXLIrb–CCCXLIIIIra) Johannes Algrinus: Dominica III post epiphaniam domini. (T13). Schneyer 3, 559 Nr. 689.
(CCCXLIIIIra–CCCXLIXva) Dominica III post epiphaniam domini. (T13). Cum descensisset Ihesus [Mt 8,1]. Sicud per istum leprosum intelligitur peccatoris misera conditio sic per istum sanatum intelligitur penitentis salutifera
(CCCXLVIrb–CCCXLVIIIvb) Feria V post quinquagesima. (T18/5). Cum autem introisset [Mt 8,5]. Hec est secunda pars principalis huius ewangelii in qua ponitur secundum miraculum de sanatione
(CCCXLVIIIvb–CCCXLIXva) Feria V post quinquagesima. (T18/5). Cum autem introisset [Mt 8,5]. Capharnaum interpretatur villa consolationis vel ager pinguedinis et significat delectationem huius mundi
(CCCXLIXvb–CCCLVIvb) Conradus de Waldhausen: Dominica in sexagesima. (T17). Schneyer 1, 800 Nr. 100.
(CCCLVIIra–b) Thomasco Stragonicensis: Dominica II quadragesimae. (T20). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 31 (ohne Subsermo).
(CCCLVIIrb–CCCLIXvb) Dominica II quadragesimae. (T20). Egressus Ihesus [Mt 15,21] ut supra. Hoc ewangelium legitur in secunda dominica XLe et continuatur precedenti in hunc modum
(CCCLIXvb–CCCLXva) Dominica II quadragesimae. (T20). Egressus Ihesus [Mt 15,21] ut supra. Mulier ista est egressa affinibus Thyri et Sydonis. Thyrus enim interpretatur angustia
(CCCLXvb–CCCLXIva) Dominica IV quadragesimae. (T22). Abiit Ihesus trans mare [Io 6,1]. Dominica hodierna est privilegiata quia representatis licenciam datam anno 60o et 70o plenarie concessam redeunti de servitute ad libertatem
(CCCLXIva–CCCLXVIvb) Johannes de Dobergos: Dominica IV quadragesimae. (T22). Abiit Ihesus trans mare [Io 6,1] ut supra. Hoc ewangelium legitur in duabus dominicis scilicet in ultima ante adventum … Auch in Berlin, SBBPK, Ms. theol. lat. qu. 30, 24r (Berlin 13, 2,1, 446).
(CCCLXVIvb–CCCLXVIIIra) Dominica in passione domini. (T23). Quis ex vobis arguet me [Io 8,46]. Et legitur per ecclesiam in ewangelio hodierno. Pueri dilectissimi hodierna dominica vocatur dominica in passione
(CCCLXVIIIra–CCCLXXVIrb) Johannes Algrinus: Dominica in passione domini. (T23). Schneyer 3, 560 Nr. 701; 514 Nr. 70.
(CCCLXXVIrb–CCCLXXVIIrb) Virgilius Wellendorffer: Dominica II in passione domini. (T24). Schneyer/Hödl: Virgilius Wallendorfer de Salzburg Nr. 82.
(CCCLXXVIIrb–CCCLXXXva) Dominica II in passione domini. (T24). Cum appropinquasset [Mt 21,1] ut supra. Hoc ewangelium expositum est sub brevitate in prima dominica adventus
(CCCLXXXva–CCCLXXXIIIIrb) Thomasco Stragonicensis: Dominica II in passione domini. (T24). Schneyer/Hödl: Thomas Crucifer Nr. 116 (Subsermo).
(CCCLXXXIIIIrb–CCCLXXXVvb) Dominica II in passione domini. (T24). Osanna filio David [Mt 21,9]. Licet enim dominus noster Ihesus Christus super asinam veniret in Iherusalem
(CCCLXXXVIra–va) In dedicatione ecclesiae. (C11). Egressus Ihesus perambulabat [Lc 19,1]. Ex primo libro regum didicimus quod Saul cum a maligno spiritu cum audiret David psallentem coram se statum spiritus malus cessabat vexare
(CCCLXXXVIva–CCCXCIIIIva) Thomasco Stragonicensis (?): In dedicatione ecclesiae. (C11). Egressus Ihesus perambulabat [Lc 19,1] ut supra. Magna pietas dei que hominem ad similitudinem et ymaginem suam creavit creatum deum … Nicht bei Schneyer/Hödl, aber in Darmstadt, UB, Hs. 1856, 336v (Darmstadt 5,1, 153v) unter den Predigten des genannten Autors. Literatur: Schneyer 3, 539 (Hs. erwähnt).

CCCXCIIIIva–b Ps.-Thomas de Aquino: Oratio. ›Hanc orationem debet orare quilibet intendens predicatione‹. O creator ineffabilis qui de thesauris sapiencie tue nomine choros angelorum annotasti … — … et egressum compleas. Auch in Cod. ms. Bord. 37, 189r, siehe die Angaben zum Druck und zur Literatur in dieser Beschreibung. ›Sequitur collecta‹. Deus eterne et domine misericodie da michi sedium [Sap 9,4]. Nota. Dicit Thomas sanctus de Aquino in secunda secunde questio de superstitione … Siehe Summa theologiae, Pars II,2, qu. 92 (Busa S. Thomae Aquinatis opera 2, 646).


Abgekürzt zitierte Literatur

Basel 1 Die mittelalterlichen Handschriften der Universitätsbibliothek Basel. Beschreibendes Verzeichnis. Abteilung B: Theologische Pergamenthandschriften, Bd. 1, Signaturen B I 1 – B VIII 10, bearbeitet von G. Meyer und M. Burckhardt, Basel 1960
Busa S. Thomae Aquinatis opera S. Thomae Aquinatis opera omnia, ut sunt in indice thomistico additis 61 scriptis ex aliis medii aevi auctoribus, hrsg. von R. Busa, Bd. 1–7, Stuttgart 1980 (Index Thomisticus. Supplementum)
Darmstadt 5,1 Jüngere theologische Texte, beschrieben von K. H. Staub, Wiesbaden 2001 (Die Handschriften der Hessischen Landes- und Hochschulbibliothek Darmstadt 5,1)
Frankfurt 6 Mittelalterliche Handschriftenfragmente der Stadt- und Universitätsbibliothek Frankfurt am Main, verzeichnet von H. Powitz, Frankfurt/M. 1994 (Kataloge der Stadt- und Universitätsbibliothek Frankfurt am Main 10 = Die Handschriften der Stadt- und Universitätsbibliothek Frankfurt am Main 6)
Hamburg 4 Die Handschriften der S. Petri-Kirche Hamburg, beschrieben von T. Brandis. Die Handschriften der S. Jacobi-Kirche Hamburg, beschrieben von H. Maehler, Hamburg 1967 (Kataloge der Handschriften der Staats- und Universitätsbibliothek Hamburg 4)
Hildesheim 2 Handschriften der Dombibliothek zu Hildesheim, Bd. 2: Hs 700–1050, St. God. Nr. 1–51, Ps 1–6, J 23–95, beschrieben von R. Giermann und H. Härtel unter Mitarbeit von M. Arnold, Wiesbaden 1993 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 9)
Kassel 1,1 Die Handschriften der Gesamthochschul-Bibliothek Kassel, Landesbibliothek und Murhardsche Bibliothek der Stadt Kassel, Bd. 1,1: Manuscripta theologica. Die Handschriften in Folio, bearbeitet von K. Wiedemann, Wiesbaden 1994
Krämer S. Krämer, Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters, Bd. 1–3, München 1989–1990 (Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz. Ergänzungsband 1)
Merzdorf J. F. L. Th. Merzdorf, Bibliothekarische Unterhaltungen. Neue Sammlung, Oldenburg 1850
Ratjen H. Ratjen, Zur Geschichte der Kieler Universitätsbibliothek. Schriften der Universität zu Kiel 1862–1863, Kiel 1862–1863 (Programm zum Geburtstage Frederiks VII.)
Schnabel K. Schnabel, "Liber sanctae Mariae virginis in Bordesholm …" Geschichte einer holsteinischen Stiftsbibliothek, Wiesbaden 2014 (Wolfenbütteler Mittelalter-Studien 33)
Schneyer J. B. Schneyer, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150–1350, Bd. 1–11, Münster/Westf. 1969–1990, Bd. 1–4 ebd. 21973–1974 (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters 43,1–11)
Schneyer/Hödl CD-ROM inventory of medieval latin sermons 1350–1500 = Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters von 1350–1500, nach den Vorarbeiten von J. B. Schneyer, hrsg. von L. Hödl und W. Knoch, Münster/Westf. 2001
Schneyer Wegweiser J. B. Schneyer, Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, München 1965 (Veröffentlichungen der Kommission für die Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1)
Schneyer Wegweiser J. B. Schneyer, Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, München 1965 (Veröffentlichungen der Kommission für die Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1)
Steffenhagen E. Steffenhagen, Die Klosterbibliothek zu Bordesholm und die Gottorfer Bibliothek. Zwei bibliographische Untersuchungen, in: Zeitschrift der Gesellschaft für Schleswig-Holstein-Lauenburgische Geschichte 13 (1883), 66–142
Uppsala Mittelalterliche Handschriften der Universitätsbibliothek Uppsala: Katalog über die C-Sammlung, Bd. 1–8, beschrieben von M. Andersson-Schmitt und M. Hedlund, Stockholm 1988–1995 (Acta Bibliothecae R. Universitatis Upsaliensis 26,1–8)
Weimar 1 Bibliographien und Kataloge der Herzogin-Anna-Amalia-Bibliothek zu Weimar. Die lateinischen Handschriften bis 1600, Bd. 1: Fol max, Fol und Oct, beschrieben von B. C. Bushey unter Mitwirkung von H. Broszinski, Wiesbaden 2004
WZIS Wasserzeichen-Informationssystem. Landesarchiv Baden-Württemberg, Hauptstaatsarchiv Stuttgart (http://www.wasserzeichen-online.de/wzis/index.php)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der Bordesholmer Handschriften in der Universitätsbibliothek Kiel.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)