Antiphonarium monasticum chori (pars aestiva)
Alte Signatur: Archiv 2 — Perg. — 179 Bl. — 48 × 34 cm — Benediktinerkloster St. Michael — 15. Jh.2
Lagen: IV+1 (9). V-1 (18). V (28). V-1 (37). 2·V (57). V+1 (68). VI (80). 1.V (91). 2·IV (107). IV+1 (116). V-I (125). V-1 (134). V (144). V-2 (152). V (162). V-8 (164). V-4 (170). V-8 (172). III+1 (179). Alte fehlerhafte Blattzählung: I-CCXXII. Nach Bl. 152 und 170 außerdem Verlust einer ganzen Lage. Das äußerste Blatt der ersten und letzten Lage als Spiegel verwendet. Schriftraum 39 × 24,5 cm , 10 Notenzeilen jeweils mit 5 Linien, Hufnagelnotation. Textualis. Rote und blaue Lombarden, rubriziert. Bl. 1r, Zierinitiale A goldgerahmt; Bl. 156r, (CLXVI) Zierinitiale V Buchstabenkörper aus poliertem Blattgold; Bl. 169v (CLXXXIX) goldgrundige Zierinitiale T.
Heller Ledereinband der Renaissance. An den unteren Kanten der Deckel starke Eisenbeschläge zum Aufstellen des Bandes. Am Vorderdeckel 3, am Rückdeckel 1 Buckel erhalten; in der Mitte zwischen den verlorenen Schließen ein Eisenriegel. Gerahmtes Titelschild auf dem Vorderdeckel, Hornplatte und Schild stark beschädigt: Pars … Im Spiegel vorn das Exlibris: Biblioth. coenob. St. Michael.
Herkunft: Das Antiphonar dürfte bald nach 1471 geschrieben sein, da es bis auf die Antiphonen zum 25.-27. Sonntag nach Pfingsten, die spätere Zusätze sind, mit dem Bursfelder Brevier übereinstimmt und das St. Michaeliskloster in Lüneburg 1471 für kurze Zeit dieser Kongregation beitrat. — Aus der Klosterbibliothek dürfte das Antiphonar wohl zunächst 1655 in die Bibliothek der neugegründeten Ritterakademie gelangt sein und bei deren Aufhebung 1852 in den Besitz der Stadt Lüneburg. — Am 2.6. 1959 wurde es aus dem Stadtarchiv an die Ratsbücherei abgegeben.
, Katalog der Musikalien der Ratsbücherei Lüneburg, 1950, S. 18.
Bl. 1r (I)-80v (LXXXII) Proprium de tempore. Bl. 1r: In festo dominice resurrectionis ad vesperas super psalmos antiphona: Alleluia, … ad magnificat: Vespere autem sabbati … — Bl. 47r (XLIX)-72v (LXXIIII) post oct. in festo corporis Christi: Antiphonarium nocturnale. Bl. 72v (LXXIIII)-80v (LXXXII) Antiphonarium diurnale. (Bl. 80v) … : Dom. ultima ante aduentum ad magnificat antiphona: Illi ergo homines cum vidissent … qui venturus est in mundum.
Bl. 81r-v Additamenta. Dom. XXV antiphona in matut.: Seruite domino in timore et exultate ei cum tremore. Ad magnif. antiphona: Da pacem domine in diebus nostris quia non est alius … Dom. XXVI antiphona mat.: Venite benedicti patris mei percipite regnum … Ad magnif. antiphona: Seruite ut XXV dom. Dom. XXVII antiphona mat.: Vigila super nos aeterne salvator ne nos apprehendat … Ad magnif. antiphona: Salva nos domine ne vigilantes custodi nos dormientes et vigilemus cum Christo et requiescamus in pace.
Bl. 82r (LXXXIII)-116v (CXVII) Commune sanctorum. Bl. 82r: De apostolis ad magnificat: Ecce ego mitto vos … — … (Bl. 116v (De sancta non virgine, ad magnificat):) Simile est regnum celorum sagene misse … foras miserunt. Nach Bl. 116 Blattverlust mit dem Beginn des Proprium de sanctis.
Bl. 117r (CXIX)-176r (CCXVI) Proprium de sanctis. (Bl. 117r (De uno martyre, tempore paschali, in I noct. resp. IV):) alleluia. … — ((Vers. IV)) Isti sunt qui venerunt. Bl. 121r (CXXIII) Marci euangeliste. Bl. 164r (CLXXXII) Michael archangelus. Bl. 169v (CLXXXIX) Dedicatio ecclesiae (peragitur dom. infra oct. s. Michaelis archangeli). … (Bl. 176r (CCXVI) Expl. (finito proprio s. Clementis papae sequitur commemoratio s. Benedicti, ad laudes ant.):) Amauit eum dominus et ornauit eum.
Bl. 177r (CCXX)-178v (CCXXI) Additamenta: In festo omnium sanctorum.
Bl. 179v (CCXXII) Oratio s. Michaelis archangeli. Consurgat quesumus domine Michael archangelus in tempore hoc … … veni princeps ac propugnator noster. Wie schon die Lagenformel zeigt, ist das Proprium de sanctis nur sehr lückenhaft erhalten, daher lassen sich auch keine charakteristischen Diözesan-Heiligen nachweisen. Es fehlen: f. XVIII: Dom. IIII post pascha (ad II vesp. mag. ant.) - In festo ascensionis (in I noct. resp. I). f. XXXIII: Feria V infra oct. pentecostes (ad mag. ant.) - In festo s. Trinitatis (ad I vesp. super psalmos ant.). f. CXXXII: In nat. s. Johannis bapt. (resp. breve ad laudes) - In festo ss. Petri et Pauli apostolorum (ad I vesp. super psalmos ant.). f. CXLVII-CXLVIII: In festo visitationis BMV (ad laudes ant.) - In festo s. Mariae Magdalenae (ad I vesp. mag. ant.). f. CLIII-CLXII: In festo s. Mariae Magdalenae (ad tert. ant.) - In festo s. Laurentii martyris (in II noct. super psalmos vers. III). f. CLXXIIII-CLXXXI: In decollatione s. Johannis bapt. (in III noct. resp. XII) - In festo s. Michaelis archangeli (ad I vesp. super psalmos ant.). f. CLXXXIIII-CLXXXV: In festo s. Michaelis archangeli (in I noct. resp. III) - (in II noct. resp. VII). f. CXC-CXCI: In dedicatione ecclesiae (ad I vesp. super psalmos ant.) - (in II noct. super psalmos ant.). f. CXCIII-CCII: In dedicatione ecclesiae (in II noct. resp. VII) - In festo s. Martini (in I noct. super psalmos ant.). f. CCIIII-CCXI: In festo s. Martini (in I noct. resp. II) - In festo s. Caeciliae (in III noct. resp. IX).
Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.