Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972, S. 126-127. (Vorläufige Beschreibung)

Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 67

Sermones de tempore

Pap. — I, 250 Bl. — 27,5 × 20,5 cm — Lüneburg, Franziskanerkloster — 15. Jh.2

Wasserzeichen: Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 471 (1461-66); ähnlich Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 292; ähnlich Briquet 10021 und Briquet 10022 (Einhörner). Lagen: 10·VI (120). V+1 (131). 9·VI (239). V+1 (250). Reklamanten. Schriftraum 22 × 13,5-14,5 cm , zweispaltig, 42-46 Zeilen. Bastarda von verschiedenen Händen. Rote Lombarden, rubriziert.

Alter glatter heller Ledereinband. Eckenbeschläge. Beide Schließen abgerissen. Auf dem Vorderdeckel altes Titelschild: Opus sermonum dominicalium annualium quod propheta dominicalis dicitur.

Pergamentspiegel: Bruchstücke aus einem Missale (Feria IV p. dom. I quadragesimae), Graduale und Offertorium mit St. Galler Neumen. 12. Jh.

Herkunft: Bl. 1r alter Kaufeintrag, an einigen Stellen auch mit Quarzlampe nicht mehr sicher zu lesen: Hunc librum emit dominus Simon Jacobi primo presbytero (?) summario X duo (?) grym pro II florin

Lehmann, Mitteilungen S. 51.

Bl. I Federproben.

Bl. 1ra-250va Sermones de tempore. ›Propheta dominicalis‹. (Bl. 1ra) Dom. I adventus. Hic est vere propheta qui venturus est in mundum [Io 6,14], sic scribitur Iohannis VI. Hec enim verba huius ewangelii bis leguntur in anno, vnus in medio tempore quadragesime. (Bl. 5ra) Dominica secunda aduentus. Erunt signa in sole et luna et stellis. [Lc 21,25] Luc.21. In dominica precedenti audiuistis de aduentu istius laudabilis prophete scilicet filius dei quomodo venit. (Bl. 9ra) Dominica tercia aduentus. Cvm audisset Iohannes in vinculis opera Christi. [Mt 11,2] Math. XI. In dominica precedenti audiuistis de eo aduentu Christi ad iudicium quod rigide et stricte. (Bl. 72ra) Dominica [I] in quadragesima. Ductus est Ihesus in desertum … a dyabolo. [Mt 4,1] Mathei IIII. In ewangelio dominice precedentis audiuistis de ceci illuminacione quomodo cecus a domino illuminatus fuit. (Bl. 237va) Dominica vicesima 2a. Simile est regnum celorum homini regi. [Mt 18,23] Math. XVIII. In ewangelio dominice precedentis audiuisti de filio reguli febricitante quem dominus curauit. (Bl. 241vb) Dominica vicesima tercia. Abeuntes pharisei concilium inierunt vt caperent Ihesum in sermone [Mt 22,15], sic scribitur XXII Mathei. In ewangelio dominice presentis [!] audiuisti de ingratitudine istius conserui nequam. (Bl. 246ra) Dominica vicesima quarta. Loquente Ihesu ad turbas [Mt 9,18], sic scribitur Math. IX. In ewangelio dominice precedentis audiuistis qualiter Ihesus Christus phariseos qui ad eum conuenerant cum Herodianis … ((Bl. 250va) :) ex illo aduentu domini cepit omne genus humanum habere salutem et sanitatem amen.Et sic est finis, ex hoc laudetur deus in ymnis.‹ In den folgenden Versen nennt der Verfasser Namen und Quellen seiner Predigtsammlung: Laudes deo Christo, qui me liberauit ab isto Vocetur liber talis propheta dominicalis. Ipsum cernentes pro collectore petentes, Qui quondam viguit rector prorochie Coswyk. Anno milleno CCCC° sexto, completus valide Iohannes porte latine, Ex dictis Gorre collatus est liber iste Atque Conradi Voraginis milicieque Censati dicta simul assunt et Nico Lira, Addatur Thomas doctor ecclesie lampas Et Bonaventura, Jordan Anthonii cura. Non obmittatur Rauenna sed comitatur Ex hiis prefatis doctoribus connumeratis Processit talis propheta dominicalis. Dieselbe Predigtreihe auch in der Hs. Berlin, theol. fol. 286 Bl. 1r (Rose 583), dort aber noch mit deutschen Einschüben und dem Zusatz beim Explicit: "compilatus per Iohannem Ristman". In einer Quedlinger Hs. des Propheta domincalis lautet das Kolophon dagegen: "Et hic est finis libelli, per me Georgium in Coswick plebanum collectus ex variis S. Scripturae doctoribus ... Item: Completus et collatus per me Wern. Brunswick, sub an. Dom. MCCCCXII ... in Quedlinburg" (zitiert nach Eckhard, Codd. mss. Quedlinburgenses, 1723 S. 28). Anonym erscheint diese Predigtsammlung noch in der Hs. Prag, UB I. B. 14 Bl. 44r; vgl. auch Schneyer, Predigtreihen S. 241 und zu den Versen Walther I Nr. 10164.


Abgekürzt zitierte Literatur

Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Schneyer, Predigtreihen J. B. Schneyer, Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, München 1965 (Veröffentlichungen der Kommission für die Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1)
Walther I H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1)