Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 92 (Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 188–192) Katalogisiert durch Irmgard Fischer Elektronische Ausgabe nach TEI P5 TEI-P5 konforme Kodierung durch Frederica Eichler Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel 17.4.2015 21.7.2014 Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel

Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)

urn:nbn:de:gbv:23-mss/ed0001140

Katalogisiert durch Irmgard Fischer.

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.

Normdaten ergänzt oder korrigiert.
Lüneburg Ratsbücherei Theol. 2° 92 Manuscripta Mediaevalia Objektnummer 90123806,T Jacobus de Voragine — Nicolaus de Blonie — Honorius Augustodunensis — David ab Augusta et alii Benediktinerkloster St. Michael 15. Jh.2 1460 Bl. 1ra-126rb Jacobus de Voragine Sermones quadragesimales Bl. 1ra In die cinerum, sermo I Filia populi mei induere cilicio planctum amarum. Jer. VI. Quamuis sollempnitas quadragesimalis in sequenti dominica inchoatur ecclesia tamen has quatuor dies precedentes addidit Bl. 2va Sermo II de eodem Comparatus sum luto et assimilatus sum fauille et cineri. Job XXX. Miseriam condicionis humane scribit Job sanctus in verbis premissis Bl. 125ra Feria III p. pascha, sermo II Stetit Ihesus in medio discipulorum suorum nolite timere. Luc. vltimo. Ista eadem proposicio plenius ponitur Jo. V, vbi dicitur, cum esset sero (Bl. 126rb:) ad secundam resurrectionem in gloria, ad quam meritis et precibus gloriose virginis matris sue et beati Dominici patris nostri ipse filius dei nos perducat, qui cum patre amen. Expliciunt sermones quadragesimales Jacobi de Voragine completi quarta feria post Judica anno domini millesimo quadringentesimo sexagesimo. Schneyer, Predigtreihen S. 278. Schneyer, Repertorium 3, 1971 S. 238-246 Nr. 196-292. Bl. 126va-131vb Registrum sermonum praecedentium Bl. 132ra-170ra Speculum humanae salvationis Bl. 132ra-134rb Prooem. Incipit prohemium cuiusdam noue compilacionis cuius est nomen et titulus speculum humane saluacionis ex ipso prohemio predicare. Bl. 134va-135ra Prol. Qvi ad iusticiam erudiunt multos | Fulgebunt quasi stelle (Verse nicht abgesetzt) proximos edificet et me tibi gratum faciat amen. Bl. 135ra: Incipit speculum humane saluacionis | In quo patet casus hominis et modus reformacionis Bl. 170ra: Gaude Maria mater Christi pia regina celorum | Septimum tuum gaudium excedit Qui cum patre amen. Edition Edit: J. Lutz et P. Perdrizet, I Leipzig 1907, ohne Erwähnung dieser Hs. Bloomfield 1 in Traditio 11, 1955 S. 340 Nr. 757. Parallelhss. auch: Frankfurt, Ms. Leonh. 6 Bl. 60r und Luneb. Ms. Theol. 4° 20 Bl. 1r. Bl. 170rb-171rb Registrum historiarum veteris testamenti huius libri Bl. 171va-vb Fragmentum quaestionis de aetate domini Qveritur quot annorum Christus esset cum ad baptismum venit in quibusdam doctoribus reputatur. Bl. 174r-198r Tractatut de passione domini (initium deest) ‖ assignat philosophus Ethic. IX°, benefacientes autem amant et diligunt bene pacientes et si uel sunt vtiles illa gloria quam latroni in cruce promisit, ad quam nos perducat idem dominus Ihesus qui cum deo patre amen. Ausführlich und fortlaufend werden die Passionsberichte der Evangelisten zitiert, daneben aber auch die Kirchenväter; Bl. 197v: et secundum sanctum Thomam in 3a parte also müßte der Traktat nach 1323 entstanden sein. Bl. 198r-219r Speculum passionis domini Prol. Adest nobis festiuitas dominice passionis, ut Leo papa dicit in quadam sermone ostende nobis faciem tuam et salui erimus amen. Bl. 198v Inc. text.: Desiderata nobis, karissimi, et vniuerso mundo optabilis adest festiuitas dominice passionis, ut Leo papa dicit in sermone eiusdem diei (cf. PL 54, 349) , que inquid inter exultaciones spiritualium gaudiorum silere non patitur; vnde sancta ecclesia quod voce nequid reserari et tamen celari non potest, ad quod nos perducat qui sine fine viuit amen. Bl. 219v-222v Sermo de passione domini ex opere „paratus" Nolite me uocari Noemi amaritudine repleuit omnipotens. Ruth 1°. Verba proposita loquebatur quedam mulier in ueteri lege ex magna amaritudine uidebat in fide periclitari. Rogemus dominum nostrum Ihesum Christum etc. Druck Druck u. a.: Hain 12413 sermo 76. Weitere Angaben zu den „Sermones Parati de tempore" bei Theol. 2° 70 Nr. 4. Bl. 223r-233r Liber de confessione. De confessione primum uidendum est quando fuerit instituta, secundo quomodo cum contricione peccatum deleatur et quare sit necessaria confessio, tercio que utilitas nam omnibus in amore dei feruencior fuit et est finis libri confessionum anno domini etc. Bl. 233v Nota ex quadam regula monachorum Non potest congrue summari propter multitudinem dictorum, sed cape diuisionem pro summario, diuiditur enim principaliter in quinque partes, primo tractat de vestibus monachorum minuit vitam sed tradicionem peritorum. Bl. 234ra-286ra Nicolaus de Blonie Tractatus de septem sacramentis Prolog Medice cura te ipsum, Luc. IIII. Sicud dicit beatus Gregorius in parte sui pastoralis capitulo 2°, nemo est qui cordium vulnera Bl. 234vb: Nos Stanislaus Ciolek episcopus Posnoniensis cupientes ostendere cerciorem presentem tractatum de administrandis rite ecclesiasticis sacramentis per venerabilem virum et magistrum Nicolaum de Blonye decretorum doctorem cappellanum nostrum fideliter collectum Bl. 235ra Inc. text.: Qvoniam natura humana post lapsum considerata sub obligacione peccati semper est peccatum mortale et sodomiticum. Hec sanctus Thomas. Explicit liber sacramentalis. Druck Druck: Tractatus universi iuris. Venetiis 1584 T. 14 f. 77-91. Zum Verfasser vgl. Schulte, 2 S. 443-444. Fabricius-Mansi, Bibl. lat. 1754 T. V p. 124. Parallelhss.: Bibl. Cornicensis, Ms. 1383 Bl. 2r; Luneb., Ms. Theol. 2° 84 Bl. 184r. Bl. 286rb-287ra Nicolaus de Blonie Tractatus de sacrificio missae (conclusio) Sequuntur cautele et primo generales tam laicis quam clericis, 2° speciales est hora celebrandi conueniens secundum doctores modernos. Druck Tractatus universi iuris. T. 14 f. 96. Parallelhs.: Luneb., Ms. Theol. 2° 84 Bl. 247vb. Bl. 287rb-292vb Nicolaus de Blonie Tractatus de horis dicendis Prolog Oportet semper orare. Luc. XVIII. Quod dicit Hinricus de Vrimaria de perfectione interioris hominis li. VI c. 1, cuiuslibet iusti hominis Bl. 287vb Inc. text.: Circa quarum consideracionem ut facilius memorie commendentur Pater gracias ago tibi quia exaudisti me. Druck Tractatus universi iuris. T. 15, 2 f. 564-566. Parallelhs.: Luneb., Ms. Theol. 2° 84 Bl. 248vb. Bl. 293ra-320vb Honorius Augustodunensis Elucidarium Prol. Sepius a condiscipulis rogatus magistrorum sollers subtilitas. Gloriose magister rogo ut ad inquisita michi ne pigriteris respondere uideas bona Iherusalem omnibus diebus vite tue. Amen. PL 172, 1109-1176. Y. Lefèvre, L'Elucidarium et les Lucidaires, Paris 1954. Bl. 320vb-322ra Adso de Montier-en-Der Liber de antichristo De antichristo scire volentibus primo dicamus quare sic vocetur, ideo scilicet quia Christo contrarius erit et Christo contraria faciet. dominus veniet ad iudicium, quousque autem dominus veniat, nemo scit etc. Etliche Umstellungen und Kürzungen gegenüber dem Druck: PL 40, 1131-1134. Zu den verschiedenen Fassungen dieser Schrift vgl. Stegmüller, RB II 880, 1-4. Parallelhs. auch: Hamburg, Petri 25 Bl. 129v. Bl. 322va-325vb David ab Augusta Formula novitiorum Primo considerare debes quare veneris, ad quid veneris, propter quid veneris. omnibus inuocantibus se in veritate etc. Explicit liber de informacione nouiciorum. Gekürzte Fassung mit zahlreichen Abweichungen. Druck Quaracchi 1899 p. 3-28; (Kapitelfolge in der Hs.: 1-10, 15, 16, 11-14, 21). Zur Frage des „Speculum monachorum" vgl. M. Viller in Revue d'ascétique et de mystique 3, 1922 p. 45-56, in bezug auf die „Formula novitiorum" besonders p. 51. Bl. 326ra-rb Fragmentum de vita post mortem Cassianus ayt, quod mortui sunt corpore deum semper benedicunt atque collaudant secundum illud, benedicite dominum homo fidelis ablatam dicit huius rei habitacionem etc. Bl. 326v-327r Fragmentum de adoratione Sanctus Thomas in secunda 2e mouet questionem de adoratione Christi et hoc in XXVa questione (cf. IIa IIae q. LXXXIV), circa quam queruntur sex, primo vtrum humanitas Christi in eorum presencia miracula facienda. Bl. 328r-361r Speculum exemplorum Prolog Hunc modum uiri sancti et sapientes tenuisse leguntur, scilicet beatus Gregorius qui in omni sermone suo exempla admiscebat, sicud eciam primus institutor ordinis predicatorum scilicet beatus Dominicus exemplis huiusmodi habundauit sicut patet in eius legenda. Incipiamus ergo a timore quia inicium sapiencie timor domini. Cap. I De timore mundano: Timor mundanus semper est malus quo timetur amisso rerum temporalium Sic uiue ut cottidie merearis accipere etc. Es liegt hier eine Kontamination vor der Traktate „De diversis materiis praedicabilibiis" oder „De septem donis spiritus sancti" des Stephanus de Borbone und des Auszuges daraus „De abundatia exemplorum" des Humbertus de Romanis. Zu der Schrift des Stephanus de Borbone vgl. Welter, L'exemplum, 1927 S. 215ff.; zu „De abundatia exemplorum" und der damit verbundenen Verfasserfrage Quetif-Echard I p. 147-148, 184-186; Glorieux, Répertoire Nr. 6 e f und Stegmüller, RB VII 11734. Anfangs bringt diese Hs. oft in wörtlicher Übereinstimmung eine gekürzte Form von „De abundatia exemplorum", der zweite Teil ist freier gestaltet und mehr aus „De diversis materiis" entlehnt. Bl. 361r-363v Sermones Bl. 361r-362v Inmisit dominus pestilenciam in Israel, scribitur originaliter II Reg. XXIIII c. Ypocrates peritissimus medicus li. 1 pronosticorum in principio, sic dicit videtur michi quod ex melioribus rebus est in ipsa sentencia sue mortis emeruit. Hec ille. Bl. 363r-v Post obitum eius benedixit dominus, Gen. 25. Pro quibus ut ita fiant et nunc commendo vos deo etc.

Pap.

Wasserzeichen: Briquet 13012; Briquet 13036 (Trauben); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 457 (1459-63); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 912 (1459-67); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 918 (1458-59); ähnlich Piccard Kronenwasserzeichen I 325 (1454-70) und eine weitere Traube.

363 Bl. 30 21 10·VI (120). V+1 (131). 3·VI (167). II+2 (173). VI—3 (182). 4·VI (230). III—3 (233). 4·VI (281). V+1 (292). 2·VI(316). V+1 (327). 3·VI (363).

Unbeschrieben: Bl. 172-173. Reklamanten nur an wenigen Stellen erhalten.

Schriftraum 20-22,5 13,5-15 ; zweispaltig bis auf Bl. 174r-233v und Bl. 326v—363v; 34—48 Zeilen.

Bastarda currens von verschiedenen Händen.

Einfache rote Lombarden, rote Überschriften und Paragraphenzeichen, rubriziert.

Alter rotbrauner Ledereinband.

Auf dem Vorderdeckel im Mittelfeld Greifen und Lilien, am Rand größere und kleinere Rosetten (Einzelstempel); auf dem Rückdeckel nur rhombenförmige Streicheisenlinien. Vorn und hinten je 5 Buckel, Eckenbeschläge, 2 Schließen.

Pergamentfalze, einige mit geringen Schriftresten, 14. Jh.2. Spiegel fehlen.

Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 188192 Martini, S. 45-46 Nr. 13.