de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 99
Fischer, Irmgard: Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg: 2. Die theologischen Handschriften: 1. Folioreihe. - Wiesbaden: Harrassowitz, 1972. S. 200204

Commentarii anonymi in Aristolelis opera et alia

Pap. — 293 Bl. — 29,5 × 21 cm — Benediktinerkloster St. Michael — 15. Jh.

Lagen: Aus drei Teilen zusammengesetzt.VI (12). VI+3 (27). 2·VI (51). 3·VII (93). VII+1 (108). 4·VI (156). III+1 (163). VI (175). IV (183). 2·VI (207). 2·V (227). VII (241). VI (253). 2·VII (281). VII—2 (293). Unbeschrieben: Bl. 27v, 98v, 108r, 156v, 161-163, 176, 281v, 292r.

Alter heller Ledereinband mit rhombenförmigen Streicheisenlinien, an den Schnittpunkten kleine Lilien, in den Feldern kleine Rosetten (Einzelstempel). 2 Schließen.

An einigen Stellen Papierstreifen mit Textergänzungen eingebunden. Unbeschriebene Pergamentfalze, nur der der letzten Lage beschrieben, zusammengehörend mit den Spiegeln. Pergamentspiegel: Reste eines grammatischen Traktates. 14. Jh. Im Vorderdeckel in der oberen Hälfte größere Rasur, darauf: Hunc librum dedit dominus Conradus Hesse sancto Michaeli archangelo in Luneborch. Darunter alte Inhaltsangabe: In isto volumine continentur: Exposiciones librorum phisicalium ac de anima … De alienatione bonorum monasterii per officialem abbatis. Außerdem aufgeklebt das Exlibris: Biblioth. coenob. St. Michael.

Lehmann, Mitteilungen S. 56. — Martini, S. 41 Nr. 4.

I Bl. 1-95

Papier — 15. Jh.1

Wasserzeichen: Briquet 390 (Anker 1426) und Buchstabe P. Das Ende dieses Teiles deckt sich nicht mit einem Lagenschluß, da in die ursprünglich letzte Biniolage (Bl. 9495 u. 108; ein leeres Blatt abgeschnitten) nachträglich ein Sexternio (Bl. 96107) mit dem Textbeginn des zweiten Teiles eingeheftet wurde. Schriftraum 20—22,5 × 16—16,5 cm , zweispaltig, 44—53 Zeilen. Bastarda currens von einer Hand. Platz für Anfangsbuchstaben leer geblieben, nur Bl. 1ra einfache braune Initiale mit Umschrift in Textualis.

Herkunft: Auf Bl. 108v neben Federproben noch alte Besitzvermerke: Adrianus Alcmarie est possessor huius codicis, deo gracias. Darunter: Emptus ab eodem a magistro Arpoldo Hauersaed. 15. Jh.

Bl. 1ra-20vb Quaestiones in Aristotelis libros I-III de anima. Bonorum honorabilium noticiam opinantes magis: Vtrum sciencia de anima sit de numero bonorum honorabilium, arguitur primo quod non, quia ipsa est vtilis … — … a sensv tactus et hec de questione. Et sic est finis huius 3ii finiti et completi anno domini M°CCCC°XXVII ipso die profesti sancti Edmundi regis Anglorum. Die Quaestionen des 1. Buches sind am 20. 9. 1427 abgeschlossen (vgl. Explicit Bl. 6va), die des 2. am 29. 10. 1427 (Bl. 15rb). Vgl. Thorndike-Kibre 1667.

Bl. 21ra-27ra Quaestiones in Aristotelis librum de sensu et sensato. … Vtrum de sensv et sensato sit sciencia distincta ab aliis libris philosophie naturalis, arguitur quod non. In libro de anima determinatum est de sensv … — … satis ad longum habetur in textu. Raciones ante oppositum solute sunt. Et sic est finis huius libri de sensv et sensato.

Bl. 27ra-rb Fragmentum quaestionis primae De memoria et reminiscentia. … Vtrum bene intytulor de reminiscencia et memoria sit sciencia, arguitur quod non, quia memoria … — … auditum uel visus postquam recessit a memoria.

Bl. 28ra-66vb Quaestiones in Aristotelis libros I-VIII physicorum. [C]irca inicium primi libri phisicorum Aristotelis primo queritur vtrum de rebus naturalibus sit sciencia, arguitur quod non, quia cum generaciones et corrupciones … — … regularis quidem est contra dicta et hec de questione et etc. huius octaui.Expliciunt questiones octo librorum phisicorum scripte et complete Parisius anno domini M°CCCC°XXVIII in feria quinta legis ante festum pasche.‹ Vgl. Thorndike-Kibre 210 u. 1642.

Bl. 67ra-74va Quaestiones in Aristotelis libros I-II de generatione et corruptione. … Vtrum de generacione et corrupcione sit sciencia, arguitur quod non, quia sunt mutaciones igitur de ipsis … — … causam a nube et nubes a vapore et hec de questione.

Bl. 74vb-95vb Quaestiones in Aristotelis libros I-IV de caelo. … Vtrum de celo et mundo sit sciencia naturalis distincta ab aliis, arguitur quod non, celum non est corpus naturale … — … extra locum suum quidem non est verum ut prius patuit, et per hoc soluitur actum auctoritate Aristotelis in prodictis.

II Bl. 96-163

Papier — 15. Jh.

Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 284 (1446-56). Schriftraum 24-25 × 16-16,5 cm ; 47-68 Zeilen. Bastarda currens von verschiedenen Händen; Quaestionen und Einleitung der Argumente teilweise in Textualis.

Bl. 96r-156r Quaestiones in Aristotelis libros I-III de anima. Prol. Sciencia de anima est de numero difficilimorum, sciendum sicud elicitur ex dictis philosophi 2° metaphisice … — … ((Bl. 98r) :) considerare et cognoscere naturam eius et substanciam etc. (Bl. 99r Inc. lib. I q. 1:) Vtrum via investigandi quiditatem anime sit eadem viis investigandi quiditatem aliarum substanciarum, et habetur ex littera quod sic. … — … per hanc vitam virtuosam peruenit ad summam felicitatem que est deus gloriosus qui in seculo seculorum sit benedictus amen. Als Autoritäten werden in diesem Kommentar mehrfach zitiert: Buridanus (Bl. 142r) und Aegidius (Bl. 147v).

Bl. 157r-160v Quaestiones variae. (Inc. q. 1:) Vtrum condiciones ipsius intellectus in actu sint bene assignate, ibi respondetur per litteram quod sic. … — (Bl. 160v q. 14 et ultima:) Vtrum lapis non sit in anima sed species lapidis et habetur ex littera quod sic … — … prout est albus uel niger seu secundum aliam racionem accidentalem.

III Bl. 164-293

Papier — 15. Jh.

Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. I 262 (1446-47); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. IX 238 und Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. 240 (1443-48). Ähnlich Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. VII 341 (1454-76); Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. IX 242 (1447-49); außerdem Katze und Hahn. Schriftraum 22-26 × 16-17,5 cm , zweispaltig bis auf Bl. 292v-293. 45-61 Zeilen. Bastarda currens von verschiedenen Händen. Platz für Anfangsbuchstaben meistens leer geblieben, einige halbfertige Lombarden, einige Blätter rubriziert.

Bl. 164ra-166va [Johannes Buridanus]: Quaestiones in librum de memoria et reminiscentia. Qveritur primo vtrum memoria sit solum preteritorum uel eciam presencium, arguitur quod ipsa sit presencium quia obiectum … — … sicut in virtute memorativa. Raciones ergo non procedunt contra dicta, sic patet questio. Vgl. Thorndike-Kibre 1657.

Bl. 166va-172rb [Johannes Buridanus]: Quaestiones in librum de somno et vigilia. Circa librum de somno et vigilia queritur vtrum sompnus sit priuacio vigile, arguitur quod non, quia priuacio debet prouenire … — … non sit talium rememoracio. Secundum dicta soluatis raciones sicud placet vobis. Explicit de sompno et vigilia. Thorndike-Kibre 1673. C. H. Lohr in Traditio 26, 1970 S. 177 Nr. 35. Ähnlich auch der Kommentar in Theol. 2° 44 Bl. 295rb.

Bl. 172rb-175rb Quaestiones in Aristotelis librum de longitudine et brevitate vitae. [C]irca librum de longitudine et breuitate vite qveritur primo vtrum calidum et humidum sint cause longe vite, arguitur quod non, quia cause putrefactionis non sunt cause longe vite … — … antequam illud proporcionale cordi moriatur. Vgl. Thorndike-Kibre 1633. Ähnlich auch der Kommentar in Theol. 2° 44 Bl. 308va.

Bl. 175rb-183vb Quaestiones in Aristotelis librum de morte et vita. [C]irca librum de morte et vita queritur primo vtrum cor sit primum principium sangwinis et venarum … — … supposita bona sanitate corporis, et sic solute sunt raciones. Vgl. Thorndike-Kibre 1635.

Bl. 184ra-212va Quaestiones in Aristotelis libros VII-XII metaphysicorum. Circa inicium 7i metaphisice queritur primo vtrum substancia sit prior accidente diffinicione noticia et tempore, pro questione oportet videri … — … vt tactum est prius et sic argumentum non procedit et est finis. Die Quaestionen dieses Kommentars stimmen weitgehend mit den entsprechenden des folgenden überein, jedoch die weiteren Ausführungen weichen oft stark voneinander ab.

Bl. 212vb-266va Quaestiones in Aristotelis libros I-II, IV-XII metaphysicorum. Circa libros metaphisicales talis proponitur questio, vtrum metaphisica sit sapiencia, notandum quod 4or occurrunt, primum quod sit sapiencia … — … pro cuius tamen omnipotentis possibilium potencia deus gloriosus vna cum sua matre sit benedictus in s[ecula] s[eculorum] amen.

Bl. 266vb-281rb Quaestiones variae. (Inc. q. 1:) Vtrum designacionis indiuidualis completa principia sint materia forma … — (Bl. 281ra Inc. q. 22 et ultima:) Vtrum genus sit principium suarum specierum, videtur quod non … — … videns aliquod animal rarum statim.

Bl. 282ra-286vb Jacobus Caracciolo de Neapoli: Tractatus de perfectione specierum. [C]vpientibus inquam vobis venerabilibus studentibus Neapolim conuentus ordinis patris nostri Augustini vniuersi encium aliqualiter … — … ne hoc opusculum studentem ipsum ex prolixitudine molestet, sit hoc finis. Explicit tractatus multum vtilis editus a magistro Iacobo de [Nea]palim ordinis fratrum heremitarum sancti Augustini. Zumkeller, Manuskripte des Augustiner-Eremitenordens, 1966 S. 204 Nr. 420, ohne Erwähnung dieser Hs.

Bl. 287ra-vb Fragmentum quaestionis De contradictoriis. Vtrum contradictoria que sunt termini creacionis possint competere eidem in eodem instanti temporis secundum idem, arguitur quod non … — … stat pluralitas instancium in tempore ‖.

Bl. 288ra-291vb Quaestiones in Aristotelis librum de sensu et sensato. (initium et finis desunt). ‖ est naturaliter frigida ergo etc. Item aqua est … Bl. 288va: [Q]veritur 6° vtrum organum visus sit de aere, arguitur quod non. Bl. 291va: [Q]veritur 11° vtrum lux uel lumen sit de essencia coloris, arguitur quod sic. … in subiecto suo quod non movetur ad motum cuius et ‖. Die Quaestionen wurden durch Vergleich mit dem Druck Hain 13642 f. CXXVII-CXLII identifiziert.

Bl. 292v-293r De alienatione bonorum monasterii. Talis queritur casus officialis per abbatem et conuentum cuidam deputati … — … ecclesiastico interdicto libre procedatur. Hec de premissa materia sufficiunt.

Bl. 293v Cantio Gaude dei genitrix", zusammengesetzt aus. AH 31 Nr. 191 (1-4, 7-8), AH 31 Nr. 188 (nur 1. Str.) und Gaude virgo regia egregia … Metzer Neumen unter Anwendung des Cantus fractus.


Abgekürzt zitierte Literatur

AH Analecta hymnica medii aevi, hrsg. von G. M. Dreves und C. Blume, Bd. 1–55, Leipzig 1886–1922, Registerbd. 1–3, hrsg. von M. Lütolf, Bern u. a. 1978
Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
Hain L. Hain, Repertorium bibliographicum, 2 Bde., Stuttgart, Paris 1826 und 1838
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Martini A. Martini, Beiträge zur Kenntnis der Bibliothek des Klosters St. Michaelis in Lüneburg, Lüneburg 1827
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Thorndike-Kibre L. Thorndike, P. Kibre, A catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in latin, revisited and augmented edition, London 21963 (Mediaeval Academy of America publication 29)

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-07)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)