de :: en
Permalink: PURL

Search

View as: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 4° 10
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 3: Die theologischen Handschriften: Quartreihe. Die juristischen Handschriften, beschrieben von M. Stähli, Wiesbaden, 1981 (Mittelalterliche Handschriften in Niedersachsen 4), S. 47-49.

Jacobus de Voragine

Pergament — 94 Bl — 30 × 15 cm — Norddeutschland — 14. Jh.

Lagen: IV - 2 (6) + 1 (7). 5 V (57). IV + 2 (67). IV (75). IV + 1 (84). IV + 2 (94). Alte Lagenzählung. Schriftraum: 16,5 × 11,5-13,5 cm , 36-48 Zeilen. Kleine Cursiva (ältere Form). Anfang rote, später schwarze Lombarden. 8r sind die bei den Anfangsbuchstaben L mit roter Federzeichnung verziert, der untere mit einem Gesicht.

Pergamentumschlag mit Klappe. Auf dem Vorderdeckel ein X. Auf der Einschlagklappe Vermerk von zeitgenössischer Hand: Passionale.

(1r-6r) Sermo de eucharistia. Panem nostrum cottidianum da nobis hodie. [Mt 6,11] Mathei capitulo 5to vel 6° ut quinto Unde verba premissa congrue possunt intellegi de sacra eukaristia …… cum magna cordis compacione et graciarum actione ad memoriam … (6v) Quam terribilis est locus iste [Gn 28,17] Videtur quod cum Iacob …… non audeat incipere.

(7rv) Inhaltsverzeichnis zu den Heiligenlegenden. (7v) Oratio: Deus qui dignis tibi sacris virginibus imitandi agonis robur … Verse: Post M dre ccc. et l do sloch de doet vele lude snel. Anno domini M mo ccc mo l mo qui fuit annus epydimie magne. Darunter ein Chronostichon: CVM CrVX Infert Vr tVnC neX InIbI reperItVr. Iste versus representat quot anni sint elapsi a tempore quo cruce signati. Tamquam erronei et vagabundi apparuerunt in finibus nostris et statim sequebatur maxima epydimia. Darunter Walther II 23460 und Oratio: Beati Prothi nos Domine et Iacincti foveat preciosa confessio …

8r-94r Jacobus de Voragine OP: Legenda aurea. ›Assit ad inceptum sancta Maria meum.Laurentius dicitur quasi lauream tenens … LA c. 117-123. LA c. 125-126. LA c. 131. LA c. 134-136. LA c. 132. LA c. 140-143. LA c. 145-147. LA c. 16. LA c. 153. LA c. 158-160. LA c. 162. LA c. 203. LA c. 196. (26r) De Tiburtio et Valeriano. Tyburcius et Valerianus per beatam Ceciliam conversi, fratres nobiles ac strenui ac decori milites pro nomine Ihesu crucifixi … (27r) De Alexandro, Eventio et Theodolo. Unde sanctus Alexander propter cuius festum hodie … De Servatio. Servacii Tunguensis [!] pastore vidua longo luctu dissoluta … De Lamberto. Dyocesi Trungrensi [!] Leodio publica nativitas sancti Lamberti episcopi et martiris hic ex parentibus preclaris … LA c. 183. LA c. 166-167. LA c. 169. LA c. 172. LA c. 34r. 2-3. LA c. 189. LA c. 4-5. LA c. 7-12. LA c. 15. LA c. 21-25. LA c. 38-42. LA c. 44-47. LA c. 58-61. LA c. 65. LA c. 67-69. LA c. 76-78. LA c. 81. (58v) De Vito. Beatus Vitus cuius hodie festa agimus multas virtutes operabatur ab infancia sua … LA c. 87-88. (60r) De Barbara. BHL Suppl. 913 a. (61r) De Gertrude. Beata virgo Gertrudis Pippini ac Ydaberga [!] filia esset infantula … De Walburga. Angelorum gente per beatum Gregorium iam conversa duo fratres Christi confessores Wallibaldus et Wynnibaldus … (61v) De obitu sancti Ludgeri. Cum iam omnipotens deus perhennem mercedem piis eius studiis … LA c. 110. LA c. 151. LA c. 89. LA c. 90-91. LA c. 93. LA c. 96-97. LA c. 99-100. LA c. 112. LA c. 114-115. (75r) De Cyriaco. Beatus Cyriacus cum multo tempore in custodia esset multi Christiani veniebant ad eum … stellenweise vergleichbar mit LA c. 116. (75v) De Albano. Sanctus Albanus veniens in Maguntinam urbem dei predicavit … De Processo et Martiniano. Sancti milites Processus et Martinianus a Paulino ad immolandum sunt coacti … De Kiliano. Sanctus vero Kylianus scotus nobilis monasterium fabricavit … De Kiliano. Kylianus quam scottica tellus de magno edidit genere qui et puerili etate magnum habuit studium … De Pantaleone. Pantaleon sponsus valde pulcher quo nullus erat pulcrior, Eustorgii senatoris filius … (76r) De Narcisso. Narcissus episcopus dum persecucio Dyocleciani fureret nescius et profugus … De Sergio et Baccho. Sub Maximiano imperatore beati martires Sergius et Bacchus seculari milicia inseparabiliter … (76v) De Menne. Beatus Mennas sub persecucione Dyocleciani Iustina metropoli Frigie cum esset miles et genere nobili … (76v) De Nicasio. Sancti Nicasii episcopi et martiris cuius civitas cum … exercitu obsederetur et dei iudicio … De Flora. Mansit in suburbio Romane civitatis quedam virgo nomine Flora religiosa … De Prisca. Beata Prisca civis Romana clarissimis parentibus orta tercio decimo etatis sue anno … (77r) De Mario et Martha. Ipso die quibus [!] Marius valde nobilis cum uxore Martha et filiis Audifax et Abacuc … De xl. militibus. Temporibus Lucinii imperatoris erat persecucio magna adversus Christianos et omnes pie viventes … vgl. BHL 7538. LA c. 74-75. LA c. 80. LA c. 83. LA c. 85. LA c. 168. LA c. 101. LA c. 109. (81r) De Beda. Beda venerabilis presbiter et monachus in Anglia claruit, qui licet in sanctorum cathaloga computetur … LA c. 98. (81v) De Tecla. Tecla virgo de Viconia civitate nata est, a beato Petro instructa est … De Severo. Apud Ravennam Severus nonus eiusdem civitatis episcopus ex revelacione divina electus … (82r) De Severino. Prope Coloniam Agrippinam beatus Severinus episcopus condempnata … De Hilario. Sanctus Hylarius nobili prosapia natus domino pectus eius illuminante sicut Lucifer inter astra … (82v) De Victore. In diebus Anthonii imp. facta est persecucio Christianorum sub Sebastiano comite … vgl. BHL 8561. LA c. 199. (83v) De Alexio. Alexius natalibus nobilissimis Rome procreatus generose ac speciose sponse … (84r) De Agapito. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer xv. annorum nomine Agapitus timens deum … vgl. BHL Suppl. 125. De Marcelliano et Marco. Clarissimis igitur viris Marcelliano et Marco geminis fratribus cottidie solatium prestitit. (84v) ›De vita gestis‹. De Dominico. LA c. 113. (85v) De Francisco. LA c. 149. (87r) De Augustino. LA c. 124. (90r) De commemoratione animarum. LA c. 163. (92v) De dedicatione ecclesiae. LA c. 182. Der Schluß des Textes ist auf dem Spiegel des Rückendeckels eingetragen. Darunter Notanda theologischen Inhalts. Ed. Th. Graesse: Jacobi de Voragine Legenda aurea, Neudruck der 3. Aufl. 1890, Osnabrück 1965. Die Legenden mit Abweichungen und Kürzungen. Alle, mit Ausnahme der ersten, ohne Prolog und meist ohne die späteren Wundererzählungen. Einige Heilige sind durch Überschriften in Textualis nachträglich hervorgehoben. Rot: 8r Laurentius, 12v Bartholomaeus, 13r Decollatio Johannis bapt., 18r Mauritius, 19v Michael, 21r Hieronymus, 23r XIm virgines. 81r der Eintrag: Cristina cuius festum in vigilia Jacobi celebratur. Am Rand viele Nachträge zum Text und Notanda, 58v über die Reliquien des hl. Vitus: … item in Corvege monasterio est pollex Viti martiris, proprie dumme, est etiam ibidem patronus gloriosus. Verse und Sentenzen: 28r Walther II 14453, 70v Walther I 18727, nicht bei Walther: 35r Est discus patera, Nycolai villa Patera. 50v der Anfang eines Notariatsinstruments, 1389. Vereinzelt Wortübertragungen ins Niederdeutsche, s. 37v und 58v.

I

Im Spiegel des Vorderdeckels niederdeutsche Texte. [Bischof Albrecht]. Desse negen stucke worden ge openbart … gedruckt bei F. Pfeiffer, in: ZDA 8 (1851) S. 217f. Alse de sele des wirdich wirt dat se to hemelrike comen sal, so comt er god enkegen … Et was en gůd closter vrowe, do se sterven solde, do beden se de anderen vrowen … (bricht ab:) … hadde also dicke - Parallelhs. Cod. Guelf. Aug. 86.1 in 12°, 191 v. Borchling S. 158.


Abgekürzt zitierte Literatur

BHL Bibliotheca hagiographica Latina antiquae et mediae aetatis, 2 Bde., ed. Socii Bollandini, Bruxelles 1898 und 1901 (Subsidia hagiographica 6), Bd. 3: Supplementi editio altera, Bruxelles 1911 (Subsidia hagiographica 12)
Borchling C. Borchling, Mittelniederdeutsche Handschriften in Norddeutschland und den Niederlanden. Erster Reisebericht, Göttingen 1899 (Nachrichten von der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-Historische Klasse 1898, Heft 2)
LA Jacobi a Voragine Legenda aurea vulgo historia Lombardica dicta, hrsg. von Th. Graesse, Breslau 31890, ND Osnabrück 1965
Walther I H. Walther, Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959 (Carmina medii aevi posterioris Latina 1)
Walther II H. Walther, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi, Bd. 1–6; P. G. Schmidt, Proverbia sententiaeque Latinitatis medii aevi. Nova series, Bd. 7–9, Göttingen 1963–1986 (Carmina medii aevi posterioris Latina 2,1–9)

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)