Breviarium
Pergament — 316 Bl. — 31,1 × 21 cm — Braunschweig — Anfang 13. Jh.
Lagen: IV-1 (7). 26 IV (215). I (217). 11 IV (306). III (312). II (316). Grobes Pergament. An den Rändern Mäusefraßspuren. Nach Bl. 239 springt die Zählung zu Bl. 241. Lagenzählung jeweils auf der letzten Versoseite der Lagen in der Mitter unten: II. (15) bis XVII. (135). Ausfall einer Ternio zwischen Bl. 312 und 313. Schriftraum: 25,5 × 16,8 cm, 32 Zeilen, zweispaltig. Carolino-Gothica. Adiastematische deutsche Neumen. Rote Lombarden, rote Überschriften. Rubriziert.
Leder auf Holzdeckeln, Vorderdeckel durch zusammengeklebte, mit Leinen bezogene Pappen ersetzt. Schonernägel entfernt. Riemenschließen abgerissen. Einbandstempel: Rosette, mit einem Blattkranz, fünfblättrig, Blätter rundoval: s006413. Der Stempel gehört zur Werkstatt mit dem Notnamen "Braunschweig Blume*" ( w000986). Weiterer Einband aus der gleichen Werkstatt siehe VII B Hs 177.
Herkunft: Die Handschrift ist für den Gebrauch im Domstift St. Blasius in Braunschweig geschrieben.
, 392–412. — , 9. — , 223 Nr. 115. — , 61.
1ra–217vb Proprium de tempore. Dnca. 1 adv. – dnca. 24 post trinit. Text setzt ein Responsorium: Missus est Gabriel … — 172v Rubrik: … A pentechosten usque in kalendas Augusti cantatur hec historia libri regum.
218ra–293rb Proprium de sanctis. Andreas (30.11.) – Clemens (23.11.). Nachträge: (232v u. 233r) ›In conversione sancti Pauli‹, (241v) ›Gregorii pape‹. Reimoffizium 5 Nr. 64 (siehe auch 313r), (243r) ›In annunciatione dominica‹. Nachträge zu den Antiphonen und Responsorien (ähnlich wie 314r–315v), (263ra) ›Marie Magdalene‹, (281v) ›Maurici‹.
239rb–386vb Commune sanctorum. De apostolis – de virginibus. (386vb) ›In dedicacione ecclesie‹.
309rb–313vb Hymni de tempore et de sanctis. (309rb) ›In adventu‹. Conditor alme siderum 2 Nr. 38. 139. (309va) ›Ad compl‹. Veni redemptor gentium 2 Nr. 21. Vox clara ecce intonat obscura 51 Nr. 49. ›In nativitate domini‹. A solis ortus cardine 50 Nr. 58 (Vers 1–7, 18) ›Ad compl‹. Corde natus ex parentis 50 Nr. 26. (309vb) ›De sancto Stephano‹. Sancte dei preciose prothomartir 52 Nr. 342 (Vers 1, 7, 8). ›In epiphania‹. Hostis Herodis impie Christum venire 23 Nr. 340. ›Dominica post epiphaniam‹. Deus creator omnium polique rector 50 Nr. 7. ›Ad comp‹. Ihesu redemptor seculi verbum 51 Nr. 45. ›Laudes‹. Nocte surgentes vigilemus 51 Nr. 24. (310ra) ›Laudes‹. Ecce iam noctis tenuatur 51 Nr. 31. ›In secunda vespera‹ Lucis creator optime 51 Nr. 34. ›Feria secunda‹ Immense celi conditor 51 Nr. 35. ›Feria IIIa‹. Telluris ingens conditor 51 Nr. 36. ›Feria III‹. Celi deus sanctissime 51 Nr. 37. ›Feria V‹. Magne deus potencie 51 Nr. 38. ›Feria sexta‹. Plasmator hominis deus 51 Nr. 39. (310rb) ›In purificatione sancte Marie‹. Quod chorus vatum venerandus 50 Nr. 155. ›In annunciatione sancte Marie‹. Ave maris stella dei 2 Nr. 29. ›Dominica in XL‹. Ex more docti mistico 51 Nr. 55. ›Ad compl‹. Christe qui lux es et dies 51 Nr. 22. (310va) ›Ad laudes‹. Clarum decus ieiunii 51 Nr. 57. ›Dominica II. XL‹. Audi benigne conditor 51 Nr. 54. ›Ad laudes‹. Ihesu quadragenarie dicator AH Nr. 58. … Vexilla regis 50 Nr. 67 (Vers 1, 3, 4–6. Vers 7 u. 8 siehe S. 75). (310vb) Rex Christe factor 51 Nr. 72. ›De pascha‹. Vita sanctorum deus angelorum 51 Nr. 85. ›Ad compl‹. Ad cenam agni 27 Nr. 36. (311ra) ›In inventione sancte crucis‹. Salve crux sancta 50 Nr. 223. ›De ascensione‹. Festum nunc celebre 50 Nr. 143. ›Laudes‹. Ihesu nostra redemptio 51 Nr. 89 (Vers 1–4, 6). ›De spiritu sancto‹. Veni creator [mit Neumen] 50 Nr. 144. (311rb) ›De sancta trinitate‹. O lux beata trinitas 51 Nr. 40. ›De sancto Johanne b‹. Ut queant laxis [mit Neumen]. 50 Nr. 96. (311va) ›De sanctis Petro et Paulo‹. Aurea luce 51 Nr. 188. ›De sancta Maria Magdalena‹. Quem terra pontus 52 Nr. 54 (nur Vers 1 u. Teil von 2, 3 u. 4 anders). ›In nativitate sancte Marie‹. Gaude visceribus 51 Nr. 125. Nachtrag: ›De sancto Paulo ymnus‹. Doctor egregie Paule [mores instrue et mente polum nos ]… Initium von 23 Nr. 450. ›De sancto Petro ymnus‹. Nur Initium: Iam bone pastor Petre [accipe vota precantium]… Nicht in AH. (312ra) ›De sancto Michahele‹. Tibi Christe splendor 52 Nr. 156. ›De apostolis‹. Exultet celum 51 Nr. 108. ›De martyribus‹. Rex gloriose martirum 51 Nr. 112. (312rb) ›De confessoribus‹. Iste confessor domini sacratus 51 Nr. 118. ›De virginibus‹. Virginis proles 51 Nr. 121. ›In dedicatione ecclesie‹. Urbs beata Iherusalem 51 Nr. 102 (Vers 1–5, 7–9). Nachtrag: [St. Michael]. ›Christe sanctorum deus‹ 51 Nr. 146. (312v) Undecim autem phariseus Sidus solare revehit. 52 Nr. 285. Dies absoluti 52 Nr. 2. Jesu corona virginum 50 Nr. 21.
313r–313v Gregorius magnus. reimoffizium mit Neumen. Gloriosa sanctissimi solempnia Gregorii … — … quo te gaudemus perfrui. 5 Nr. 64.
314r–315v Horenoffizium eines Marienfestes mit Neumen. Ingressus angelus ad Mariam ait ave Maria gracia plena … Darunter: (314v) Hymnus beati episcopi Sedulii. Beatus auctor seculi … 101, 609. Vgl. 25 Nr. 75; Plausa parentis … 101, 609; Domus pudici pectoris templum … 101, 609. Vgl. 5 Nr. 14 (In 2 nocturno responsoria). (314v) Quomodo fiet istud quia … Accessit ad pedes Ihesu peccatrix mulier Maria …—…
316r–316v Katherina. Reimoffizium mit Neumen. Inclite sancte virginis Katerine … 26 Nr. 69. In 1 Vesperis ad magnificat. Ave gemma claritatis … 18 Nr. 37. In 1 Vesperis ad magnificat. Adoremus virginum regem … ähnlich 26 Nr. 69 ad matutinum invitatorium. Virgo sancta Katerina … 18 Nr. 38. In 1 Vesperis antiphonae, Vers 2. Nobilis et pulchra … 18 Nr. 39. Responsoria. Cum cetu virgineo … 26 Nr. 69, S. 203. Angelus in terra descendens … 18 Nr. 39, S. 108. Christe sancta tenebroso reclusam ergastule muro … Salve virgo benedicta … Surge virgo et nostras sponso … — … (316v, stark abgerieben) et corona glorie … ähnlich 25 Nr. 45 (Responsoria, Anfang).
Abgekürzt zitierte Literatur
Analecta hymnica medii aevi, hrsg. von G. M. Dreves und C. Blume, Bd. 1–55, Leipzig 1886–1922, Registerbd. 1–3, hrsg. von M. Lütolf, Bern u. a. 1978 | |
Einbanddatenbank (http://www.hist-einband.de/, besonders die Sammlung Wolfenbüttel) | |
I. Haas, Leben im Kollegiatstift St. Blasii in Braunschweig. Die liturgischen Stiftungen und ihre Bedeutung für Gottesdienst und Wirtschaft. Braunschweig 2011 (Braunschweiger Werkstücke 113 = Veröffentlichungen aus dem Stadtarchiv und der Stadtbibliothek 54) | |
M. Härting, Der Meßgesang im Braunschweiger Domstift St. Blasii (Handschrift Niedersächsisches Staatsarchiv in Wolfenbüttel VII B Hs 175). Quellen und Studien zur niedersächsischen Choralgeschichte des dreizehnten und vierzehnten Jahrhunderts, Regensburg 1963 (Kölner Beiträge zur Musikforschung 28) | |
A. Haucap-Nass, Die Stiftsbibliothek von St. Blasius in Braunschweig. Ein Überblick mit einer Handliste der nachweisbaren Handschriften und Drucke aus dem Blasiusstift, in: Die Welfen und ihr Braunschweiger Hof im hohen Mittelalter, hrsg. von B. Schneidmüller, Wiesbaden 1995 (Wolfenbütteler Mittelalter-Studien 7), 205–225 | |
E. Henrici, Findbuch und Handschriftenbeschreibungen zu den Beständen Staatsarchiv Wolfenbüttel Hs IV, VI 5, 11, 13, VII B–D, 2 Bde. masch., Berlin 1906–1909 (Handschriftenarchiv der Berlin - Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften) | |
Patrologiae cursus completus. Series Latina, Bd. 1–221, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1844–1865 |
Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Handschriften im Niedersächsischen Landesarchiv, Abteilung Wolfenbüttel.