|| [ID00001]
MEMORIA AETERNA SERENISSIMI PRINCIPIS AC DOMINI, DOMINI ANTONII VLRICI
BRVNSVICENSIVM ET LVNEBVRGENSIVM DVCIS DOMINI NOSTRI CLEMENTISSIMI A. D. VI MAII
MD CC XIIII PRINCIPALI IVSSV PVBLICOQVE ACADEMIAE IVLIAE NOMINE LAVDATIONE
FVNEBRI SVBIECTISSIME DEMISSISSIMEQVE DEDICATA A IVSTO CHRISTOPHORO BöHMER, D.
THEOL. ET ELOQV. PROF. ORDIN.
HELMSTADII TYPIS GEORG-VVOLFG. HAMMII ACAD. TYPOGR.
|| [ID00002]
|| [ID00003]
SERENISSIMO PRINCIPI AC DOMINO, DOMINO AVGVSTO VVILHELMO BRVNSVICENSIVM AC
LVNEBVRGENSIVM DVCI PATRI PATRIAE OPTIMO PRINCIPI DOMINO SVO CLEMENTISSIMO VITAM
FELICITATEM GLORIAM CONSILIOR VMQVE AC SVSCEPTI NVPER REGIMINIS SVCCESSVS
FORTVNATOS DEVOTISSIME PRECATVR
|| [ID00004]
SIMVLQVE ORATIONEM HANC PARENTALEM AETERNIS LAVDIBVS BEATISSIMI PATRIS AD
SVPERAS CAELESTESQVE SEDES PLACIDA MORTE TRANSLATI VICTVRI SEMPER IN AETERNITATE
TEMPORVM FAMA RERVM INTER MOESTISSIMAE PIETATIS ARGVMENTA DICTAM ET CONSECRATAM
DEMISSISSIMA SVBIECTIONE AC REVERENTIA OFFERT
IVSTVS CHRISTOPHORVS BöHMER.
|| [ID00005]
ACERBISSIMO dolore perculsus, vehementerque perturbatus, verba ad vos facio,
Auditores, qui Guelficae gentis decora, augustaeque domus incrementa ac
felicitates, ex auspicatissimis matrimoniis, prosperrimoque rerum ad vota
fluentium cursu adauctas, non vno sermone, laetus hilarisque, annis vltimis
celebraui. Quam subito commutata sunt gaudia nostra in luctus et voces
lamentabiles! quam repentina et volucris est humanarum rerum vicissitudo! quam
fluxa et instabilis earundem conditio! eo siquidem sublato, qui strenuus, post
Deum, faustitatis nostrae auctor erat, et de quo sola nobis superest recordatio
tristis, nos fuisse felices. ANTONIVS VLRICVS viuere desiit, Princeps omnibus
saeculis deflendus, mortalitatemque suam omnem expleuit, in quo vno tantum
amittimus, quantum vix cogitando quis adsequatur; tantum lugemus, quantum humani
animi moeror potest extendi. Mitigantur dolores ceteri vetustate, hic non potest
non recordatione praeteritae felicitatis quotidie augeri. Iacet extincrus, qui
prostratos iacentesque erexit atque excitauit: occidere lumina, quae blando
suauique adspectu recrearunt omnes, neminemque a se dimiserunt tristem aut
infortunatum: expalluit celsae frontis honos, vultusque comitate plenissimus, et
placida cum maiestate serenus. Lugent omnes, velut in domestica calamitate,
atque orbitatem suam deflent, non secus ac si patrem sibi ademtum desiderarent:
haecque conuenientissima conscientiae nostrae vox effunditur, in flebiles late
gemitus, in lamenta simul, iustosque comploratus vbertim progressura; nisi maior
nos affligeret calamitatis moles, quam quae in lacrimas ire consueuit. O
calamitosam moriendi necessitatem! O circumscriptam hominum naturam, quae magnum
quid potest producere, immortale ac aeternum praestare nequit! quae sincerum
veluti beneficium absque acerbitatis huius interuentu non datura mortalibus,
commorandi diuersorium in lucem hanc editis, non habitandi locum pollicetur: et
|| [ID00006]
summa aeque ac infima concutiuntur fatorum necessitate.
Luget in funere tanti Principis, et collapso hoc columine, vniuersa domus
augusta Brunsuicensis ac Luneburgensis, et quotquot illi sanguinis aut
adfinitatis vinculo iuncti sunt, Imperator augustissimus, totque Reges ac
Principes: perturbatur aula, languent dolore prouinciales ordines, adflictantur
ciues singuli, iacturamque suam vehementer deplorant: nec est quisquam tam durae
sapientiae, tam ab omni humanitatis sensu alienus, qui, accepto hoc tristissimo
nuntio, non grauissime indoluerit. Sed quid fata incusamus, perpetuam illam
decretorum diuinorum seriem, illam aeternam numinis supremi prouidentiam? Non
ignauo questu, et nil profecturis lacrimis parentandum est parenti patriae: non
postulant a nobis gloriosissimi manes, vt inani, nec sibi, nec nobis profuturo
fletu luctuque nos conficiamus. Sola superest commemoratio grata virtutum eius
maximarum, quae optimo Principi, mortalium rebus exemto, placere possit: vtque
supremum illi officium, aeternitati memoriam dedicando, subiectissimo cultu
persoluamus; nomen eius ac decora non tam caduco metallo et morituris tandem
marmoribus, quam animis ciuium, et indelebili litterarum memoriae inscripturi.
Nostrum est, quidquid summa pietas, quidquid venerabunda beneficiorum
recordatio, quidquid officiosa amoris immensi vis ad gloriam ANTONII VLRICI
celebrandam perpetuandamque excogitare potest, huic impendere, cui non potest
amplius alia referri gratia, et nulla non debet.
Atque vtinam in eius cumulum felicitatis nunc accederet laudator disertus! mihi
certe tanta non suppetit dicendi copia, quae et aequare dolorem, qui communis
est ac summus, et paria facere queat cum gloria defuncti ac laudibus, qui toties
iamdudum iisdem ex merito praedicandis me imparem sensi: arduumque valde est et
perdifficile, in luctu ingenti simul et pietatis, et eloquentiae laudem
promereri. Tenuis moeror scit eloqui, magnus imperat silentium, et obmutescit:
vnde nec
|| [ID00007]
mihi turpe aut indecorum fore credo, si parum digno
sermonis genere ingentia Principis, heu quondam nostri! ex mortali statione ad
caelestes sedes et aeternum domicilium translati, in patriam merita exposuero:
quum nemo alius reperiri possit, licet omnibus ingenii facundiaeque copiis
adfluat, qui illa dicendo vnquam adsequatur: et nulla laus maior est, quam non
posse a quoquam digne satis collaudari. Paratiorem itaque veniam a vobis mihi
polliceor, Auditores, et reuerenter peto, si tenuiter, et longe infra rerum
magnitudinem, imbecillium mearum cogitationum vitio, de his dixero: non enim
pertimescendum mihi, ne cui nimius in laudando videar, sed id potius, ne parcius
videar multis, quod subeo, quam ambitiosius fecisse officium, non ausu proprio,
aut quadam ingenii confidentia, sed publica auctoritate moestissimae pietatis
academicae interpres constitutus. Quidquid etiam precibus meis non datur, id
beatissimi Principis memoriae, quae nemini non sancta et venerabilis esse debet,
datum iri confido.
Tanta vero eorum, quae dicenda sunt, se mihi copia offert, tanta magnitudo, vt,
vnde incipiat oratio mea, quem cursum, quem exitum inuentura sit, nullus possim
exputare: singula referre nimium, et vniuersa leuiter attingere, cursimque
transire, dignitati non sufficit. Quis tam ignarus est rerum omnium, qui
nesciat, quos ANTONIVS VLRICVS habuerit maiores, cognata caelo nomina. Origo
Guelficae gentis est vetustissima, quae florentissimas prouincias cum imperio
complexa, sceptra ac venerabiliores dignitatum infulas et sustinuit feliciter,
et concessit aliis gloriose. Saxonum, Atestinorum, et Angliae regum antiqua
progenies, Imperatores, Electores, Duces ostentare potest, bellorum felicitate,
subiectorum obsequiis, meritorum serie, maximis quibusque terrarum dominis vel
amicos, vel formidolosos. Quam paucae sunt Principum familiae, quae laude hac
conferri possunt Guelficae domui, nulla vero, quae anteponi! Horum decora prae
oculis semper habuit Princeps noster,
|| [ID00008]
vt virtutem maiorum,
sapientiam, animique robur imitaretur: et quotquot ex illis a multis retro
saeculis Brunsuigae sunt sepulti, horum ossibus et recordationi ante septennium
monumentum sacrauit, aere fuso nitidissime expressum, et ibidem nouae tumbae
impositum, vt, quum basilicae huic, nouo ornatu, antiquum redderet, duraturo
pietatis exemplo, memoriam simul restauraret maiorum, suam redderet aeternam.
Sed quid opus est, recensere antiquos Guelforum Principes, tot imperatorum, tot
regum stirpe satos? vnus instar omnium est AVGVSTVS, Nestor principum orbis
Christiani, non aetate magis et rebus gestis, quam pietate ac vera sapientia
inclitus, qui ex coniuge DOROTHEA Anhaltina, eminentissimae virtutis Principe,
ANTONIVM VLRICVM procreauit. Imbuebatur ille in paterna aula, vero isto pietatis
et virtutis sacrario, iis artibus, quae amplissimam illam fortunam, in quam
natus erat, illustrabant: hauriebat ea, quae Principes, non suo tantum, sed et
totius reipublicae certo periculo bonoue aut discunt, aut ignorant. Lectissimi
adhibebantur viri, qui indolem, suo tempore imperaturam, formarent: et quorum
dexteritate ac candore facilia redderentur in virtutis et litterarum cursu
laetissimo, quae ceteroquin satis aspera et morosa poterant videri. O quoties hi
moderatores suas sibi gratulati sunt curas! quum in hoc iuuentutis Principe,
primo aetatis flore, tot fructus mirarentur succrescere, suumque in docendo
laborem ipsius in discendo profectibus anteuerti, et quae praecepta
defatigationi aliis sunt, ei esse voluptati. Ipse maximus parens maiorum decora
virtutesque filio ingerebat quotidie, suo tamen praecipue exemplo et imitatione
sui eum efficacius erudiebat. Quam felicissime aemulabatur ille virtutes patris,
a quo genitus, magistri, a quo formatus erat, annos meritis, aetatem animo
praecurrens, quumque alios, a quibus aetate vincebatur, laude vinceret, se ipsum
superare studuit, nec quanto aliis melior esset, cogitauit, sed quanto deberet
esse semet ipso. Vt cumularet ingenii dotes,
|| [ID00009]
quas natura in
ipsum contulerat largissime, cultiora Europae regna peregrinando obiit:
perlustrauit Germaniam, Belgium, et illam omnis elegantiae officinam et
prudentiae magistram Galliam et Italiam, contemplatus vbique digna principe,
digna regnaturo inuenit: sed et multa miranti Europae decora ostendit, quae ex
paternis laribus secum afferebat. Exceptus vbique fuit magno cum splendore,
prolixaeque voluntatis testificatione, a regibus ac principibus, humanitatisque
summae illi praestita sunt officia exquisitissima: et si dissimulare nonnunquam
vellet ANTONIVS VLRICVS principis personam, celsiore tamen indole et vittute
Princeps statim agnoscebatur: neque enim latent magna, aut diu ignorantur, et
quo magis abscondi solent, eo minus possunt celari. Admirabantur omnes in fronte
dignam imperio maiestatem, humanitatem in oculis, in candore vultus purissimae
mentis candorem: nullum in supercilio fastidium deprehendebatur: nulla in
obtutu, viuido licet, elatioris animi species; cultissimi autem ingenii
ornamentis ac suauitatibus omnium capiebat celeriter animos, inque sui cultum
protrahebat. Redit in patriam ANTONIVS VLRICVS Princeps, Principum amor, aetate
iuuenis, maturitate vir, iudicio senex, posteaquam ea sibi parauerat in sua
profectione, quae augerent prudentiam, rectricem virtutum omnium, et publici
status praecipuum munimentum. Redit instructu liberali copiosior, quemque aegre
e sinu dimiserat patria, laeta recipit reducem, nec incolumem solum, verum etiam
tot ex insigni peregrinatione relatis egregiis animi dotibus cumulatiorem
ornatioremque. Vna concordique voce nuncupantur vota pro salute Principis, vt
numen annos proueheret optatis auctibus, menses factorum gloria distingueret,
dies ex meritis accumularet.
Quum cuncta peregisset tanta cum intentione mentis, tanta cum gloria praelusisset
rebus futuris, augusta ANTONII VLRICI indoles, arcano Dei consilio,
administrationi reipublicae destinabatur. Reuertitur in caelum, vnde datus erat
orbi, AVGVSTVS pater, et e vita disce
|| [ID00010]
dit, magno
Germaniae, maiori harum terrarum damno, quum amplificata domo, fundataque
securitare publica virtutes suas maximas, cum admiratione generis humani, in
filiis propagasset. In sempiternae felicitatis sinum recipitur, relicta se digna
sobole, quae partam gentis gloriam augere, mirisque modis posset et vellet
illustrare. Rerum ergo potitur filius natu maximus R VDOLPHVS AVGVSTVS, aeternae
gloriae Princeps, et nostra maior laudatione. Quis credidisset, ANTONIVM
VLRICVM, viuo fratre, regiminis participem futurum? cui nascendi ordo viam ad
paternas ditiones regendas videbatur praeclusisse, quique serius pro sua
pietate, tenerrimoque in fratrem adfectu, illis optasset admoueri. Factum tamen
est caelesti prouisu, vt in partem ille curarum deliberationumque grauissimarum
statim adscisceretur, RVDOLPHIAVGVSTI in ardua omnia comes ac socius, adiutorque
laborum, et vt vices eius in gubernando principatu sustineret; collocatus in
locum hunc excelsum, non tam fortunae indulgentia, quam virtutis suffragatione.
Quam multa prouidenter sapienterque tum sunt constituta, quorum gloria etiam
ANTONIO VLRICO debetur, cuius consiliis non minus, quam fraternis eadem peracta:
vt collapsa erigeret, vitiata emendaret, fessa et afflicta recrearet, remque
publicam, quam pater in pristinum optimumque restituerat statum, multo meliorem
redderet, in praecipuo semper habuit negotio ANTONIVS VLRICVS: consultabat cum
fratre, virisque longo rerum vsu exercitatissimis, qui eius a consiliis erant,
sui tamen minime sensus, quum me. liora intelligeret suaderi. Praeludia belli,
quae inter RVDOLPHVM AVGVSTVM ftatrem, et episcopum Monasteriensem,
Administratoremque Corbeiensem CHRISTOPHORVM BERNHARDVM, ob ciuitatem Huxariam
orta erant, in herba sopita: Brunsuiga, pacifice potius quam militariter, ad
obsequium redacta, depulso priorum temporum malo, dedignatione parendi, vt
innumera alia taceam, fructus sunt corum quoque consiliorum,
|| [ID00011]
quibus publicam salutem stabilire, felicitatemque saeculi Princeps noster
exaugere studuit. Quum adeo cordate consuleret in commune, fratrique adiumento
per tot temporum spatia fuisset, alleuamentoque singulari in grauissimarum rerum
deliberationibus, tam bene animatus erga patriam, in ipsum regiminis consortium,
diuinis auspiciis, fraternaque caritate, ante hos vndetriginta annos, fuit
cooptatus, laetissimas inter omnium congratulationes, qui indolem hanc, caelo
caram, virtutem terris salutarem, merita populis amica, dudum suspexerant.
Adsurgit in locum dignitatis excelsae, faustis sideribus et felici omine,
fratris amor ac subsidium, Germaniae decus, harumque prouinciarum tutamen ac
stabilimentum. Maxima semper de eius virtute sibi promiserat patria, maiora
praestitit: quae desiderare poterat, perfecit; quae optare non fuerat ausa,
superaddidit. Sedit ad imperii puppim prudens gubernator, nihilque illi haec
felicitas addidit, nisi quod scire coeperit, quam bene hanc ferret felicitatem.
Magis eum ipsum suspiciebant boni omnes, quam fortunam hanc illius, cuius
indulgentiae tantum non debebat, quam sibi, qui fortunae suae erat ornamento,
suoque magis splendore, quam alieno enitescebat. Quantus se mihi hic aperiret
dicendi campus, si recensere cuncta vellem, quae administrationi reipublicae cum
imperio admotus serenissimus ANTONIVS VLRICVS, cum beatissimo fratre coniunctim,
laudabiliter sapienterque suscepit: sed non possunt omnia propter copiam
enumerari, nec explicari singula propter magnitudinem. Repetenda hic ea quoque
forent, quae beatissimae recordationis Princeps RVDOLPHVS AVGVSTVS, publico
bono, fecit plurima, vitaeque ipsius gloriosae laudes ac merita aeterna. Quam
enim ab illo tempore, ex magnitudine aut felicitate rerum gestarum, gratulandi
sibi, gaudendique materiam nacta est patria, eius partem sibi quoque iure
vendicat, et in consociationem tam pulcrae laudis venit ANTONIVS VLRICVS
Princeps: neque his minora sunt, quae fecit, quum fratre in coelitum consessum
recepto, ipse solus gubernacula et
|| [ID00012]
habenas sui principatus
teneret, tam bene moderatus omnia, aequitateque sua et prouidentia efficiens, vt
RVDOLPHI AVGVSTI corpus, non virtutem, non sapientiam, nos amisisse pateret.
Quid maius in rebus humanis, quam hominibus imperare, vnum praeesse pluribus, et
ius ponere, belli ac pacis temporibus publicam rem administrare salutariter et
ex vsu publico, cursumque rectum in procelloso illo mari tenere, neque licentiae
ventis in summa abripi fortuna? quod quidem munus facilius laudare quis potest,
quam animo complecti atque intelligere; tam enim diuinum est ac caeleste.
Venerandae aeternum memoriae Princeps noster ANTONIVS VLRICVS, in excelsa illa
statione a Deo collocatus, atque omnibus, quae imperaturum de cent, artibus
instructus, se praeesse hominibusnouerat, sed hominum caussa, nec tam dominum se
et arbitrum rerum, quam tutorem et administratorem esse arbitrabatur. Nulla ipsi
felicitas maior visa, quam alios fecisse felices; nihil curabat enixius, quam vt
florentissimis ciuium, ditionique suae subiectorum rebus, gloriam amplificaret
domus praecelsae, vt paterna decora nouis meritorum successionibus augeret, et
maiorum suorum splendori maius in dies adferret lumen ac incrementum;
perageretque semper patriae salutaria, saeculo decora, ad posteros gloriosa, quo
publica salus, continua prosperitatis serie, perpetuisque incrementis posset
perdurare. Quis non cum iucundissima suauissimaque voluptate recordatur illius
temporis, quo pristina animorum consensio in augusta domo Brunsuicensi ac
Luneburgensi redintegrata fuit ac stabilita. Ante octennium, ipso, qui ANTONIO
in fastis sacer est, die haec ingens felicitas, tot votis piorum ardentissimis
expetita, Dei propitii benignitate et indulgentia, patriae rursus est concessa.
Reseruata erat, diuina voluntare, haec gloriae seges in illud tempus, quo
serenissimus ANTONIVS VLRICVS, post fratris obitum, ad clauum tam auspicati
regiminis solus sedebat. Non raro differt bona sua aeternum numen, et quae summa
ac duratura in terris, non fortuito impetu, sed lentae spei moli
|| [ID]
mine fiunt consummanturue, eoque saepe tempore, quo
spes omnium euanuisse credebatur. Sane nobis securitatem dulciorem reddit
superatorum periculorum recordatio, et felicitatis sensum quasi acuit praeteriti
timoris memoria: Deusque de industria cunctatus esse videtur, vt diutius
laetarentur omnes hoc bono, et benignitate hac sua ad gratias maiores
exstimularentur. Si nihil fausti amplius fortunatique patriae contigisset
longissimo illo temporis spatio, quo hereditarias terras administrauit
serenissimus ANTONIVS VLRICVS, vel vna haec res, confecta tandem feliciter, et
consilio eius auspicioque facilior reddita, memoriam illius ab obliuione et
silentio satis vindicaret.
Sed longe plura sunt, quibus patriam, quibus Germaniam vniuersam ille sibi
deuinxit, quorum recordationem nulla vnquam dies abolebit, nulla aetas auferet,
quamdiu erunt, qui virtuti pretium statuunt, et magnitudinem eius non ignorant,
quique illam amant, in tanto fastigio positi, paria facere studebunt. Nauis
optime cursum conficit, quae scientissimo vtitur gubernatore: sapientissimusque
Princeps noster tam bene moderatus est rem publicam, vt nemo melius, natus
quippe ad praeclare merendum de aliis, institutus ad sapientiam, factus ad
ceteras omnes laudes, quarum nulla penes maiores eius fuit, quam non in illo
quoque simus experti: neque aliter erant imperii eius extrema, quam fuere
initia. Sibi ipsi dissimilis esse non poterat, nec dissentire finis a tam
praeclaro primordio. In ista aeui granditate, temporis longinqui vsu et
periclitatione, eam sibi parauerat regnandi prudentiam, quaeque in
laudatissimarum rerum consummatione maximopere resplenduit, vt, quae ille e re
censeret esse, probarent omnes: eam et tam mirificam celeritatem, vt res etiam
impeditissimas et in discrimen adductas confestim et sollerter explicaret,
sagaciterque et fauste expediret. Quum multa ille praeterita meminisset,
praesentia consideraret exactissime, futura acriter coniectabatur. Si in arena
capiendum esset consilium, praesentissimi Princeps ani
|| [ID00014]
mi optime nouerat dubiis rebus inclinatisque subuenire tuto et celeriter,
atque, instar prudentis Palinuri, sinus obliquare, vt, si via hac portum salutis
tenere non posset, mutata velificatione, adsequeretur: si pro ratione temporis,
salutari cunctatione esset opus, velut ex longinquo spectator, e mora commodum
quaerebat, nauemque rei publicae regebat sapienter, ne saxis illideret. Quidquid
eueniret vnquam, mens diuinior suggerebat statim, quid faciendum esset, vt nec
copia eorum, de quibus dispiciendum, eum obrueret, nec obtunderet sublimitas:
vastissima maria hac in re imitabatur, quae nunquam exarescunt, et quanto plus
reddunt, tanto cumulatius abundant, quantoque magis se effundunt, tanto minus
exhauriuntur. Sed de his distincte explicateque nemo dixerit, nemo pro eorum
dignitate, pari cogitationum magnitudine, haec exposuerit, nisi, qui arcanorum
conscius, grauissimis interfuit ipse deliberationibus de maximi momenti negotiis
institutis: quique Principis sapientiam, fama maiorem, et, quam consiliis
adhibuit, animi altitudinem coram et in actu rerum est admiratus: certissimique
eius ac locupletissimi supersunt testes, tot numismata aurea et argentea,
auctoritate eius affabre cusa, et ad omnem posteritatis memoriam perduratura,
quibus ille, maximarum rerum monumentis publicis, studio curaeque habuit
praecipua regiminis sui acta venturae aetati insinuare. Nos, qui ab
intelligentia tantarum rerum sumus remotiores, eminus tamen demisseque tam
consummatam gubernandi prudentiam, in omnia promtam, hunc animum Principis
prouidentissimi venerati semper sumus, in magnis expeditum, in dubiis
praesentem, in futuris circumspectum, in agendo celerem, in eligendo
perspicacem, in omnibus rebus bene compositum. Quae non ille salutariter
suscepit perfecitque ad communis patriae emolumentum ornamentumque? Valido illa
legum auxilio constabilita iustitia, custos legum, conseruatrix rerum
publicarum, morumque magistra, procul partium studio, dispensata aequabiliter;
nec lites sine necessitate, aut per damnosas mo
|| [ID00015]
ras
protractae. Summos terrarum dominos, in supremo illo ac tremendo iudicio, Deo
sigillatim et praecipue rationem reddere debere, an ius vnicuique subiectorum
suorum recte et fideliter administrari curauerint, pie non minus quam sapienter
censuit optimus Princeps, et dixit aliquando, quum nouus iustitiae sacerdos ac
vindex ab eodem esset adsciscendus. Quum passim terrarum bella arderent
periculosissima, quum annonae caritas alibi ingrauesceret, aut graui pestilentia
conflictarentur homines, vindicata a formidinum timore respublica nostra fuit;
nec horridam illa, hoc salutis suae, si a Deo discesserimus, vindice ac
propugnatore, bellorum tempestatem sensit, nec vim luis contagiosae, secundo
rerum laetissimoque cursu sine vlla offensione. Pacem et quietem, et cum otio
rerum, quantum eius fieri potuit, abundantiam populo suo, cuius custodem se
diuinitus constitutum esse nouerat, per omnem vitam praestitit recordationis
gloriosissimae Princeps. Si tamen adserenda armis esset Germaniae salus, et
contra hostes defendenda, nec animus illi, nec copiae deerant, quas in auxilium
mitterer patriae laboranti. Meliorum ipse partium adsertor, suo quoque milite
communem tunc caussam strenue adiuuit, ipsasque, quod longe maius est, delicias
spesque suas cariores, Principes iuuentutis, Germanicae libertati consecrare et
deuouere non dubitauit. AVGVSTVM FRIDERICVM, primo genitum filium, quum magna
inchoaret, et multo maiora polliceretur, in acerrima Philippiburgi oppugnatione,
in clarissima bellici theatri luce, paucis ante oppidi deditionem diebus, sicque
in victoriae limine, plumbea glande traiectum, illustri, sed acerbo et
praematuro fato amisit. AVGVSTVM FERDINANDVM in expugnatione castrorum
Schellenbergicorum, et ad Donavverdam pugna; HENRICVM FERDINANDVM, fratris
filios, ad Augustam Taurinorum in Sabaudia, quum obsidione vrbs haec
liberaretur, mors similis, cruenta quidem, sed gloriosa, ante aliquot annos
abstulit. Sic patriae et gloriae fatalis amor haec fulcimenta domus praecelsae,
haec immortalitati et perpetuis fastis adscribenda no
|| [ID00016]
mina, atque adeo eorum, quos in humanis carissimos habeat Princeps noster,
vitam ac generosi sanguinis florem publico impendere ac immolare non
detrectauit, Germanicae libertatis ita studiosus, vt vna patriae caritas omnes
ceteras caritates vinceret exsuperaretque.
Verum enimuero ad quieta togae negotia, quibus ille omni vitae suae decursu
intentus praecipue fuit, ad placidas pacis artes reuertor, ad quas totus natus
erat, totus factus: quas inter, quum praecellant litterarum studia, dici satis
non potest, quam eorum callentissimus fuerit Princeps noster, quam munificus
eorum stator atque amplificator, vt, si toto orbe exulassent bonae artes, apud
ANTONIVM VLRICVM tamen perfugium illae fuissent habiturae, et tutamentum. In
celsissimo loco positum esse, litterisque operam nauare, indecorum nonulli
putant, nec principe dignum, qui, nescio qua elegantia imbuti, scholam redolere
putant, quidquid Latine sonat, aut ex reconditis magis altioribusque doctrinis
est depromtum. Alia longe litteratissimo Principi nostro mens erat, alius
animus, qui, si nihil praesidii adferrent bonae litterae ad res serias, si
imperaturis non adeo magno adiumento essent ornamentoque, ipse tam otiosas
delicias dudum eiurasset. Quam nauiter autem litteris fuerit deditus a prima
statim aetate, vel Seleniana Augustalia testari poterunt, tot eius epistolis
exornata, Gallicis, Italicis, Hispanicis, et maximam partem Latinis, quibus
nihil tersius esse potest, elegantius nihil, nec ornatius: et quae ille non
scripsit deinceps in altiorem aetatis gradum prouectus, atque inter ardua
administrationis reipublicae negotia, digna non mea, sed disertissimi cuiusque
praedicatione, digna venturorum memoria saeculorum. Eloquentiae autem
principalis, et eruditionis eius consummatae victura aeternum monumenta sunt,
quam diu humanioribus litteris honos erit, cultissima illa opera, quae Musarum
gloria et ingeniorum Princeps ANTONIVS VLRICVS, inter innoxias honestissimasque
animi remissiones composuit, in quibus an magis ad mirari debeamus dictionem
puram, emen
|| [ID00017]
datissimam, et absque fucatis ornamentis
frigidisque acuminibus natiuo cultu et nitore exsplendescentem; an ingenii
felicitatem, quae sublimia animi cogitata pari cum dignitate refert, an denique
inspersam vbique ex variarum gentium, et omnis aeui historia, eruditionis
praestantissimae copiam, haut quisquam facile dixerit: quae laus, quanto est
rarior in magna fortuna, in Principe, tanto quoque clarior illustriorque esse
censetur. Neque ipse solum elegantioris doctrinae studia mirifice coluit, sed
amauit quoque in aliis ingenii cultum, litterisque de Principe nostro semper
praedicaturis spiritum dedit ac vitam, per eas post fata quoque victurus. Nam
non ingratae sunt bonae litterae, sed statoribus suis conseruatoribusque famae
perennitatem conciliant, laudisque aeternitatem spondent. Demississimo cultu et
obsequio haec Iulia recordatur beneficiorum ingentium, quae in hoc pietatis,
religionis, et pacis studiorum seminarium cumulatissime contulit, quorum
memoriam nulla vnquam dies eripiet, nulla nox obruet, nulla temporum caligo
obscurabit. Sileo illam Musarum sedem, | doctrinaeque melioris officinam, quam
maximis sumtibus Guelferbyti condidit Princeps noster, fouit, ornauit, pro summo
suo diuinae humanaeque sapientiae studia amplificandi amore, vt illustri loco
nati iuuenes litterariae institutioni et equestribus simul exercitiis vacarent,
atque ANTONIVM VLRICVM, ceu parentem publicum, hoc educationis suae munere
experirentur, quum nihil praeclarius sit, quam bene educari, ex quo fonte emanat
quidquid est humanae felicitatis, magnitudinis et gloriae perennantis: vtque in
aula tam docti, sapientisque Principis, in illo humanitatis, sobrietatis,
omnisque elegantiae ac virtutis theatro, in celebritate et splendore aulicorum
primae nobilitatis, mores ciuiles imbiberent, ac non sentientes ad patriae
commoda adolescerent. Nihil hactenus dixi de beneficentia in bibliothecam
instructissimam exquisitissimamque Guelficam: haec equidem ab eius patre
AVGVSTO, ab illo vno, et colligi coepta, et ad eum euecta est splendorem, vt
isto
|| [ID00018]
iam tum tempore nulli per Europam cederet. Sed quam
insignibus illam accessionibus auxerit locupletaueritque, eruditissimo parente,
publicatisque doctrinae variae monumentis commendabili, dignissimus hic filius,
res ipsa testatur. Vt nihil deesset ornamentorum atque elegantiarum, nouum
splendidissimumque exstrui curauit palatium, propediem ab ipso, si
superuixisset, dedicandum, vt ingens ille librorum adparatus eo commodius
disponi, et in aliorum vsus posset dispensari. Nemo nitidissimum hoc Musarum
sacrarium propius adspexerit, nemo amplissimum illum speciosissimumque globum,
caeli aemulum, qui ei superimpositus, nemo locum ipsum, in quo tot opes
litterariae, sacrumque illud summorum ingeniorum concilium congerendum est, quin
admiretur summopere diuinam optimi Principis in litteras voluntarem, cui illae,
fastiditae passim, salutis suae restitutionem, laudisque quasi intermortuae
redintegrationem debent, qui gloriosum sibi existimauit, non solum armamentarium
omni genere telorum, et machinarum bellicarum copia refertum, multiplicique
instructum armatura fouere, sed etiam armamentarium litterarium, doctrinaeque
vniuersae, in quo sapientum monumenta reconderentur, sicque in aula sua Palladem
habitare armatam. Dignissimus ille vel hoc solo fuisset nomine, cuius aetas
nullis temporum decursibus, nulla solis reuersione terminaretur.
Verum alio nos vocant numerosae ANTONII VLRICI virtutes, et in hoc admirabili
earum consensu concentuque celebrando satisfaciamus animo nostro, et suauissimae
recordationis dulcedine etiam cum doloris incremento frua mur. Quis humanior
vnquam, benignior, clementiorque illo fuit? qui animos hominum ita sibi nouerat
deuincire, vt Titi imperatoris exemplo, amor et deliciae generis humani
adpellari meruerit. Si forte vi quadam sibi imperaret, vt ad tempus seueriorem
indueret personam, statim tamen ad ingenium mite et naturam facilem rediit. Si
quid abnuere cogeretur, eo vtebatur lenitatis condimento, vt neminem facile
relinqueret moe
|| [ID00019]
stum et conturbatum. Adspectu mitissimo
et adfabilitate incredibili adeuntium, et eum coram venerantium subleuabat
pudorem ac timiditatem: et quemadmodum caelestia sidera non tantum magnis mundi
partibus se infundunt, sed etiam ad tenuissima quaeuis vim suam patiuntur
descendere: ita nemo tam exilis conditionis erat et fortunae, cui optimus
Princeps noster, in terris benignissimum sidus, praesidio ac solatio esse non
voluerit. Aestimationem magnitudinis a solitudine quaerant alii, et tum de mum
se magnos putent, quum ignotos. Animatus aliter serenissimus ANTONIVS VLRICVS,
aditu facilis, comis alloquio, patens semper precibus, saepe votis occurrens,
neminem adspectu suo ac collocutione arcebat, quod principum palatia, non minus
ac caelum, existimaret patere omnibus debere: nec principem se esse putabat,
nisi agnosceretur. Infra fastigium suum se ipse demisit, excelsitatis suae
securus, et quos sibi aequare non porerat, iis se aequabat; quae tamen comitas,
et infra culmen suum inclinata modestia, tanta condita erat morum grauita te,
ita et capiebat animos, et percellebat, vt dubium relinqueret, amor magis in
ciuium animis, an reuerentia sibi primas vindicaret. Auersabatur toto pectore
eos, qui publicum bonum priuatis suis commodis et destinationibus callide ac
veteratorie praetexunt, qui recte agendi propositum, morumque honestatem seruant
in speciem tantum, et quanto magis iactant, tanto minus colunt: qui blanditiis,
adsentationibus et obsequiis, simulationis artificio eruditis, qui per
criminationes et occultas subdolasque artes alias, prauarum delicias animarum,
gratiae ipsius se adrepere posse, perperam arbitrabantur: amabat contra,
tutabatur, stabilique prosequebatur beneuolentia omnes illos, qui probi,
ingenui, rerumque suarum, quieta cum industria, satagentes essent, Deo,
Principi, ac patriae deuoti. Et quis digne satis euchat incredibilem illam animi
firmitatem ac constantiam, quae in omni vita Principis nostri eluxit. Habent hoc
magnae mentes, vt tam sortis florentis blanditias, quam infestae
|| [ID]
minas despiciant, atque infra se ducant. Nunquam enim fortuna
ae qualiter indulget: nec est vir fortis, cui non crescit animus in ipsa rerum
difficultate, quique non gerit in aduersis vultum fortunae secundae. Excelsi
animi Princeps noster se aequabilem semper et fortuna maiorem praestitit, non
inflatus prosperis, nec fractus aduersis, quorum et reges et principes haut sunt
expertes. Nouerat ille infausta et illaetabilia non minus prudenter celare, quam
ferre constanter: quod neminem molestias fortius sustinere crederet, quam qui
illas occultet: et quum ante decennium, nouem dierum spatio, quo nihil tristius
esse poterat, et fratrem amitteret coniunctissimum, tenerrimeque semper amatum
RVDOLPHVM AVGVSTVM, et coniugem incomparabilem ELISABE THAM IVLIANAM, decus
quondam sui saeculi, et principum feminarum exemplar, in tantum laudandum, in
quantum pietas et virtus ipsa intelligi possunt: animi tamen eius firmitatem,
per tot carissima funera nec perculsam vidimus, nec inclinatam. Nunquam ille
demittebat animum, et quamlibet multa praeter voluntatem caderent, perstitit
tamen, et velut rupes immota, velut nauis ventis ac procellis agitata,
adsurgentes iratae fortunae fluctus firmissime sustinuit: quodque secunda
felices, aduersa magnos probent, vbique demonstrauit.
Quam multa, quam vere in nostro, non huius tantum saeculi, sed omnis aeui optimo
principe laudanda restant, Auditores, de quibus virtutum recordatio loqui, dolor
tacere cogit: et reuerentius forte fuerit, illa integra ac illibata
cogitationibus vestris reseruari, quam carptim breuiterque, aut parum e
dignitate tantarum rerum a me recenseri: quia fieri solet, vt illa, de quibus
taceas, aut quam parcissime dicas, tanta, quanta sunt, re vera esse videantur:
incertumque, vtrum fuerimus feliciores, quod talem habuimus Principem, an
infeliciores, quod amisimus, quem tantis ornatum virtutibus, quantas perfecta et
natura, et industria, et mortalis conditio recipit, probarunt reges, amarunt
principes, suspexerunt exteri, co
|| [ID00021]
luerunt ciues. Huic
precabantur omnes fortunatissimos rerum successus, et monumenta gloriae
virtutisque aeterna: precabatur patria annos vitae innumerabiles, vt virtuti
eius se exercendae quam longissimum daretur spatium, atque vt sera demum aetate
reposceretur a caelo. Annuit optatis Numen benignissimum, indulsit diu nobis
ingens hoc caeli depositum: ad id aeui prorogata est, diuina benignitate,
gloriosissimi ANTONII VLRICI aetas, quod e multis mortalium millibus nemo
attingit. Octogenatio maior annos augeri sensit, non deficere vires: vix ulla
ipsum tam prouectae decursaeque aetatis adflixere incommoda. Senex aetate fuit;
moribus, laetaque ac viuida indole, et non obumbrato magnitudinis splendore,
iuuenis. Non solum omnes Germaniae principes, sed quotquot in cultiori Europa
omni hodie rerum potiuntur, annorum numero et senectutis venerarione antecessit,
ipse augustae suae gentis et vniuersae familiae Senior prudentia ac canitie
venerabilis, et quod in circulo Saxoniae inferioris Serenissima Domus
Brunsuicensis ac Luncburgensis gerit, Directorio perpetuo summa cum laude
functus, meritisque in patriam, praesentia consilii, elegantia vitae, voluntate
in omne genus hominum omnino immortalis: cui is quoque honos nuper tributus
fuit, vt ipsius ciuitas Brunsuiga, tot eius beneficiis ornata, sola digna fuerit
visa, in qua celeberrimus pacificationis conuentus ageretur, ipseque simul
conciliatoris partes in se susciperet, vt post funestissimum bellum, in tot
annos protractum, quies ac tranquillitas redeat Septentrioni, resque
Aquilonares, quam vehementissime turbatae, tandem aliquando conditionibus aequis
componantur.
Fuit itaque felix Princeps noster, quam diu interfuit rebus humanis, omnibus
naturae et fortunae bonis insigniter decoratus, vita innocentissimus, prudentia
regnandi maximus; felix statu patriae florentissimo, felix magnitudine rerum
sapientissime gestarum, et fama nominis nunquam moritura: felix tam digno
successore, quem tantus pater genuit, quem tantus Princeps formauit, ne
|| [ID]
maius aliquando desiderium, quam solatium nobis relinqueret:
felix denique morte ipsa, et gloriam, quae nullis accessionibus inter homines
illustrior reddi poterat, obitu beatissimo consummauit. Sicut aequabilitatem
seruauit in vita omni, in prosperis, in aduersis, sibi semper similis, sic nec
in morte desciuit a se ipso, fatumque constans excepit Princeps gloriosissimae
recordationis. Ordinauit suprema diu ante, quam decretoria hora adpropinquaret,
iussitque tabulis vltimae voluntatis, non solum, vt ne ea, quae vel principalis
fortunae magnitudini, vel meritorum suorum gloriae deberi viderctur, sed vt
nulla prorsus ipsi institueretur funeris pompa aut sollemnitas: ad latus
beatissimae coniugis in dormitorio post obitum recondi voluit, vt, sicut quondam
thalamo, ita nunc tumulo essent iuncti: quae monumento sepulchrali inscribenda
essent, ipse praescripsit, non elogium, tantis debitum virtutibus, sed vitae
summam breuiter complectentia, seque omnem suam fiduciam in sola Christi
propitiatione ac meritis collocare, etiam hic sancte non minus, quam cordate est
testatus. Qui viuus laudes, quamuis verissimas, aegre admittebat, iucundissimum
sapienti fructum esse existimans, se oblectare meritorum suorum conscientia, is
post funera quoque laudes suas celebrari non cupit, licet laudanda facere
nunquam desierit: et qua fuerit erga Deum pietate, cum incredibili eorum
admiratione ostendit, quorum preces beatissimam eius animam, ex compage corporis
in aeternam patriam migrantem, cum luctu sunt prosecuti. Sub vitae exitum, vt in
vita ipsa, pietas sincera mentisque altitudo, certissima sapientiae, vel potius
animae Deo nixae nota haut difficulter cognoscitur: optimusque noster Princeps
vitam hanc fabulam esse nouerat, quidquid hic audimus, quidquid sumus, personam
esse, transacta huius vitae scena deponendam. Neque tamen non vt in fabula, sic
in vita, danda est opera, vt suis quisque partibus rite defungatur, et personam
ita ornet, ne, dum vitae huius ornamenta consectatur, vitae melioris alterius
praemiis excidat. Quas ANTONIO VLRICO mul
|| [ID00023]
tiplices Deus
imposuerat partes, egregie sustinuit, et exuta persona, se sibi repraesentauit,
qualem se Deo seruatori suo probare posset. Ipse et infirmitatis humanae memor,
et suae sibi conscius, nihil supra hominem sibi arrogauit, nec culpae immunem se
credidit, crediue postulauit. Ardentissimis itaque precibus et supplicationibus
diuinam exorauit pacem, sibique conciliare studuit: in sola Dei benignitate et
clementia, in Christi seruatoris nostri meritis, et apud patrem deprecatione,
nihil sibi tribuens, peccatorum veniam, et fiduciam salutis aeternae se reponere
profitetur. Oloris instar, cantu et precibus mortem excipit, et qui tot hymnos
in honorem sanctissimi Numinis, qui varias meditationes sacras de rebus
diuinioribus viuus valensque olim conscripserat, publica luce dignas, quas sibi
recitari et praelegi voluit cantiones sacras, e fatali lecto ipse indicauit.
Laetitiae aeternae et beatitatis perennis praeuia gustatione mirifice animatus
mortem, quam nunquam extimuerat, intrepide fidenterque exspectat, et
immortalitatis pio desiderio longiores in hoc molesti corporis carcere moras
fert impatienter, vetatque, ne pro diuturniore ipsius vita precationes ac vota
fierent, qui tamen nemini, nisi sibimet ipsi, vixerat satis. In conspectu totius
aulae mori voluit Princeps, vt re ipsa ostenderet, se laetum exire mundo, se
compositum bene, et praeparatum diu, caelum repetere, vnde ad nos demissus,
cunctosque accerseri iussit, vt valere ipsis diceret. Accedunt Serenissimi
Principes, Filii, Nurus, Agnati, Prone. pos: osculantur genas et manus sui
patriaeque parentis, qui caritate et amore patris officium tam longo temporis
spatio omnibus praestiterat: ipse fausta precatur vnicuique singulatim, vtque
diuina benignitas sua in unumquemque beneficia largissime effundat, religiose
ardenterque vouet. Priuari patre nemini non graue est: tali patre priuari,
talibus et tam piis, quales illi sunt, filiis et agnatis longe grauissimum.
Accedunt alii, tam mitem, tam humanum beneficumque dominum vltimum salutaturi:
nemini non, cuiuscunque esset dignitatis, conditionis, sexus,
|| [ID00024]
facultas datur, vt adeat, vt videat ad caelestes sedes mox transiturum
Principem, nunquam sibi amplius in his terris videndum. Ille porrigit blande
singulis manum, quam excipiunt osculo: ille cuique seorsim fortunata quaeuis
comprecatur; ille, qua erat prolixa et benefica natura, in sui recordationem
numismata distribuit quam liberalissime. Qui incredibili per vitam omnem
munificentia fuerat, sub vitae finem a se ipso non dissidet, aut secum
discordat: quumque senectus ad dandum vulgo sit restrictior, tanto ille ad
largiendum propensior semper fuit, quanto prouectior aetate: ille, quum fari
amplius non posset, signo crucis iterum iterumque formato, se bene cupere
omnibus, diuinamque adprecari gratiam, est contestatus. Intuentur omnes oculis
lacrimantibus Principem, tam animose et imperterrite ex hac vitae statione, quum
sentiret se auocari, decedentem: et quis talia videndo, audiendo, fletus
lamentationesque comprimere potuisset? Solus Princeps, quum ceteri in maximis
essent luctibus, dederentque se lacriwis et lamentis, animo praesenti erat et
erecto: quo magis debilitabatur viribus, eo altius mente sua ad beatissimas
ferebatur sedes, nihilque cogitabat aliud, quam vt, solutus corporis custodia ac
vinculis, propius Deo frueretur. Et qui timeret mortem, quam immortalitatis
felicitatisque perennis aditum esse, ex diuinioribus litteris didicerat, vt
neque finem habitura sit voluptas, neque taedium perpetuitas. Ad deliquia solis
et lunae, qui caussas ignorant, stupent: periti rerum caelestium nihil metuunt,
sciunt enim, mox suum sideri rediturum iubar et splendorem. Promissionum
diuinarum probe gnarus, et spe vitae melioris suffultus optimus Princeps noster,
mortem, obrepentem iam, vix intellectam, promte constanterque excepit, quum
sciret pretiosam animam, diuino sanguine mundatam, quam in manus seruatoris sui
commendauerat, corpori, tot virtutum illustrissimo hospitio, iterum iunctum iri,
quando beatae ille aeternitatis laetissimus dies illucebit: seque, simul ac
deposuerit exuuias mortalitatis, in domicilium beatorum, in
|| [ID00025]
summi regis aulam, in templa quietis et gaudii caelestis plenissima,
transferendum esse. Tam sanctis intentus cogitationibus, tam bene precatus
singulis, placido sopitus somno, sine alicuius doloris sensu, sine vlla
perturbatione animi, aut mentis alienatae indicio, sexto Calendarum Aprilis, sub
exordium diei, ipsa hora prima matutina, ad maiores in caelis transiit, vbi
nunquam intermoritura gloria coruscat, vbi res mortalium, et splendidissimam
quamuis fortunam prorsus despicit, vbi in aeterna illa luce, ac beatorum
concilio, Deo laudes canit sempiternas, mentemque, diuino lumine oppletam, iis
exsaturat meditationibus, quas nemo mortalium intelligit.
Ita emensus es, beatissime Princeps, Principum gloria, orbis olim amor, iam
desiderium, mortalitatis, tam variis casibus obnoxiae, curricula, atque ad
caelestem mansuramque ciuitatem felicissimo cursu emigrasti. Satis equidem TIBI,
satis naturae, satis gloriae, videri poteras vixisse: sed parum nobis, parum
patriae, quae TE, quamuis summa confectum senectute, vt primis tamen annis,
atque immature ereptum deflet. Vt vixeris multum, non satis vixisse crederis
tamen, qua potuisti prodesse: quo plura contulisti ad publica commoda, hoc
collaturus fuisse videbaris plura, qui benefacere nunquam cessabas.
Salisuallensia tempe, artificio si non prisco, certe priscae sublimitatis
aemulo, a TE adornata, aeternum magnificentiae TVAE monumentum, et grata quies
TVA inter tot amoenitates, quas aduentantibus ostentat, quod praecipuum habebat
splendoris ac pulchritudinis, nunc, proh dolor, amisit, TE scilicet, conditorem
suum munificentia et elegantia hoc saeculo incomparabilem, qui in tranquillo
isto secessu, quem viuus TVA praesentia et commoratione collustraueras, vitam
cum morte commutasti. Ad has ingeniosas delicias TVAS visendas plures vndique
spectatores occurrebant, sed illas nil magis ornauit et commendauit, quam domini
adspectus et alloquium. Miramur equidem ibi in hunc diem statuas
artificiosissime exsculptas, picturas cum Apellis picturis comparandas,
deli
|| [ID00026]
cias Florae, montem Musarum, et in tanta
imaginum maximi pretii copia, museum solis illustrium eruditione virorum
imaginibus dicatum, vt et inter haec vitae TVAE oblectamenta innoxiasque
voluptates honorem haberes litteris, Musarum praeses ac defensor; contemplamur
tot alia naturalia curiosissima, tot arte facta, a TE maximis sumtibus collecta,
cultissima omnia, curarum TVARVM molestiarumque laxamenta ac leuamina: quidquid
contuemur in arce, in horto, magnum est, augustum, elegans; quidquid alibi
dispersum, id in hoc omnis splendoris et amoenitatis theatro largo sinu a TE
effusum: atque ita omnifariae delectationis adfluxu cuncta eminent, vt prudentia
et munificentia TVA, et inceptoris, et perfectoris tanti operis vndique eluceat:
sed TE desideramus, qui praecipuum tam cultae domus decus eras, cui plus
ornamenti ex TE accedebat, quam TIBI ex illa. Quo fugis, o vita ciuium! o vigor
imperii! o saeculi splendor! TE viuo iubenteque laudes TVAS premere poteramus:
ast vt tacitos de TE sensus premerent splendidissimarum virtutum TVA. RVM cu
ltores deuotissimi, quos admiratione TVI compleueras, optare poteras forsan,
imperare vel impetrare omnino non poteras: et confidentius nunc illas laudes
proferimus post TVA funera, quo magis absunt a specie adulationis et
blandimentorum: non quod fama TVI nominis, quae per se immortalis, a tam
exilibus laudis nostrae monumentis perennitatem exspectet, sed vt hoc quoque
nobis sit solatio, magni Principis saepius meminisse. TIBI desideratissimoque
Fratri TVO, et communibus vtriusque auspiciis, tot coenobia, tot templa harum
terrarum, sincero sempiterni Numinis cultui dicata, suum decus, splendorem atque
integritatem debent: et vt, quae in sede TVA principali fulmine tacta erat atque
exusta, aedes sanctior propediem restauraretur, atque ex lignea fieret lapidea,
iam tum prouideras, tam pio operi immortuus. TE bonae artes remuneratae, TE
litterae, si non TECUm natae, at T ECUm non parum interiturae, tam munifice
semper largiterque per TE ditatae: te sculpturae ac picturae, scholae illae
augu
|| [ID00027]
stae; TE, quidquid est elegantiorum artium,
quidquid hominum politiorum desiderat: TE ad imperandum natum, in seriis grauem
ac circumspectum, in remissionibus iucundum ac comem, sed salua dignitatis
persona: et, vt verbo me expediam, TE magnuw vbique et Principem experti sunt
omnes, et omnes mortalium rebus exemtum acerbissime deplorant. Et quo non dolore
correptam Viennae credimus Augustissimam ELISABETHAM, neptem TVAM, Principum
summi, Principum optimi CAROLI VI Caesaris, quem Deus dedit, quem Deus seruet,
coniugem amantissimam, cui morti vicinus paucisque ante obitum diebus, vitae
TVAE finem blandissimis litteris, tenerrimique amoris plenis ipse annunciasti,
extremum vale dicturus: quo non dolore Petriburgi Serenissimam Principem
CHARLOTTAM, neptem alte ram, Serenissimi Principis ALEXII, potentissimi totius
Russiae Monocratoris PETRII filii, coniugem, quum tristissimus nuntius
adferretur, TE auum, qui illis carior esse non poteras, quam illae erant TIBI,
diem suum obiise. Istam ad altissimum imperatoriae maiestatis fastigium, quo
nihil in humanis maius, et supra quod eniti mortalium nemo potest, euectam: hanc
vastissimi latissimeque patentis Russici imperii, paternarumque non minus
virtutum, dignissimo heredi in matrimonium collocatam; atque celsissimae TVAE
domus gloriam his necessitudinibus et auspicatissimis taedis amplificatam
auctamque, inter iucundiora vitae TVAE semper numerasti. Sed longum foret,
faustissima quaeuis recensere, quae suffragator excelsae fortunae TVAE Deus TIBI
indulsit: nec fas est, ingentes animas fortuna magis, quam virtute metiri.
Praedicabunt nos felices posteri, quod tantas in TE virtutes, et spectare tam
diu, et mirari nobis licuit: sed nos potius illos dicemus beatos, quod iis haut
facile continget, quantum nos amisimus, perdere. Salue patriae pater, melioris
aeui reliquiae, caelitum voluptas, diuinitatis amores: salue ANTONI VLRICE,
praestat enim nudo TE nomine adpellare, qui omnes titulos, quibus mortales
plurimum
|| [ID00028]
tribuunt, melioribus in caelo decoratus, nunc
despicis: Nos TVI nunquam obliuiscemur, cuius mitissima facies, et amabilis
vultus in omnium ciuium ore, oculis, animo sedet. Academia Iulia, cliens et
alumna TVA, et alias semper, et illo praecipue die, quo natalem suum celebrat
quotannis, qui secundum fastos emendatos, TVVS quoque natalis erat, maximorum
TVORVM meritorum memoriam grata recolet: et quando nihil praeterea neque TV a
nobis exspectas, neque nos praestare valemus, pro tot tantisque in nos
beneficiis agimus TIBI, habemusque gratias immortales, verum sentiendo
copiosius, quam loquendo, et maiori animi religione, quam verborum delectu:
TVASque summas et omni aeuo admirabiles virtutes si non in aeternitatem, in
longa tamen saecula transmittere, et seris nepotibus, et qui ab illis nascentur,
commendare conabimur: gloria TVA nullis saeculis intercidet; TVVS tumulus erunt
nostra pectora.
Id vnum solatio nobis est in hoc luctu publico, quod post splendidissimi sideris
luctuosissimum occasum, nouum et salutare, priori par, nobis sidus illuxerit:
quasque in beato Principe orbi subtractas conquerimur virtutes, cumulatissime
repraesentet successor, vt adeo sat caussae sit, cur lenius aequiusque hanc
feramus iacturam, et de tanto sublato praesidio parcius doleamus. TE dicimus,
Serenissime Princeps ac Domine, Domine AVGVSTE VVILHELME, Dux Brunsuicensis ac
Luneburgensis, Domine noster clementissime, quem non optare meliorem, nec
sperare indulgentiorem poterat patria. TE non paterni magis imperii, quam
virtutum heredem omnes suspicimus: in TE patrem illum et Principem
desideratissimum nobis redditum laetamur: TE habenas rei publicae capessente,
felicitatis perennitatem non tam precamur, quam spe certa exspectamus. Quantum
illa a TE sibi polliceri possit, incredibili omnium cum voluptate atque
admiratione dudum ostendisti, patriae quouis ciue amantior. TV pietati ex animo
deditus, ipse praeis exemplo ditioni TVAE subiectis: vbicunque sis locorum,
nul
|| [ID00029]
la TE re a sacrorum tractatione pateris
auocari: Deumque tam sincere colendo, Deo simul et hominibus places. Qui tam
sancte adhaeret benignissimo Numini, et tam strenue recteque se illi permittit,
is facile a Deo quoque impetrat, quae salutaria sunt et rei publicae profutura.
TV omnium iudicio dignissimus dudum imperio visus es, priusquam coepisti
imperare: sub ipsum eius exordium illud tributi augmentum, quod a populo TIBI
subiecto et obnoxio propediem exigendum erat, praeter omnium exspectationem, et
vltra audaciam votorum, generose remittis. Hoc TVAE bonitati reseruatum erat,
benignissime Pater patriae, et facile omnes augurantur, qualis posthac futurus
sis Princeps, quam bonus ac clemens, qui talis es sub initium regiminis
auspicatissimi, et simul ac tutela harum terrarum felicissima successione in TE
est translata. Paucissimis ante susceptum imperium diebus ex amoenissima TVA
arce, non procul ab hinc dissita, cum Serenissima Coniuge huc TE contuleras:
praesentiae TVAE honore dignabaris academiam, quam tamen ipsam ignorare volebas,
quantus adesset hospes. Vidisti luleum nouum, elegantissimum illud, artificioque
non minus, quam magnificentia commendabile Musarum hospitium, ab HENRICO IVLIO
principe regiis sumtibus aedificatum: vidisti bibliothecam academiae publicam
veterem, a FRID ERICO VLRICO, eius filio, huic doctrinarum sedi liberaliter
donatam: vidisti bibliothecam nouam, munificentiae Patrui TVI, RVDOLPHI AVGVSTI,
sempiternum monumentum: et post paucas horas discessurus, iis, quotquot nostrum
TE inopinato salutauimus, et coram sumus venerati, prolixe humaniterque
promisisti gratiae TVAE benignissimaeque in academiam, in nos omnes ac singulos
voluntatis perpetuitatem. Felici omine auspicioque huc aduenisti, Serenissime
Princeps, quum accelerarent fata diem, quo imperio admouendus esses, nobis
omnibus tum quidem eorum ignaris, quae paullo post arbitratu caelesti euenerunt:
praesignificatum nobis fuit isto TVO aduentu, qualis quantusque, paterno
auitoque, exemplo, futurus esses litterarum stator conseruatorque, qui tam
benigne illas
|| [ID00030]
hactenus fouisti. Perge eodem in litteras, in
academiam Iuliam esse animo beneuolo, vt semper TIBI digni videamur, quos
protegas, digni, quos conserues. Nos illam TV AM benignitatem, quod vnum
possumus, praedicabimus grati, vt ex subiectissimo cultu ac studio nostro
iucundior TIBI fiat meritorum erga nos TVORVM recordatio, precati Deum
immortalem, vt TE omni felicitatis genere abundantem praestet, consilia ad
publicam salutem tuendam spectantia fortunet, et cum summis, quae in TE
contulit, virtutum ornamentis annos aequet. Deus TE quam diutissime commodet
terris, vt superes viuacitatem patris auique, et longaeua senectute TVA faciat,
vt nec nos diem eius videamus vltimum, quumque ille aliquando adueniet, nemo
supersit, qui primum viderit. Nihil possumus, optime Princeps, optare amplius,
quam vt, quantum principali fastigio virtus TVA, tantum virtuti respondeat
fortuna: vtque felicissimorum principum res gestas aeques, et eorum, qui
longissimum viuendi spatium decurrerunt, annos vincas. Prosperitas vitae TVAE
comes sit indiuulsa, et TVI nominis gloria comes aeternitatis: donec consumtis
felicitatis humanae numeris omnibus, nihil, quod illi addi queat, supersit, quam
caelum ipsum. Viuat TECUm Serenissima TVA coniux ELISABETHA SOPHIA MARIA, mater
patriae, cuius incolumitatem poscimus, longam huic nomini gloriam, longam
aetatem precantes. Hanc aula Guelfica nascentem excepit, hanc ad fortunae
altioris cultum formauit, hanc, quam diuinis suis virtutibus dudum collustrauit,
foecunditate reddat aeternam. Id vnum felicitati eius nostrisque votis deesse
videtur, vt in sobole se ipsam, virtutemque, et fortunam suam laeta intueatur.
Spem huius rei distulit hactenus Deus, non abstulit, pro aeterna sua erga nos
benignitate: nec statim indulget, quod impatientius efflagitant mortales, sed
moram saepiusvsura pensat largiore. Floreat vniuersa domus augusta Brunsuicensis
ac Luneburgensis, ad eam, quam meretur, magnitudinem, propitiis fatis, et bene
fauente caelo, euecta, eiusque felicitas consummetur perpetuitate.