➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 91

Äbtissin Margarete von Puffen im Kloster Medingen an Konvent und Subpriorin im Kloster Lüne

7. Februar 1504

Kondolenzbrief zum Tod der Lüner Priorin Sophia von Bodenteich — Condolence letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 8, fol. 15r

Lateinisch

Die Äbtissin spricht dem Lüner Konvent ihr Beileid anlässlich des Todes ihrer Priorin Sophia von Bodenteich aus, von dem die sie bisher nur durch die Berichte Dritter erfahren hat. Eine Todesanzeige aus Lüne, mit der üblichen Aufforderung zum Gebetsgedächtnis für die Verstorbene, sei in Medingen bisher nicht eingetroffen.

A letter of condolence after the death of the Prioress of Lüne, Sophia von Bodenteich, which the Abbess of Medingen has only heard about through the reports of third parties. Medingen has not yet received a notice of her death, as is usually the custom when they are required to remember someone in their prayers. Drawing on the parable of the workers in the vineyard in Matthew’s Gospel, the Abbess praises the Prioress as a good worker in the vineyard of Christ who has received her reward. She comforts them with the promise of the eternal joy that the Prioress will attain in Heaven; with a quotation from St Augustine wrongly attributed to St Bernard of Clairvaux stating that, before long, they will be reunited with her in heaven when the time comes; and with further allusions to the writings of other Church Fathers.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 8, fol. 15r]


1 Summum Patrem familias qui vocat operarios
2 et reddet illis mercedem1 cum melliflua con
3 solatione Spiritus Sancti pro salute Religiose ac
4 preamantissime in Christo sorores audivimus a=
5 quibusdam quod summus Pater familias vocasset
6 venerabilem dominam ac matrem v. predilectissimam ab hac
7 miserabili vita in eternam patriam2 Sed non
8 potuimus fidem adhibere creditinama cum
9 a sororia vestre caritate nulla scripta aut ce=
10 dulam pro persolvatione debiti fraternitatis re=
11 cepimus Attamen nunc a veridicis personis
12 relatum est nobis sicb in veritate esse quod iam
13 eius anima recepit denarium diurnum3 qua
14 propter dilectissime in Christo sorores cordibus vestris
15 gladio doloris perforatis valde compa
16 titur anima mea ac omnia viscera mea Et
17 quamvis pium sit filiabus ac relictis ovi=

[Lage 8, fol. 15v]
18 culis deflere tam dulcem matrem et fidelem
19 pastricem tamen et pium est etiam congaudere
20 eidem omnia caduca relinquenti et eterna vite
21 gaudia nec non lucra centupla recipienti.4
22 Premisistis enim pastricem piam ut vobis
23 oviculis vestris relictis preparet pascua eterne
24 viriditatis5 teste mellifluo doctore ac
25 sanctissimo patre nostro Bernhardo sic dicente
26 Quando nos moriendo deserunt quos amavimus
27 novimus eos non in eternum nos relinquere
28 hic mansuros sed aliquantulum precedere se=
29 cuturos6 etc modo enim liberius in con=
30 spectu Dei pro vobis intercedat quam prius
31 carnis trabea7 onerata iam transiit
32 ex tenebris ad lucem ex laboribus ad
33 requiem ex miseria ad felicitatem
34 ex peregrinatione ad patriam8 ubi vera
[Lage 8, fol. 16r]
35 sunt opes veraque gaudia. ad que ut veniret
36 sicut semper optavit anima eius Sublata est ab hac
37 luce ubi nichil est solidum nichil perpetuo
38 bonum omnia senescunt et omnia occidunt9 et
39 modo illuc reversa est unde venit et iam in
40 loco pascue10 constituta magnumque illum
41 diem prestolatur leta in quo resurgentibus omnibus
42 corpus suum ex pulvere tollat et gloria
43 vestiatur immortali Quare dilectissime
44 in Christo sorores nichil aliud nunc restat
45 nisi ut eam adiuvetis orationibus vestris apud
46 Deum sicuti et nos libentissime faciemus si
47 alias desideratis a nobis quatinus si ex iusti=
48 tia Dei ad certum tempus determinata
49 fuerit ad purgatorium meritis et
50 intercessionibus vestris ac nostris misericor=
51 diter liberetur Et quamvis oratio nostra sit
[Lage 8, fol. 16v]
52 arida et indigna tamen pro modulo nostro
53 supplebimus uti pro carissimis nostris sole=
54 mus et confidimus de Deo quod non spernat preces
55 paupercularum suarum Etiam libenter orabi
56 mus ad Deum et cupimus ut loco felicis
57 memorie domine ac pii matris vestre unam
58 sapientem et sagacem providere dignetur
59 quod et vobis toto corde optamus sicut
60 nobis ipsis quia audivi a senioribus matribus
61 nostris quod antiquitus congregatio nostra
62 et vestra cor fuit unum et anima una Igitur
63 consolamini in Domino quia potens convertere tristi
64 tiam vestram in gaudium.11 In quo et valete
65 feliciter per tempora longiora et tandem recipere
66 cum gaudio denarium diurnum a suo patre
67 familias Scriptum feria IIII 4a post Circum=
68 dederunt anno Domini XVc IIII12 Item peto humiliter
69 ut parvitatem dignemini habere recommen=
70 data orationibus vestris ad Deum.
[Lage 8, fol. 17r]
71 Soror Margareta abbatissa servatrix so=
72 rorum suarum in Medingen.
73 Venerabilibus et religiosis matribus et sororibus
74 in Christo subpriorisse totique conventu monasterii
75 in Lune suis in Christo sororibus precarissimis


Kritischer Apparat

a zu korrigieren in creditivam

b Handwechsel


Sachapparat

1 Aus dem Gleichnis von den Arbeitern im Weinberg, Mt 20,1-16.

2 Die Lüner Priorin Sophia von Bodenteich war am 2. Februar 1504 verstorben.

3 Der Begriff des Tagelohnes greift das oben zitierte Gleichnis wieder auf.

4 Mt 19,29.

5 Die pascua aeternae viriditatis finden sich vielfach in Kommentaren zu Io 10 (der gute Hirte), so etwa in Gregorius Magnus, Homila 14, in: Migne PL 76, Sp. 1129.

6 Nicht Bernhard von Clairvaux, sondern Augustinus, Sermo 172 (in 1Thess. 4,12), cap. 1, in: Migne PL 38, Sp. 935: Hinc itaque necesse est ut tristes simus, quando nos moriendo deserunt quos amamus, quia etsi novimus eos non in aeternum relinquere nos mansuros, sed aliquantum praecedere secuturos, tamen mors ipsa quam natura refugit, cum occupat dilectum, contristat in nobis ipsius dilectionis affectum.

7 Die carnis trabea (der Mantel des Fleisches) hingegen findet sich tatsächlich bei Bernhard von Clairvaux, und zwar im Zusammenhang mit dem Tod seines Schülers, des Papstes Eugenius III, in Epistola 488, in: Migne PL 182, Sp. 694. Letztlich stammt auch dieses Bild von Augustinus, Epistola 20 Appendicis, in: Migne PL 33, Sp. 1156: circumamictus carnis verae trabea, dort im Hinblick auf Christus.

8 Eine ähnliche Aufzählung findet sich z. B. im Kondolenzschreiben der Barbara von Hodenberg zum Tode der Lüner Subpriorin Gertrud von Eltzen, vom 31. Juli 1496, Brief 20 (Lage 3, fol. 5v-10r): de labore ad quietem, de merore ad gaudium, de timore ad securitatem. Zum Topos vom ‚himmlischen Geburtstag‘ der Heiligen vgl. Anmerkung zu Brief 20 (Lage 3, fol. 8r).

9 Ursprünglich Sallust, Bellum Iugurthinum, cap. 2: Omnia orta occidunt et aucta senescunt, vielfach von den Kirchenvätern zitiert oder paraphrasiert, z. B. Augustinus, Epistola 166, in: Migne PL 33, Sp. 726, Hieronymus Stridonensis, Commentaria in Ezechielem, lib. 3, in: Migne PL 25, Sp. 76.

10 Ps 22,2.

11 Io 16,20.

12 Circumdederunt me gemitus mortis ist der Introitus von Septuagesima. 7. Februar 1504.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief091-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl