➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 44

Nonne im Kloster Lüne an eine Priorin in einem anderen Kloster

12. Mai 1506

Dank für Kondolenzbrief nach dem Tod des Propstes — Thank-you for letter of condolence after the death of the provost

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 5, fol. 9r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Vgl. Briefe 92, 215 und 217

Die Absenderin dankt für einen Kondolenzbrief zum Tod des alten Lüner Propstes, Nikolaus Schomaker († 1. Februar 1506), und berichtet von der einstimmigen Wahl seines Nachfolgers Johann Lorber im Kapitel. Charakterisierung des Propstes als gelehrt, klug und wohlwollend, der Observanz nahestehend und dem Konvent in den geistlichen und weltlichen Angelegenheiten zuträglich. Er hat bereits baufällige Gebäude des Klosterhofs restaurieren lassen und will auch die Klostergebäude instandsetzen lassen. Sie bittet um das Gebet für den neuen Propst und um zwei paar Handschuhe, wie sie als Geschenk für einen Abt oder Weihbischof üblich sind.

The sender thanks the recipient for her letter of condolence from February 1506 after the death of the former Provost of Lüne, Nikolaus Schomaker. She writes that she had forgotten to reply until now and she reports on the unanimous election of his successor, Johannes Lorber, and the community’s first impressions of their new provost. She reveals that, unusually, the nuns possessed some prior knowledge of the new provost’s qualities and had held secret discussions about him before his election to secure a consensus in the convent that he should be elected. Lorber is described as learned and wise, well-intentioned and rich in virtue. He makes an outstanding contribution to Divine Service and has announced that he wishes to renovate the buildings of the convent, particularly the chapter house and the dormitory, after commissioning restoration works to dilapidated buildings on the convent’s farm. She asks the recipient to pray for the provost and orders a pair of gloves, which should serve as a customary gift for an abbot (usually of Oldenstadt) or a bishop (usually the auxiliary bishop of Verden) when he visited the convent to preside at a nun’s solemn profession or coronation respectively.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 5, fol. 9r]


1 Lilium quallium spirans odorem balsami=
2 ticum1 Christum regem et sponsum anime e tumu
3 lo pullulantem ut rosa et nardus odori=
4 fera in amoris cantico letabunda gratu=
5 latitone et hic misterialiter et illic in
6 celesti Jerusalem realiter subsequi Venerabilis et
7 religiosa domina ymmo fautrix predilecta
8 rubore quodam erubescentie nimie
9 merito perfunderer si aliquam aliam ob
10 causam preterquam nimiam occupationem
11 et a Domino immissam tribulationem reverende
12 vestre a qua michi tam multa exhibita sunt bene=
13 ficia scribere omisissem Nempe cum
14 in necessitate sint probandi amici2 ego
15 tantilla a vestra dominatione tempore meroris
16 et necessitatis videlicet post obitum dilecti
17 domini prepositi pii patris nostri3 felicis recorda
18 cionis scriptis consolatoriis visitata lu=

[Lage 5, fol. 9v]
19 cide agoa agnovi reverentiam vestram cor
20 omni compassione plenum habere et pregrandem
21 fidelitatem vestram experimento didici
22 in bono ac saniori consilio per quandam hones=
23 tam matronam michi porrectob de pastore
24 alio eligendo Et quamquam divulgante fa=
25 ma venerabilem et spectabiliem virumc istum
26 virtutum varietati specialis ornatum
27 cognoverimus et ipsum in prelatum
28 eligendum omnes unanimiter in loco capittu
29 lari sub sigillo confessionis inter nos ante
30 pertractaveramus4 so was my dat doch
31 magnum solatium ac singulare gaudium
32 dat reverentia vestra vs dar ok to reeth
33 vnde der groten leue vnde truwe
34 mud ik vestre beneficiencie bekennen
35 quamdiu vixero Sicque ad presens gratiarum
36 multiplices per magnificasque refero
37 actiones dominationi vestre quia inveni
[Lage 5, fol. 10r]
38 hominem secundum cor meum5 et audeo dicere
39 et scribere Quot si omnipotens Deus Heliam nobis
40 abstulit per orationes certe vestras aliorumque
41 bonorum hominum fauctorum nostrorum verum
42 Helizeum nobis redonavit6 Est enim
43 isdem dominus noster prepositus noviter electus de
44 gratia Salvatoris nostri Illuminatus doctus
45 discretus pacificus benignus et
46 probatus vir zelosus ac seriosus
47 ampliator et propagator divini cultus
48 et per omnia regulari observantie
49 bene inclinatus ac nobis in spiritualibus
50 et temporalibus satis utilis ac proficuus
51 Restauravit enim multa ruino=
52 sa edificia in curia nostra et est in
53 valuntate bona monasterium nostrum etc
54 facere edificare et meliorare
55 pro quo altissimus Deus sit benedictus7 Ergo
[Lage 5, fol. 10v]
56 my precordialissima domina peto valde ob=
57 nixe in visceribus caritatis Jesu Christi totis
58 e viribus quatenus una cum omnibus laudabiliter
59 congregationis vestre sororibus devotas
60 preces vestras effundere dignemini ad
61 Deum pro venerabili ac precordialissimo domino
62 nostro prepositio pio patre ac fideli pasto=
63 re nostro ut in salutari prosperitate hominis
64 utriusque nobis ita valeat preesse ac
65 omnem gregem sibi commissum donis re
66 verentie sue celitus condonatis ita di
67 rigere ac regere ut proinde inestimabiliter
68 decoris aureolam plantationis tot
69 lyliis et rubentibus rosis carbunculisque
70 nitentibus et margaritis intextam
71 de manu Domini recipere mereatur quotd
72 persone in isto monasterio unquam domino
73 Deo erint serviture Ceterum re
[Lage 5, fol. 11r]
74 verenda domina rogo attente ut vestra
75 veneranda benivolentia amore Jesu Christi
76 michi dignetur subvenire cum duobus
77 pariis cyrothecarum que suffraganis
78 et abbatibus solent dari8 quas precio
79 digno persolvam quantotius

Nil magis
80 ad presens sed salutem plurimam vobis
81 optat venerabilis dominus noster prepositus et tota
82 nostra congregatio Modo simili
83 ex nomine meo peto salutari
84 totum laudabile collegium filiarum
85 vestrarum dilectarum Valeatis feliciter
86 in Christo victori mortis invictissimo
87 iugi evo Ex Lune feria 3a Cantate9


Kritischer Apparat

a hier gestrichen ago

b zu korrigieren in porrecto

c zu korrigieren in virem

d zu korrigieren in quod


Sachapparat

1 Aus dem Osterhymnus ‚Salve, Jesu, agne paschalis‘, dort heißt es: Tu lilium convallium, spirans odorem suavissimum, nomen tuum oleum, effusum et balsamum (die darin erwähnte Lilie stammt ihrerseits aus Ct 2,1).

2 Thomas a Kempis, Vallis liliorum, cap. 16; Manuale parvulorum, cap. 12; Vita Florentii, cap. 15, in: Thomas von Kempen, Opera, hg. von Pohl (1918), Bd. 4, S. 80, usw. Hier geht es um ein volkssprachiges Sprichwort, das auch sonst als in der Volkssprache abgefasst zitiert wird. Vgl. z. B. Brief 13 (Lage 2, fol. 3r-5v), Brief 144 (Lage 21, fol. 21r-23r) und Brief 194 (Lage 15, fol. 6r-7r).

3 Vgl. Brief 215 (Lage 16, fol. 11r): de obitu pii patris ac fidelissimi pastoris nostri.

4 Aus diesen Zeilen ergibt sich ein interessanter Einblick in die Propstwahl: Die Nonnen hatten – divulgante fama – eine gewisse Vorkenntnis von den Qualitäten des Kandidaten und unter dem Siegel der Verschwiegenheit (in loco capitulari sub sigillo confessionis) schon vor dem eigentlichen Wahlakt über den Kandidaten gesprochen und einen Konsens im Konvent hergestellt. Das ‚Amtsbuch der Sakrista‘, Lüne, Hs. 23, fol. 64v, sagt darüber: Feria sexta [am 30. Januar 1506, Schomaker lag auf dem Sterbebett] statim post capellm dixit priorissa toto conventui de electione, et interrogavit unamquamque personam, si essent contente de Johanne Lorbere, et responderunt omnes „quod vobis placet“, zitiert in Die Chronik, hg. von Stenzig (2019), S. 103.

5 Act 13,22.

6 4.Rg 2,1-18. Als Ersatz für den entrückten Elias (Schomaker) haben die Nonnen einen neuen Elisaeus (Lorber) gewonnen.

7 Johann Lorber ließ in seinen ersten Amtsjahren besonders den Kapitelsaal und das neue Dormitorium bauen, Die Chronik, hg. von Stenzig (2019), S. 110; 124, später stiftete er er noch viele weitere Bauten und Kunstwerke.

8 Zur Profess pflegte ein Abt eines der Bursfelder Klöster aus der Umgebung, etwa jener von Oldenstadt, nach Lüne zu kommen. Die Nonnenkrönung war einem Bischof oder Weihbischof vorbehalten. Nach Lüne kam der Verdener Weihbischof, zunächst Martin von Fürstenwalde, danach Christopher Radelennes.

9 Der Sonntag Cantate ist der vierte nach Ostern – daraus wird deutlich, dass sich der Brief auf die Wahl und die ersten Amtshandlungen Johann Lorbers (gewählt im Februar), und nicht etwa auf die Wahl seines Vorgängers Nikolaus Schomaker (gewählt im Juni) beziehen muss.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief044-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl