➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 95

Priorin Mechtild von Niendorf im Kloster Ebstorf an Priorin Sophia von Bodenteich im Kloster Lüne

nach 1481, vor 1495

Dankesbrief — Thank-you letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 9, fol. 3r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Die Absenderin dankt für die Geschenke anlässlich der ‚dedicatio‘, gemeint ist vermutlich die Kirchweihe. Sie freut sich, dass ihre Tante Anna von Bodenteich eine alttestamentliche Lesung übernehmen konnte. In ihrem Alter gehöre es sich, dass sie der Lüner Priorin einige Geschenke schicke. Auch wenn sie nicht so viel habe, schickt sie einen Schal, ein kleines Andachtsbild und eine kleine Brosche. Reflexion über den Wert von Geschenken mit Verweis auf Gregor d. Gr. und gute Wünsche für zunehmende Tugendhaftigkeit im reformierten Klosterleben.

The writer thanks the recipient for the gifts given on the occasion of the ‘dedicatio’. She is pleased to hear that the aunt of the recipient, Anna von Bodenteich, will deliver the Old Testament reading. She writes that, at her age, it is now fitting that she should send her some gifts. Even though she does not have as much as she would like, she sends a shawl, a small devotional image and a small brooch. Borrowing a line from the gradual hymn in the Office for All Saints’ Day and from similar thoughts expressed by the Church father’s, she prays that God will reward the recipient for her kindness with all the riches of His wisdom and knowledge, which she affirms will never fail those who fear him. She reflects on the value of gifts with reference to St Gregory the Great and St Augustine, and sends her best wishes for growing in virtuousness in reformed monastic life in language frequently used in accounts of the lives of the saints.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 9, fol. 3r]


1 Jesum Christum elegantissimum sponsum nostrum cum
2 sincera caritate sedule prothomissum
3 Venerabilis domina et in Christo amantissima filia
4 insinua caritati vestre quod Deo largi
5 ente in competenti sanitate persisto in
6 qua eidem pius Dominus vos conservare dig=
7 netur per longeva tempora Ceterum regratior
8 reverentie v. cordis ab immo pro mune=
9 ribus ad dedicationem michi transmissis
10 dar h. gy my so leue ane dan,
11 dat ik dat scriptis nullo modo ex=
12 pliceren kan vnde juw dar ok ad

[Lage 9, fol. 3v]
13 plenum nicht vor regracieren sed rex
14 regum Dominus dominantium1 dede eyn recht
15 here iß des ewighen kerck missen
16 hußes, de retribuere juw omnem ex=
17 hibitionem caritatis tam hic quam in futuro
18 et totum subpleat pro me quid in me
19 deficit quia in ipso constant omnes divitie
20 sapientie et scientie et ipso nichil deest
21 nec hiis qui eum timent attestante Psalmista2
22 Item karissima domina et filia
23 alze reverentia vestra my ok nuper in
24 notescerde scriptis dat dilecta ma=
25 tertera vestra soror A Bken h. lesen
26 Iudaicam lectionem3 dat iß my ex
27 corde leff, dat se tho sodanen jaren
28 komen iß, sitque bene deceret michi dat
29 ik er aliqua munera destinerede
30 in insignum dilectionis wol dat ik
[Lage 9, fol. 4r]
31 der nu so nichten h. tho sendende alze ik
32 wol affecterde, doch so mach ik dat
33 totaliter nicht nalaten, so destinere
34 ik er pro presenti parva ac monastica mu=
35 neraalze enen scapulare vnde I kleyn
36 bladeken vnde I schaleken, et desidero
37 dat se den ob meam memoriam mo=
38 te dreghen et peto humiliter ne talem
39 exhibitionem spretui habeatis que ex
40 caritate et voluntate bona procedit
41 Teste beato Gregorio quod voluntas opus
42 precedit4 et numquam est vacua manus a=
43 munere si archa cordis fuerit
44 repleta bona voluntate5 ideo pensa
45 te affectum plus quam censum Dominus Deus
46 sponsus noster dilectissimus dede se heft eli
47 gert ab origine mundi in sponsam
48 sibi dilectam de benedicere se dextera sua
[Lage 9, fol. 4v]
49 cum omni benedictione dar he in enen mynschen
50 mede benedicert h., dat se mote so tho
51 nemen in virtutibus de die in diem6 likers
52 wysalze se deyt in dem wasme dome
53 eres lichammes, vpp dat se noch mote
54 werden columpna aurea sancte reforma=
55 tionis7 vnde mote so proficieren in religione
56 sancta dat gy juw erer moghen vrou
57 wen hic in vita presenti dat gy sodanen
58 fructiferam palmam by juw pullu
59 leret laten h. ac demum dum tempus puta=
60 tionis advenerit,8 centeno cumulate
61 fructu coronam vos una cum ipsa re=
62 portare valeatis wente absque dubio
63 wel juw dat dominus Deus duplicata gloria
64 et honore belonen, dat gy des en or=
65 sake wesen h., dat se in vineam suam
66 komen iß Quid isdem sponsus noster aman=
[Lage 9, fol. 5r]
67 tissimus vobis largiatur post multa longeva
68 tempora in eterna gloria Amen
69


70 M N
71 Venerabili ac religiose dompne Sophie
72 priorisse monasterii Lune filie sue sibi
73 in Christo Jesu sincere predilecte.


Sachapparat

1 1.Tim 6,15; Apc 19,16.

2 Timete dominum omnes sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum – Graduale an Allerheiligen, nach Ps 33,10 (Vulgata ursprünglich: Timete Dominum, omnes sancti eius, quoniam non est inopia timentibus eum). Hier im Kontext sicher vermittelt durch Johannes Cassianus, Collationes, 11, cap. 13, in: Migne PL 49, Sp. 865: […] cuius timoris magnificentiam unus prophetarum [Is 33,6] eleganter expressit, divitiae, inquiens, salutis sapientia et scientia timor Domini, ipse thesaurus eius. Non potuit timoris istius dignitatem ac meritum magis evidenter exprimere, quam ut divitias salutis nostrae, quae in vera sapientia Dei scientiaque consistunt, diceret nisi a timore Domini non posse servari. Ad hunc igitur metum non peccatores, sed sancti propheticis invitantur eloquiis, dicente psalmographo: Timete Dominum, omnes sancti eius, quia nihil deest timentibus eum. Die Stelle findet sich ganz ähnlich auch bei Augustinus von Hippo, Opera omnia, hg. von Caillau/Gullion (1842), Bd. 2/3, S. 253. Der Text wurde in der handschriftlichen Überlieferung traditionell dem hl. Augustinus zugeschrieben (‚Tractatus de omnibus virtutibus, quem beatus Augustinus edidit ad matrem suam‘), zitiert aber Cassiodor, der erst 563 gestorben ist, Augustinus von Hippo, Opera omnia, hg. von Caillau/Guillon (1842) Bd. 2/3, S. 242. Dort kommt der Wortlaut dem hier im Brief der Mechtild Wilde vorliegenden Zitat sogar noch näher, denn im Pseudo-Augustinus heißt abweichend von Cassianus […] divitiae, inquiens, salutis, sapientiae et scientiae timor Domini und Psalmista dicente.

3 Eine Iudaica lectio als solche kommt im Zyklus der liturgischen Lesungen nicht vor, und davon, dass die Nonne hebräisch lesen lernt, ist auch nicht auszugehen. Vielleicht sind die aus Isaias geschöpften Lamentationen der düsteren Metten gemeint, zu denen es eines besonders unterwiesenen Vorsängers bedarf.

4 Nicht Gregor, sondern Augustinus, Dialogus quaestionum, c. 65: Omne opus praecedit voluntas nostra (Migne, PL 40, Sp. 741). Gregor sagt: Scio namque qui dixit: „Aperi os tuum, et ego adimplebo illud“ [Ps 80,11]. Bonum ergo opus nobis in voluntate sit, nam ex divino adiutorio erit in perfectione. Homiliae in Evangelia, Nr. 76, in: Migne PL 76, Sp. 1170.

5 Gregor (Homiliae in Evangelia, Nr. 5): Ante Dei oculos nunquam est vacua manus a munere, si fuerit arca cordis repleta bona voluntate, in: Migne PL 76, Sp. 1092.

6 Topische Wendung aus Heiligenviten, z. B. Petrus Diaconus, De ortu et obitu iustorum, Vita et obitus sancti Placidi martyris: […] et in omnibus virtutibus, quibus eum perfectissimus magister suus Benedictus [i. e. de Nursia] ab ipso infantiae suae tempore erudiverat, de die in diem proficiebat atque crescebat, in: Migne PL 173, Sp. 1073.

7 Vgl. Brief 146 (Lage 13, fol. 1r).

8 Ct 2,12.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief095-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl