➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.
Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.
Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.
Priorin Mechtild von Niendorf im Kloster Ebstorf an Priorin Sophia von Bodenteich im Kloster Lüne
nach 1481, vor 1495
Dankesbrief — Thank-you letterKloster Lüne, Hs. 15, Lage 9, fol. 3r
Lateinisch und Niederdeutsch.
Die Absenderin dankt für die Geschenke anlässlich der ‚dedicatio‘, gemeint ist vermutlich die Kirchweihe. Sie freut sich, dass ihre Tante Anna von Bodenteich eine alttestamentliche Lesung übernehmen konnte. In ihrem Alter gehöre es sich, dass sie der Lüner Priorin einige Geschenke schicke. Auch wenn sie nicht so viel habe, schickt sie einen Schal, ein kleines Andachtsbild und eine kleine Brosche. Reflexion über den Wert von Geschenken mit Verweis auf Gregor d. Gr. und gute Wünsche für zunehmende Tugendhaftigkeit im reformierten Klosterleben.
The writer thanks the recipient for the gifts given on the occasion of the ‘dedicatio’. She is pleased to hear that the aunt of the recipient, Anna von Bodenteich, will deliver the Old Testament reading. She writes that, at her age, it is now fitting that she should send her some gifts. Even though she does not have as much as she would like, she sends a shawl, a small devotional image and a small brooch. Borrowing a line from the gradual hymn in the Office for All Saints’ Day and from similar thoughts expressed by the Church father’s, she prays that God will reward the recipient for her kindness with all the riches of His wisdom and knowledge, which she affirms will never fail those who fear him. She reflects on the value of gifts with reference to St Gregory the Great and St Augustine, and sends her best wishes for growing in virtuousness in reformed monastic life in language frequently used in accounts of the lives of the saints.
1 Jesum Christum elegantissimum sponsum nostrum cum
2 sincera caritate
sedule prothomissum
3 Venerabilis domina et in Christo amantissima
filia
4 insinua caritati vestre quod Deo largi
5 ente in competenti
sanitate persisto in
6 qua eidem pius Dominus vos conservare
dig=
7 netur per longeva tempora Ceterum regratior
8 reverentie v. cordis ab immo pro mune=
9 ribus ad dedicationem michi
transmissis
10 dar h. gy my so leue ane dan,
11 dat ik dat scriptis nullo modo ex=
12 pliceren kan vnde juw dar ok ad
70 M N
71 Venerabili ac religiose dompne Sophie
72 priorisse monasterii Lune filie sue
sibi
73 in Christo Jesu sincere predilecte.
2 Timete dominum omnes sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum – Graduale an Allerheiligen, nach Ps 33,10 (Vulgata ursprünglich: Timete Dominum, omnes sancti eius, quoniam non est inopia timentibus eum). Hier im Kontext sicher vermittelt durch Johannes Cassianus, Collationes, 11, cap. 13, in: Migne PL 49, Sp. 865: […] cuius timoris magnificentiam unus prophetarum [Is 33,6] eleganter expressit, divitiae, inquiens, salutis sapientia et scientia timor Domini, ipse thesaurus eius. Non potuit timoris istius dignitatem ac meritum magis evidenter exprimere, quam ut divitias salutis nostrae, quae in vera sapientia Dei scientiaque consistunt, diceret nisi a timore Domini non posse servari. Ad hunc igitur metum non peccatores, sed sancti propheticis invitantur eloquiis, dicente psalmographo: Timete Dominum, omnes sancti eius, quia nihil deest timentibus eum. Die Stelle findet sich ganz ähnlich auch bei Augustinus von Hippo, Opera omnia, hg. von Caillau/Gullion (1842), Bd. 2/3, S. 253. Der Text wurde in der handschriftlichen Überlieferung traditionell dem hl. Augustinus zugeschrieben (‚Tractatus de omnibus virtutibus, quem beatus Augustinus edidit ad matrem suam‘), zitiert aber Cassiodor, der erst 563 gestorben ist, Augustinus von Hippo, Opera omnia, hg. von Caillau/Guillon (1842) Bd. 2/3, S. 242. Dort kommt der Wortlaut dem hier im Brief der Mechtild Wilde vorliegenden Zitat sogar noch näher, denn im Pseudo-Augustinus heißt abweichend von Cassianus […] divitiae, inquiens, salutis, sapientiae et scientiae timor Domini und Psalmista dicente.
3 Eine Iudaica lectio als solche kommt im Zyklus der liturgischen Lesungen nicht vor, und davon, dass die Nonne hebräisch lesen lernt, ist auch nicht auszugehen. Vielleicht sind die aus Isaias geschöpften Lamentationen der düsteren Metten gemeint, zu denen es eines besonders unterwiesenen Vorsängers bedarf.
4 Nicht Gregor, sondern Augustinus, Dialogus quaestionum, c. 65: Omne opus praecedit voluntas nostra (Migne, PL 40, Sp. 741). Gregor sagt: Scio namque qui dixit: „Aperi os tuum, et ego adimplebo illud“ [Ps 80,11]. Bonum ergo opus nobis in voluntate sit, nam ex divino adiutorio erit in perfectione. Homiliae in Evangelia, Nr. 76, in: Migne PL 76, Sp. 1170.
5 Gregor (Homiliae in Evangelia, Nr. 5): Ante Dei oculos nunquam est vacua manus a munere, si fuerit arca cordis repleta bona voluntate, in: Migne PL 76, Sp. 1092.
6 Topische Wendung aus Heiligenviten, z. B. Petrus Diaconus, De ortu et obitu iustorum, Vita et obitus sancti Placidi martyris: […] et in omnibus virtutibus, quibus eum perfectissimus magister suus Benedictus [i. e. de Nursia] ab ipso infantiae suae tempore erudiverat, de die in diem proficiebat atque crescebat, in: Migne PL 173, Sp. 1073.