➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 218

Nonne im Kloster Lüne an Verwandte EVJ im Kloster Ebstorf

undatiert

Dankesbrief — Exchange of gifts, including devotional images

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 16, fol. 13r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Die Absenderin drückt ihre Freude darüber aus, dass die Empfängerin, ihre einzige noch lebende Verwandte, wieder genesen ist und nun wieder ohne Stock gehen kann. Sie bedankt sich für Andachtsbilder mit dem Namen Jesu und mit Maria und schickt ihrerseits ein Bild des hl. Gregor. Wann immer die Empfängerin die auf dem Bild enthaltenen Gebete Gregors lese, möge sie an ihre verstorbenen Eltern denken. Außerdem schickt sie ein Körbchen mit Spezereien, einen goldenen Löwen und einen kleinen Hahn, die ihr symbolisch Kraft und Wachheit verleihen sollen. Von der Nonne KG hat die Absenderin gehört, dass die Empfängerin stellvertretende Küsterin sei; daher muss sie auf den Beinen bleiben.

The Lüne nun is pleased that her only living relative, EVJ, is now able to walk around without a stick. She thanks her for the devotional image of Jesus and Mary. In return she sends an image of Gregory with texts and hopes that the recipient will pray for the writer’s deceased parents. She also sends a small basket with remedies, including a golden lion (bread with spices) to give her strength to walk. She has heard from sister KG that she is the temporary sacristan so needs to be able to walk. She also sends a cockerel to revive her from her tiredness from work. The recipient complained in her letter that her legs were giving up on her.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 16, fol. 13r]


1 Cum beato Paulo apostolo in stadio1 vite presentis perseveranter currere per viam re=
2 gularis vite ut post laborem bravium eterne felicitatis cum eo valeamus comperci=
3 pere Karissima mater et amita in visceribus Jesu Christi michi nimium ut nature communio
4 exigit diligenda

Congratulor caritati vestre gaudio valde magno ex in
5 timis affectibus cordis mei proinde quod certificata sum de corporali vestra vali=
6 tudine wente ik sus lange io wesen h. in dubio vnde konde n. rechte weten,
7 wo it juw vmme stunt, ik h io illam opinionem had, dat gy juw sine baculo
8 gans n. konden behelpen O my karissima EVIken wat gy nichten wetet
9 vnde ok nouwe louet, wo sur vnde swar, dat my dat uaken worden is
10 in corde wan ik vp juw dachte; gy h. my mannighen heten tranen vth
11 mynen oghen jaghet in illa infirmitate sed nunc revixit spiritus meus nu
12 ik hord h., dat gy ex beneficio gratie divine alle juwe nod h. verwunnen
13 vnde lopet ane stave alze en honeken, pro quo sit nomen Domini benedictum in
14 secula et vere vere Dextera deum fecit virtutem2 in vobis modo nil maius deside
15 ro Sed omnipotens Deus fortis et potens vos divina maiestate sua in eadem
16 sospitate preservet diutine sibi ad laudem et gloriam ac michi ad solatium
17 Ceterum my precordialissima mater et amita unica mea superstes Quan

[Lage 16, fol. 13v]
18 tas innumerabiles gratiarum actiones vestre referam dilectioni penitus ignoro pro exhi
19 bitione maxime caritatis quam geritis erga me et manifestius declarastis fidele
20 et benivolum cor vestrum omni caritate plenum in pulcherrimis foliis michi transmissis
21 que amore vestro reserbaboa quousque vixero Quit enim iocundius quit nobilius et quit precio
22 sius potest desiderari quam aurifluum nomen Jesus quod interpretatur salvator Quitve carius
23 ac delectabilius valet sub sole intueri quam pulcherrima ymago electissime geni=
24 tricis ergo eiusdem amantissimi salvatoris et sponsi nostri O utinam mellifluum nomen
25 Jesus nobis insimul imprimatur velud signaculum3 amoris et ita inhereat visceribus n.
26 fiat nobis eius dulcis memoria Mel in ore melos in aure et jubilus in corde4
27 ut cum beato Bernardo dulciter ruminare queamus illud epythalamicum canticum
28 ubi dicit Quocumque loco fuero meum Jesum desidero quam letus cum invenero quam felix
29 cum tenuero O beatum incendium O ardens desiderium5
30 Et isdem dulcissimus Jesus qui est salus omnium in se sperantium6 restituat vobis hanc vi
31 cissitudinem donando vobis de cella vinaria paterni cordis sui per influxum interne
32 dulcedinis haustum divine contemplationes in quo capiatis in presenti gratie Spiritus sancti affluen=
33 tiam ac in futuro eterne beatitudinis gloriam

In inditium inenarrabilis et incredibilis
34 caritatis opto vobis destinare aliquod xenium sed heu nichil invenio in facultatula
35 mea dat juw so anname konne syn, alze my hec folia synt, doch en
36 mach ik dat ock altinghes n. na laten idcirco dirigo vobis ut
37 quedam paupercula Im vile folium scilicet figuram beati Gregorii vnde ik
38 byn van juw begheren, wan gy illas orationes Gregorianas
39 leset,7 dat gy den intento corde willen bidden pro animabus patris et matris m.
40 vnde jum illam indulgentiam mede delen willen ut orationibus vestris me
41 diantibus refrigerium sempiternum valeant consequi Ock sende ick
42 juw parvam fiscellam cum speciebus apothecalibus scilicet leonem au
43 reum et parvum gallum et hoc non vacat misterio sunder alze gy
44 juck in littera vestra gans seer beclaghet quod crura non multum
45 valent my karissima dat wel nicht vor juck wesen eo quod estis
46 subsacrista sicut ex relatu matris KG perdidici vp dat gy nu
47 in via n. lange tarderen vnde konnen pral vnde wacker wesen,
48 so scol gy hunc leonem aureum to hulpe hebben nam ut optime
49 noscis quod leo est fortissimus bestiarum et ad nullius pavebit occur
50 sum:8 Sic ille leo fortissimus de tribu Juda9 protegat vos poten

[Lage 16, fol. 14r]
51 tia maiestatis sue ab omnibus malis corroborando vos homine in utroque
52 longevo tempore sibi ad laudem et gloriam ut cura pervigili custodiendo
53 vigilias noctis supra gregem dominicum Media nocte sponso veniente
54 obviam cum prudentibus virginibus et ardenti lampade occurere vale
55 atis,10 et tunc intrare in illam requiem ubi iocundab felicitas tran
56 quilla securitas ubi premia non deficiunt sed ipse Deus erit
57 ibi omnia in omnibus.11 Et ut officium vobis commissum diligenter et forti
58 animo custodire queatis so sende ik juw parvum gallum non sine causa
59 sunder dar vmme, ift gy interdum causa laboris fatigert worden,
60 dat juw de oghen en luttik to vellen ut infirmitas humana
61 exposcit dat gallus optimus Jesus Christus12 juw den mote exciteren
62 a sompno gravi ne tempus statutum obdormiatis up dat in
63 juw vor vullet werde ex bonitate sua dat we cotidie
64 singet de eo Gallo canente spes redit etc c egris salus
65 refunditur13 etc

Et cum hoc commendo vos celesti patri familias
66 conservandam ab omni malo anime et corporis donando vobis sanitatem
67 salutarem constantiam in bono perseverantem et tandem gloriam et letitiam
68 sempiternam ut cum electis palmitibus de vera vite vinum merum gus
69 tantibus inebriari valeatis in futuro Quot nobis omnibus dignetur concedere
70 qui nos inmeritas in sponsas proprias dignatus est eligere Jesus Christus
71 virginis filius Amend


Kritischer Apparat

a zu korrigieren in reservabo

b Hs.: zweites u in iocundu durchgestrichen und mit iocunda ersetzt

c hier gestrichen etc.

d vielleicht in anderer Tinte geschrieben


Sachapparat

1 1.Cor 9,24.

2 Ps 117,16.

3 Ct 8,6.

4 Bernardus Claraevallensis, Sermo XV in Cantica canticorum, in: Migne PL 183, Sp. 847: Jesus mel in ore, in aure melos, in corde iubilus.

5 Bernardus Claraevallensis (zugeschrieben), Iubilus rhytmicus, in: Migne PL 184, Sp. 1318: O Jesu mi dulcissime / Spes suspirantis animae / Te quaerunt piae lacrymae / Te clamor mentis intimae / Quocunque loco fuero / Mecum Jesum desidero / Quam laetus, cum invenero / Quam felix, cum tenuero!

6 Aus Ps 17,31, so oder ähnlich häufige Wendung liturgischer Orationen.

7 Sicherlich handelte es sich um einen der geläufigen Einblattdrucke mit dem Bild der Gregorsmesse und Texten wie: Quotiens quis coram armis Christi quinque orationes apostolicas cum quinque Pater noster et Ave Maria devote dixerit, XX milibus annorum a penis purgatorii exoneratus erit. Diese Bilder werden gegenwärtig an der Universität Münster von einer Arbeitsgruppe unter der Leitung von Dr. Thomas Lentes katalogisiert. Vgl. Das Bild, hg. von Gormans/Lentes (2007).

8 Prv 30,30.

9 In Apc 5,5 ist der leo de tribu Juda ein Symbol Christi.

10 Mt 25,1-13.

11 1.Cor 15,28.

12 Zum Hahn als Symbol für Christus vgl. Henri Leclercq, Art. ‚Coq‘, in: DAC, Bd. 3, Sp. 2886-2905.

13 Ambrosius, Hymni, hg. von Fontaine (1992), 1.6.21 aus dem Hymnus Aeterne rerum conditor. Im Bursfelder Brevier war der Hymnus zur Matutin (abweichend vom Breviarium monasticum Paulus‘ V.) im officium de tempore per annum stets ‚Aeterne rerum conditor‘, zu den Laudes wurde jeden Tag ‚Splendor paternae gloriae‘ und zur Vesper stets ‚Deus creator omnium‘ rezitiert. Der ‚Liber ordinarius Bursfeldensis‘ von 1447 betont in diesem Zusammenhang nämlich, dass, der Benediktsregel (cap. 9; 12; 13; 17) entsprechend, in den großen Horen grundsätzlich den ambrosianischen Texten der Vorzug gegenüber allen anderen Kompositionen, auch jenen des Prudentius, gegeben werden soll (Omissis ympnis ‚Ales diei‘, cum similibus, qui extracti sunt de ympno Prundentii, solus Ambrosii, scilicet ‚Splendor‘ cotidie dicitur, nämlich zu den Laudes, Liber ordinarius Bursfeldensis I, cap. 2, in: Fassung, hg. von Volk (1950), S. 139). Im ‚Breviarium monasticum‘ Paulus’ V. hingegen wechseln die Hymnen von Laudes und Vesper je nach Wochentag, der hier erwähnte Text ‚Ales diei nuntius‘ ist dort etwa für die Laudes des Dienstages vorgesehen, ‚Aeterne rerum conditor‘ ist der Matutin an den Sonntagen von Epiphanie bis Quinquagesima und dann wieder von den Kalenden des Oktobers bis zum Sonntag vor dem ersten Advent vorbehalten, usw. Das hier vorliegende Zeugnis der Verfasserin, ‚Aeterne rerum conditor‘ werde jeden Tag rezitiert, belegt also, dass in Lüne die mit im Bursfelder Ritus eingeforderte merkliche Beschränkung der Hymnentexte respektiert wurde.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief218-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl