➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 257

Konvent im Kloster Lüne an eine Nonne in einem anderen Kloster

nach Christi Himmelfahrt, unbekanntes Jahr

Glückwunsch zur Nonnenkrönung — Congratulatory letter on coronation

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 19, fol. 5r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Schlotheuber, Klostereintritt (2004), S. 156-74.

Die Absenderinnen haben von der Nonnenkrönung der Empfängerin an Christi Himmelfahrt erfahren, wozu sie vor Anbeginn der Zeit und zur Stunde ihrer Geburt ausgewählt worden war. Sie freuen sich mit ihr, dass sie nun in der Gemeinschaft Christi und in der Gemeinschaft ihrer Liebe steht, woran sie durch das Kreuzzeichen ihrer Nonnenkrone erinnert wird. Sie soll ihre körperlichen und geistigen Augen auf Christus richten, dem sie jetzt so nahegekommen ist, dass er stets bei ihr ist und sie nie vergessen wird. Sie freuen sich, dass sie in Christus einen Bräutigam, Vater, Bruder und Freund haben, dessen Gaben in der Krone eingefasst sind, die er selbst getragen und nun ihr gegeben hat. Ausdeutung der Krone. Sie schenken ihr ein Andachtsbild des Antlitzes Jesu, das sie in der Liebe empfangen soll, in der sie es senden. Christus, der sein Abbild im Tuch der Veronika hinterließ, möge ihr seine Gnade schenken.

The Lüne nun congratulates a nun in another convent on her coronation on Ascension Day and provides a theological exposition of its significance. As a sign of her joy she sends the recipient a devotional image of the Holy Face to enlighten her internally and externally.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 19, fol. 5r]


1 [J]esuma Christum lumen celicum1 qui sui piib vultus radio totam uranicam curiam2 replet
2 gaudio pro favora salutac

Karissima N sicut perdidicimus quod festo glorioso
3 Ascencionis Domini ac salvatoris nostri3 nuperrime transito vocante vos
4 sponso virginum ad specialissime dilectionis sue emolimentum estis electa non solum
5 illa tamen die verum etiam ante tempora secularia dum benedixit horam nativitatis
6 vestre eligendo vos inter milia hominum4 tali amoris sui pacta ut nullius viri
7 potestate vos subdi permittens sed solum caritative amicitie erga vos
8 federa servans nunc longo tempore exspectata per exhibitionem dilectionis talia
9 complens annulo fidei vos sibi subarravit5 ac signo crucis in capite vestro
10 posito tali nexu se vobiscum conglutinavit ut nec ipse a vobis nec vos
11 umquam divelli poteritis ulla vi vel ratione Idcirco multum letamur vobiscum
12 in Domino de honore vestro incomparabili vobis ab ipso exhibito wente nu is juw vp
13 ghe ghan tempus acceptabile6 quod ut certe credimus fuit multum deside
14 rabile dar gy nu leto corde ac lacrimantid gaudio pre mentis iubi
15 lo ane spreken moghet Ecce quod concupivi iam video7 wente den jennen,
16 den celestes et terrestres an bedet cum tremore dar vor dat he totum
17 genus humanum per crucem gheloset h cum pio cruore den moghe gy nichte
18 allene sen per fidem et contemplationem quod est omnibus christianis commune sunder
19 ok signum illud memorabile in quo mortuus est pro nostro amore in capite

[Lage 19, fol. 5v]
20 vestro carneo dreghen moghet8 vnde seen omni die totiens quotiens libuerit
21 illa rubea stigmata oculis corporeis de gy una cum omnibus electis sine fine
22 visura estis in celis

Quapropter karissima levate oculos mentis et corporis vestri
23 in montes vulnerum sponsi vestri9 vel in fontis rivulos sanguinis sui que gesta
24 tis in capite et ideo letanter dicite quod cupivif speravi iam teneo10 wente
25 he is juk nu so rechte na komen per coniunctionem talis federis ut uxor
26 illius vocetis et sitis11 vnde dar vmme is eme dat nimis impossibile
27 dat he juk amplius konne vorgetten quia iam estis illi per fidem iuncta in celis
28 quamvis adhuc posita sitis corpore in terris wente he suluen spraken h eceg ego
29 vobiscum sum etc.12 vnde wol dat we des n sen konnet foris per presentiam corporalem so
30 loue we doch indubitanter dat h. sik omni tempore m. us vniert per sumptionem sacra
31 mentalem vnde den jennen, den we nu entfanget cum omni desiderio in venerabili sacramento den
32 scolle we sine fine seen gaudentibus oculis absque velamento Unde merito
33 insimul omnes gaudemus eo quod tam nobilem sponsum tam pium patrem tam dulcem fratrem
34 ac fidelem amicum habemus vnde alle de vroude, ere, trost vnde sotich
35 heyte, de we h. scolt de presentia dulcedinis sue tam hic quam in futuro de is alto
36 male besloten in festo desponsationis ac coronationis vestre wente in dessen
37 benedien daghe, den h juk nu perhenne memoriale geuen h. quasi pro dote
38 dar is he suluen inne coronert vnde glorificert a celesti Patre de eme
39 so mannighe cronen gat alzo mannighen mynschen alzo he
40 vor loset h. mit synem bitteren dode, vnde in den cronen weren so mannighe
41 eddele stene, so mannich drope synes benedyeden hilgen duren
42 blodes he uor us ghe goten h. vnde wol, dat he pro nostra dilectione totus
43 exsanguis fuerit in sua passione tamen pro hoc receperunt singuli articuli
44 membrorum eius speciale gaudium in sua iocunda resurrexione do
45 alle syne junchurowelken ledmate groyeden vnde bloyeden13 vnde
46 de ere vnde de vroude, de is in dessem hoch gheloueden fest daghe
47 sue ac vestre coronationis totaliter sigillert nam hoc dies est finis
48 et clausula omnium festivitatum vnde dat arbeyt vnde alle de guden
49 werke, de ghedan werdet ab electis de schen alto male pro premio
50 illius diei vnde uppe dat we juk exhiberen maghen quanto gau=

[Lage 19, fol. 6r]
51 dio vobis congaudemus so sende we juk amabilem et sanctissimam
52 faciem eiusdem sponsi nostri depictam in folio in signum vere dilec
53 tionis et licet pulchritudo illius sit inscrutabilis et in circumscriptibilish
54 ac omni creature incomprehensibilis so sint we doch begherende
55 dat willen tali amore entfanghen quali affectu we juk
56 dat sendet et ipse qui ob signum amoris reliquit nobis hanc
57 effigiem in panniculo Veronice14 de mote juk lumine
58 gratie sue illustreren intus ac foris quotiens oculis corporalibus
59 hanc intuetis dat gy specialis dulcedinis saporem per contemplationem
60 in hoc exilio so smecken vnde ad omnia bona opera so moten confortert
61 werden, dat gy post hanc vitam feliciter komen in patriam illam ubi
62 eandem dulcem ac amabilem faciem eternaliter contemplari valeatis
63 cum illis qui hac assidue vident et videre desiderant fruunt et super
64 frui sitiunt

Et cum hoc valeatis in eo feliciter et longeve in salute
65 ac sanitate hominis utriusque qui gloriosus ascendit ad paternam gloriam
66 ubi astat vultui Dei patris pro nobis ac ostendesi stigmata
67 suorum vulnerum ex quibus donet vobis una nobiscum veniam omnium
68 peccatorum ac eterne vite premium sanguine suo nobis acquisitum
69 Amen


Kritischer Apparat

a Textergänzung in mg. durch Nolte mit Bleistift J

b supra lin.

c ohne Abkürzungspunkte abgekürzt, nach Parallele in anderen Briefen ergänzt

d i über e geschrieben

e in der Hs. nich in mg.

f hier gestrichen cupivi

g zu korrigieren in Ecce

h zu korrigieren in inscriptibilis

i zu korrigieren in ostendens


Sachapparat

1 Das ‚Licht vom Himmel‘ evoziert der Prolog des Johannesevangeliums, wie auch ein Responsorium zur Matutin am Fest des hl. Johannes des Evangelisten bezeugt: Vox tonitrui tui Deus in rota Joannes est evangelista mundi per ambitum praedicans lumen caelicum.

2 Eine ‚uranica curia‘ gibt es, soweit erkenntlich, nur bei Theofried von Echternach, Flores epitaphii sanctorum, lib. 3, cap. 1; lib. 4, cap. 6; lib. 4, cap. 7, in: Migne PL 157, Sp. 365; 398; 404 und bei Eckbert von Schöngau, Soliloquium, cap. 12, in: Migne PL 194, Sp. 111: In ipsum undique confluunt desideria singulorum, ipsi iubilat, ipsi applaudit, ipsum magnificat tota uranica curia – in ihrem Brevier dürften die Lüner Nonnen diesen Autoren sicherlich nicht begegnet sein, vielleicht haben sie den Ausdruck in einer Florilegiensammlung gefunden oder in einer Predigt gehört.

3 Christi Himmelfahrt.

4 Vgl. Gebet zur Nonnenkrönung im Gebetbuch Ebstorf, Klosterarchiv, Hs. IV 5, fol. 384r.

5 Hier wird weiter aus dem Ritus der Nonnenkrönung, in: Migne PL 138, Sp. 1104 zitiert. Der Bischof spricht zur Kandidatin: Accipe annulum fidei, signaculum Spiritus sancti, ut sponsa Dei voceris, si ei fideliter servieris etc., daraufhin stimmt die Schola die Antiphon an: Annulo suo subarravit me dominus meus Jesus Christus, et tamquam sponsam decoravit me corona .

6 Ecce, nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis! Aus 2.Cor 6,2, als Responsorium zur Matutin am ersten Fastensonntag. Diese Antiphon findet sich ebenso auch am Fest der hl. Agnes (im monastischen Offizium zum dritten Psalm der ersten und zweiten Vesper).

7  Zu dem ursprünglich aus den Augustinus zugeschriebenen ‚Meditationes‘ stammenden Spruch, vgl. Anm. zu Brief 141 (Lage 12, fol. 24v)

8 Die Nonnenkronen, die den Kandidatinnen im Rahmen der Nonnenkrönung verliehen wurden, waren mit kleinen Kreuzzeichen versehen.

9 Vgl. Ps 120,1.

10 Migne PL 40, Sp. 936, s.o. Antiphon zum Agnes-Fest für die Professfeiern. Vgl. Kapitel bei Steinke, Paradiesgarten (2006).

11 Vgl. Johannes Chrysostomus, Adversus Judaeos, cap. 8, in: Migne PL 1, Sp. 833: Christiani […] vocamur et sumus, in der Folge dann bei vielen Autoren.

12 Mt 28,20.

13 Vgl. Medinger Ostergebetbücher, z. B. HI1, Hildesheim, Dombibliothek, J 29, fol. 37r: O in welker unsprokelker vroude dat march do groyede unde dat alerhilgheste vlisch do bloyede in dem grave, likerwis als de rose van dem morghen douwe.

14 Vgl. Brief 200 (Lage 16, fol. 2v); Hamburger, The Visual (1998), S. 317-382; Appuhn/von Heusinger, Der Fund (1965), Nr. 7, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 50.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief257-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl