➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 324

Konvent im Kloster Lüne, wahrscheinlich an Elisabeth Bockes im Kloster Ebstorf

wahrscheinlich nach 1484

Dank für Festmahl — Thank-you letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 23, fol. 7v

Niederdeutsch.

Der Konvent dankt der Empfängerin für ihre Güte und die ungewöhnlichen Wohltaten, die sicher in ihrer Tugend und Liebe begründet sind. Die Nonnen können nicht genug für das große Festmahl danken, das sie ausgerichtet hat. So gut haben sie noch nie gespeist, vor allem der Honigfisch war so schmackhaft, dass die Empfängerin sicher mit dem hl. Petrus befreundet ist. Den köstlichen Wein muss sie wohl vom hl. Johannes haben. Sie wissen nicht, mit welcher Gabe sie das vergüten können, da sie für Christus allem Weltlichen entsagt haben. Also senden sie Christus als Dank, der ihr Gnade und Segen bringen möge, so dass ihre zeitlichen Güter vermehrt und im Himmel aufgewogen werden. Zudem möge Maria sie an ihrer Brust nähren und die Gemeinschaft der Heiligen möge ihr den Wein göttlicher Gnade erwerben, bis sie bei der Dreifaltigkeit speisen kann.

The convent thank the recipient, probably the Ebstorf laysister Elisabeth Bockes, for her good deeds. She had fed them exceptionally well and poured the best wine. Special thanks for introducing the convent to the tasty local fish, for they had never expected them to be this palatable; this tastes as if it had been part of St Peter's catch and the wine as if St John the Evangelist had poured it. Christ as their bridegroom should repay her in this life and the next; biblical references invoked include the blessing of Isaak, Mary's breast feeding and the heavenly feast of the saints in the presence of the mirror of the Trinity.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 23, fol. 7v]


1 Itema


2 Jesum Christum den auermaten riken koningh der ewighen ere de dar is
3 eyn krone alle der leuen hilghen vnde eyn nogaftich vullen komen
4 loͤn aller salighen vterkoren vor enen fruntliken dancknamighen
5 grod tho voren

Alderleueste vrundinne in Christo vnde vnse eghene
6 leue suster vnde guldene truwe momeke Welck leue of=
7 te welck myldicheyt heft juwe gůdlike leflike truwe
8 herte bewaghen tho vns armen vnwerdighen gheistliken kynde=
9 ren dat gy vns in korte so auermaten grote woldath vnde vn=
10 sprekelke grote lefmodicheit bewyset hebbet der wy

[Lage 23, fol. 8r]
11 vnbewonen synt vnde ok ny eer bevunden hebbet by neneme […]b
12 mynschen noch van unsen negesten vrunden edder van vromden
13 vrunden dat wy waraftighen moghet segghen alze wy
14 hir alle ghesammelt synt in dessem clostere vnde wy en merket
15 hir anders nicht vth men dat sik dyt saket van juwer
16 groten doghetsamheyt juwes truwen lefliken herten wen=
17 te wy weten dyt wol dat wy juw leyder ny werlle nene
18 leue edder fruntschopp bewiset hebbet vnde hebbet nu so grote vn
19 sprekelke woldath by juw bevunden de wy nummer kond to vul=
20 len vth scriuen nach dem male dat gy vns nicht hebbet eyn
21 edder twe richte gheuen sunder gy hebbet vns eyn ghans grod
22 convivium ghedaͤn1 dar wy vns so auer maten wol van ghester=
23 ket vnde ghelouet hebbet dat vns dunket gy hebbet unsc
24 dat wy ny eer soden gude spise ghegetten hebben de soda=
25 nen soten honnich semighen smack had hebbe alze de wd vis=
26 cke so wy do eten2 wy kond des nouwe louen dat se hir
27 to lande viscket syn sunder gy motet jwe woͤr myd de
28 me hogesten visckere sunte Petere seer bevrunden heb=
29 ben dat de myd synem nottef hebbe nu viscket alze he
30 dede do em dat nette tho reth van veelheyt der vis
31 cke, so wy vynden in dem hilghen Ewangelio;3 vnde de lefli=
[Lage 23, fol. 8v]
32 likeg junghelyn sunte Johannes de hemmelsche wyn tep=
34 per heft juw den alder besten sotesten wyn lichte
35 sunderken ghehadh vnde vor ward dar wy vnse herte so
36 soi wol mede vor qwicket vnde vrommet hebbet dat
37 wy wol moghen ock spreken de word de architriclinus
38 in der werschapp to dem brudegamme sprak do he sede
39 Du hefst den besten wyn vor ward wente nu.4

O alder
40 leueste suster vnde truwe moder wor mede wyl wy ar=
41 men gheistliken kyndere dyt vor schulden wente juwe ghu=
42 de vnde woldath is bauen mate grod vnde alde grod
43 vnde wy synt nicht mechtich ichtenswes to vor gheuen=
44 de vnde en hebben ok vp eren in alle der werlde nich=
45 tes nicht dat vnse eghen is ane den armen bloten nake
46 denj ghecrusgheden Jesum Christum vnsen zalichmaker vnde leuen
47 brudegham de is vnse vrondek vnde frolicheit vnse trost vnde
48 vnse beste gud dat wy hebben vor eghen deme suluen
49 wy hebben ghe offert vnde gans auer ghe gheuen vn=
50 se liff vnde zele vnde dorch synen willen vor saket vnde auer

[Lage 23, fol. 9r]
51 gheuen vader vnde moder suster vnde brodere vnde alle
52 der werlde gud vnde h vns so vaste myd eme vor
53 bunden in eynsamigher leue vnde truwe dat wy ho=
54 pen alze wy vmme synen willen alle ding hebbet vor
55 laten dat he vns dar voͤr wille gheuen syn ghantze
56 rike vnde dar to sik suluen to lone vnde wy truwen
57 eme des vaste tho dat he vns hir vmme ock nicht wil=
58 le weygeren wes wy van eme byddende. synt vp des=
59 ser erde vnde wille vullenbringhen wat in vns en brick


60 Vnde dessen soten Jesum sende wy juw byd. in eyn vullenko=
61 men loͤn vnde dancknamicheyt juwer groten wol=
62 dath de mote juw dyt hundert dusent volt belo=
63 nen vnde gheue juw wedder alle de gnade vnde benedigyn=
64 ghe de he juwerlle synen vterkoren gheuen heft
65 bydl beyde in dem olden vnde nygen testemente sunderken
66 de de patriarchen Isaac synem sone Jacob gaff do he
67 so to eme sprak God alweldich gheue dy de bene=
68 digynge van deme douwe des hemmels vnde van der
69 wm recticheyt des errin ertrikes, nogafticheyt

[Lage 23, fol. 9v]
70 vnde vulheyt des korns, wynnes vnde olies etc.5 dat
71 juwe tydliken gudere moten ok so vor meret wer=
72 den in desser tyd dat gy hundert volt moten wedder
73 krighen wat gy vmme vnsen willen hebbeto ejp entuol=
74 dich h vthe lecht Vnde Maria de hemmelkoninghinne de uns
75 dat hemmelsche brod h ghe bracht de mote juw
76 wedder spisen mit eren soten brusten dar gy sunderke
77 gnade moten vth sughen so vaken alze gy dat
78 ware hemmelsche brod entfanget in dem hilghen
79 sacramente dar gy van entfanghen moten suntheyt
80 vnde salicheyt lyues vnde der zele vq Vnde alle Go=
81 des hilghen de sik dar vrouwet in dem koninchliken
82 pallas der hogen hem borch […]r Jerusalem de mote juw
83 vor weruen den soten wyn der gotliken gnade
84 vthe dem vaderken soten herten dat dat hirum
85 mote jeghen juw apen stan in gnaden vnde barm
86 herticheyt vnde gy dar vth ol entfanghen moten
[Lage 23, fol. 10r]
87 trost gnade vnde froli hir in desser tyd so lange
88 dat gy dar komet to der hoghen werschapp
89 der ewighen salicheyt dar de hem Vader de
90 vterkorn spiset mit synes antlates vrolich
91 de Sone mit syner vor clar. myns de dar ver eniget is mit der
92 got. dar de Hilge Geist se vor dren. mit dem so wy vnde edde.
93 clare syner gu. vnde mil. dat gy dar den froli mo. spy. vnde
94 sadiget wer. in der vullenko vrou. de neyn oge seen h. etc
95 vnde dar den to lone entfangen mo. den cla. schynen spey
96 der ghantzen Hil. Dreualdicheyt Amen.


Kritischer Apparat

a als Überschrift

b unleserlich

c hier gestrichen gy hebbet uns

d hier gestrichen w

e zu korrigieren in juw

f zu korrigieren in nette

g zu korrigieren in lefli= | ke

h zu korrigieren in ghehad

i hier überschüssig so

j zu korrigieren in nake | den

k zu korrigieren in vroude

l hier gestrichen byd

m hier gestrichen w

n hier gestrichen erri

o hier überschüssig hebbet

p hier gestrichen ej

q hier gestrichen v

r unleserlich


Sachapparat

1 Während das Motiv der Speisung sonst auch im Sinne einer spirituellen Metapher gemeint sein kann, scheint im vorliegenden Brief ganz konkret die tatsächliche Speisenversorgung angesprochen zu sein. Es liegt nahe, die Adressatin mit der Ebstorfer Konverse Elisabeth Bockes zu identifizieren, die 1481 mit der Reformkongregation nach Lüne gekommen war, dort drei Jahre als Küchenmeisterin gedient hatte und 1484 nach Ebstorf zurückgekehrt war. Sie hatte offenbar einen bleibenden Eindruck bei den Lüner Schwestern hinterlassen und wird in zahlreichen Briefen explizit gegrüßt und angesprochen.

2  Vgl Brief 138 (Lage 12, fol. 12r) Hier handelt es sich sehr sicher um in Honig eingelegte Süßwasserfische die in der Lüneburger Region gefangen wurden Vgl hierzu die Liste der Fischarten die der Propst den Lüner Nonnen beschaffen musste in Das Statutenbuch, hg. von Stenzig (in Druckvorbereitung) fol 65v-66v und verschiedene Rezepte für Fisch in Honigsauce z B Nr 51 in Wiswe, Kochbuch (1956) S 40

3 Lc 5,6.

4 Io 2,10.

5 Gn 27,28.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief324-D_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl