➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 400

zwischen 1453 und 1484

Grußformeln und Brieffragmente — Model salutations and text fragments

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 32, fol. 1r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Grußformeln und Brieffragmente aus der Korrespondenz zwischen den Konventen in Lüne, Ebstorf, Buxtehude und Walsrode. Mehrfach genannt wird die 1481 im Rahmen der Reform aus Ebstorf in Lüne eingetroffene neue Subpriorin Gertrud von Eltzen. Mit ihr waren die neue Lüner Priorin Sophia von Bodenteich, sowie Mechtild Redebere und Elisabeth Bockes übergesiedelt, die genannt werden, dazu die Ebstorferinnen Mechtild und Katharina von Eltzen, offenbar Verwandte der Lüner Subpriorin Gertrud. Eindeutig zuzuordnen sind noch VS Schutte, E Witik, G Gronehaghen, Wichburg Töbing (alle in Lüne), Priorin Mechtild von Niendorf, Propst Matthias von dem Knesebeck, Ermigerdi von Bodenteich, die Beichtväter MP und Petrus (alle in Ebstorf) und Priorin Walburga Graurock (in Walsrode). Unsicher ist die Zuordnung bei den Namen Swenehild und Cecilie von Boldensen. Zahlreiche weitere Namenskürzel lassen sich nicht auflösen. Teilweise datiert auf 1453, 1483 und 1484.

Salutations and letter fragments from the correspondence between the convents of Lüne, Ebstorf, Buxtehude and Walsrode. The subprioress of Lüne, Gertrud von Eltzen, is mentioned several times. She had moved from Ebstorf to Lüne during the reform of 1481 as well as the new prioress, Sophia von Bodenteich, Mechtild Redebere and Elisabeth Bockes. They are all mentioned in the fragments, as are the Ebstorf nuns Mechtild and Katharina von Eltzen, apparently relatives of the Lüne subprioress Gertrud. The following names can also be identified: VS Schutte, E Witik, G Gronehagens, Wichburg Töbing (all in Lüne), prioress Mechtild von Niendorf, provost Matthias von dem Knesebeck, the confessors MP and Petrus (all in Ebstorf), and prioress Walburga Graurock (in Walsrode). It is uncertain, where Ermigerdi von Bodenteich and Swenehild and Cecilie von Boldensen belong to. Numerous initials cannot be resolved. In part dated to 1453, 1483 and 1484.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur Leseansicht]
[Lage 32, fol. 1r]


1 Summam caritatem que Deus est pro salute karissima dompnaa […]


2 Humilem subiectionem debita cum obedientia
3 necnon filiali venerabilis domina et mater in Christo
4 Karissima totis ex precordiis byn ik bekummert
5 ex scriptis vestris etc
6 Nil plus sed valete in Christo Jesu feliciter et
7 longeve
8 Debitam obedientiam cum omni subiectione
9 venerabilis domina et mater in Christo predilecta Notum
10 sit venerabilitati vestre dat we cum venerablb
11 venerabili domino prepositio spraken hebbet etc
12 Nil plus sed valete in rege angelorum
13 feliciter et longeve
14 Resurgentem bonum et summum pastorem
15 qui animam suam pro ovibus suis ponere et pro
16 grege suo mori dignatus est pro swavic
17 et caritative salutamine Venerabilis
18 domina et mater in Christo Jesu visceratenus

[Lage 32, fol. 1v]
19 ad amanda uti novit vestra karitas quod
20 ille due sorores quas nobiscum habuimus
21 nunc ad vos sunt reducte etc
22 Nil plus sed salutare faciunt vestram
23 reverentiam mater subp G1 et M2 amore
24 unionis divini et petimus et saluta
25 re ex nobis matres et sorores nostras
26 ibi vobiscum com morantes videlicet B
27 salutetis etiam subp B ex parte suarum
28 materterarum E et sorores E et L
29 ex parte omnium nostrum ad hortando eas ac
30 bonum prepositum dirigant ad operationem ut
31 diatim spoponderunt Cum his sint vobis
32 tot vale quod gaudiis et swavita
33 tibusd repleti sunt celi et terra in Christi
33 resurrexione Raptim in Lune in vigilia
34 Jubilate anno Domini etc LXXXIIIo3


35 Venerabli Religiose domine Walburgi
36 Grawerock priorisse in Walzrade4
37 mater sue in Christo Jesu sibi plurimum dilecte […]

[Lage 32, fol. 2r]
38 Debitam obedientiam cum omni subiectione Venerabilis
39 domina ymmo et mater in Christo Jesu karissima sciat ma
40 ternitas vestra quod ex gratia dei in bona sumus sani
41 tate et etiam desideramus rescire de nostra va
42 litudine nec non matrum nostrorum omnium et sororum
43 Item dilecta dompna etc
44 Nil plus sed dignemini salutare affectu
45 ose venerabilem dominum prepositum patrem nostrum in Christo
46 karissimum nec non honorabilem dominum confessorem ex
47 parte nostra et etiam matres sorores omnes precipue
48 M E K E Cum his valeat vestra materni
49 tas feliciter et longeve in eo qui ovem cum
50 gaudio patri quem perdiderat humero re
51 nexit suo. […]
52 Debitam obedientiam cum omni subiectione ac
53 filiali amore Venerabilis domina nec non mater in
54 Christo Jesu predilecta quam post dominum Deum super terram
55 nullum solatium habemus nisi in nostris karissimis
56 superioribus in Ebbeke videlicet in venerabili
57 domino preposito et patre in Christo Ihesu predilecto et in
58 vestra maternitate etc
[Lage 32, fol. 2v]
59 Nil plus karissima sed valeatis in Christo Jesu
60 feliciter et longeve
61 Debitam obedientiam cum filiali amore
62 Venerabilis et predilecta domina so gy my lesten
63 significerden etc
64 Cum his valete feliciter in Christo Jesu
65 et dignemini ex me salutare matres
66 nostras predilectas videlicet M E et K E
67 Venerabili et religiose domine Mech
68 tildi5 priorisse monasterii in Ebbeke
69 matri sue ac domine in Christo plurimum
70 dilecte […]
71 Venerabili et religiose domine Mechtildi6
72 priorisse monasterii Ebbeke matri sue
73 ac domine in Christo sibi plurimum diligende […]
74 Debitam obedientiam cum subiectione
75 affectuque filiali venerabilis domina nec non
76 mater in Christo plurimum diligenda Vestre
77 dilectioni notificamus querulosee quod
78 multiplicitas adversitatum exce
[Lage 32, fol. 3r]
79 dit vires in nobis etc
80 Dilecta dompna dat venerabilis dominus et pater noster
81 MPen doch dar wolde ouer solliciteren apud
82 dominum nostrum gratiosum dat deyt mochte to
83 enem ende komen etc
84 Dignemini et affectuose salutare honorabilem
85 dominum confessorem nomine nostro et totam nostram
86 dilectam congregationem specialiter tamen sororem
87 EB7 matrem MK millenis centenisque
88 salutationibus Salutare et faciunt vestram
89 reverentiam matres et sorores huius domus
90 precipue vestre dilecte filie de Ebbeke vide
91 licet mater subp G E M R affectu filiali
92 in super mater VS Schutte8 E Witik
93 G Gronehaghens V Tobingh […]
94 Nil plus sed valete feliciter et longeve
95 in regi regum qui inclitam reginam celi in
96 tronizavit ubi ipse gloriosus stellato
97 sedet solio Scriptum in Lune 2 feriam in fra assump
98 anno Domini etc LIIIo9
[Lage 32, fol. 3v]
99 Debite obedientie promptam exhibitionem
100 cum filiali affectu venerabilis domine ymmo et
101 mater in Christo Jesu mihi premanda Ik to iuwer
102 wurdicheyt witlik, dat wy de gratia Dei
103 wol to reke synt etc
104 Precordialissima dignemini karitative
105 salutare venerabilem dominum nostrum prepositum10
106 ex me et causa ceterarum scilicet subp G E et M R
107 que etiam faciunt maternalem vestram reveren
108 tiam affectuose salutare Salutare
109 etiam honorabilem dominum confessorem nec non matres
110 omnes et sorores precipue M E K E ac totam
111 congregationem millenis salutationibus
112 Cum his valeatis in Christo feliciter et longeve
113 anno Domini etc LXXXIIIo11
[Lage32, fol. 4r]
114 Ex influxu divine pietatis in fundat
115 dulcedo paterne caritatis ut corda arida
116 gratia sua irrigans servitatis nostre pensum
117 licet valde im perfectum per bonitatem suam gra
118 tanter acceptansf ad iutorio consolationis
119 in gaudio sancti Spiritus nos letificet Precor
120 dialissime matrensg so ik ikh wol vth
121 iuwen breuen vor uare quod materna
122 caritas vestra ghans seer bekummert iz,
123 dat ik iuw so langhe n screuen hadde
124 per bonitatem Dei non ex infirmitate quia
125 per suam divinam clementiam et misericordiam per
126 sisto in sanitate quam gratia sua median
127 tibus vestris conservet ad gloriam sui nominis
128 et salutem anime tempore longevo etc
129 Salutetis ex persona dilecte dompne Sophie12
130 et etiam ex parte omnium nostrorum honorabilem
131 dompnam de Buxtehude13 ut memor sit
132 nostri in orationibus suis Dicatis etiam mille
133 na salutamina mater EL etc
[Lage 32, fol. 4v]
134 Nil plus ad presens sed valeatis o dilec
135 tissime in defensione sancte Trinitatis cui
136 eternaliter conregnare desideratis et fons
137 ac origo totius bonitatis et dulcedinis
138 in stillet cordibus vestris optimum vale
139 per rorem sue dilectionis Amen
140 Venerabili et religiose domine Mechtildi14
141 ppi priorisse monasterii in Ebbeke matri sue
142 ac domine in Christo sibi plurimum diligende
143 vel sibi iugiter precolende lej in Christo predilecte
144 Debitam obedientiam cum omni subiectione nec non
145 affectu filiali venerabilis domina ymmo et mater
146 in Christo plurimum diligenda etc
147 Dignemini venerabilem dominum nostrum prepositium et
148 patrem predilectum karitative salutare ex
149 parte mei et sororum nostrarum de Ebbeke ipsumque
150 anhelanter rogando ut causam istam fideliter
151 finiet Deo adiuvante Salutare faciunt
152 maternitatem vestram mater subp GME
[Lage 32, fol. 5r]
153 dignemini et nomine nostro salutarekk affectu
154 ose salutare honorabilem dominum confessorem nec
155 non omnes matres et sorores nostre congregationis
156 specialiter tamen sororem nostram karissimam E
157 et matrem M etc Cum [hism valeat vestra ma
158 ternitatis in Christo Jesu feliciter et longeve
159 G vestra dilecta filia
160 Cum subiectione humili debitam obedientiam
161 venerabilis domina nec non mater in Christo nimis predilecta
162 ex scriptis dilectarum matrum nostrarum videlicet
163 M E et K etc
164 Honoranda domina nostra S et ME15 vestre dilecte
165 filie salutare vos faciunt affectu filiali
166 et petimus quatenus salutare dignemini venerabilem
167 patrem nostrum dominum prepositium nec non honorabilem dominum
168 confessorem et predilectam matrem subp VG
169 et ex parte MR16 Cum his valeat maternalis
170 vestra dilectio in divina protectione in utriusque hominis
171 sanitate diuturno tempore feliciter et longeve
172 Debitam obedientiam cum omni subiectione nec non
173 affectu filiali venerabilis domina et mater in Christo plurimum
174 dilecta etc
[Lage 32, fol. 5v]
175 Dignemini venerabilem dominum nostrum et patrem
176 predilectum karitative salutare ex parte venerabilis
177 domine et mei nec non sororum videlicet M et E
178 que etiam faciunt maternalem vestram dilectionem
179 affectuose salutare Nil plus sed in
180 pro tectionem sponsi nostri commendamus vestram
181 caram maternitatem salvam et sanam per
182 tempore longiora scriptum in die N anno Domini et LXXXIIIo17
183 Debitam subiectionem promta cum obedientia
184 ac filiali affectu venerabilis domina ymmoque mater
185 in Christo predilecta etc
186 Soror MR18 et E faciunt maternitatem
187 vestram caritative salutare et petimus
188 insimul ut ex nobis salutetis matres
189 et sorores nullis exceptis […]
190 Salutetis venerabilem et predilectum dominum et
191 patrem nostrum MP nec non venerabilem dominam et
192 matrem nostram predilectam ac honorabilem dominum
193 confessorem nomine mei sororum nostrorum videlicet
194 M et G […]
[Lage 32, fol. 6r]
195 Cum his sint nobis tot vale quod milia
196 sacrarum virginum hac die per palmam
197 martirii migraveruntn ad Christum Scriptum
198 ipso die XI milium virginum19
199 Dignemini salutare affectuose venerabilem
200 dominum prepositum patrem nostrum in Christo karissimum
201 Salutare et faciunt vestram reverentiam
202 matres et sorores huius domus precipue
203 vestre dilecte filie de Ebbeke videlicet M R
204 et E BO affectu filiali Dignemini et
205 salutare ex parte nostro honorabilem dominum conso
206 confessorem nec non matres nostras predilectas
207 videlicet M E K E […]
208 Nil pulp plus sed valeatis feliciter in
209 Christo Jesu nunc et perhenniter qui vos conservet
210 ab omni malo crucis signo et tantas ha
211 beatis vale quod beate Marie virgini di
212 cuntur ave Amen
213 Nil plus sed venerabilis domina nostra vosq facit vos amicabiliter
214 salutare et petit una mecum dat gy wolden saluteren
215 reverendam dompnam vestram ex parte nostra et etiam materterum
216 suarum N et N similiter dilectissime vetulam meam K […]
[Lage 32, fol. 6v]
217 Debitam obedientiam cum omni subiectione ac
218 affectu filiali venerabilis domina ymmo et mater
219 in Christo predilecta vestre innotescat maternitati
220 quar quod de Dei gratia in bona estimus sospitate
221 quamquam sospitatem circa vos pius dominus etiam
222 conservet diuturnis temporibus etc
223 Dignemini causa nostri salutare venerabilem dominum
224 nostrum prepositum patrem in Christo predilectum nec non honorabilem
225 dominum confessorem ac omnes matres et sorores
226 precipue matres nostras predilectas seds scilicet
227 M E K E etc Nil plus sed valete in
228 Christo utriusque hominis sospitate feliciter et lon
229 geve Anno Domini etc LXXXIIII°20 Nil plus sed
230 valete in Christo feliciter et longeve
231 Religiosis et devotis matribus
232 Mechtildi et Katherine de Eltzen
233 sibi in Christo valde dilectis […]
234 Religiose et devote sorori Ermi
235 gerdi de Bodendike sibi in Christo Jesu
236 plurimum dilecte. […]
[Lage32, fol. 7r]
237 Venerabili in Christo patri ac domino Mathie21 prepositio
238 monasterii Ebbeke patri suo in Christo sibi iugiter
239 precolendo […]
240 Commendabili ac diligenti studenti N
241 fratri suo sibi in Christo valde dilecto
242 velt amicou vel fautori […]
243 Honorabili viro domino Petro confessori sanctimoni
244 alium in Ebbeke sibi in Christo iugiter venerando […]
245 Sorores SB et GE professe in Ebbeke vel precolendo
246 dilecte filie vestre […]
247 Honorabili viro domino Petro confessori sanctimoni
248 alium in Ebbeke patri suo sibi in Christo iugiter
249 venerando vel precolendo […]
250 Religiosis et devotis matribus Swene
251 hildi et Cecilie de Boldensen sibi
252 in Christo valde dilectis […]
253 Religiose et devote matri Mechtil
254 di Redeberes sibi in Christo plurimum dilecte […]
255 Avev

[Lage 32, fol. 7v]
[Lage 32, fol. 8r]
[Lage 32, fol. 8v]
[Lage 32, fol. 9r]
[Lage 32, fol. 9v]
[Lage 32, fol. 10r]
[Lage 32, fol. 10v]
[Lage 32, fol. 11r]
[Lage 32, fol. 11v]
[Lage 32, fol. 12r]
[Lage 32, fol. 12v]
[Lage 32, fol. 13r]
[Lage 32, fol. 13v]
[Lage 32, fol. 14r]
[Lage 32, fol. 14v]
[Lage 32, fol. 15r]
[Lage 32, fol. 15v]
[Lage 32, fol. 16r]
[Lage 32, fol. 16v]
256 abc de ave Mariaw


Kritischer Apparat

a unter der Zeile

b hier gestrichen venerabl

c zu korrigieren in suavi

d zu korrigieren in suavitatibus

e zu korrigieren in querulose

f zu korrigieren in acceptans

g zu korrigieren in mater

h hier überschüssig ik

i hier gestrichen pp

j hier gestrichen le

k hier überschüssig zu korrigieren in salutare

k zu korrigieren in salutare

m fehlt in der Handschrift his

n zu korrigieren in migraverunt

o hier gestrichen cons

p hier gestrichen pul

q hier gestrichen vos

r hier gestrichen qua

s hier gestrichen sed

t hier überschüssig vel

u hier gestrichen amico

v wahrscheinlich Federprobe

w wahrscheinlich Federprobe


Sachapparat

1 Gertrud von Eltzen, Subpriorin in Lüne von 1481-1496.

2 Vielleicht Mechtild Redebere, die im vorliegenden Fragment häufiger genannt ist.

3 Sonntag Jubilate fiel 1483 auf den 20. April, das Datum hier ist also der 19. April 1483.

4 Walburga Graurock, Priorin in Walsrode von 1483-1500.

5 Mechtild von Niendorf, Ebstorfer Priorin von 1470-1495.

6 Sehr wahrscheinlich Mechtild von Niendorf, Ebstorfer Priorin von 1470-1495.

7 Kaum sicher zu identifizieren. Aus den bekannten Namen des Ebstorfer Konvents kämen Ermigerdi von Bodenteich und Elisabeth Bockes in Frage.

8 Wahrscheinlich Wobbeke Schutte, Nonne in Lüne, † 7. November 1489.

9 Der zweite Tag in der Oktav von Mariae Assumtio, also 17. August 1453.

10 Matthias von dem Knesebeck, Propst in Ebstorf von 1464-1494.

11 1483.

12 Sophia von Bodenteich, Priorin in Lüne von 1481-1504.

13 Es ist unklar, ob Altkloster oder Neukloster Buxtehude gemeint ist.

14 Mechtild von Niendorf, Ebstorfer Priorin von 1470-1495.

15 Vielleicht Mechtild von Eltzen, die in den vorliegenden Fragmenten häufiger genannt ist.

16 Vielleicht Mechtild Redebere, die in den vorliegenden Fragmenten häufiger genannt ist.

17 1483.

18 Vielleicht Mechtild Redebere, die in den vorliegenden Fragmenten häufiger genannt wird.

19 21 Oktober

20 1484.

21 Matthias von dem Knesebeck, Propst in Ebstorf von 1464-1493.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief400-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl