➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 33

Priorin Margarete Snitkers im Altkloster (Buxtehude) an Priorin Mechtild Wilde im Kloster Lüne

nach 30. März 1504

Gratulationsschreiben zur Wahl — Congratulatory letter on election as prioress

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 4, fol. 10v

Lateinisch.

Vgl. Brief 131

Priorin Margarete Snitkers aus dem Altkloster (Buxtehude) drückt die Freude des ganzen Konvents über die Wahl Mechtild Wildes zur Priorin in Lüne aus. Sie lobt das Amt und wünscht Gottes Segen. Der Heilige Geist möge ihr das Amt versüßen. Der Segen der Altväter und Propheten möge auf ihr ruhen. Gott möge sie mit allen Tugenden schmücken. Maria möge ihr beistehen, damit sie als gute Arbeiterin im Weinberg ihren Lohn empfange, wie es im Evangelium steht und in der Ordensregel des hl. Benedikt bestätigt ist. Die Absenderin erinnert mit Dankbarkeit daran, dass die verstorbene Priorin Sophia von Bodenteich ihnen geneigt gewesen sei und bittet um eine Fortsetzung des Gebetsgedenkens. Sie sendet ein kleines symbolisches Geschenk. Bitte um Fürbitte für die verstorbene Schwester Margareta Lantgreven, Gruß an den Beichtvater Heinrich Maß.

Margarete Snikers, Prioress of Altkloster (Buxtehude), expresses her joy at the election of Mechtild Wilde as Prioress of Lüne. She praises the office of Prioress and wishes God’s blessing and wisdom upon her. She prays that Christ the bridegroom may reward her for her work; that the Holy Ghost may sweeten the office for her; that the blessing of the patriarchs and prophets may rest upon her; that God may decorate her with all virtues; and that the Virgin Mary may help her, as a good worker in the vineyard of Christ, to receive the reward of the faithful servant promised in Matthew’s Gospel and confirmed by St Benedict. The writer remembers with thankfulness that the late Prioress of Lüne, Sophia von Bodenteich, always tended to the Buxtehude nuns, and asks that they may remain united in prayer with one another and that the Lüne nuns would continue to buy their veils from them. This income was particularly important for the Buxtehude nuns then because their convent had been ravaged by the ‘Black Hordes’ in 1499 and the restoration works had only just been completed. She sends a small gift and requests prayers for the deceased Altkloster nun Margareta Lantgreven. She sends her regards to the confessor Heinrich Maß, who was the Buxtehude nuns’ confessor before he left for Lüne in 1490 and whom they continued to hold in high esteem afterwards.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 4, fol. 10v]

In crucis Christi gubernaculo vestri sit regiminis ducatus idem salutifere crucis vexillum1 vestre reverende dominationi pro exordio presentium humiliter prelibans!

Venerabilis et religiosa domina, relatum est nobis, quod omnipotens Deus sanaverit contritionem filie populi sui,2 eo quod elegerit vos in pastricem gregis sui et constituerit, ut sitis murus ferreus et columpna aurea in templo eius. Ergo, karissima, gaudet universa nostra congregatio de vestra promotione, quia procul dubio scimus et confidimus, quod grex dominicus, cui certe digne prelata estis, sub vestra fidelia tutione securus erit et quietus. Quapropter colletamur a vobis cordialiter, quia cognovit vos Dominus in benedictionibus suis et iunxit vobis coronam populi sui, quia qui bene ministraverit [Lage 4, fol. 11r] gradum bonum sibi acquirit.3 Ergo agatis constanter et confortetur cor vestrum in Domino,4 quia, qui vobis auxit onera potens est et conferre gratie sue munera, que vobis largiri dignetur alma Trinitas emittendo manum sue naturalis bonitatis a sede potentive maiestatis, benedicens vos dextera sue divinitatis, per quam cuncta procul pellantur adversa omniaque occurrant prospera simul et quelibet utilitas necessaria.

Influat vobis divina sapientia, que vobiscum sit et vobiscum ambulet, ut sciatis, quid acceptum sit in oculis Domini omni temporeb. Irradiet cuncta vestra interiora et exteriora melliflua Spiritus paracliti dulcedo, que omnia amara reddat dulcia,5 universa relevet gravia atque in cunctis vite presentis turbationibus madefaciat cor vestrum divina eius consolatio. [Lage 4, fol. 11v] Multiplicet super vos Deus benedictiones omnium patriarcharum et prophetarum, ut cum Abraham beate obedientie mercede donemini, cum Ysaac celestis hereditatis sortem consequamini atque cum Jacob mistica prole in sacra religione augeamini. Det vobis Deus de rore celi et de pinguedine terre habundantiam,6 idem spiritualium et temporalium bonorum largam affluentiam. Imperciatur vobis amabilissimus sponsus noster ex torrente sue innate bonitatis tot gratiarum varia dona, quot spinarum punctionibus rorifluum capidis eius7 vulneratum est tempore ignominiosissime passionis sue necnon quot gaudiorum honoribus a Patre celesti idem venerandum caputc tronis et domina- [Lage 4, fol. 12r] tionibus8 adorandum in victoriose resurrectionis triumpho coronatum est. Adornet quoque corpus et animam vestram cunctis virtutibus, ut luceatis omnibus, qui in domo Dei sunt, tamquam sol et sicut luna plena in diebus suis et quasi stella matutina in medio nebule.9 Impleat vos gratia divine largitatis, quatenus gregem vobis commissum valeatis in statu regiminis feliciter educare et nutrire atque cum eisdem perseverare in sanitate diuturna, ut possitis de profectu bone conversationis earum salubriter gaudere hic et perhenniter. Assit vobis mater verbigena sponsi et amatoris nostri, genitrix intacta, que sit vestra informatrix, adiutrix et consolatrix in cunctis ambiguitatibus, tribulationibus et neccessitatibus corporis et anime, [Lage 4, fol. 12v] quatenus indefesse et vigilitanter operari mereamini in vinea Domini pro denario diurno incorruptibilis,10 videlicet vite, ut cum declinaverint umbre huius mortalitatis et illuxerit novum mane perpetue iocunditatis, audire vobis contigat hoc, quod summus legifer noster11 in ewangelio repromisit fideli servo et vigilanti ac secundario beatissimus pater noster Benedictus nobis tradidit in sacra sua constitutione, scilicet regula nostra.12

Ceterum, reverenda domina, ego famulatrix sororum mearum, licet indigna, memor sum prisce dilectionis, qua a venerabili domina Sophie13 felicis recordationis supra sorores meas favorose complectebar. Ergo supplico humillime venerandam circumspectionem vestram, ut eundem favorem et amorem circa nos conservare dignemini et vos precipue in devotis orationibus [Lage 4, fol. 13r] vestris confavereque michi benigne velitis in venditione velorum propter egestatem et penuriam nostram, ego cum sororibus nostris libenter pro viribus operam dabo, ut placito vestro in hiis semper serviam, quantum facultas nostra suppetit, habeo etiam in presenti aliqua vela in deposito, que pie memorie domine Sophie transmittenda reposueram, que, si vestra reverentia suscipere voluerit, peto, ut placitum vestrum insuper hoc notificare dignemini.14

Insuper in signum amorose ac sincere dilectionis destino venerabilitati vestre cum presenti exiguam mee exhibitionis oblatiunculam, quam peto benigne grateque recipi pensando magis censum quam pensum. Et quamvis sit exiguum, id tamen offert leta manus et larga voluntas. Item, venerabilis domina, petimus humiliter [Lage 4, fol. 13v] ut reverenda vestra procurare velit debitum fraternitatis pro dilecta sorore nostra Margareta Lantgreven, que felici obitu ex hoc seculo migravit sabbato ante Dominica Oculi. In hiis recommendamus venerandam personalitatem vestram consecratori salutiferi et vitalis ligni, qui reverenda vestra sub tegumento divine sue misericordie cunctis ab adversis protegat, etiam sacro suo divino cultu temporad ad longeva corroboret et confirmet. Ex Buxdehude Sabbato Ingressus Pilatus15 Anno etc. IIII°.

Item, venerabilis domina, petimus humiliter salutari nomine universitatis nostre honorandum patrem confessorem dominum Hynricum Maes16 ac cuncta domus vestre commendabilem congregationem interserendo et commendando nos devotis precibus earum. [Lage 4, fol. 14r] Margareta priorissa nec non tota congregatio monasterii Buxtehudis veteris.

Venerabili et religiose domine, domine Mechtildi priorisse in monasterio Lune, domine sibi in Christo plurimum venerande.


Kritischer Apparat

a folgt gestrichen tuitione

b folgt überschüssig tempore

c in der Hs. capud

d folgt überschüssig tempora


Sachapparat

1  Die Anspielungen auf den Vesperhymnus ‚Vexilla regis prodeunt‘ erklären sich dadurch, dass der Brief am Vorabend des Palmsonntages abgefasst wurde.

2 Ier 8,11 – doch dort beziehen sich die Worte auf den falschen Trost der Heuchler.

3 1.Tim 3,13; zitiert in Regula Benedicti 31,8.

4 Ps 30,25.

5  z. B. Anselmus Cantuariensis, Meditatio 13 De Christo, in: Migne PL 158, Sp. 778: Suavis est amor tuus, et nihil habet amari, nam et quae amara sunt mundi, indulcat, et dulcia eius reddit amara. Derselbe Wortlaut auch bei Eckbertus Schonaugiensis, Soliloquium, cap. 16, in: Migne PL 195, Sp. 112, oder Bernardus Claraevallensis, Sermo 95 (De doctrina amaritudine per praedicatores temperanda), in: Migne PL 183, Sp. 719: Sapiens igitur dispensator non affert, imo afferri iubet farinam; quoniam non praebet, sed hortatur habere charitatem, cuius condimento redduntur dulcia quae prius videbantur amara.

6 Gn 27,28.

7 Ct 5,2.

8 Col 1,16.

9 Sir 50,6-7.

10 Aus dem Gleichnis von den Arbeitern im Weinberg, Mt 20,1-6.

11 Thomas von Kempen: Recommendatio humilitatis Summus magister et legifer noster dominus Ihesus, in: Thomas von Kempen, Opera, hg. von Pohl (1902–1922), S. 377-382. Ebenso die Antiphon zu den letzten drei Psalmen der Laudes, s. Cantus ID 002415.

12 Das, was dem getreuen Knecht verheißen ist, steht in Mt 25,45-46, in Verbindung mit Mt 25,21: Quis, putas, est fidelis servus, et prudens, quem constituit dominus suus super familiam suam ut det illis cibum in tempore? Beatus ille servus, quem cum venerit dominus eius, invenerit sic facientem. […] Ait illi dominus eius: „Euge serve bone, et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam, intra in gaudium domini tui”. Davon wird im gewöhnlichen Kommentar zur Benediktsregel, zum 66. Kapitel über die Wahl des Abtes, in: Migne PL 66, Sp. 887, Erwähnung getan: Ita et tu praesis, ut provideas, ut consulas, ut procures, ut serves; praesis, ut prosis; praesis ut fidelis servus et prudens, quem constituit Dominus super familiam suam: Ad quid? Ut des illis escam in tempore, hoc est ut dispenses, non imperes. Hoc fac, et dominari ne affectes hominum homo, ut non dominetur tui omnis iniustitia. Doch stammen die Worte des Kommentares nicht vom hl. Benedikt selbst – hier handelt es sich vielmehr um ein Zitat aus Bernardus Claraevallensis, Ad Eugenium papam (lib. III De consideratione, cap. 1).

13 Sophia von Bodenteich († 2. Februar 1504), Priorin seit 1481, sie war im Zuge der Klosterreform aus Ebstorf nach Lüne gekommen.

14 Offensichtlich pflegen die Nonnen von Altkloster dem Kloster Lüne Nonnenschleier zu verkaufen – von ihnen ist auch in mehreren anderen der Buxtehuder Briefe die Rede. Zu der Bestellung, Übersendung und Bezahlung der Schleier vgl. Brief 40 (Lage 5, fol. 5r-6r); Brief 291 (Lage 21, fol. 5r-5v); Brief 293 (Lage 21, fol. 9r-9v); Brief 294 (Lage 21, fol. 9v); Brief 295 (Lage 21, fol. 10r-10v) und Brief 301 (Lage 21, fol. 14v-15r).

15 Das Responsorium ‚Ingressus Pilatus cum Jesu in praetorium‘ singt man eigentlich zur (zweiten) Vesper des Palmsonntages – doch in dem Antiphonar, das 1537 von Alopecius in Köln für das Bistum Münster gedruckt wurde, findet es sich in der ersten Vesper – das wäre dann also die Vesper des Sonnabends, der auf den (ersten) Passionssonntag folgt (Cantus ID 006966). 1504 war dieser Sonnabend ‚Ingressus Pilatus‘ der 30. März.

16 Heinrich Maß, Beichtvater in Lüne, zuvor in Buxtehude, vgl. Kommentar zu Brief 14 (Lage 2, fol. 5v-7v), sowie Brief 23 (Lage 3, fol. 13v-14v), Brief 39 (Lage 5, fol. 1r-3v), Brief 40 (Lage 5, fol. 4r-rv), Brief 131 (Lage 12, fol. 11r-13r), Brief 285 (Lage 21, fol. 1r-1v), Brief 286 (Lage 21, fol. 1v-2v), Brief 288 (Lage 21, fol. 2v-4r), Brief 291 (Lage 21, fol. 5r-5v), Brief 294 (Lage 21, fol. 9v), Brief 295 (Lage 21, fol. 10r-10v), Brief 296 (Lage 21, fol. 10v-11v), Brief 298 (Lage 21, fol. 13r-13v), Brief 300 (Lage 21, fol. 14r-14v) und Brief 301 (Lage 21, fol. 14v-15r).

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief033-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl