➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 36

An eine Priorin oder Äbtissin in einem anderen Kloster

undatiert

Dankesbrief für die Gratulation zur Wahl — Thank-you letter for a congratulatory letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 4, fol. 18r

Lateinisch.

Antwort auf ein Gratulationsschreiben anlässlich der Erhebung zu einer Prälatur, gerichtet an eine Priorin oder Äbtissin. Gedanken zu der Herausforderung des Amtes, Vertrauen auf Gottes Hilfe. Bitte um Unterstützung. Nicht verschicktes Konzept, wahrscheinlich teilweise basierend auf einer Vorlage, die die neue Lüner Priorin Mechtild Wilde adaptieren wollte, um auf Brief 35 zu antworten.

A thank-you letter after a congratulatory letter on the elevation to a prelature, addressed to a prioress or abbess. The letter discusses the challenges of the office by likening them to the great challenges faced by King David and the prophet Amos, as well as those alluded to in the Collect for the Pope in the Mass. It also affirms the sender’s trust in God’s help and makes a request for support. This letter was never sent. Likely, this was a draft based on a model letter written by a man, indicated by the masculine grammatical forms at its beginning, which the new prioress of Lüne, Mechtild Wilde, wanted to adapt as a basis for her reply to the previous letter from the Abbess of Medingen, Margarete Puffen.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 4, fol. 18r]

Favorem indissolubili amoris vinculo stabilitum cum optatu totius prosperitatis et salutis iugiter premissum!

Reverenda ac religiosa in Christo domina, ymmo devota Deoque dicata virgo, dignationis vestre paginam parvitati mee transmissam animo iocundanti satis libenter omni quam decet reverentia recepi, cuius lecto intellectoque tenore stupefactus1 de tantis preconiis et laudibus ibi exaratis. Quotus igitur [Lage 4, fol. 18v] vel quantus ego sum, ut erudite votis testimonium habere et inter alia sancte matris Ecclesie prefulgida luminaria computari merear, cum me veluti inutilem servum et omni honore indignum veraciter iudico? Nempe, licet me omnino insufficientem ad officium cure pastoralis agnosco tamen sine omni ambiguitate, firmiter credo sic ordinatum fore a Deo, qui olim cytharendam2 puerum elegit de quo psalmistam fecit, quem etiam sustulit de gregibus ovium, et pastorem ac rectorem domus Israel constituit, qui etiam, teste beato Gregorio, implevit pastorem armentarium sycomoros vellicantem, et eum prophetam fecit, cuius manus non est abbreviata.3 Et ut beatus ac gloriosus Jeronimus dicit in quodam prologo, quod in templo Dei offert unusquisque quod potest, alii aurum et argentum, [Lage 4, fol. 19r] lapidesque pretiosos,4 etc. – ergo, si ego cum ceteris supernis illuminatisque viris ac prelatis ex tenuitate ingenii mei aurum et argentum, lapides pretiosos, byssum, purpuram, coccum iacinctumque offere non valeo, saltem pelles et caprarum pilos offeram, nec de me ipso, sed de solo Deo confido adiutore. Ipsumque exorare pro me obnixe deposco, ut, sicut me non meis meritis ad culmen tanti honoris elegit, ita divini amoris sui incendio cor meum inflammare ac splendore gratie sue illustrare dignetur, quatenus ut ardens candela exemplis virtuose conversationis, uti vestra reverentia michi optavit,5 perlucere, et familie Domini mihi commisse [Lage 4, fol. 19v] veluti fidelis et prudens dispensator pabulum doctrine ministrare valeam, ut una cum grege mihi commisso6 feliciter et gaudenter perveniam, ubi laboris onere eterna premia apprehendam.

Ceterum, honoranda in Christo domina, quia ingratitudinis vitio hii notorie convincuntur, qui beneficiorum impensiones de memorie libro oblivione deleverunt. Michi igitur studio diligenti gratibus, o utinam condignis, insistere volenti, imperitia mentis mee resistit, reddens me, prochdolor, nimis et omnino insufficientem; et ad referendas dominationi vestre gratiarum actiones debitas mei non sufficit oris sermo, etiam si michi inesset facundia Tulliana;7 aut ad scribendas nullus [Lage 4, fol. 20r] michi sufficit calamus vel membrana pro omni amicitia et favore quam reverentia vestra, uti adivi, circa meam promotionem habuit. Affectum saltem voluntatemque aperio rescribendo dumtaxat;8 et si possem in aliquo dominationi vestre, sororibusque vestris, ac vestro monasterio prodesse, ambabus manibus libentissime facerem, Deo teste, in quo valeatis feliciter et longeve homine in utroque. Amen.

Priorissa Mechtild Wilde

Prefata littera mansit incorrecta et nondum transmissa.9


Sachapparat

1 Das Partizip Perfekt Passiv steht in der männlichen Form, ebenso die folgenden Fragepronomen quotus und quantus, der inutilis servus, usw. obwohl die Lüner Priorin, Mechtild Wilde, die Verfasserin des Briefes sein soll.

2 Der Hirtenjunge David wird zu Saul gerufen, auf dass er vor dem König Harfe spiele (David tollebat citharam etc. – 1.Sm 16,19). In der Vorlage (Gregor d. Gr., s.u.) steht citharoedum (Barde), hier ist das Wort verschrieben zu einem vermeintlichen Gerundium: [ad] cytharendam – um Harfe zu spielen.

3 Am 7,14: Responditque Amos, et dixit ad Amasiam: Non sum propheta, et non sum filius prophetae: sed armentarius ego sum vellicans sycomoros. Das Zitat stammt hier aus Gregorius magnus, Homilia 30 (in die Pentecostes), in: Migne PL 76, Sp. 1226: Implet namque citharoedum puerum, et psalmistam facit. Implet pastorem armentarium sycomoros vellicantem, et prophetam facit.

4 Hieronymus Stridonens, Praefatio in libros Samuel et Malachim, in: Migne PL 28, Sp. 557: In tabernaculum Dei offert unusquisque quod potest: alii aurum et argentum et lapides pretiosos, alii byssum et purpuram et coccum offerunt et hyacinthum; nobiscum bene agetur, si obtulerimus pelles et caprarum pilos, nach Ex 25.

5 Im vorstehenden Brief 35 (Lage 4, fol. 16v-17r) hatte die Medinger Äbtissin der neuen Lüner Priorin gewünscht, quatenus ipsius amminiculo per religionis ardue tramitem lucerna super candelabrum posita valeatis verbo et exemplo omnibus in domo Dei conversantibus prelucere. Falls es sich bei dem hier vorliegenden Konzept um die Vorlage für ein Antwortschreiben darauf handeln sollte, so wäre das hier evozierte Bild von der leuchtenden Kerze das Bindeglied, an dem der Zusammenhang zwischen den beiden Texten ausgemacht werden kann.

6 Stereotype Wendung liturgischer Orationen: […] ut ad vitam, una cum grege sibi credito, perveniat sempiternam […] (Kollekte für den Papst); […] famulum tuum N., quem ecclesiae tuae praeesse voluisti, una cum commisso grege salvet semper et muniat […] (Postcommunio in der Votivmesse für den Papst), usw.

7 Die facundia Tulliana – Wortgewandtheit des Tullius (Cicero) – findet sich schon bei Johannes Cassianus, De coenobiorum institutis, lib. 12, cap. 19, in: Migne PL 49, Sp. 457, und in dem vorstehenden Dankschreiben, Brief 34 (Lage 4, fol. 14v) der Ebstorfer Priorin Barbara von Hodenberg.

8 Bernardus Claraevallensis, ep. 175 ad patriarcham Hierosolymorum, in: Migne PL 182, Sp. 336: Affectum saltem voluntatemque aperio, rescribendo duntaxat atque resalutando, quod solum interim per tot utique spatia terrae et maris licet.

9 Die fragliche Korrektur hätte offenbar daraus bestanden, die von einem männlichen Verfasser übernommene Vorlage nachträglich so umzuarbeiten, dass sie an das Geschlecht der potenziellen Absenderin angepasst erschien. Vielleicht war Mechtild Wilde in einer Mustersammlung auf eine (besonders im Hinblick auf die ‚Kerzenmetapher‘, s. o.) passende Replik gestoßen.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief036-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl