➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 44

Nonne im Kloster Lüne an eine Priorin in einem anderen Kloster

12. Mai 1506

Dank für Kondolenzbrief nach dem Tod des Propstes — Thank-you for letter of condolence after the death of the provost

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 5, fol. 9r

Lateinisch und Niederdeutsch.

Vgl. Briefe 92, 215 und 217

Die Absenderin dankt für einen Kondolenzbrief zum Tod des alten Lüner Propstes, Nikolaus Schomaker († 1. Februar 1506), und berichtet von der einstimmigen Wahl seines Nachfolgers Johann Lorber im Kapitel. Charakterisierung des Propstes als gelehrt, klug und wohlwollend, der Observanz nahestehend und dem Konvent in den geistlichen und weltlichen Angelegenheiten zuträglich. Er hat bereits baufällige Gebäude des Klosterhofs restaurieren lassen und will auch die Klostergebäude instandsetzen lassen. Sie bittet um das Gebet für den neuen Propst und um zwei paar Handschuhe, wie sie als Geschenk für einen Abt oder Weihbischof üblich sind.

The sender thanks the recipient for her letter of condolence from February 1506 after the death of the former Provost of Lüne, Nikolaus Schomaker. She writes that she had forgotten to reply until now and she reports on the unanimous election of his successor, Johannes Lorber, and the community’s first impressions of their new provost. She reveals that, unusually, the nuns possessed some prior knowledge of the new provost’s qualities and had held secret discussions about him before his election to secure a consensus in the convent that he should be elected. Lorber is described as learned and wise, well-intentioned and rich in virtue. He makes an outstanding contribution to Divine Service and has announced that he wishes to renovate the buildings of the convent, particularly the chapter house and the dormitory, after commissioning restoration works to dilapidated buildings on the convent’s farm. She asks the recipient to pray for the provost and orders a pair of gloves, which should serve as a customary gift for an abbot (usually of Oldenstadt) or a bishop (usually the auxiliary bishop of Verden) when he visited the convent to preside at a nun’s solemn profession or coronation respectively.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 5, fol. 9r]

Lilium quallium spirans odorem balsamiticum1 Christum regem et sponsum anime e tumulo pullulantem, ut rosa et nardus odorifera in amoris cantico letabunda gratulatitione et hic misterialiter et illic in celesti Jerusalem realiter subsequi!

Venerabilis et religiosa domina, ymmo fautrix predilecta, rubore quodam erubescentie nimie merito perfunderer, si aliquam aliam ob causam preterquam nimiam occupationem et a Domino immissam tribulationem reverende vestre, a qua michi tam multa exhibita sunt beneficia, scribere omisissem: Nempe cum in necessitate sint probandi amici;2 ego tantilla a vestra dominatione tempore meroris et necessitatis, videlicet post obitum dilecti domini prepositi pii patris nostri3 felicis recordacionis, scriptis consolatoriis visitata lu- [Lage 5, fol. 9v] cidea agnovi reverentiam vestram cor omni compassione plenum habere et pregrandem fidelitatem vestram experimento didici in bono ac saniori consilio per quandam honestam matronam michi porrectob de pastore alio eligendo. Et quamquam divulgante fama venerabilem et spectabiliem viremc istum, virtutum varietati specialis ornatum, cognoverimus, et ipsum in prelatum eligendum omnes unanimiter in loco capitulari sub sigillo confessionis inter nos ante pertractaveramus,4 so was my dat doch magnum solatium ac singulare gaudium, dat reverentia vestra us dar ok to reeth unde der groten leve unde truwe mud ik vestre beneficiencie bekennen, quamdiu vixero. Sicque ad presens gratiarum multiplices per magnificasque refero actiones dominationi vestre, quia inveni [Lage 5, fol. 10r] hominem secundum cor meum5 et audeo dicere et scribere. Quot si omnipotens Deus Heliam nobis abstulit, per orationes certe vestras aliorumque bonorum hominum, fauctorum nostrorum, verum Helizeum nobis redonavit.6

Est enim isdem dominus noster prepositus noviter electus de gratia Salvatoris nostri. Illuminatus, doctus, discretus, pacificus, benignus et probatus vir, zelosus ac seriosus ampliator et propagator divini cultus et per omnia regulari observantie bene inclinatus ac nobis in spiritualibus et temporalibus satis utilis ac proficuus. Restauravit enim multa ruinosa edificia in curia nostra et est invaluntate bona monasterium nostrum etc. facere edificare et meliorare, pro quo altissimus Deus sit benedictus.7 Ergo, [Lage 5, fol. 10v] my precordialissima domina, peto valde obnixe in visceribus caritatis Jesu Christi totis e viribus, quatenus una cum omnibus laudabiliter congregationis vestre sororibus devotas preces vestras effundere dignemini ad Deum pro venerabili ac precordialissimo domino nostro prepositio, pio patre ac fideli pastore nostro, ut in salutari prosperitate hominis utriusque nobis ita valeat preesse ac omnem gregem sibi commissum donis reverentie sue celitus condonatis ita dirigere ac regere, ut proinde inestimabiliter decoris aureolam plantationis tot lyliis et rubentibus rosis carbunculisque nitentibus et margaritis intextam de manu Domini recipere mereatur, quodd persone in isto monasterio unquam domino Deo erint serviture.

Ceterum, re- [Lage 5, fol. 11r] verenda domina, rogo attente, ut vestra veneranda benivolentia amore Jesu Christi michi dignetur subvenire cum duobus pariis cyrothecarum, que suffraganis et abbatibus solent dari,8 quas precio digno persolvam quantotius.

Nil magis ad presens, sed salutem plurimam vobis optat venerabilis dominus noster prepositus et tota nostra congregatio. Modo simili ex nomine meo peto salutari totum laudabile collegium filiarum vestrarum dilectarum. Valeatis feliciter in Christo victori mortis invictissimo iugi evo.

Ex Lune, feria 3a Cantate.9


Kritischer Apparat

a folgt gestrichen ago

b porrecto korrigiert aus porrecta

c in der Hs. virum

d in der Hs. quot


Sachapparat

1 Aus dem Osterhymnus ‚Salve, Jesu, agne paschalis‘, dort heißt es: Tu lilium convallium, spirans odorem suavissimum, nomen tuum oleum, effusum et balsamum (die darin erwähnte Lilie stammt ihrerseits aus Ct 2,1).

2 Thomas a Kempis, Vallis liliorum, cap. 16; Manuale parvulorum, cap. 12; Vita Florentii, cap. 15, in: Thomas von Kempen, Opera, hg. von Pohl (1918), Bd. 4, S. 80, usw. Hier geht es um ein volkssprachiges Sprichwort, das auch sonst als in der Volkssprache abgefasst zitiert wird. Vgl. z. B. Brief 13 (Lage 2, fol. 3r-5v), Brief 144 (Lage 21, fol. 21r-23r) und Brief 194 (Lage 15, fol. 6r-7r).

3 Vgl. Brief 215 (Lage 16, fol. 11r): de obitu pii patris ac fidelissimi pastoris nostri.

4 Aus diesen Zeilen ergibt sich ein interessanter Einblick in die Propstwahl: Die Nonnen hatten – divulgante fama – eine gewisse Vorkenntnis von den Qualitäten des Kandidaten und unter dem Siegel der Verschwiegenheit (in loco capitulari sub sigillo confessionis) schon vor dem eigentlichen Wahlakt über den Kandidaten gesprochen und einen Konsens im Konvent hergestellt. Das ‚Amtsbuch der Sakrista‘, Lüne, Hs. 23, fol. 64v, sagt darüber: Feria sexta [am 30. Januar 1506, Schomaker lag auf dem Sterbebett] statim post capellm dixit priorissa toto conventui de electione, et interrogavit unamquamque personam, si essent contente de Johanne Lorbere, et responderunt omnes „quod vobis placet“, zitiert in Die Chronik, hg. von Stenzig (2019), S. 103.

5 Act 13,22.

6 4.Rg 2,1-18. Als Ersatz für den entrückten Elias (Schomaker) haben die Nonnen einen neuen Elisaeus (Lorber) gewonnen.

7 Johann Lorber ließ in seinen ersten Amtsjahren besonders den Kapitelsaal und das neue Dormitorium bauen, Die Chronik, hg. von Stenzig (2019), S. 110; 124, später stiftete er er noch viele weitere Bauten und Kunstwerke.

8 Zur Profess pflegte ein Abt eines der Bursfelder Klöster aus der Umgebung, etwa jener von Oldenstadt, nach Lüne zu kommen. Die Nonnenkrönung war einem Bischof oder Weihbischof vorbehalten. Nach Lüne kam der Verdener Weihbischof, zunächst Martin von Fürstenwalde, danach Christopher Radelennes.

9 Der Sonntag Cantate ist der vierte nach Ostern – daraus wird deutlich, dass sich der Brief auf die Wahl und die ersten Amtshandlungen Johann Lorbers (gewählt im Februar), und nicht etwa auf die Wahl seines Vorgängers Nikolaus Schomaker (gewählt im Juni) beziehen muss.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief044-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl