➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 55

Nonne, wahrscheinlich im Kloster Lüne, an Nonne in einem anderen Kloster

undatiert

Dank für Medizin — Thank-you letter for medicine

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 6, fol. 2v

Latein und Niederdeutsch.

Die Absenderin teilt der Empfängerin, einer Verwandten, mit, dass sie wohlauf sei und sich freut, von ihr zu hören. Sie dankt herzlich dafür, dass sie Medizin geschickt und sie persönlich besucht hat. Gerne wolle sie es ihr vergelten und wenn sie ihr einen Gefallen tun könne, wolle sie das gern tun. Dank auch für ein geliehenes Büchlein, das sie hier zurückschickt. Text bricht ab.

A nun thanks a related nun for personally delivering her medicine after sending some previously, coming to visit her during her illness, which she likens to the divinity of Christ being overshadowed by the little clouds of mankind, see letter 183. The sender writes that she is now well and hopes that the addressee is too. She regrets that she cannot thank the addressee enough but would be happy to do her a favour to express her thanks if she needed one doing. She expresses her deep love using language drawn from the Song of Songs and the writings of the Church Fathers and returns a book she has borrowed. The letter then breaks off.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 6, fol. 2v]

Splendorem inaccesibilem divine maiestatis obumbratum nubecula humanitatis1 cum sororia caritate venerabilitati vestre amicabiliter preasscriptuma, venerabilis et religiosa domina, ymmo germana precordialissima mihi tenerissime dilecta!

Reverentie vestre sistat propalatum, quod [Lage 6, fol. 3r] annuente divina clementia persisto in bona sospitate, idem etiam a vestra reverentia audire cupio temporibus longevis.

Ceterum, venerabilis domina, et my karissima soror, grates permagnificas vestre venerabilitati, quales eque decerent referre non sufficio, sed quales possum corde et manu exsolvo, pro immense caritatis exhibitione mihi sepius ostensa, presertim, quod reverentia vestra tam sollicita et occupata fuit per me, non tantum sicut soror karissima, sed veluti mater fidelis, dat gy dar lucide inne bewiseden, quando causa mei tam longum iter arripuistis et me personaliter visitastis, non contenta in medicina prius mihi transmissa, et vestra [Lage 6, fol. 3v] amicabilis conversatio steyt my stedes vor oghen nocte ac die, unde wan ik tam immensam caritatem et maximam fidelitatem averdenke, tunc nequaquam a lacrimis me valeo continere, wente ik kann leyder reverentie vestre tantam benivolentiam in nullo recompenseren, uti libenter facerem, unde dat iß my magna tristitia, quod bene dicere possum: „Vulnerata caritate ego sum“,2 konde ik juw vivens cor meum mededelen, wan dat possibile were, et totam substantiam corporis mei, ik wolde da nicht inne sparen etc.

Regratior etiam ex intimo corde pro pulcherrimo libello mihi concesso tam longo tempore, quem ad presens vestre venerabilitati remitto cum tot gratiarum actionibus quotb in isto mellifluo festo etc.


Kritischer Apparat

a sonst nicht belegt, Neologismus entwickelt aus prescriptum

b in der Hs. quod


Sachapparat

1 Die Gottheit Christi wurde „Wölkchen der Menschheit“ überschattet – dieses Bild konnte nur bei Autoren des 17. Jhs. nachgewiesen werden, etwa Francesco Quaresmio (1583-1650, apostolischer Kommissar für das Heilige Land), Historica theologica et moralis Terrae sanctae elucidatio, Antwerpen (Plantin) 1639, peregrinatio 3, cap. 7 (Bd. 2, S. 685); Lorenzo Scalaboni CRSA (1564-1649, Theologe zu Ravenna), Mysticus caelestis sponsae thalamus sive ornamenta et praeparationis fidelis populi ad suscipiendum pie devoteque Christum dominum in eius natali sanctissimo, Ravenna 1640, Paraphrases in Mt. 2 ‚Cum audisset‘ (S. 40); Jacques Marchant (1587-1648, Dekan von Couvin, spanische Niederlande): Rationale evangelizantium, Köln (Henning) 1641, De adventu Domini tract. 1, lect. 14 (S. 41). Es ist aber sicher älter, vgl. z. B. auch Bonaventura, Commentarius in Evangelium S. Iohanni cap. 8, par. 18 (vers 12), col 1., in: Opera Omnia VI, S. 358: Vel ideo dicit habebit, quia nunc ambulamus per fidem, sed tunc habebimus per speciei comprehensionem; in praesenti vero non comprehenditur, nisi carne obumbretur. Unde Bernardus: „Splendorem illius aeternae lucis nullus ferre posset aspectus, nisi obumbraretur levi nubecula carnis“; ideo, ait, esse dictum Lucae primo: „Virtus Altissimi obumbrabit tibi.“ Die gleiche Eröffnungsformel findet sich auch im Brief 183 (Lage 15, fol. 3r).

2 Nach Ct 2,5 und Ct 5,8 (Vetus latina). Die Vulgata hat stattdessen amore langueo. Hieronymus Stridonensis (Epistola 22, ad Eustochium, c. 25) zitiert den alten Text: Oras, loqueris ad Sponsum; legis, ille tibi loquitur; et cum te somnus oppresserit, veniet post parietem, et mittet manum suam per foramen, et tanget ventrem tuum; et expergefacta consurges, et dices: „Vulnerata caritate ego sum“, in: Migne PL 22, Sp. 411; und Epistola 65, ad Principiam virginem, c. 12, in: Migne PL 22, Sp. 12: Et hic versiculus tibi potissimum aptus est, quae iaculo Domini vulnerata, cum sponsa in Cantico canis „Vulnerata caritate ego sum.“ Der Wortlaut vulnerata caritate ist bei den Kirchenvätern ubiquitär, vgl. etwa Ambrosius Mediolanensis, Commentarius in Cantica canticorum, c. 2, §8, in: Migne PL 15, Sp. 1873: In mysticis charitas est, quia plenitudo legis est Christus. Et ideo ecclesia quae diligit Christum, vulnerata est charitate; c. 2, §20, in: Migne PL 15, Sp. 1876: Pulchre ergo dicit ecclesia: Quia vulnerata charitate ego sum; c. 5, §51, in: Migne PL 15, Sp. 1931: Est et gladius bonus, cuius gladii bonum vulnus. Vulnerat Dei verbum, sed non ulcerat. Est vulnus boni amoris, sunt vulnera charitatis; ideoque dixit: „Vulneratae charitatis ego sum.“ Quae perfecta est, vulnerata charitate est. Bona sunt igitur Verbi vulnera, bona sunt amantis vulnera, „utiliora enim vulnera amici, quam voluntaria oscula inimici“ [Prov. 27, 6]. Vulneratae charitatis Rebecca est, quae relictis parentibus migravit ad sponsum. Vulneratae charitatis Rachel, quae zelavit sororem, amavit maritum; sorori enim quod abundaret filiis, ipsa sterilis adhuc invidebat; Augustinus Hipponensis, Ennarationes in Psalmos, in Ps. 37, c. 5, in: Migne PL 36, Sp. 397: Inde illud in persona ecclesiae sponsa Christi in Cantico canticorum: „Quoniam vulnerata charitate ego sum.“ Vulneratam se dixit charitate; amabat enim quiddam, et nondum tenebat; dolebat, quia nondum habebat. Ergo si dolebat, vulnerata erat, sed hoc vulnus ad veram sanitatem rapiebat. Qui hoc vulnere non fuerit vulneratus, ad veram sanitatem non potest pervenire. Numquid ergo vulneratus semper erit in vulnere?. Durch die zahlreichen Väterzitate vermittelt findet sich caritate vulnerata sum auch noch bei späteren Autoren, etwa bei Bernardus Claraevallensis, Sermones in Cantica canticorum, Sermo 29, De querimonia ecclesiae contra suos impugnatores, c. 8, in: Migne PL 183, Sp. 933: Et illa [mater Dei] quidem in tota se grande et suave amoris vulnus accepit: ego vero me felicem putaverim, si summa saltem quasi cuspide huius gladii pungi inter me sensero, ut vel modico accepto amoris vulnere, dicat etiam anima mea: „Vulnerata charitate ego sum.“ Quis mihi tribuat in hunc modum non modo vulnerari, sed et expugnari omnino usque ad exterminationem coloris et caloris illius, qui militat adversus animam?. In einigen Antiphonaren gibt es zur Matutin am Fest der hl. 11.000 Jungfrauen den Responsoriumsvers Caritate vulneratae mori Christo sunt paratae, so im Antiphonar des Bistums Münster von 1537; Cantus ID 60239a; ähnlich auch zum Fest der hl. Katharina Caritate vulnerata tendit ad coelestia, Mainz, Bischöfliches Dom- und Diözesanmuseum, Hs. D; Cantus ID 602244a.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief055-LD_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl