➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 91

Äbtissin Margarete von Puffen im Kloster Medingen an Konvent und Subpriorin im Kloster Lüne

7. Februar 1504

Kondolenzbrief zum Tod der Lüner Priorin Sophia von Bodenteich — Condolence letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 8, fol. 15r

Lateinisch.

Die Äbtissin spricht dem Lüner Konvent ihr Beileid anlässlich des Todes ihrer Priorin Sophia von Bodenteich aus, von dem die sie bisher nur durch die Berichte Dritter erfahren hat. Eine Todesanzeige aus Lüne, mit der üblichen Aufforderung zum Gebetsgedächtnis für die Verstorbene, sei in Medingen bisher nicht eingetroffen.

A letter of condolence after the death of the Prioress of Lüne, Sophia von Bodenteich, which the Abbess of Medingen has only heard about through the reports of third parties. Medingen has not yet received a notice of her death, as is usually the custom when they are required to remember someone in their prayers. Drawing on the parable of the workers in the vineyard in Matthew’s Gospel, the Abbess praises the Prioress as a good worker in the vineyard of Christ who has received her reward. She comforts them with the promise of the eternal joy that the Prioress will attain in Heaven; with a quotation from St Augustine wrongly attributed to St Bernard of Clairvaux stating that, before long, they will be reunited with her in heaven when the time comes; and with further allusions to the writings of other Church Fathers.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 8, fol. 15r]

Summum Patrem familias qui vocat operarios et reddet illis mercedem1 cum melliflua consolatione Spiritus Sancti pro salute!

Religiose ac preamantissime in Christo sorores, audivimus a quibusdam, quod summus Pater familias vocasset venerabilem dominam ac matrem vestram predilectissimam ab hac miserabili vita in eternam patriam.2 Sed non potuimus fidem adhibere creditivama, cum a sororia vestre caritate nulla scripta aut cedulam pro persolvatione debiti fraternitatis recepimus. Attamen nunc a veridicis personis relatum est nobis, sicb in veritate esse, quod iam eius anima recepit denarium diurnum,3 quapropter dilectissime in Christo sorores cordibus vestris gladio doloris perforatis valde compatitur anima mea, ac omnia viscera mea.

Et quamvis pium sit filiabus ac relictis ovi- [Lage 8, fol. 15v] culis deflere tam dulcem matrem et fidelem pastricem, tamen et pium est etiam congaudere eidem omnia caduca relinquenti, et eterna vite gaudia nec non lucra centupla recipienti.4 Premisistis enim pastricem piam, ut vobis, oviculis vestris relictis, preparet pascua eterne viriditatis,5 teste mellifluo doctore ac sanctissimo patre nostro Bernhardo, sic dicente: „Quando nos moriendo deserunt quos amavimus, novimus eos non in eternum nos relinquere hic mansuros, sed aliquantulum precedere secuturos“6 etc.; modo enim liberius in conspectu Dei pro vobis intercedat quam prius, carnis trabea7 onerata; iam transiit ex tenebris ad lucem, ex laboribus ad requiem, ex miseria ad felicitatem, ex peregrinatione ad patriam,8 ubi vera [Lage 8, fol. 16r] sunt opes, veraque gaudia, ad que ut veniret, sicut semper optavit anima eius. Sublata est ab hac luce ubi nichil est solidum, nichil perpetuo bonum, omnia senescunt, et omnia occidunt;9 et modo illuc reversa est unde venit, et iam in loco pascue10 constituta magnumque illum diem prestolatur leta, in quo resurgentibus omnibus corpus suum ex pulvere tollat et gloria vestiatur immortali.

Quare, dilectissime in Christo sorores, nichil aliud nunc restat, nisi ut eam adiuvetis orationibus vestris apud Deum, sicuti et nos libentissime faciemus, si alias desideratis a nobis, quatinus, si ex iustitia Dei ad certum tempus determinata fuerit ad purgatorium, meritis et intercessionibus vestris ac nostris misericorditer liberetur. Et quamvis oratio nostra sit [Lage 8, fol. 16v] arida et indigna, tamen pro modulo nostro supplebimus, uti pro carissimis nostris solemus et confidimus de Deo, quod non spernat preces paupercularum suarum. Etiam libenter orabimus ad Deum, et cupimus, ut loco felicis memorie domine ac pii matris vestre unam sapientem et sagacem providere dignetur, quod et vobis toto corde optamus, sicut nobis ipsis, quia audivi a senioribus matribus nostris quod antiquitus congregatio nostra et vestra cor fuit unum et anima una. Igitur consolamini in Domino, quia potens convertere tristitiam vestram in gaudium.11

In quo et valete feliciter per tempora longiora, et tandem recipere cum gaudio denarium diurnum a suo patre familias.

Scriptum feria IIII 4a post Circumdederunt anno Domini XVc IIII.12

Item peto humiliter, ut parvitatem dignemini habere recommendata orationibus vestris ad Deum.

[Lage 8, fol. 17r] Soror Margareta, abbatissa, servatrix sororum suarum in Medingen.

Venerabilibus et religiosis matribus et sororibus in Christo, subpriorisse, totique conventu monasterii in Lune, suis in Christo sororibus precarissimis.


Kritischer Apparat

a in der Hs. creditinam

b Handwechsel


Sachapparat

1 Aus dem Gleichnis von den Arbeitern im Weinberg, Mt 20,1-16.

2 Die Lüner Priorin Sophia von Bodenteich war am 2. Februar 1504 verstorben.

3 Der Begriff des Tagelohnes greift das oben zitierte Gleichnis wieder auf.

4 Mt 19,29.

5 Die pascua aeternae viriditatis finden sich vielfach in Kommentaren zu Io 10 (der gute Hirte), so etwa in Gregorius Magnus, Homila 14, in: Migne PL 76, Sp. 1129.

6 Nicht Bernhard von Clairvaux, sondern Augustinus, Sermo 172 (in 1Thess. 4,12), cap. 1, in: Migne PL 38, Sp. 935: Hinc itaque necesse est ut tristes simus, quando nos moriendo deserunt quos amamus, quia etsi novimus eos non in aeternum relinquere nos mansuros, sed aliquantum praecedere secuturos, tamen mors ipsa quam natura refugit, cum occupat dilectum, contristat in nobis ipsius dilectionis affectum.

7 Die carnis trabea (der Mantel des Fleisches) hingegen findet sich tatsächlich bei Bernhard von Clairvaux, und zwar im Zusammenhang mit dem Tod seines Schülers, des Papstes Eugenius III, in Epistola 488, in: Migne PL 182, Sp. 694. Letztlich stammt auch dieses Bild von Augustinus, Epistola 20 Appendicis, in: Migne PL 33, Sp. 1156: circumamictus carnis verae trabea, dort im Hinblick auf Christus.

8 Eine ähnliche Aufzählung findet sich z. B. im Kondolenzschreiben der Barbara von Hodenberg zum Tode der Lüner Subpriorin Gertrud von Eltzen, vom 31. Juli 1496, Brief 20 (Lage 3, fol. 5v-10r): de labore ad quietem, de merore ad gaudium, de timore ad securitatem. Zum Topos vom ‚himmlischen Geburtstag‘ der Heiligen vgl. Anmerkung zu Brief 20 (Lage 3, fol. 8r).

9 Ursprünglich Sallust, Bellum Iugurthinum, cap. 2: Omnia orta occidunt et aucta senescunt, vielfach von den Kirchenvätern zitiert oder paraphrasiert, z. B. Augustinus, Epistola 166, in: Migne PL 33, Sp. 726, Hieronymus Stridonensis, Commentaria in Ezechielem, lib. 3, in: Migne PL 25, Sp. 76.

10 Ps 22,2.

11 Io 16,20.

12 Circumdederunt me gemitus mortis ist der Introitus von Septuagesima. 7. Februar 1504.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief091-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl