➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 156

An eine Äbtissin in einem anderen Kloster

31. Oktober 1510

Dankesbrief — Thank-you letter

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 13, fol. 8v

Lateinisch.

Vgl. Briefe 158; 159.

Die Absenderin dankt für die vielen Wohltaten, besonders für das Marienbild, das sie mit großer Freude aus den Händen ihrer Klostervorsteherin erhalten hat. Ein solches Bild der Gottesmutter hatte sie sich schon lange gewünscht; die Inspiration für diese Geschenk sei der Empfängerin sicher durch Christus eingegeben worden. Die angemessene Vergeltung überlässt sie Maria, die sie allegorisch als himmlischer ‚Garten der Köstlichkeiten‘ beschreibt. Stark abgekürzter Brief.

The letter begins with a salutation asking that the recipient may be led with joy to the wedding feast of the Lamb of God, an image probably inspired by the hymn Ad cenam Agni providi sung at Vespers between Easter Day and Ascension Day. In contrast to the ingratitude of certain people – although it is not clear who this comment refers to because the copyist appears to have abbreviated this part of the letter – the writer thanks the recipient for the many kindnesses that she has shown her. She expresses particular thanks for the image of Mary as Queen of Heaven, which she reports that she was overjoyed to receive from her superior. However, the sender refers to her as ‘Empress of Heaven’, possibly with the Imperatrix gloriosa sequence in mind which was used in the Votive Mass for the Virgin Mary on Saturdays in North German dioceses until liturgical reforms in the late sixteenth century. The sender states that she had been wanting one for a long time and that she now finally has this particular channel at her disposal to help her reach the Mother of God. She promises that the recipient will receive God’s grace through the Virgin Mary, who, drawing heavily on the language of Song of Songs 4, is likened to the garden of paradise filled with flowers and many other delights, and commends the recipient to her protection.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 13, fol. 8v]

Ad cenam nuptiarum agni1 meritis omnium sanctorum feliciter introduci et illic in superna patria, que nescit nisi gaudia2 iugi evo epulari, venerabilis et religiosa domina mater in Christo caritatis vinculo indissolubili annexa!

Quia ingratitudinis vitio hii notorie convincuntur etc.3

Nimirum tantas, quantas valeo, non quantas debeo, caritativas gratiarum actiones refero vestre reverentie pro speciali et permaxima caritate, qua michi, licet immerite, vos dignata estis egre4 elargire munera dum hospitali gratia hic affuistis aput nos. Presertim pro pulcherrima ycona imperatricis celice5 michi ad dedicationem satis benivole destinata, quam revera de manu venerabilis domine nostre corde letabundo et plausu manuum recepi ac pre gaudio vehementi cordi meo impressi gratulabundaque voce dixi: „Et unde michi tam immensa et inopinata caritas?6 Ego quidem dudum toto cordis desiderio talem affectama habere effigiem, quia utique ille qui semper novit desiderium suorum pauperum exaudire cordi vestro amoroso inspiravit. Et quanto cuncta mea precordia inde repleta sunt gaudio stilo exarare nequeo etiam si pennis scriberem cuncte mee iuncture, et quoad vixero eandem vestri ob memoriam reservabo; igitur ego inutilis soror et Christi paupercula conspicio me nimis insufficientem ad tantam pii cordis vestri benivolentiam recompensandam ea propter ad ipsam piam matrem misericordie in folio michi destinatam [Lage 13, fol. 9r] recursum habeam, que est gratia plena et omnibus in se confidentibus affluenter dare consuevit, cui etiam dare gaudium est; illa mee supplebit insufficie defectum et reverentie vestre tot innumerabilia gratiarum munera dare dignetur, quot cordi suo virgineo celitus infusa sunt nova gaudia, quotiens dulcissimum filium suum ulnis prona trementibus baiulavit, et in cunctis corporis et anime indigentiis salubriter vobis adesse dignetur, quatenus ipsius ducatu feliciter ad civitatem illam gloriosam atque sublimen ex auro gemmisque preciosis rutilantem mirabiliter pervenire valeatis, ubi est ortus deliciarum mirifice plantatus, ubi locus spatiosus amenus et iocundus, ubi spyrat cynamonium et balsamium, ubi vernant, florent et redolent rose martirum, viole confessorum et lilia sanctarum virginum, ibique in herbis virentibus, in pratis floridis cum omnibus electis in iocunda amenitate et amena iocunditate deliciare et spaciare, ac illum, qui est corona et merces omnium sanctorum in retributionis premium recipere mereamini.7

Nil plus etc. Valere feliciter opto precaram reverentiem vestram prosperis et longevis successibus in eo, qui electorum animas satiat vultu suo deifico. Raptim in vigilia Omnium Sanctorum anno Domini etc. Xo.8


Kritischer Apparat

a in der Hs. affecta


Sachapparat

1 Die auf Apc 19,9 zurückgehende cena nuptiarum agni findet sich wörtlich in einem Vesperhymnus am Fest der hl. Felicitas, der im 16. Jh. zunächst in Ottbeuren belegt ist, vgl. AH 23, S. 173, Nr. 291, doch wird die Lüner Verfasserin vielleicht eher an den ambrosianischen Vesperhymnus ‚Ad cenam Agni providi / et stolis albis candidi‘ gedacht haben, der vom Ostersonntag bis Himmelfahrt überall, sowohl nach dem römischen, als auch nach dem monastischen Brevier, rezitiert wird.

2 In der Reimsequenz ‚Interni festi gaudia‘ (von Adam von St. Viktor, zum Fest des hl. Augustinus) heißt es: Beata illa patria / quae nescit nisi gaudia. Zuvor hatte schon Bernhard von Clairvaux in einer Predigt über den monastischen Gehorsam gesagt: Per dexteram [i.e. manum] vero illa beata vita signatur quae nescit nisi gaudia […], vgl. Sermones 41, in: Migne PL 183, Sp. 660.

3 In der Kopie ist hier ein Teil der Vorlage ausgelassen – so bleibt unklar, wer der Undankbarkeit überführt wird.

4 Abgekürzter Ausdruck, der nicht egre meinen kann. Vielleicht ist eine Konstruktion mit egredere gemeint, parallel zu elargire.

5 Zur Sequenz ‚Imperatrix gloriosa‘ vgl. Kommentar zu Brief 152 (Lage 13. fol. 6v).

6 Anspielung auf den auch in Brief 159 (Lage 13, fol. 10v) zitierten Ausruf Elisabeths bei der Heimsuchung Mariens Lc 1,43: Et unde hoc mihi, ut veniat mater Domini mei ad me?, der wiederum auf das Buch Ruth anspielt, Rt 2,10: Unde mihi hoc, ut invenirem gratiam ante oculos tuos, et nosse me dignareris peregrinam mulierem?.

7 Die anaphorische Beschreibungsreihe geht auf den hortus conclusus von Ct 4 zurück, in dem es Zimt und Blumen gibt.

8 31. Oktober 1510.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief156-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl