➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 226

Nonne, wahrscheinlich im Kloster Lüne, an eine Verwandte in einem anderen Kloster

um 31. Dezember, unbekanntes Jahr

Dankesbrief und Bitte um meditativen Text — Greeting and request for a meditative text

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 17, fol. 5v

Lateinisch.

Die Absenderin berichtet der Empfängerin, einer älteren Verwandten, dass es ihr gut geht und sie Gleiches auch von ihr hofft. Sie kann nicht angemessen für die Fürsorge danken, mit deren Honig und Milch die Empfängerin sie körperlich und geistig genährt hat. Sie dankt besonders für die Übersendung einer Sammlung erbaulicher Texte, deren Vergeltung sie Christus im bildreich ausgedeuteten Schoß Mariens anvertraut. Leider ist der Text, der mit ‚Sponsus erat ante fores‘ beginnt, unvollständig. Sie bittet daher, ihn zur Abschrift auszuleihen. Berichte, sie würde viel weinen und Bekümmernisse haben, entsprechen nicht mehr der Wahrheit. Sie bittet um Gebetsgedenken und verspricht ebenso Fürbitte.

The nun exchanges news about her health with her relative, an elderly nun in another convent. She thanks for the inspiring writing and for sending a text collection but complains that the meditative text which begins ‘Sponsus erat ante fores’ is incomplete. She therefore asks the recipient to send it for a copy. The writer sets aright a false piece of news, she no longer has any worries. She asks for prayers and promises intercessions in return.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 17, fol. 5v]

Signaculum divine caritatis Jesum Christum, eructuatum1 de corde patris, egredientem de thalamo virgine matris ad amplexandum2 sponsam suam, ecclesiam, in osculo pacis, transmitto caritati vestre pro indicio amicabilis salutationis in vinculo divini amoris ac innate dilectionis!

Precordialissima mater ac amita, vestre patefacio dilectioni ex bonitate divine misericordie me frui bona incolumitate et similia etiama vobis3 dare dignetur divina pietas temporibus longevis sibi ad laudem et gloriam, prout medullitus vobis exopto.

My karissima, ubi minimam scintillulam sufficientis gratiarum actionis invenire queam, penitus nusquam invenio in toto substantia anime et corporis mei, pro dulcifluis scriptis, [Lage 17, fol. 6r] per totum melle et favo manantibus, ex quibus elucidatur tenerrime caritatis vestre affectus erga me, filiam vestram, quam more fidelissime matris uberibus lacte et melleb stillantibus enutritis. Utinam ita inhereant palato cordis mei, ut convalescens inde quasi per cibum fortiorem proficiendi de die in diem omnium spiritualium virtutum culmina perfecte attingere valeam ad salutem anime mee, ut post hanc vitam illuc insimul perveniamus, ubi vos pro bona instructione cum illis, qui fulgent quasi stelle in perpetuas eternitatesc,4 quit pro eo, quod „multos ad iustitiam erudierunt etc.d5 Ego pro assidua exercitationee bonorum operum pervenire valeamus ad stelleam celi curiam.f Libentissime igitur optarem dilectioni vestre rependere aliquod exenium delectabile, quod ita gratum et acceptum esset vobis, unde taliter letificari possetis, quoniam admodum ego exhilarata sum ex flosculis odoriferis per pennam manus vestre sollicite collectis et michi transmissis,6 sed quia certissime confido et indubitanter credo totum desiderium anime et corporis vestri esse secundum dictum beati Anselmi dicentis: „Omnis copia, que non est Deus meus, michi fit egestas“,7 idcirco dirigo vobis in suppletionem sufficientissimam imperfectionis mee necnon desiderii vestri Jesum, auream clausulam mellei dulcoris paterni cordis, qui totus absortus in abysso inexsuperabilis dilectionis ob salutem humani generis et demum natando venit per mare cristallinum8 virginee matris sue eburneum thalamum, relinquens auream portam suam clausam ob dignitatem proprii principatus, et ista aurea clausula divini cordis expandat omnes venas misericordie, pietatis, dulcedinis, letitie spirtualis et divine consolationis in tanta copia apud vos, quantam extendit super salutem generis humani ea hora, qua de virginali utero alvo processit tamquam sponsus de thalamo9 et a virginea matre sua reclinatus est [Lage 17, fol. 6v] in presepio, ut meritis ipsius eundem infantulum eterne lucis splendidissimam carbunculum oculis fidei et amoris ipsum in presenti contemplando valeatis ac cum eodem parvulo de mamillis virgineis lac amoris ac gratiarum actionis lambendo sugatis annum novum iocundum, salutiferum, necnon salutem anime et corporis, dilectionem Dei et proximi, ut spiritu fortitudinis corroborata ad queque spiritualia perfectionis opera, ad servendum sibi feliciter et longeve perduretis usque in finem, remoto omni obstaculo saluti et sanitati anime et corporis vestri nocivo, ut tandem felici cursu perveniatis ad contemplandum vultum sue divinitatis in splendore clarificate humanitatis, bibendo poculum aureum ex electrog deaurato, vinum eterne iocunditatis, videlicet speculum sancte Trinitatis.

Item, dilectissima, inveni in viridario vestro michi directo quondam sensum valde delectabilem et pulchrum, silicet „Sponsus erat ante fores etc.“10 primitus inceptum, sed heu nondum finitum; ideo plurimum affecto illum habere integraliter, tamen vos gravare nequaquam ulterius possum talia scribendi, sed peto amore Jesu Christi, ut, si habetis in vestro rapiario, michi concedere velitis, quia eadem libentius ipsa scribere propono, quam omnimodo carere,11 nam post talia esurit cor meum et ob hoc famen patitur anima mea, quoadusque saturetur desiderium cordis mei, nam sum adhuc existens in etate infantili, nimium tenera in virtutibus; sugere cupio de libellulo vestro aliquas exhortationes, unde in vita regulari proficiam et crescam, quatenus in florida iuventute per studium omnium bonorum operum gradiens tandem quasi naturaliter asueta in omni religionis perfectione senescam et felici fine mercedem eterne iocunditatis mediante subsidio vestro reportare valeam. Ergo, karissima, anhelanter exopto, quatenus desiderio [Lage 17, fol. 7r] meo in hoc satisfacere velitis ob amorem virginis Marie, ut in his experire queam, utrum sim delicata filia vestra vobis cordialiter dilecta, ut nequaquam dubito, sed certissime credo, et talia vobis optime servabo et citius remittam, quo primitus carere possum.

Item, karissima, ut intellexi ex scriptis vestris caritatem vestram me forte habere suspectam debilitare capud et oculos meos ex effusione lacrimarum multarum irrationabilis fletus,12 hoc favente gratia Dei non est ita in veritate, nam sua pietate largiente nullam notabilem tristitiam habeo talia faciendi; ideo, karissima, deponite huiuscemodih caritative sollicitudinis angustiam. Nam quamdiu superiores nostros dilectissimos viventes habeo, nullius tristitie necessitas michi incumbit.13 Quapropter, amantissima mea, flagito internis precordiarum affectibus, ut easdem matri misericordie ac filio eius dilectissimo die noctuque commendare curetis, quatenus gratia et misericordia virtusque eas insimul corroborare et conservare dignetur in perfecta salute et sanitatei anime et corporis, sibi ad laudem et gloriam, nobis ad utilitatem, ut diuturno tempore dulcibus ammonitionibus, instructionibus et consolationibus earum refocillari ac recreari valeamus in presenti, ut demum ante faciem sancte Trinitatis ipsi pro studioso labore, et nos pro promtitudine obedientie pariter in evum colletemur.

Et cum hoc commendo vos regie puerpere, que nobis edidit puerulum pulcherrimum, que vobis gratiam et dulcedinem suam in tanta habundantia infundat, ut incrementa virtutum omnium replete prosperam salutem et sanitatem tam mentis quam corporis omnibus membris et medullis vestris interioribus et exterioribus sentiatis, unde in delectabili suavitate anima vestra ita delectetur in hac miseria, ut omnium oblita in solius amoris sui [Lage 17, fol. 7v] gaudeatis spirituali letitia, ut post hanc vitam illuc perveniatis ad gaudia interminabilia sine fine permanentia. Quod nobis omnibus dignetur concedere forma pre filiis hominum speciosus14 Jesus Christus, Marie filius. Amen.


Kritischer Apparat

a folgt überschüssig a

b folgt gestrichen manantibus

c eternitates korrigiert aus eternitatis

d in der Hs. et

e in der Hs. excer citatione

f die stellea curia ist evtl. ein Neologismus

g folgt gestrichen aureo

h in der Hs. huiusscemodi

i #korrigiert aus sanitate et salute, Änderung der Reihenfolge angezeigt durch supra lin. a und b


Sachapparat

1 Das verbum eructuatum wird bei Bernhard von Clairvaux für das aus dem Inneren kommende Wort gebraucht.

2 Christus ist aus dem Brautgemache seiner jungfräulichen Mutter hervorgegangen ad amplexandum sponsam (um seine Braut in die Arme zu schließen, Gerundium) oder ad amplexandam sponsam (zu seiner Braut, die er in die Arme schließen sollte, Gerundivum), in der Handschrift ist die Abkürzung uneindeutig.

3 Hier sollte man erwarten et similia (nämlich, dass es der Brieffreundin ihrerseits auch gut gehe) etiam a vobis rescire exopto, oder aber et similia etiam vobis dare dignetur divina pietas. In der vorliegenden Gestalt des Satzes ist das a überschüssig, vgl. textkritischer Apparat.

4 Vgl. z. B. Pseudo-Bernardus Claraevallensis, De anima, lib. 4, cap. 14, in: Migne PL 177, Sp. 187: Horum felicitate et gloria diu delectatus respexi gloriosam multitudinem confessorum, inter quos viri apostolici, et doctores, qui sanctam ecclesiam doctrinis suis munierunt, fulgent quasi stellae in perpetuas aeternitates.

5 Dn 12,3.

6 Die Adressatin hatte der Verfasserin in ihrem vorigen Brief einen „geistigen Blumenstrauß“ (auf fol. 6v ist von einem viridarium die Rede) geschickt – die darin enthaltenen flores sind vielleicht schöne Zitate und Gedanken, wie man sie einem ‚Florilegium‘ entnehmen könnte.

7 Ursprünglich nicht Anselm, sondern S. Augustinus Hipponensis, Confessiones, lib. 13, cap. 8, in: Migne PL 32, Sp. 848: Hoc tantum scio, quia male mihi est praeter te, non solum extra me, sed et in meipso; et omnis mihi copia quae Deus meus non est, egestas est; und dann auch in den ‚Soliloquia‘, die zuweilen Augustinus, zuweilen Anselm von Canterbury zugeschrieben werden, und die in ihrer definitiven Gestalt in Wirklichkeit wohl eine Kompilation des Hugo von St. Viktor aus beiden Autoren sind: Soliloquia animae ad Deum, cap. 13, in: Migne PL 40, Sp. 874: Hoc confiteor, hoc scio, Domine Deus meus, quia ubicumque sum sine te, male est mihi praeter te, non solum extra me, sed etiam in me; quia omnis copia quae non est Deus meus, mihi est egestas.

8 Apc 6,4.

9 Ps 18,6; Ioel 2,16.

10 Verweis auf das Gleichnis von den klugen und den törichten Jungfrauen (Mt 25,1-13: Ecce, sponsus veniet, etc.).

11 In ihrem vorigen Schreiben (dem viridarium mit flosculi) hatte die Adressatin offenbar aus einer Betrachtung zum Jungfrauen-Gleichnis exzerpiert, nun verlangt die Verfasserin, ihr den ganzen Text leihweise zur Abschrift zu überlassen.

12 Gemeint ist: me debilitare (AcI) capud et oculos meos (dir. Objekt zu debilitare) ex effusione (Adv. Best.) lacrimarum multarum (Gen. Pl., Attribut zu effusione) irrationabilis fletus (Gen. Sg., Attribut zu lacrimarum). Die Absenderin ist noch ein Kind und der Empfängerin war zugetragen worden, sie weine viel.

13 Vielleicht haben die Oberen im Kloster Lüne der Absenderin bei der Abfassung des Briefes geholfen.

14 Ps 44,3.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief226-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl